UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 kwietnia 2018 r. (data prezentaty sądowej), skierowanym przeciwko pozwanej Agencji Mienia Wojskowego, powód (...) Instytut (...) im. (...) w W. wniósł o nakazanie pozwanej aby zapłaciła na jego rzecz kwotę 204.307 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od 26 września 2017 r. do dnia zapłaty oraz koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W razie wniesienia przez pozwaną sprzeciwu powód wniósł o zasądzenie od niej na jego rzecz wskazanych powyżej kwot.

W uzasadnieniu powód wskazał, że jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), stanowiącej działki ewidencyjne nr (...), zabudowanej kompleksem budynków stanowiących bazę badawczo-rozwojową Instytutu, zaś pozwana wykonuje w imieniu Skarbu Państwa prawo własności w stosunku do nieruchomości położonej przy ul. (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym. Powód podał, że w wyniku kontroli gospodarki energetycznej przeprowadzonej w dniach od 18 października 2016 r. do 10 listopada 2016 r. przez Biuro (...) Inspekcji (...) wykazano zasilanie energią elektryczną z rozdzielni głównej budynku mieszkalnego przy ul. (...), usytuowanego na nieruchomości pozwanej. Zasilanie energią elektryczną odbywało się bez zawartej umowy i stosownych rozliczeń w latach 2007-2014 r. Powód wskazał, że w dniu 26 września 2017 r. zawarł z pozwaną porozumienie o spłacie należności z tytułu bezumownego poboru energii, na podstawie którego pozwana spłaciła należność za okres trzech lat poboru energii w łącznej kwocie 87.560,16 zł. Nadto, pozwana zobowiązała się do podjęcia dalszych rozmów z powodem, w celu uregulowania należności za bezumowny pobór energii dla budynku mieszkalnego za okres od 2007 r. Pomimo tego jednak, do zawarcia porozumienia w tym zakresie nie doszło. Pismem z dnia 21 listopada 2017 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 204.307,04 zł za bezumowny pobór energii w latach 2007-2014, jednak w odpowiedzi na to, w piśmie z 28 lutego 2018 r. pozwana odmówiła zaspokojenia roszczenia powoda, podnosząc zarzut przedawnienia. Powód podniósł jednak, że jego roszczenie nie należy ani do roszczeń okresowych ani związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, w związku z czym przedawnienie roszczenia z bezpodstawnego wzbogacenia następuje na zasadach ogólnych, czyli z upływem 10 lat. Ponadto powód wyjaśnił, że odsetek od wskazanej w pozwie kwoty dochodzi od 26 września 2017 r. (data porozumienia podpisanego przez pozwaną), bowiem od tej daty, pozwana na pewno wiedziała, że korzysta z węzła cieplnego oraz poznała kwot, jakiej z tego tytułu domaga się powód. ( pozew k. 4 – 10)

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o jego oddalenie w całości i zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwana zakwestionowała posiadanie przez nią legitymacji procesowej w niniejszej sprawie, wskazując, że pozwanym w sprawie winien być Skarb Państwa. Ponadto, pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia pozwu, wskazując, że roszczenia o odszkodowanie za bezumowne korzystanie w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą przedawniają się z upływem trzech lat, zaś powód nie wykazał, aby roszczenia te nie pozostawały w związku z prowadzoną przez niego działalnością. Jednocześnie pozwana zakwestionowała powództwo zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Wskazała, że powód nie udowodnił, że doszło do bezumownego korzystania z nieruchomości, o czym świadczy w jej ocenie treść notatki ze spotkania w dniu 29 marca 2017 r.: „Z nieznanych przyczyn w kwietniu 2012 r. zdemontowano licznik dla budynku (...), na wniosek (...) z dnia 28.03.2012 roku.” Na podstawie powyższego pozwana podniosła zarzut z art. 411, gdyż powód świadczył na jej rzecz, wiedząc że nie jest do tego świadczenia zobowiązany. Pozwana wskazała bowiem, że do 2012 r. powód miał możliwość precyzyjnego ustalenia zużycia energii przez pozwaną, zaś po 2012 r. zezwalał na korzystanie przez nią z energii. Pozwana podniosła także, że powód nie udowodnił wysokości dochodzonego roszczenia. (odpowiedź na pozew – k. 69-80v)

Powód rozszerzył powództwo w piśmie z 31 maja 2021 r. (data nadania – k. 266) i wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 215.595,23 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 września 2017 r. do dnia zapłaty. (rozszerzenie powództwa – k. 264-265)

Strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie przed zamknięciem rozprawy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Agencja Mienia Wojskowego (poprzednio jako Wojskowa Agencja Mieszkaniowa) wykonuje w imieniu Skarbu Państwa prawo własności w stosunku do nieruchomości, położonej w W. przy ul. (...), stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), o powierzchni 0,4313 ha z obrębu (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa, X Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą o nr KW (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym (wydruk z elektronicznego systemu ksiąg wieczystych - k. 20-22)

(...) Instytut (...) im. (...) w W. jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa - Prezydenta (...) W., położonej w W. przy ul. (...), stanowiącej działki o numerach ewidencyjnych (...), o powierzchniach odpowiednio 6,2689 ha i 0,0230 ha z obrębu (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa, X Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą KW (...) (wydruk z elektronicznego systemu ksiąg wieczystych - k. 23-29).

Budynek mieszkalny przy ulicy (...) w W. jest zasilany energią elektryczną z rozdzielni głównej powoda. Koszt energii średnio roczny (arytmetyczny) w całym okresie 2007 - 2014 wyniósł: 21.996,64 zł netto na rok bez odsetek. Koszt energii średnio roczny (arytmetyczny) w całym okresie 2007 - 2014 wyniósł 26.949,40 zł brutto na rok bez odsetek. Koszt sumaryczny poboru energii przez budynek AMW za lata 2007 - 2014 wyniósł 175.973,18 zł netto bez odsetek. Koszt sumaryczny poboru energii przez budynek AMW za lata 2007 -2014 wyniósł 215.595,23 zł brutto bez odsetek (opinia biegłego sądowego z załącznikami – k. 206-239, faktury VAT – k. 91-114)

Średnioroczny koszt zużycia energii przez pozwaną w 2007 r. wynosił 17.618,41537 zł brutto. Koszty zużycia energii przez pozwaną w styczniu 2008 r. wynosił 2.076,74768 zł netto, w lutym 2008 r. wynosił 1.438,46248 zł netto, a w marcu 2008 r. wynosił 1.825,82491 zł netto. (załącznik nr 3.1. do opinii – k. 224)

W okresie od 18 października 2016 r. do 10 listopada 2016 r. w (...) Instytucie (...) im. (...) w W. ( (...)) przeprowadzona została przez zespół kontrolujący (...) Inspekcji (...), kontrola gospodarki energetycznej. W wyniku przedmiotowej kontroli wykryto zasilanie energią elektryczną z rozdzielni głównej (...), budynku mieszkalnego przy ulicy (...) znajdującego się w administracji Agencji Mienia Wojskowego (AMW), bez zawartej umowy i stosownych rozliczeń. W protokole z kontroli (nr (...)) wskazano, że wszystkie koszty związane z dostawą energii do ww. budynku ponosi (...), pomimo, że AMW pobiera od lokatorów przedmiotowego budynku opłaty za energię elektryczną w formie ryczałtu, zaś zainstalowane przy lokalach układy pomiarowo-rozliczeniowe nie są wykorzystywane (pkt 2 ustaleń kontrolnych).

W zaleceniach pokontrolnych w pkt 6 zobowiązano (...) do: wyegzekwowania od AMW należności finansowych za bezumowny pobór energii elektrycznej do budynku przy ulicy (...) w W., zobowiązania AMW do uzyskania warunków przyłączenia od operatora systemu dystrybucyjnego w celu rozdzielenia systemów elektroenergetycznych i bezpośredniego rozliczenia się z dostawcą energii. Do czasu realizacji powyższego, zobowiązano (...) do zawarcia umowy na odsprzedaż energii elektrycznej. (protokół nr (...) – k. 30-35v)

W dniu 29 marca 2017 r. miało miejsce spotkanie stron (przedstawicieli (...) i przedstawicieli AMW) w celu omówienia kwestii wyegzekwowania od AMW należności finansowej za bezumowny pobór energii elektrycznej do budynku mieszkalnego znajdującego się na nieruchomości pozwanej.

W notatce ze spotkania wskazano, że podczas niego ustalono, iż w dniu 06 marca 2012 r. strony zawarły porozumienie dotyczące przejęcia umowy kompleksowej sprzedaży energii elektrycznej do budynku (...) 4 przez AMW. Z nieznanych przyczyn w kwietniu 2012 r. zdemontowano licznik dla budynku (...) 4, na wniosek (...) z dnia 28 marca 2012 r. Do dnia dzisiejszego nie jest zamontowany odrębny licznik dla budynku (...) 4. AMW potwierdziła zaś fakt bezumownego poboru energii elektrycznej dla budynku (...) 4.

Podczas w/w spotkania strony zobowiązały się do współdziałania w zakresie montażu licznika dla budynku (...) 4. (...) zobowiązał się wystąpić z wnioskiem o przywrócenie licznika, o którym mowa w porozumieniu z 06.03.2012 r. W terminie 7 dni od dnia montażu licznika strony zobowiązały się zawrzeć porozumienie dotyczące wzajemnych rozliczeń (pkt 1). AMW zobowiązała się także do założenia odrębnego licznika i zwarcia umowy z (...) na pobór energii elektrycznej dla budynku (...) 4 (pkt 2). Ponadto, miała zostać przeprowadzona analiza faktur za pobór energii elektrycznej do budynku (...) 4, obejmujących okres 12 miesięcy przez zawarciem porozumienia z dnia 06.03.2012 r., w celu wyliczenia średniej wartości zużycia prądu, a po analizie faktur i oszacowaniu należności finansowych za bezumowny pobór energii elektrycznej do budynku (...) 4, powód miał wystąpić do AMW z wezwaniem do zapłaty. (notatka ze spotkania z dnia 29.03.2017 r. – k. 36-37).

W dniu 26 września 2017 r. powód zawarł z pozwaną porozumienie o spłacie należności z tytułu bezumownego poboru energii. W § 1 ust. 1 porozumienia, pozwana potwierdziła istnienie bezspornego zadłużenia w stosunku do powoda, które na dzień 1 czerwca 2017 r. stanowiło kwotę 87.560,16 zł brutto, tytułem bezumownego poboru energii elektrycznej do budynku przy ul. (...) w W., za okres 3 lat. W § 1 ust. 2 porozumienia wskazano, że zgodnie z ustaleniami dokonanymi przez strony niniejszego porozumienia, wskazana wyżej kwota określona została w wyniku analizy faktur za pobór energii elektrycznej do budynku przy ul. (...) w W. i stanowi średnio wartość zużycia prądu przez okres 3 lat (średni miesięczny pobór energii — 5030,58 kWh, średnia miesięczna cena brutto — 0,4834884 zł/kWh, średnie miesięczne koszty brutto za pobór energii — 2432,23 zł . W § 2 porozumienia strony ustaliły zasady i terminy spłaty w/w należności w kwocie 87.560,16 zł brutto na rzecz powoda. Jednocześnie w § 3 ust. 2 porozumienia, strony zobowiązały się do podjęcia dalszych rozmów, w celu uregulowania należności wynikających z bezumownego poboru energii elektrycznej do budynku przy ul. (...) za okres od 2007 r. (porozumienie o spłacie należności z tytułu bezumownego poboru energii – k. 38-39).

Pozwana spłaciła należność wynikającą z porozumienia z dnia 26 września 2017 r. w dwóch ratach: w kwocie 50.000 zł w dniu 02 października 2017 r. oraz w kwocie 37.560,16 zł w dniu 30 października 2017 r. ( potwierdzenie wpłat wraz z fakturami VAT – k. 48-51)

W dniu 13 lipca 2017 r. strony zawarły umowę nr (...), strony uregulowały zasady dostawy energii elektrycznej przez pozwanego do budynku pozwanej posadowionego przy ul. (...), jak również zasady rozliczenia za dostarczaną energię elektryczną na podstawie wskazań podlicznika i średniej ceny jednostkowej energii wynikającej z faktury wystawionej dla powoda przez dostawcę głównego (...) oraz opłaty manipulacyjnej. W § 1 ust. 5 umowy, powód oświadczył, że nie jest Przedsiębiorstwem Energetycznym w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo Energetyczne. (umowa nr (...) – k. 40-42)

Pismem z dnia 21 listopada 2017 r.. w nawiązaniu do § 3 ust. 2 porozumienia z 26 września 2017 r., powód wezwał pozwaną do podjęcia rozmów w terminie 30 dni od otrzymania wezwania, w zakresie uregulowania przez AMW należności finansowych za bezumowny pobór energii elektrycznej w latach 2007-2014 r. i wskazał, że jego należność z tego tytułu wynosi 204.307,04 zł. (pismo z dnia 21.11.2017 – k. 46-47)

W piśmie z dnia 28 lutego 2018 r. pozwana poinformowała jednak powoda, iż nie doszło do celowego i świadomego przysporzenia do majątku AMW i w związku z tym, nie można mówić o wzbogaceniu po jej stronie. Pozwana podniosła także zarzut przedawnienia roszczenia powoda obejmującego lata 2007-2014. (pismo AMW z dnia 28.02.2018 r. – k. 52)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych powyżej dowodów z dokumentów, uznanych przez Sąd za mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Prawdziwość dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a Sąd również nie znalazł podstaw do ich podważenia.

W ustaleniach stanu faktycznego Sąd posiłkował się również opinią pisemną biegłego sądowego z zakresu badania zużycia energii P. P.. Opinia biegłego została przyjęta przez Sąd bez zastrzeżeń, gdyż została ona sporządzona zgodnie ze zleceniem Sądu, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności istotnych dla poczynienia niezbędnych ustaleń faktycznych. W ocenie Sądu opinia biegłego jest rzetelna i została sporządzona w oparciu o wiedzę fachową. Powołany biegły to osoba kompetentna, posiadająca odpowiednie w tym kierunku specjalistyczne wykształcenie i wieloletnie doświadczenie zawodowe. Z tego względu Sąd przyjął opinię biegłego za bezstronny i wiarygodny dowód w sprawie, a wnioski z nich wynikające Sąd przyjął jako własne. Podkreślenia wymaga również to, że opinia biegłego nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania.

Sąd na podstawie art. 235² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął zawnioskowany przez powoda dowód z zeznań stron, uznając go za niemający znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało częściowemu uwzględnieniu.

W sprawie niniejszej powód (...) Instytut (...) im. (...) w W. wystąpił przeciwko pozwanej Agencji Mienia Wojskowego z roszczeniem o zapłatę z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia związanego z bezumownym zasilaniem energią elektryczną z rozdzielni głównej powoda, budynku mieszkalnego położonego na nieruchomości sąsiadującej z nieruchomością pozostającą w użytkowaniu wieczystym powoda, a władanej przez pozwaną. Powód dochodził przy tym zapłaty za lata 2007-2014.

Odnosząc się kolejno do podniesionych przez pozwaną zarzutów wskazać należy, co następuje.

Strona pozwana podnosiła zarzut braku legitymacji procesowej po jej stronie, wskazując, że pozwanym w niniejszej sprawie winien być Skarb Państwa, jako właściciel nieruchomości, na której posadowiony jest budynek mieszkalny przy ul. (...). W ocenie Sądu, stanowisko strony pozwanej nie zasługiwało jednak na uwzględnienie.

W tym miejscu wskazać należy, że Agencja Mienia Wojskowego (AMW) została utworzona na podstawie ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego (Dz.U. z 2015 r. poz. 1322, dalej jako uamw). Agencja Mienia Wojskowego jest państwową osobą prawną, a tym samym podmiotem prawa odrębnym od Skarbu Państwa, któremu ustawa przyznała osobowość prawną (art. 5 ust. 1 uamw w zw. z art. 18 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych). Agencja Mienia Wojskowego nie występuje zatem jako statio fisci Skarbu Państwa w rozumieniu art. 67 § 2 k.p.c. Nie ulega wątpliwości, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 uamw, Skarb Państwa powierza Agencji wykonywanie w jego imieniu i na jego rzecz prawa własności i innych praw rzeczowych w stosunku do nieruchomości stanowiących jego własność. Niemniej jednak, w myśl art. 7 ust. 1 uamw, do zadań własnych Agencji należy m.in. gospodarowanie mieniem Skarbu Państwa powierzonym i użyczonym Agencji (pkt 1) czy budowanie domów mieszkalnych (pkt 9). Niewątpliwie zatem, Agencja Mienia Wojskowego jako agencja wykonawcza została wyposażona w znaczną samodzielność gospodarczą i realizuje zadania własne (jak m.in. te wymienione powyżej). W ocenie Sądu zatem, na aprobatę zasługiwało stanowisko strony powodowej co do tego, że Agencja Mienia Wojskowego posiada legitymację procesową w zakresie roszczeń związanych z powierzonym jej zasobem – w tym przypadku nieruchomością zabudowaną budynkiem mieszkalnym przy ul. (...) (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2010 r., II CSK 323/09, LEX).

Jedynie na marginesie należy przy tym nadmienić, że do momentu zainicjowania przez powoda niniejszego postępowania sądowego, pozwana Agencja nie podważała swojej legitymacji w zakresie roszczeń dotyczących bezumownego zasilania nieruchomości przy ul. (...) w energię elektryczną pochodzącą z rozdzielnika głównego powoda. Zauważyć należy, że zawarte przez strony porozumienie o spłacie należności z tytułu bezumownego poboru energii z dnia 26 września 2017 r. zawarte zostało między powodem a Agencją Mienia Wojskowego, a nie Skarbem Państwa reprezentowanym przez tę Agencję. Co więcej, także umowa nr (...) z dnia 13 lipca 2017 r. nr (...), w której strony uregulowały zasady dostawy energii elektrycznej przez powoda do budynku pozwanej posadowionego przy ul. (...) i zasady rozliczenia za dostarczaną energię elektryczną, zawarta została przez powoda bezpośrednio z Agencją Mienia Wojskowego. Mając powyższe na uwadze, zdaniem Sądu zarzut braku legitymacji procesowej biernej pozwanej w zakresie dochodzonego przez powoda roszczenia przytoczony został wyłącznie na potrzeby niniejszego postępowania w ramach taktyki procesowej strony pozwanej. Jako nie mający oparcia w przepisach prawa nie zasługiwał on jednak na uwzględnienie.

Przechodząc do zarzutu przedawnienia roszczenia strony powodowej wskazać należy, że pozwana wywodziła, iż roszczenie powoda dochodzone w niniejszym postępowaniu jako wynikające z prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej podlegało trzyletniemu okresowi przedawnienia i jako takie w dacie wniesienia pozwu uległo już przedawnieniu. W pierwszej kolejności konieczne było zatem ustalenie przez Sąd długości okresu przedawnienia roszczenia powoda, a w tym celu ustalenie czy roszczenie dochodzone pozwem pozostaje w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

W tym miejscu wskazać należy, że jak wynika z informacji widniejącej w Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego, istotnie powód (...) Instytut (...) im. (...) w W. posiada status przedsiębiorcy. Przedmiotem jego działalności są w przeważającej części badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie biotechnologii oraz w pozostałej części: badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie biotechnologii, badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie pozostałych nauk przyrodniczych i technicznych, pozostała działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, gdzie indziej nie sklasyfikowana, działalność weterynaryjna, badania i analizy związane z jakością żywności, pozostałe badania i analizy techniczne, obrona narodowa, bezpieczeństwo państwa, porządek i bezpieczeństwo publiczne, pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane, pozostała działalność w zakresie opieki zdrowotnej, gdzie indziej niesklasyfikowana. Do przedmiotu działalności gospodarczej powoda nie należy zaś wytwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja czy obrót energią, które należą do przedmiotu działalności przedsiębiorstwa energetycznego (w myśl art. 3 pkt 12 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348)).

Zgodnie z art. 118 k.c., dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi trzy lata. W literaturze i orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że działalność gospodarczą cechuje: profesjonalny charakter, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, działanie na własny rachunek, powtarzalność działań i uczestnictwo w obrocie gospodarczym (zob. uchwała Sądu Najwyższego (7) z 18.6.1991 r., III CZP 40/91, OSN 1992, Nr 2, poz. 17, oraz z 6.12.1991 r., III CZP 117/91, OSN 1992, Nr 5, poz. 65). Trzyletniemu terminowi z art. 118 KC podlegają zatem roszczenia, spełniające kumulatywnie dwie cechy: 1) przysługujące osobom prowadzącym działalność gospodarczą i 2) mające związek z prowadzoną przez uprawnionego działalnością gospodarczą (zob. E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 9, Warszawa 2019). Pod względem przedmiotowym za roszczenia związane z działalnością gospodarczą należy uważać roszczenia związane z wykonywaniem zorganizowanej działalności profesjonalnej, powtarzalnej, ukierunkowanej na osiąganie zysku lub racjonalne gospodarowanie.

Pojęcie „roszczenia związanego z działalnością gospodarczą” sprecyzował Sąd Najwyższy w uchwale z 25 listopada 2011 r., sygn.. III CZP 67/11 ( OSN 2012, Nr 6, poz. 69), wskazując, że za czynności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej uznaje się czynności podejmowane w celu realizacji zadań mieszczących się w przedmiocie tej działalności w sposób bezpośredni lub pośredni, pod warunkiem jednak, że pomiędzy przedmiotem działalności a czynnościami prowadzącymi do powstania roszczenia zachodzi normalny i funkcjonalny związek. Sąd Najwyższy nawiązał przy tym do wyróżnianej w orzecznictwie kategorii roszczeń związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, ale nie z prowadzeniem działalności gospodarczej (uchwała Sądu Najwyższego (7) z 14.5.1998 r., III CZP 12/98, OSN 1998, Nr 10, poz. 151), które powstają z czynności, które nie polegają na prowadzeniu działalności gospodarczej, nie pozostają w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, nie polegają na uczestnictwie w obrocie gospodarczym, nie prowadzą do wytwarzania dóbr materialnych, a także nie przynoszą żadnego zysku.

Podkreślić przy tym także należy, że jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 4 września 2019 r., sygn. I Aga 49/19 (Legalis): „O tym, który termin przedawnienia, spośród przewidzianych w art. 118 KC, powinien mieć zastosowanie, powinno przesądzać wyłącznie to, czy roszczenie zgłaszającego je podmiotu związane jest z prowadzeniem przezeń działalności gospodarczej. Uznano, że o istnieniu takiego związania można mówić wtedy , gdy czynności określonego podmiotu pozostają w funkcjonalnym związku z zakresem jego działalności gospodarczej i są realizacją jego zadań w celu osiągnięcia określonych korzyści. Do kwalifikacji roszczenia jako związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 KC, nie ma znaczenia prawny charakter leżącego u jego podstaw zdarzenia – może ono być czynnością prawną, czynem niedozwolonym lub jakimkolwiek innym zdarzeniem, nie wyłączając bezpodstawnego wzbogacenia, czy korzystania z cudzej rzeczy, lecz związek z działalnością gospodarczą". Sąd Najwyższy zaś, w wyroku z 3 października 2008 r., sygn. I CSK 155/09 (Legalis) wyraźnie zaś wskazał, że przepisowi art. 118 in fine KC nie podlega przysługujące przedsiębiorcy np. roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, jeżeli powstało poza relacjami kontraktowymi przedsiębiorcy.

W ocenie Sądu roszczenia powoda o zapłatę z tytułu bezumownego korzystania przez pozwaną z energii elektrycznej pochodzącej z rozdzielni głównej powoda nie sposób zakwalifikować jako roszczenie związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Roszczenie to nie ma żadnego związku z tą działalnością. Ma od niej charakter odrębny, poboczny. Przedmiotem działalności powoda, jak już wskazano powyżej, nie jest przesyłanie, dystrybucja czy obrót energią elektryczną. Faktem jest, że powód przy prowadzonej przez siebie działalności badawczej, w swoim budynku niewątpliwie korzysta z energii elektrycznej. Niemniej jednak, z energii elektrycznej przy prowadzeniu działalności gospodarczej korzysta de facto każdy przedsiębiorca, a sam fakt korzystania z energii elektrycznej nie stanowi o jej funkcjonalnym związku z przedmiotem prowadzonej działalności. Bezumowne zasilanie przez pozwaną zarządzanego przez nią budynku, energią elektryczną doprowadzaną przez zakład energetyczny docelowo do rozdzielni głównej znajdującej się na nieruchomości powoda, skutkuje powstaniem po stronie powoda roszczeniem o zapłatę z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia obejmującego koszty pobranej bezumownie energii elektrycznej, które nie jest przedmiotowo ani funkcjonalnie związane z wykonywaną przez niego działalnością gospodarczą.

Dla oceny istnienia związku roszczenia pozwu z działalnością gospodarczą powoda, w ocenie Sądu nie ma znaczenia to czy koszty (opłaty) ponoszone przez niego na rzecz przedsiębiorstwa energetycznego z tytułu wykorzystanej energii elektrycznej były przez powoda rozliczane w ramach kosztów uzyskania przez niego przychodu. Kwestia ta pozostaje zdaniem Sądu odrębna i niezależna od samego roszczenia powoda w stosunku do pozwanej Agencji z tytułu bezumownego wykorzystywania energii elektrycznej z rozdzielni powoda.

Zauważyć także należy, że w zawartej przez strony postępowania umowie z dnia 13 lipca 2017 r. nr (...), w której strony uregulowały zasady dostawy energii elektrycznej przez powoda do budynku pozwanej posadowionego przy ul. (...) i zasady rozliczenia za dostarczaną energię elektryczną, w jej § 1 ust. 5 zawarto bezpośrednie oświadczenie powoda, że nie jest Przedsiębiorstwem Energetycznym w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo Energetyczne, a zatem, że nie prowadzi regulowanej działalności w zakresie obrotu energią elektryczną.

W ocenie Sądu brak jest również podstaw do przyjęcia, aby przedmiotowe roszczenie powoda z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia miało charakter świadczenia okresowego, co niezależnie od istnienia jego związku z działalnością gospodarczą skutkowałoby przyjęciem trzyletniego okresu przedawnienia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd podzielił stanowisko strony powodowej co do tego, że w zakresie ustalenia terminu przedawnienia jego roszczenia, zastosowanie znajduje ogólna zasada wyrażona w kodeksie cywilnym (art. 118 k.c.). W tym kontekście wskazać należy, że w dniu 9 lipca 2018 r. weszła w życie zmiana przepisów Kodeksu cywilnego dotycząca przedawnienia roszczeń. Ogólny termin przedawnienia uległ skróceniu do 6 lat. Mając na uwadze, że pozew inicjujący niniejsze postępowanie wniesiony został w dniu 19 kwietnia 2018 r., w sprawie niniejszej zastosowanie znajduje jednak 10-letni termin przedawnienia, zgodnie z brzmieniem przepisów obowiązujących przed w/w nowelizacją.

Podstawę prawną roszczenia dochodzonego przez powoda stanowi art. 405 k.c., w myśl którego kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 k.c.). Ze świadczeniem nienależnym mamy do czynienia wtedy, gdy ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany względem osoby, której świadczył.

Jak wynika z ustaleń biegłego sądowego powołanego w niniejszym postępowaniu, budynek mieszkalny posadowiony przy ul. (...), pozostający we władaniu pozwanej Agencji Mienia Wojskowego, w objętym pozwem okresie lat 2007-2014 zasilany był energią elektryczną pochodzącą z licznika powoda (...) Instytutu (...) im. (...). Biegły sądowy wskazał, że koszt energii średnioroczny (arytmetyczny) w całym okresie 2007 -2014 wyniósł: 21.996,64 zł netto, tj. 26.949,40 zł brutto na rok bez odsetek. Koszt sumaryczny poboru energii przez budynek pozwanej za lata 2007 - 2014 wyniósł zaś 17.5973,18 zł netto, tj. 21.5595,23 zł brutto bez odsetek. Jak już wskazano powyżej – w części uzasadnienia dotyczącej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego – Sąd przyjął wnioski wynikające z w/w opinii biegłego sądowego za rzetelne i nie budzące zastrzeżeń. Przyjęte przez biegłego wartości i sposób obliczeń nie zostały zakwestionowane przez żadną ze stron postępowania. Sąd również nie znalazł podstaw do zanegowania metodologii obliczeniowej zastosowanej przez biegłego. Nadmienić przy tym należy, że dla ustalenia kosztów energii elektrycznej pobranej przez budynek mieszkalny przy ul. (...), bez znaczenia pozostaje nieistnienie przez pewien okres odrębnego licznika, bowiem biegły sądowy z zakresu instalacji i urządzeń elektrycznych ustalił brakujące dane w zużyciu energii w budynku AMW na podstawie właściwych danych statystycznych GUS. W poprzednich latach, kiedy był zamontowany oddzielny licznik energii elektrycznej dla budynku pozwanej, zużycie było zaś zbliżone do średniej na głowę na M. dla Polski, co zdaniem Sądu potwierdza słuszność obranej przez biegłego metody wyznaczania energii pobranej w tych okresach. Wartość zużytej energii i jej cena ustalone zostały na podstawie rzeczywistych pomiarów liczników bez potrzeby estymacji.

