Sygn. akt II AKa 314/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący Sędzia SA - Ewa Jethon (spr.)

Sędziowie SA - Dorota Tyrała

SO (del.) - Paweł Dobosz

Protokolant sekr. sąd. Marta Kamińska

przy udziale Prokuratora Stanisława Wieśniakowskiego

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2021 r.

sprawy

1.  A. P., urodz. w dniu (...) w S., córki E. i B. z domu K.,

2.  M. J., urodz. w dniu (...) w W., córki M. i B. z domu Ł.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji wniesionej przez Komendanta Rejonowego Policji W. III

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 14 maja 2021 r. sygn. akt VIII Ko 50/20

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I wobec A. P. i w punkcie II wobec M. J., ten sposób, że zasądzone na ich rzecz kwoty obniża do 3.000 (trzech tysięcy) zł,;

2.  w pozostałej części utrzymuje wyrok w mocy;

3.  koszty sądowe za postępowanie odwoławcze ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 314/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 14 maja 2021 r. w sprawie o sygn. akt VIII Ko 50/20

Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

- obraza przepisów postępowania mających wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. art. 552 par. 4 k.p.k. i 558 k.p.k. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że wnioskodawczynie wykazały, że w wyniku zatrzymania doznały krzywdy w rozmiarze uzasadniającym przyznanie im kwoty w wysokości 5000 PLN podczas gdy zebrany materiał dowodowy nie uzasadniał przyznania im zadośćuczynienia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Nie sposób podzielić zarzutu skarżącego w całości, że materiał dowodowy nie uzasadniał przyznania wnioskodawczyniom M. J. i A. P. zadośćuczynienia, lecz pozwalał uznać, że określono je w kwocie zawyżonej.

Trafnie natomiast wywiódł Sąd Okręgowy uprawnienia wnioskodawczyń do dochodzenia zadośćuczynienia w oparciu o rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy zawarte w postanowieniu z dnia 1 października 2019 r. w sprawie V Kp 891/19. Wynika z niego, że zatrzymanie M. J. i A. P. dokonane przez funkcjonariuszy Policji w dniu 14 maja 2019 r. było nielegalne i niezasadne. Przesłanka ustawowej niewątpliwej niesłuszności zatrzymania wynika nie tylko z samej semantyki tych określeń, ale w jednoznaczny sposób wyjaśnił je w uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy i w pełni zaakceptował przedstawioną argumentację Sąd Okręgowy, Sąd Apelacyjny. Wynika z niej, że nie zaistniała przesłanka do zatrzymania w postaci uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa w stosunku do żadnej z wnioskodawczyń. W konsekwencji nie przypisano im, ani nawet nie zarzucono przestępstwa (k.74-78). Kontynuowano ich zatrzymanie mimo ustalenia ich personaliów. Sąd Rejonowy uznał też, że nie zachodziła obawa zacierania śladów lub ucieczki.

Twierdzenia skarżącego nie podważyły powyższych ustaleń i zasadności roszczeń. Jakkolwiek więc nietrafnie zarzucał, że materiał dowodowy nie uzasadniał przyznania wnioskodawczyniom M. J. i A. P. zadośćuczynienia, należało uznać, że zawyżono jego wartość.

Sąd meriti określając kryteria kompensacji szkody prawidłowo przytoczył szereg judykatów, jak i stanowisk doktryny ugruntowanych w analizowanej materii, nawet co do obszaru kompensacji nie objętej wnioskiem. Odnosząc się do realiów przedmiotowego zatrzymania i okoliczności, które określiły rozmiar doznanych przez wnioskodawczynie krzywd wskazał na względy związane z ich uregulowanym życiem zawodowym i nauką i ich młody wiek. Stwierdził też, że zatrzymania dokonano w miejscu publicznym, bo przecież w takim przebywały w związku z udziałem w proteście klimatycznym. Nadto uwzględniono, że wobec obu wnioskodawczyń zastosowano środki przymusu bezpośredniego w postaci założenia kajdanek, które jedynie czasowo były zdjęte. Z treści ustaleń Sądu Okręgowego wynikało też, że w trakcie zatrzymania dokonano też przeszukania i oględzin.

W ocenie Sądu Apelacyjnego krzywda, na którą złożyły się doznania uwarunkowane okolicznościami przedmiotowego, trwającego ponad 5 godzin zatrzymania, winna zostać zrekompensowana w sposób adekwatny. Dostrzec należy fakt wielokrotnie podnoszony w orzecznictwie, że zwykle to pierwsze godziny zatrzymania wiążą się z największym stresem. Fakt ten należało uwzględnić i w tym przypadku. Sąd Okręgowy, wnioskodawczynie, ani materiał dowodowy nie wskazuje jednak, by przedmiotowe zatrzymanie nosiło cechy odbiegające od podobnych działań Policji a tym samym nakazujących w sposób szczególny zadośćuczynić poniesionym krzywdom. Przyznawane zadośćuczynienia nie mogą być ustalane w całkowitym oderwaniu od orzecznictwa w zakresie kompensacji szkód za pozbawienie wolności. Przyznanie więc kwoty odpowiadającej zwykle połowie miesiąca pozbawienia wolności musi być uznane za znacząco wygórowane, zważywszy na brak ustaleń nadającym zatrzymaniu i wynikłej z niego krzywdzie cech szczególnych, jak związanych ze stanem zdrowia, czy szczególnymi przeżyciami psychicznymi wynikającymi z zaistnienia wyjątkowo drastycznego przebiegu czynności.

W ocenie Sądu Apelacyjnego kwoty po 3000 zł przyznane dla każdej z wnioskodawczyń odzwierciedlają zadośćuczynienie uwzględniające skalę doznanych i wykazanych krzywd.

Wniosek

- o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie II i orzeczenie co do istoty sprawy tj. oddalenie wniosku w zakresie zasądzonego zadośćuczynienia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Nie sposób było podzielić wniosku skarżącego w całości o oddalanie wniosków M. J. i A. P. o zadośćuczynienie, uznając, że słusznie uznano zatrzymanie ich za niewątpliwie niesłuszne. Pozwalał on uznać, że określono je w kwocie rażąco wysokiej a w konsekwencji obniżono zasądzoną kwotę do 3000 zł. Okoliczności sprawy nie pozwalały bowiem na zasądzenie kwoty wyższej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia
i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

obniżono zasądzone na rzecz M. J. i A. P. w kwocie 5 000 zadośćuczynienie do 3 000 zł.

Zwięźle o powodach zmiany.

Przyznanie kwoty 5 000 zł odpowiadającej zwykle połowie rekompensaty za miesiąc pozbawienia wolności musiało być uznane za znacząco wygórowane. W ocenia Sądu Apelacyjnego kwoty po 3000 zł przyznane dla każdej z wnioskodawczyń odzwierciedlają zadośćuczynienie uwzględniające skalę doznanych krzywd.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

3

Koszty postępowania na podstawie art.554 § 4 ponosi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

Dorota Tyrała Ewa Jethon Paweł Dobosz

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 1

Podmiot wnoszący apelację

Skarb Państwa

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana