Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 317/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 21 czerwca 2021 roku w sprawie III Ko 145/21 dotyczącym wnioskodawcy W. S. tenże Sąd orzekł, że:

I.  I. na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego /Dz. U. nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami/ zasądza od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy W. S. tytułem zadośćuczynienia kwotę 15.000 ( piętnastu tysięcy) zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

II.  dalej idące żądanie wnioskodawcy oddala;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy W. S. kwotę 1.440 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny, pełnomocnik wnioskodawcy radca prawny A. B..

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

– zmiana poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia w dalszej kwocie 137.166,48 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku.

– zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych wraz z należnym podatkiem VAT.

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

. 

Pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

I.  obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

- art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: ustawa lutowa) w zw. z art. 445 § 1 k.c. poprzez błędne ich zastosowanie skutkujące uznaniem, iż w okolicznościach niniejszej sprawy sumą odpowiednią zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez W. S. jest kwota 15.000 złotych, podczas gdy Sąd I instancji nie uwzględnił we właściwy sposób wszystkich istotnych okoliczności, które w sposób wyjątkowy miały wpływ na wymiar krzywd wnioskodawcy, w konsekwencji na wysokość zadośćuczynienia, tj.:

• okoliczności okresu osadzenia i warunków, w jakich wnioskodawca odbywał izolację (29 dni),

• braku kontaktów z rodziną,

• zastraszania i grożenia rodzinie wnioskodawcy osadzeniem jego żony w zakładzie karnym, a dziecka w domu dziecka,

• skutków zdrowotnych i psychicznych osadzenia,

• obawy o dalszą przyszłość, zdrowie i życie,

• trudności z uzyskaniem stałego etatu na Uniwersytecie (...),

• skali maltretowania;

co doprowadziło do poczucia rażącej niesprawiedliwości przez wnioskodawcę dodatkowo na skutek zasądzeni powyżej wskazanej symbolicznej kwoty zadośćuczynienia w wysokości niewspółmiernie niskiej – w stosunku do rozmiaru krzywdy doznanej przez W. S..

II.  obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na jego treść, a mianowicie:

1.  art. 7 k.p.k., polegające na dowolnej ocenie dowodów i wyciągnięcie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, a w konsekwencji błędne przyjęcie, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest kwotą odpowiednią, gdyż zdaniem Sądu jest ona kwotą proporcjonalną do doznanej krzywdy, uwzględnia czas trwania izolacji, przebywanie w zakładzie karnym z przestępcami skazanymi za pospolite przestępstwa kryminalne (nieuprawnione uznanie, iż poziomem ww. nie odbiegają od poziomu krzywd zwykle doznawanych przez osoby izolowane), podczas gdy w istocie jest kwotą nieadekwatna do okoliczności niniejszej sprawy, w tym wynikających z treści zeznań wnioskodawcy, skutkiem czego było zasądzenie zaniżonej w stosunku do znacznego rozmiaru krzywdy doznanej przez W. S. kwoty zadośćuczynienia, co prowadzi do poczucia rażącej niesprawiedliwości wnioskodawcy z powodu skazania go za działania niepodległościowe, stanowiące kluczowa aktywność w jego życiu.

2.  art. 3 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. w zw. z art. 558 k.p.k. poprzez pośrednie uznanie, że wnioskodawca nie wykazał, aby:

• doznał ponadprzeciętnej skali krzywd (zdaniem Sadu poczucie niepokoju ustąpiło po pewnym czasie),

• warunki w jakich przebywał były bardzo złe,

• pogorszenie relacji rodzinnych nastąpiło głównie na skutek zatrzymania, (błędnie zdaniem Sądu ww. ma związek z całym aspektem działalności opozycyjnej), podczas gdy W. S. okoliczności te jednoznacznie wykazał szczegółowymi zeznaniami.

3.  art. 228 k.p.c. w zw. z art. 558 k.p.k., poprzez przyjęcie, że wnioskodawca nie udowodnił:

• wyjątkowo złych warunków, w jakich przebywał w czasie izolacji oraz atmosfery, jaka wtedy panowała, podczas gdy (niezależenie od szczegółowych zeznań wnioskodawcy w tym zakresie) okoliczności te, w tym metody przesłuchań, są na dziś faktami powszechnie znanymi.

4.  art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie w trakcie orzekania części okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, tj. okoliczności, iż wnioskodawca:

• doznał w trakcie zatrzymania traumy i krzywd psychicznych,

• po zwolnieniu miał problemy ze zdrowiem psychicznym wywołane zatrzymaniem,

• doznał upokorzenia oraz napiętnowania społecznego związanego z izolacją i obawą o kontynowanie kariery zawodowej,

• doznał drastycznego poziomu traum, które przeszedł wnioskodawca na skutek świadomości w trakcie osadzenia, iż jego 8-letni syn, będący świadkiem zatrzymania ojca, przeżył głęboki szok (pojawiły się problemy z mówieniem u syna wnioskodawcy, co wymagało terapii),

• (z ostrożności) ukrywał się poza mieszkaniem za prowadzoną działalność niepodległościową.

5.  w art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę dowodów i wyciągniecie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, tj. uznanie, że:

• samo pozbawienia wolności W. S. nie wiązało się z jakimiś szczególnymi restrykcjami.

III.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za postawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, a polegający na dowolnej ocenie materiału dowodowego wyrażającej się w bezzasadnym przyjęciu, że zasądzona tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę kwota 15.000 zł jest odpowiednia i stanowi przybliżony ekwiwalent cierpień psychicznych i fizycznych, w sytuacji gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do uznania, że czas faktycznego pozbawienia wolności, warunki w jakich przebywał wnioskodawca, a także doznanych z tego tytułu cierpień fizycznych jak i psychicznych,, uzasadniają przyznanie kwoty zadośćuczynienia w wyższym wymiarze, jako wynikającym z przedmiotowego wniosku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut I. obrazy prawa materialnego .

Sąd Apelacyjny po raz kolejny wyjaśnia, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego i piśmiennictwie, konsekwentnie podkreśla się, iż obraza prawa materialnego polega na jego wadliwym zastosowaniu w orzeczeniu, które oparte jest na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych. Nie można więc mówić o obrazie prawa materialnego w sytuacji, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń faktycznych, przyjętych za jego podstawę lub naruszenia przepisów procesowych (...). Nie można zatem skutecznie postawić tego zarzutu - jak to czyni skarżąc[a] - z jednoczesnym kwestionowaniem przepisów postępowania w tym samym zakresie. ( postanowienie SN z 5.02.2019 r., V KK 3/19, LEX nr 2616196). Norma prawna, której naruszenie może stanowić podstawę zarzutu obrazy prawa materialnego, winna to być norma o treści stanowczej, zawierająca niezrealizowany w zaskarżonym orzeczeniu nakaz lub pominięty zakaz. Tymczasem takiego charakteru nie ma przepis (…) [ art. 8 ust. 1 ustawy z 23 lutego 1991 o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149 z p.zm.) – dopisek SA we W.] formułujący prawo do odszkodowania za poniesioną szkodę i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w wypadku (…) represji za działalność niepodległościową (dopisek SA we W.). Możliwość zasądzenia tych świadczeń leży bowiem w uprawnieniach sądu pierwszej instancji, podobnie jak i akceptacja takiego wyboru przez sąd odwoławczy.( wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 26.03.2009 r., II AKa 1/09, LEX nr 508307).

Apelująca natomiast podnosi w istocie w swoich wszystkich zarzutach błędy w ustaleniach faktycznych nie zaś popełnienie błędów proceduralnych czy zwłaszcza obrazy prawa materialnego. Wszak stawia tezę, że cierpienia aresztowanego oraz wyrządzona mu krzywda były na wyższym poziomie niż ustalone przez Sąd, co skutkować winno wyższym zadośćuczynieniem niż przyznane przez ten Sąd. Jest oczywistym, że podstawą zasądzenia zadośćuczynienia oraz odszkodowania był przepis art. 8 ust. 1 ustawy z 23 lutego 1991 o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149 z p.zm.) przywołany wprost w zaskarżonym wyroku. Także i kolejny przepis wymieniony przez skarżącą, jako obrażony, czyli art. 445 § 1 k.c. miał na uwadze Sąd meriti wprost przywołując go – podobnie jak i przepisy k.c. jak art. 361, art. 362, art. 363 § 2, art. 444, art. 446 i art. 447 – w swym uzasadnieniu i wykorzystał go dokonując ustalenia wysokości należnego wnioskodawcy zadośćuczynienia.

Zatem czyniąc podstawą swego rozstrzygnięcia te normy nie dopuścił się ich obrazy. To, że wysokość tego zadośćuczynienia nie została zaakceptowana przez wnioskodawcę nie oznacza, że doszło do naruszenia tych norm prawa materialnego, jeśli wysokość tej należności nie ma jak to już wyżej stwierdzono charakteru symbolicznego. W każdej sprawie konieczna jest odrębna, samodzielna ocena, a proste porównanie samych zasądzonych kwot oraz okresu izolacji bez konkretnej wiedzy na temat innych okoliczności pozbawienia wolności nie pozwala na przyjęcie tożsamych wartości dla badanego przypadku wnioskodawcy, jak zdaje się oczekiwać skarżąca przywołując dziesiątki orzeczeń we wniosku inicjującym postępowanie przed Sądem Okręgowym oraz odwołując się do kilku w samej apelacji. Skoro kryteria oceny wysokości zadośćuczynienia winny być rozważane w związku z konkretną osobą pokrzywdzonego (zob. np. wyroki SN: z dnia 26 listopada 2009 r., CSK 62/09; z dnia 17 września 2010 r., CSK 94/10,) to przydatność kierowania się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia sumami zasądzonymi z tego tytułu w innych przypadkach jest dość mocno ograniczona. Porównanie takie może stanowić orientacyjną wskazówkę i nie może naruszać zasady indywidualizacji okoliczności wyznaczających rozmiar krzywdy doznanej przez konkretnego poszkodowanego. ( postanowienie SN z 9.06.2020 r., V KK 183/20, LEX nr 3161601).

Natomiast Sąd meriti rozstrzygając w tej sprawie miał na uwadze właśnie przepisy wskazane w apelacji i to zarówno z ustawy lutowej jak i art. 445 § 1 k.c. w zakresie ustalenia wysokości zadośćuczynienia i uznał, że wnioskodawcy należy się określone w wyroku zadośćuczynienie w związku z jego internowania. Ergo, to nie z powodu niewłaściwej interpretacji przepisów wydał orzeczenie niesatysfakcjonujące wnioskodawcę, ale dlatego, że w zakresie przyznanych mu kompetencji ocenił krzywdę psychiczną i fizyczne dolegliwości będące udziałem internowanego na odpowiednim zdaniem tego Sądu poziomie rekompensaty pieniężnej.

To zaś w żadnym razie nie jest obrazą prawa materialnego.

Zarzut uznano za nieskuteczny.

II. Zarzut obrazy prawa procesowego .

Pełnomocnik wnioskodawcy podnosi, iż doszło do naruszenia art. 7 k.p.k. wyrażającego zasadę swobodnej oceny dowodów przez Sąd meriti. Skarżąca stawiając zarzut ( II. 1. i 5.) obrazy art. 7 k.p.k., w żaden sposób nie tylko w części wstępnej, ale także motywacyjnej apelacji nie wykazała, aby doszło do obrazy prawa procesowego w postaci tej właśnie wymienionej normy w zakresie, w którym miałoby to odnosić się do ustalonego zadośćuczynienia. Brak jakiejkolwiek argumentacji dotyczącej naruszenia procedury przez Sąd I instancji nie stwarza możliwości krytycznej analizy zastrzeżeń apelującej i nie pozwala na odniesienie się do powodów postawionego naruszenia przepisów proceduralnych.

Aby zarzut taki był skuteczny konieczne jest wykazanie, że Sąd orzekający dokonując oceny dowodów złamał reguły poprawnego rozumowania, postąpił sprzecznie ze wskazaniami wiedzy lub też jego wartościowanie nie przystaje do doświadczenia życiowego. Żadnej takiej okoliczności nie wykazała skarżąca. Swoje zastrzeżenia w istocie pełnomocnik sprowadziła do stwierdzenia, że – według skarżącej – przyczyny i okoliczności zatrzymania, warunki wykonywania aresztowania, represje, skala maltretowania (s. 6 apelacji) przemawiały za ustaleniem zadośćuczynienia na znacznie wyższym poziomie.

Te okoliczności i ich wsparcie w motywacyjnej części apelacji (czy raczej jego brak poza ogólnikowymi stwierdzeniami o skali krzywd) w żadnym razie nie dowodzą o naruszeniu reguł określonych w art. 7 k.p.k. przez Sąd I instancji. Jak już wyżej stwierdzono, tenże Sąd uwzględnił istotne dla czynionych ustaleń o wyrządzonej pokrzywdzonemu krzywdzie okoliczności i wskazał, jakie pociągały one dla niego skutki. Dał temu wyraz zarówno w części ustalającej jak i części rozważającej. To, że zdaniem skarżącej należało nadać większe znaczenie tym okolicznościom nie oznacza, że Sąd popełnił błędy logicznego rozumowania, naruszył wskazania wiedzy lub postąpił wbrew doświadczeniu życiowemu w ocenie tych okoliczności. To wszak Sąd czyni określone ustalenia i ocenia na podstawie reguł poprawnego rozumowania i doświadczenia życiowego oraz wskazań wiedzy znaczenie tychże dla ustalenia wysokości należnego zadośćuczynienia. A wszak Sąd ten nie tylko miał na uwadze negatywne okoliczności, które były udziałem pokrzywdzonego aresztowaniem i skazaniem wnioskodawcy, a więc czas pozbawienia wolności, cierpienia, których doznał w trakcie pobytu w więzieniu w związku z rodzajem stawianych mu zarzutów, konieczność przebywania z osobami skazanymi za pospolite przestępstwa kryminalne. Uwzględnił jednak również, wynikające z jego wypowiedzi, okoliczności świadczące o braku specjalnego, nadzwyczajnego natężenia krzywd wyrządzonych mu, które nie odbiegały swym natężeniem od będących udziałem innych izolowanych „(…) w tym w tamtym okresie za czyny związane z walka o byt niepodległego państwa polskiego” (s. 11 uzasadnienia).

Podkreślenia wymaga także i to, że Sąd nie pominął takich okoliczności jak poczucie niepokoju, nerwowość, gorsze posiłki czy obecność innych współwięźniów, kierujących wobec niego nawet groźby czy ataki słowne, które jak ocenił to tenże Sąd powodowały niewątpliwie określone cierpienia psychiczne, ale i fizyczne. Miał nadto na uwadze kwestie związane z ograniczonymi relacjami z rodziną oraz traumę w związku z tym, że syn W. S. był świadkiem jego zatrzymania i poddany został terapii oraz pogorszenia się relacji z żoną (choć było to wynikiem nie tylko osadzenia, ale także generalnie działalnością opozycyjną wnioskodawcy). (s. 11 i 12 uzasadnienia).

Podobnie niezasadny, ale wręcz niezrozumiały jest zarzut II. 5. Tego zarzutu i przemawiających na jego poparcie argumentów nie przedstawiła skarżąca. Znów ograniczyła się tylko do sformułowania takiej tezy. Stwierdzenie, że sprzecznie z zasadami logicznego rozumowania, doświadczeniem życiowym i wskazaniami wiedzy ustalono, iż pozbawienia wolności W. S. nie wiązało się z jakimiś szczególnymi restrykcjami to za mało, aby uznać trafność tak sformułowanych zastrzeżeń. Wyżej wyjaśniono, dlaczego należy odrzucić zarzut naruszenia art. 7 k.p.k. i argumentacja tam przytoczona odnosi się także i do tego zarzutu. Powtórzyć należy, że w istocie apelująca kwestionuje ustalenia faktyczne w zakresie, w którym Sąd meriti ocenił skalę krzywd rekompensowanych wnioskodawcy. Skarżąca twierdzi, że były one na wyższym poziomie i należało przyznać wnioskodawcy wyższe zadośćuczynienie niż uczynił to Sąd I instancji. Nie oznacza to jednak, że tak postawiona teza główna apelacji oparta być może o zarzuty naruszeń prawa procesowego, tym bardziej, że w żadnym miejscu autorka apelacji nie wykazuje, na czym obraza tych reguł formalnych procedowania miałaby polegać.

Odrzucono także i ten zarzut.

Zarzuty II. 2. i II. 3. Oceniono jak niezasadne i to w stopniu oczywistym.

Zarzut II. 3. odnosi się do notoryjności faktów, które znane są z urzędu i w związku z tym nie wymagają dowodów. Ten przepis k.p.c. brzmi:

Art. 228. § 1. Fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu. Sąd bierze je pod rozwagę nawet bez powołania się na nie przez strony.

§ 2. Nie wymagają dowodu również fakty, o których informacja jest powszechnie dostępna oraz fakty znane sądowi z urzędu, jednakże sąd powinien zwrócić na nie uwagę stron.

Nie mogło dojść do obrazy ten normy procesowej, bowiem to nie ona ma zastosowanie w postępowaniu o odszkodowanie i zadośćuczynienie za represjonowanie w związku z prowadzoną działalnością niepodległościową.

Rozważając o zasadności tego konkretnego zarzutu Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że zupełnie niezasadnie apelująca odwołuje się poprzez normę z art. 558 k.p.k. do przepisów procedury cywilnej i treści reguł ogólnych sformułowanych w k.p.c. Taka operacja jest możliwa W sprawach o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się tylko w kwestiach nieuregulowanych w niniejszym kodeksie. (podkreślenie SA). Tak reguluje tę kwestię K.p.k., a poprzez unormowanie art. 3 ust. 4 ustawy lutowej o treści Jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu o stwierdzenie nieważności orzeczenia mają odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania karnego, (…)mają one zastosowanie do spraw prowadzonych na jej podstawie. Przepisy procedury cywilnej pełnią funkcje uzupełniającą regulacje określone w k.p.k. Samo wskazanie przepisów, które według skarżącej zostały naruszone bez rozwinięcia argumentacji potwierdzającej taki stan nie jest wystarczające do uznania zasadności zastrzeżeń autorki apelacji. Ani w samym zarzucie ani tym bardziej w jego uzasadnieniu nie wykazała skarżąca iżby Sąd I instancji naruszył przywoływane przez nią w tej części apelacji normy procedury cywilnej.

Apelująca podnosi naruszenie art. 228 k.p.c. Rzecz jednak w tym, że procedura karna normę regulującą notoryjność faktów, które nie wymagają dowodów ma określoną w przepisie art. 168 k.p.k. i ma ona treść Fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu. To samo dotyczy faktów znanych z urzędu, należy jednak zwrócić na nie uwagę stron. Nie wyłącza to dowodu przeciwnego.

Sąd więc nie musi korzystać odpowiednio (art. 558 k.p.k.) z elementów procedury cywilnej jeśli takie regulacje wprost znajdują się w postanowieniach procesowych postępowania karnego.

Już z tego choćby powodu zarzut apelującej musi być oceniony, jako chybiony.

Podobnie rzecz ma się z kolejnym przywołanym przez apelującą przepisem, a to art. 232 k.p.c. Przepis ten dotyczy stron postępowania. Wszak zobowiązuje strony, a zatem nie Sąd prowadzący proces, do wskazania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Ta regulacja odnosząca się do inicjatywy dowodowej unormowana jest treścią art. 167 k.p.k. co powoduje, że Sąd rozstrzygający o rekompensatach za represje związane z działalnością niepodległościową nie musi, jeśli uzna za konieczne przeprowadzić dowód z urzędu odwoływać się do reguł postępowania cywilnego, lecz zobowiązany będzie wykorzystać normy postępowania dowodowego określone w przepisie art. 167 i następne k.p.k.

Wnioskodawca w zakresie przedstawienia dowodów dopełnił swojej powinności i wskazał we wniosku (s. 6 i 7 oraz 15, k. 3, 4 i 8 akt), w zakresie tu badanym dowody do przeprowadzenia w toku postępowania. Następczo Sąd Okręgowy zaliczył – właśnie na podstawie art. 167 k.p.k. – w poczet dowodów dokumenty złożone, jako załączniki pod poz. 1 – 51 oraz wysłuchał przy aktywnym udziale pełnomocnika wnioskodawcy, prokuratora i własnym zaangażowaniu również samego wnioskodawcę w czasie tej rozprawy (k. 202 – 204), co więcej dopuścił dowód z akt sprawy Sądu Okręgowego w Zielonej Górze w sprawie II Ko 116/20.

Ad II.4.

Apelująca w tym zarzucie stwierdza, iż Sąd dopuścił się obrazy formalnych wymogów prowadzenia postępowania (art. 410 k.p.k.), ponieważ nie rozważył wszystkich okoliczność sprawy.

Wbrew temu twierdzeniu, co zresztą podkreślono już wyżej, Sąd Okręgowy nie pominął istotnych okoliczności decydujących o potrzebie zrekompensowania wyrządzonych wnioskodawcy krzywd. Wszak miał na względzie poczucie niepokoju, nerwowość, gorsze posiłki czy obecność innych współwięźniów, kierujących wobec niego nawet groźby czy ataki słowne, które jak ocenił to tenże Sąd powodowały niewątpliwie określone cierpienia psychiczne, ale i fizyczne. Miał nadto na uwadze kwestie związane z ograniczonymi relacjami z rodziną oraz traumę w związku z tym, że syn W. S. był świadkiem jego zatrzymania i poddany został terapii oraz pogorszenia się relacji z żoną (choć było to wynikiem nie tylko osadzenia, ale także generalnie działalnością opozycyjną wnioskodawcy). (s. 11 i 12 uzasadnienia).

Jeśli apelująca reprezentująca wnioskodawcę przez Sądem I instancji stawiała tezę, że stan zdrowia psychicznego wnioskodawcy pogorszył się wskutek jego aresztowania i między tymi okolicznościami występuje ścisły związek przyczynowy to obowiązkiem jej było, zgodnie z przywoływanym już przecież przez skarżącą przepisem art. 232 k.p.c. tych okoliczności dowieść w sposób jednoznacznych (choćby odpowiednią dokumentacją lekarską potwierdzającą leczenie zdrowia psychicznego wnioskodawcy w tym zakresie). Samo stwierdzenie zawarte we wniosku i powtórzone w apelacji, że tak było nie jest wystarczającym do przyjęcia wykazania takiego niebudzącego wątpliwości stanu.

Nie sposób także uznać, że wnioskodawca na skutek aresztowania i skazania doznał upokorzenia i napiętnowania. Należy pamiętać, że wnioskodawca został aresztowany w związku z określoną działalnością związkową. W realiach ówczesnych czasów, a zwłaszcza po wprowadzeniu stanu wojennego oraz po jego zakończeniu, w środowisku (...), w którym w latach 1972 – 1995 funkcjonował W. S. działalność taka była oceniana jednoznacznie pozytywnie, zaś represjonowani za taką działalność byli traktowani, jako osoby godne szacunku za ich postawę. Cieszyły się one wręcz specjalną estymą w kręgu osób, w którym funkcjonowały. Twierdzenie, że W. S. doznał upokorzenia i napiętnowania społecznego jawi się, jako oczywiście nieprawdziwe.

Jeśli uwzględnić okres represjonowania wnioskodawcy od 9 września 1985 roku do 8 października 1985 roku to nie może być wątpliwości, że wśród działaczy opozycyjnych wiedza o tym, co się może zdarzyć i jakie będą następstwa w związku z prowadzeniem takiej działalności i czego można się spodziewać od represyjnego reżimu była już w istocie powszechna, a rygory znane, co pozwalało się do nich dostosować.

To, że w subiektywnej ocenie wnioskodawcy jego krzywda zasługiwała na wyższe zadośćuczynienie nie oznacza, że błędnie zweryfikował te okoliczności Sąd I instancji. Był uprawniony do obiektywnej oceny tych okoliczności i w żaden rażący sposób nie umniejszył rekompensaty za krzywdy wyrządzone wnioskodawcy. Oczekiwanie wnioskodawcy przyznania wyższego zadośćuczynienia ponad to, które ustalił Sąd I instancji nie zasługuje na uwzględnienie. Zagadnienie wysokości zadośćuczynienia regulowane jest w k.c. w przepisach art. 24 § 1, art. 445 i art. 448. Zadośćuczynienie to rekompensata za niemajątkową szkodę, jaką poniosła osoba poszkodowana działaniami organów Państwa związanymi z wykonaniem w stosunku do niej środka przymusu, którego nie powinno się stosować, a przy tym motywowanego chęcią zmuszenia do zaprzestania działań wynikających z walki o podstawowe prawa i wolności człowieka i obywatela. Ta rekompensata odnosi się do negatywnych przeżyć psychicznych, utrudnionych kontaktów z osobami bliskimi. Zarazem należy kwotę zadośćuczynienia oznaczać z umiarem, stosownie do realiów społecznych, jak zamożność mieszkańców, wartość pieniądza itp., by nie pozostało poczucie krzywdy represjonowanego niesłusznie, ale i by orzeczenie nie było sposobem uzyskania nadmiernych korzyści finansowych ( zob. o tym postanowienie SA w Krakowie z KZS 6-8/93 poz. 55) [wyrok z dnia 9 kwietnia 2008 roku Sądu Apelacyjnego w Krakowie w sprawie II AKa 46/08 zamieszczony w KZS 2008/6/48].

Wszystkie te elementy wzięte zostały pod uwagę przez Sąd I instancji i wyartykułował tenże Sąd te okoliczności w swym uzasadnieniu.

Jeśli więc warunki pozbawienia wolności, były formą represjonowania za walkę przeciwko obowiązującemu reżimowi komunistycznemu, i były zbliżone dla W. S. jak i dla innych wówczas zatrzymywanych działaczy opozycji antykomunistycznej, to fakt, niezasłużonej krzywdy wynikającej z jego aresztowania został zrekompensowany właśnie ustaloną wysokością zadośćuczynienia i ta jest akceptowana przez Sąd odwoławczy. Tym bardziej, że nie jest to kwota symboliczna, która iluzoryczną czyniłaby rekompensatę doznanych dolegliwości.

W tych warunkach skoro apelująca wywodzi, że nie doceniono pewnych okoliczności faktycznych relewantnych dla czynionych ustaleń, a nie, że błędnie oceniono dowód i odmówiono wiary twierdzeniom wnioskodawcy, bo wszak o jego przeżyciach wyjaśniał on sam gdyż wiedza o tym, co było jego udziałem mogła pochodzić tylko od niego skoro, żadnych innych dowodów na te okoliczności nie przeprowadzono, zarzut obrazy prawa procesowego uznano za oczywiście chybiony.

Twierdzenie apelującej o doznaniu drastycznego poziomu traum z powodu aresztowania uznać należy za nieudowodnione w żadnym stopniu.

Należy odnieść się także do kwestii ukrywania się poza mieszkaniem w związku z prowadzoną działalnością niepodległościową i jej wpływu na konieczność uwzględnienia tej okoliczności na wysokość ustalanej rekompensaty za represjonowanie W. S..

W ugruntowanym orzecznictwie przyjmuje się w tej kwestii, że odszkodowanie i zadośćuczynienie na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ustawy z 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego przysługuje wyłącznie za wykonanie orzeczenia, którego nieważność stwierdzono w trybie tejże ustawy lub za wykonanie decyzji o internowaniu. Poza odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa w tym trybie pozostają natomiast inne przejawy represji za działalność związaną z walką o niepodległy byt Państwa Polskiego, takie jak zwolnienie z pracy, czy zmuszenie przez pracodawcę do przejścia na gorzej płatne stanowisko ( postanowienie SN z 10.01.2013 r., IV KK 292/12, LEX nr 1277775). Brak jest podstaw do zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia za inne niewątpliwe przejawy represji, ale bezpośrednio nie związane z wykonywaniem wydanego orzeczenia lub decyzji.( postanowienie SN z 24.04.2014 r., V KK 52/14, LEX nr 1469154).

Ukrywanie się wnioskodawcy w owym czasie nie było represją, bo przecież nie został on zatrzymany czy aresztowany, lecz jego wyborem przed potencjalnymi represjami i nie było to następstwo jego aresztowania i osądzenia oraz skazania, które zrekompensował aktualnie Sąd Okręgowy, ale prowadzonej już wcześniej działalności niepodległościowej. Ukrywał się on nie dlatego, że obawiał się ponownego aresztowania, bo był już w przeszłości skazany i aresztowany, lecz dlatego, że w przeszłości prowadził określoną działalność sprzeczną z oczekiwaniami władz komunistycznych mogących podejrzewać, zresztą słusznie, jak wynika z wypowiedzi wnioskodawcy (k. 204, t. II), że z działalności tej nie zrezygnował. Także i ten argument nie mógł prowadzić do uznania zasadności zarzutu apelującej.

Ad III. zarzut błędnych ustaleń faktycznych .

Specyfika środka zaskarżenia złożonego w imieniu wnioskodawcy polega w istocie na powtarzaniu tych samych zarzutów z perspektywy różnych podstaw odwoławczych i podważaniu w ten sposób wydanego przez Sąd I instancji orzeczenia.

Apelująca podnosi przede wszystkim niewłaściwe ustalenie wysokości zadośćuczynienia i czyni to odwołując się do błędów proceduralnych (zarzut II.), obrazy prawa materialnego (zarzut I.) i błędnych ustaleń faktycznych zarzut III.

Sądowi Apelacyjnemu nie pozostaje nic innego jak stwierdzić, że w żadnym razie Sąd Okręgowy nie popełnił błędów ustaleń faktycznych, zresztą nie wykazała ich przecież skarżąca, zaś kwestię oceny prawidłowości ustalonej wysokości zadośćuczynienia przeprowadzono wyżej i powtórzyć trzeba, że nie dowiodła skarżąca iżby było ono na poziomie symbolicznym, rażąco niskim i przez to nieakceptowalnym, jako niesprawiedliwie rekompensujące czas izolacji W. S. w ramach internowania.

Wyżej przytoczone rozważania pozwalają na stwierdzenie, że nie popełnił błędu ustaleń faktycznych Sąd I instancji, co nakazuje odrzucenie i tego zarzutu apelującej.

Wniosek

O zmianę poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy W. S. zadośćuczynienia w dalszej kwocie 137.166, 48 złotych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec tego, że argumentacja skarżącej o popełnieniu naruszeń prawa procesowego, o błędnych ustaleniach faktycznych i obrazie prawa materialnego okazała się nietrafna nie uwzględniono wniosku apelacji.

Lp.2

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Całość wyroku Sądu Okręgowego.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wyrok jest prawidłowy zarówno pod względem formalnym jak i merytorycznym.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Orzeczenie o wydatkach związanych z postępowaniem odwoławczym oparto na podstawie art. 13 ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2099 z późn. zm.).

Wszystkie przytoczone wyżej rozważania doprowadziły Sąd odwoławczy do rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

7.  PODPIS

SSA Wiesław Pędziwiatr SSA Jarosław Mazurek SSA Jerzy Skorupka

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1.

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawcy radca prawny A. B.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Pkt. II części rozstrzygającej w zakresie oddalającym żądanie wnioskodawcy ponad kwotę 15.000 złotych tytułem zadośćuczynienia.

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmianę poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia w dalszej kwocie 137.166,48 złotych.