Roszczenie pozwu obejmowało okres lat 2007-2014. Co jednak istotne, pozew inicjujący niniejsze postępowanie wniesiony został przez powoda w dniu 19 kwietnia 2018 r. Stąd, przyjmując wskazany powyżej 10 letni termin przedawnienia należy uznać, iż roszczenie powoda, w dacie wniesienia pozwu było już przedawnione co do należności za rok 2007, jak również za styczeń, luty i marzec 2008 r. Pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia powoda, w związku z czym Sąd zobligowany był do zbadania w/w zarzutu nie tylko w zakresie ustalenia samej tylko długości terminu przedawnienia, tj. okresu trzyletniego czy dziesięcioletniego. Strona powodowa nie udowodniła zaś, aby bieg terminu przedawnienia jego roszczeń został w międzyczasie przerwany.

Tym samym, Sąd nie uwzględnił w zakresie żądań pozwu należności powoda z tytułu nienależnie pobranej przez pozwaną energii elektrycznej w roku 2007. Wskazać należy, że koszt zużycia energii w 2007 r. ustalony został przez biegłego na kwotę 17.618,41537 zł brutto (załącznik nr 3.1. do opinii – k. 224). Sąd nie uwzględnił także należności za miesiące od stycznia do marca 2008 r., wynoszące zgodnie z ustaleniami biegłego: za styczeń 2008 r. – 2.076,74768 zł netto, za luty 2008 r. – 1.438,46248 zł netto oraz za marzec 2008 r. – 1.825,82491 zł netto (załącznik nr 3.1. do opinii – k. 224). Sąd powiększył w/w kwoty netto o 22% VAT, co daje: za styczeń 2008 r. – 2.533,63217 zł brutto, za luty 2008 r. – 1.754,92423 zł brutto oraz za marzec 2008 r. – 2.227,50639 zł brutto.

Tym samym, Sąd pomniejszył ustalony przez biegłego sądowego koszt sumaryczny poboru energii przez budynek pozwanej za lata 2007 - 2014 w kwocie 215.595,23 zł brutto o w/w kwoty 17.618,41537 zł brutto, 2.533,63217 zł brutto, 1.754,92423 zł brutto oraz 2.227,50639 zł brutto, uzyskując w ten sposób kwotę 191.457,75 zł brutto. W ocenie Sądu uzasadnione i należycie udowodnione roszczenie przysługujące powodowi względem pozwanej z tytułu poboru energii elektrycznej za okres od kwietnia 2008 r. do końca 2014 r. wynosi 191.457,75 zł brutto i taka kwota podlegała zasądzeniu na rzecz powoda w niniejszym postępowaniu. Wskazać przy tym należy, że Sąd uznał za uzasadnione uwzględnienie w/w kwot w stawce brutto a nie netto z uwagi na to, że po pierwsze pozwany ponosząc koszty energii elektrycznej obciążony był przez przedsiębiorstwo energetyczne kwotą brutto, a po drugie z uwagi na to, że w zawartym przez strony postępowania porozumieniu z dnia 26 września 2017 r., dotyczącym spłaty przez pozwaną należności z tytułu bezumownego poboru energii za okres trzech lat, strony uwzględniły kwotę należności właśnie w stawce brutto.

W tym miejscu wskazać także należy, że Sąd nie uwzględnił podniesionego przez pozwaną zarzutu opartego na art. 411 k.c. W myśl ust. 1 tego przepisu, nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. Pozwana podnosiła, że powód świadczył na jej rzecz, wiedząc że nie jest do świadczenia zobowiązany. Agencja oparła w/w twierdzenia na stwierdzeniu zawartym w notatce ze spotkania stron w dniu 29 marca 2017 r. o treści: „ Z nieznanych przyczyn w kwietniu 2012 r. zdemontowano licznik dla budynku (...), na wniosek (...) z dnia 28.03.2012 roku.”. W ocenie Sądu jednak, nie sposób uznać, aby w/w adnotacja dowodziła tego, że pozwany świadomie zgadzał się przez objęty pozwem okres na bezumowne i nieodpłatne świadczenie energii elektrycznej na rzecz pozwanej. Oznacza ona jedynie tyle, że odrębny licznik dla budynku pozwanej został zdemontowany, ale nie oznacza, że powód zgadzał się na nieodpłatne korzystanie z energii elektrycznej przez pozwaną. Podkreślić należy, że żadna ze stron postępowania nie podjęła inicjatywy dowodowej ani nie wyjaśniła Sądowi okoliczności, w jakich dojść miało do demontażu przedmiotowego licznika, jak również tego czy i dlaczego przez objęty pozwem okres, strony w żaden sposób nie uregulowały sposobu korzystania przez pozwaną z energii elektrycznej pobieranej z rozdzielnika powoda. Sąd nie posiadając rzetelnych i pewnych informacji w tym zakresie nie mógł zaś oprzeć rozstrzygnięcia wydanego w niniejszej sprawie jedynie na nieudowodnionych domniemaniach czy spekulacjach. Niewątpliwym jest jedynie to, że pozwana przyznała korzystanie z energii elektrycznej pobieranej z rozdzielnika powoda.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd uznał za zasługujące na uwzględnienie roszczenie powoda o zapłatę przez pozwaną na jego rzecz kwoty 191.457,75 zł brutto, z tytułu bezumownego poboru przez pozwaną energii elektrycznej za okres od kwietnia 2008 r. do końca 2014 r. i taka kwota podlegała zasądzeniu na rzecz powoda w punkcie pierwszym wyroku. W ocenie Sądu, roszczenie powoda w tym zakresie zostało należycie udowodnione zarówno co do zasady, jak i co do wysokości.

O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., w myśl którego jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Powód dochodził zasądzenia na jego rzecz odsetek od dnia 26 września 2017 r., tj. od daty zawarcia przez strony porozumienia dotyczącego spłaty należności z tytułu bezumownego poboru energii, wskazując, że od tej daty pozwana na pewno wiedziała, że korzysta z węzła cieplnego oraz poznała kwotę jakiej z tego tytułu domaga się powód. W ocenie Sądu jednak, żądanie powoda w tym zakresie nie zasługiwało na uwzględnienie. Podkreślić bowiem należy, że przedmiotowe porozumienie z dnia 26 września 2017 r. obejmowało wyłącznie należności powoda za okres trzech lat wstecz przed jego podpisaniem przez strony. Nie obejmowało ono natomiast roszczenia powoda za okres wcześniejszy – tj. objęty pozwem w niniejszym postępowaniu. Kwota roszczenia powoda za okres objęty pozwem nie była znana pozwanej przed wniesieniem pozwu. Powód nie wykazał bowiem, aby przed wniesieniem pozwu skutecznie wezwał pozwaną do zapłaty kwoty objętej powództwem. Wprawdzie w piśmie z dnia 21 listopada 2017 r. powód wskazał, że jego należność względem pozwanej opiewa na kwotę 204.307,04 zł, jednak powód nie wezwał pozwanej wprost do zapłaty tej kwoty, a jedynie do podjęcia rozmów w zakresie spłaty jego należności. Ponadto, powód nie przedłożył do akt dowodu doręczenia pozwanej w/w pisma, w związku z czym nawet przy przyjęciu, że pismo z 21 listopada 2017 r. stanowiło wezwanie do zapłaty, to niemożliwe jest ustalenie przez Sąd, od kiedy roszczenie powoda stało się w tym zakresie wymagalne. Stąd, w ocenie Sądu zastosowanie w niniejszej sprawie znajduje art. 455 k.c., w myśl którego jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Sąd uznał, że za w/w „wezwanie dłużnika do wykonania zobowiązania” uznać należy odpis pozwu, który został doręczony pozwanej w dniu 10 września 2018 r. (epo – k. 68). Przyjmując obiektywny 14-dniowy termin na spełnienie świadczenia przez pozwaną, Sąd uznał, że roszczenie powoda o zapłatę stało się wymagalne w dniu 25 września 2018 r. i to od tej daty przysługują mu odsetki za opóźnienie od zasądzonej kwoty.

W związku z powyższym, w punkcie pierwszym wyroku Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 191.457,75 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 września 2018 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu (punkt drugi wyroku).

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 108 § 1 k.p.c., który stanowi, iż Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Sąd może jednak rozstrzygnąć jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu; w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony.

Mając na uwadze rozstrzygnięcie zapadłe w niniejszej sprawie Sąd ustalił, że powód wygrał niniejsze postępowanie w 88,80%, zaś pozwana wygrała w 11,20%, pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu.

Biorąc pod uwagę całokształt poczynionych powyżej rozważań, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE