UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 4 czerwca 2020 r., na podstawie art. 15zv ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywoływanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374 ze zm.) w związku z art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 266 ze zm.), odmówił wnioskodawcy J. B. prawa do świadczenia postojowego z uwagi na brak spełnienia warunku dotyczącego wykazania przychodu z dwóch ostatnich miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku.

Odwołanie od decyzji wniósł ubezpieczony, wskazując iż jako wspólnik spółki cywilnej (...) s.c. z siedzibą w S. złożył w 29 maja 2020 r. wniosek o świadczenie postojowe, spełniając wszystkie warunki do wypłaty wnioskowanego świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 17 marca 2021 r. oddalił odwołanie i zasądził od J. B. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, że J. B. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...); działalność nie została zawieszona. W dniu 29 maja 2020 roku ubezpieczony złożył wniosek o świadczenie postojowe w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym COVID-19 dla osób prowadzących działalność gospodarczą. We wniosku wskazano, iż przychód osiągnięty w dwóch ostatnich miesiącach poprzedzających miesiąc złożenia wniosku wyniósł: - 116.323,47 zł w lutym 2020 r. i 0,00 zł w marcu 2020 r.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił odwołania i wskazał, że kwestia sporna ograniczała się do odmiennej oceny skutków prawnych. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd I instancji wskazał art. 15zq ust.4 w zw. z art. 15zs ust. 3 pkt 4 c w zw. z art. 15zs ust.1. ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 – według stanu na dzień wydawania zaskarżonej decyzji; dalej jako ustawa covidowa). Sąd I instancji wyjaśnił, że wnioski o świadczenie postojowe są składane na bieżąco i dotyczą miesiąca, w którym zostały złożone. Przy czym, mogą być składane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że w czasie kiedy wprowadzono prawo do świadczenia postojowego było to w założeniu świadczenie jednorazowe dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych i dlatego nie został zakreślony miesiąc, w którym wniosek o to świadczenie miał być złożony, ustawodawca w przepisie art. 15zs ust. 7 przewidział wyłącznie, że wnioski mogą być złożone do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii. Sąd Okręgowy wskazał, że, przepis art. 15zq ust. 4 czy 15 zs ust. 1 i 3 nie określa żadnego terminu do złożenia wniosku o świadczenie postojowe, bowiem określa jedynie w jakiej sytuacji przysługuje świadczenie postojowe, a fakt, iż ustawodawca w późniejszym okresie przewidział możliwość składania wniosku o świadczenie postojowe za kolejne okresy, nie jednorazowo, nie może wpłynąć na sposób wykładni tych przepisów. Ponadto Sąd I instancji podkreślił, że z treści tych przepisów nie można wywnioskować, że wniosek ma dotyczyć konkretnych miesięcy, jest to bowiem wniosek o świadczenie przyznawane w dokładnie określonych okolicznościach. Z tego też względu nie może być mowy o jakimkolwiek przywróceniu terminu do jego złożenia, co sugerowała strona odwołująca się. Ustalając prawo do świadczenia postojowego należy brać pod uwagę aż trzy miesiące: miesiąc złożenia wniosku, miesiąc poprzedzający miesiąc złożenia wniosku oraz miesiąc go poprzedzający. Jeśli zatem wniosek złożony został w maju, to miesiącem poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku jest kwiecień. Spadek przychodów należy oceniać porównując kwiecień i miesiąc go poprzedzający, czyli marzec. W tym zakresie ustawodawca nie przewidział żadnych odstępstw np. pomijanie miesięcy, w których ubezpieczony korzystał ze zwolnień lekarskich lub następował wzrost obrotów. W ocenie Sądu I instancji, wniosek złożony przez J. B. w dniu 29 maja 2020 r. wymagał wykazania wysokości przychodów uzyskanych w kwietniu 2020 r. w stosunku do przychodów uzyskanych w marcu 2020 r., podczas gdy ubezpieczony przedłożył przychody osiągnięte w lutym i w marcu 2020 roku, a zatem nie za dwa ostatnie miesiące poprzedzające miesiąc złożenia wniosku, w związku z czym Sąd I instancji uznał, że wnioskodawca nie spełnił jednego z wymaganych przez ustawodawcę warunków do uzyskania prawa do świadczenia postojowego, określonych w cytowanym art. 15zq ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...), innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, to jest nie wskazał, że przychód z miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym złożony został wniosek, nie był o co najmniej 15% niższy od przychodu, który uzyskano w miesiącu poprzedzającym.

Apelację od wyroku złożył ubezpieczony, zarzucając naruszenie art. 15zq ust 4pkt 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywoływanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374 ze zmianami) przez niewłaściwe zastosowanie i nieprawidłową wykładnię, dokonaną bez uwzględnienia zawartego w art. 15zs ust 7 ustawy zapisu, że wnioski o świadczenie postojowe mogą być złożone do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii, co doprowadziło do dokonania niewłaściwej wykładni wskazanego na wstępie przepisu i w jej wyniku oddalenia wywiedzionego w sprawie odwołania, w sytuacji gdy nie można zakładać, że racjonalny prawodawca wprowadza przepis, który pozwala na złożenie wniosku o świadczenie postojowe po odwołaniu stanu epidemii, jednocześnie ustalając takie ograniczenia, które nie pozwalają na uzyskanie świadczenia po złożeniu wniosku w tym czasie pomimo spełnienia ustawowych przesłanek jego przyznania. W oparciu o powyższy zarzut ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie świadczenia.

Sąd Apelacyjny roz ważył sprawę i uznał, że a pelacja jest zasadna.

Na wstępie Sąd Apelacyjny wskazuje, że ustalenia dotyczące stanu faktycznego są bezsporne i jako takie są w całości aprobowanie przez Sąd drugiej instancji. Natomiast spór sprowadza się do prawidłowości subsumpcji, tj. oceny prawnej, czy ubezpieczony J. B. spełnił wszystkie przesłanki niezbędne do przyznania mu świadczenia postojowego w myśl art. 15zq ustawy covidowej, zgodnie z wnioskiem złożonym w dniu 29 maja 2020 r.

Należy przypomnieć, że świadczenie postojowe przyznawane jest jako świadczenie szczególne, uzasadnione szczególnymi, wyjątkowymi okolicznościami, to jest spadkiem przychodów wywołanym COVID-19 i ogłoszeniem stanu epidemii w określonym czasie. Kryteria przyznania prawa do tego świadczenia, zostały sprecyzowane w art. 15 zq ust. 4 ustawy, znajduje się wśród nich wymóg niezawieszenia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz uzyskania w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe , przychodu w wysokości o co najmniej 15% niższego od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc; (…), przy czym dotyczy to przychodu z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei w treści art. 15 zs ust 3 i 4 c ustawy zostały uregulowane wymogi, dotyczące wniosku o świadczenie postojowe, w tym wymóg złożenia przez wnioskodawcę oświadczenia, potwierdzającego uzyskanie w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe przychodu o co najmniej 15% niższego od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc.

W ocenie Sądu Apelacyjnego ubezpieczony spełnił ustawowo określone warunki do uzyskania świadczenia postojowego, o którym mowa w art. 15zq ust. 4 pkt 1 ustawy. Ubezpieczony wniosek złożył 29 maja 2020 r., wykazując spadek przychodów w marcu 2020 w porównaniu do lutego 2020, chociaż nie były to miesiące bezpośrednio poprzedzające miesiąc złożenia wniosku. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, z literalnego brzmienia przytoczonego wyżej przepisu nie wynika, że ustawodawca wymaga aby spadek dochodów dotyczył miesięcy bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o świadczenie, a jedynie wymaga miesięcy poprzedzających tenże miesiąc, co rzecz jasna nie jest tożsame. Oczywiste i nie wymagające argumentacji jest, że luty i marzec są miesiącami poprzedzającymi maj. Jakkolwiek należy zgodzić się ze spostrzeżeniem Sądu I instancji, że luty i marzec nie są miesiącami bezpośrednio poprzedzającymi maj, gdyż pomiędzy nimi jest jeszcze kwiecień, to z całą pewnością należy stwierdzić, że, gdyby zamysłem ustawodawcy była konieczność wnioskowania o świadczenie postojowe z racji różnicy w przychodach w kolejnych, następujących po sobie miesiącach, to w treści przepisu zamieściłby przysłówek „ bezpośrednio”, czego jednak nie uczynił. Ponadto, interpretacja ww. przepisu wymaga uwzględnienia zawartego w art. 15zs ust. 7 ustawy zapisu, że wnioski o świadczenie postojowe mogą być złożone do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii. Przy czym, jak trafnie zauważył apelujący, nie można zakładać, że racjonalny prawodawca wprowadza przepis, który pozwala na złożenie wniosku o świadczenie postojowe po odwołaniu stanu epidemii, jednocześnie ustanawia takie ograniczenia, które nie pozwalają na uzyskanie świadczenia wskutek złożenia wniosku po upływie bezpośrednich miesięcy, w który nastąpił spadek przychodów. Stan epidemii został wprowadzony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 491 ze zm.), zaczął obowiązywać od 20 marca 2020 r. i trwa nadal, a jedną z branż dotkniętych restrykcjami, a następnie bardzo rygorystycznymi wymaganiami sanitarnymi była branża hotelarsko – gastronomiczna, reprezentowana przez ubezpieczonego. Należy też mieć na uwadze, że obowiązujące w tym czasie ograniczenia, zarówno te formalnie wprowadzone, jak i tylko rekomendowane, zdecydowanie ograniczały możliwość swobodnego poruszania się poza miejscem własnego zamieszkania i choć nie uniemożliwiały całkowicie złożenia przez ubezpieczonego wniosku o świadczenie postojowe w kwietniu 2020 r., to niewątpliwie jednak znacznie to utrudniały.

W zaistniałej sytuacji nie bez znaczenia prawnego są względy celowościowe. Wprowadzenie opisanej formy pomocy beneficjentom miało na celu zminimalizowanie negatywnych skutków ekonomicznych rozprzestrzeniania się COVID-19, występujących między innymi w przypadku osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, właśnie przez rekompensatę utraty przychodów z wykonywanej działalności, co w szczególności dotyczy pierwszych miesięcy epidemii połączonych ze stanem niepewności, zagubienia i zaskoczenia. W sprawie nie budzi wątpliwości, że przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany przez ubezpieczonego w marcu 2020 r., za który ubiega się on o prawo do świadczenia postojowego, był o co najmniej 15 % niższy od przychodu uzyskanego w lutym. Tym samym wnioskodawca wykazał, że wystąpił spadek przychodów wymagany przez ustawodawcę, nie budzi także wątpliwości, że spadek ten związany był z koniecznością zamknięcia hotelu i restauracji ze względu na sytuację epidemiczną.

W ocenie Sądu Apelacyjnego ubezpieczony spełnił przesłanki niezbędne do przyznania mu prawa do świadczenia postojowego, w związku z czym, mając na uwadze przedstawioną ocenę prawną, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., orzekając co do istoty sprawy, zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznał J. B. prawo do świadczenia postojowego. O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

Romana Mrotek

Jolanta Hawryszko

Urszula Iwanowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE