UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 11 listopada 2020 r. M. K. wniósł o uchylenie z dniem wniesienia pozwu świadczeń alimentacyjnych w kwocie 500 zł miesięcznie określonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 16 lutego 2009 r. w sprawie I C 8/09 płatnych przez powoda na rzecz pozwanego N. K.. W uzasadnieniu pozwu podniesiono, że aktualnie pozwany ukończył 19 lat, jest osobą dorosłą, samodzielną i nie ma nikogo na utrzymaniu. Nadto N. K. skończył szkołę zawodową i podjął prace zarobkową. W ocenie powoda, pozwany za uzyskane wynagrodzenie może się samodzielnie utrzymać.

W odpowiedzi na pozew z dnia 21 grudnia 2020 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazano, iż N. K. nie pracuje zawodowo, nie jest też zarejestrowany jako bezrobotny. Aktualnie kontynuuje naukę w liceum dla dorosłych i po jego ukończeniu chciałby się dalej kształcić. Ponadto podniesiono, że pozwany nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.

Na terminie rozprawy w dniu 5 maja 2021 r. powód podtrzymał stanowisko zawarte w pozwie, natomiast pozwany podtrzymał odpowiedź na pozew.

Sąd ustalił, co następuje:

Ugodą z dnia 31 marca 2003 r. zawartą przed Sądem Rejonowym w Łęczycy w sprawie III RC 540/02 M. K. zobowiązał się do płacenia bieżących alimentów na rzecz syna N. K. w kwocie po 370 zł miesięcznie, płatnych do rąk jego matki A. K. (obecnie K.-M.), poczynając od dnia 1 kwietnia 2003 r.

Dowód: kopia protokołu z dnia 31 marca 2003 r. w sprawie III RC 540/02 Sądu Rejonowego w Łęczycy (k.25 i 33)

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 16 lutego 2009 r. w sprawie I C 8/09 rozwiązał bez orzekania o winie związek małżeński M. K. i A. K. zawarty 5 sierpnia 2000 r. w D.. Sąd powierzył M. K. i A. K. wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim synem N. K. ustalając, że miejscem jego zamieszkania będzie miejsce zamieszkania matki A. K.. Nadto Sąd zobowiązał M. K. i A. K. do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania małoletniego syna N. K. i w ramach obowiązków ojca M. K. podwyższył obowiązek alimentacyjny ustalony ugodą Sądu Rejonowego w Łęczycy z dnia 31 marca 2003 r. w sprawie III RC 540/02 z kwoty po 370 zł do kwoty po 500 zł miesięcznie płatnych na dotychczasowych warunkach.

Dowód: kopia odpisu wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 16 lutego 2009 r. w sprawie I C 8/09 (k.8); wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 16 lutego 2009 r. w sprawie I C 8/09 (k.42 akt I C 8/09 Sądu Okręgowego w Łodzi)

W chwili ustalenia dotychczasowych alimentów przez Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie I C 8/09 M. K. pozostawał pod stałą opieką neuropsychologiczną w Poradni Psychologicznej (...) Szpitala (...) im. WAM w Ł. w związku z utrzymującymi się zaburzeniami procesów poznawczych (zwłaszcza pamięci bezpośredniej) oraz zaburzeń emocjonalnych z dominacją objawów depresyjnych. Terapia neuropsychologiczna i leczenie neurologiczne nie przynosiło oczekiwanych efektów. Istniały niepomyślne rokowania w zakresie powrotu do zdrowia i konieczna była dalsza terapia. M. K. miał rozpoznane schorzenia w postaci encefalopatii pourazowej, prawostronnej głuchoty przy lewostronnym przewodzeniowym niedosłuchu, pourazowej ślepoty oka prawego, organicznych zaburzeń nastroju. M. K. posiadał orzeczenie o trwałym inwalidztwie i zaliczono go do pierwszej grupy inwalidów z niezdolnością do samodzielnej egzystencji od dnia 11 lipca 2006 r. Nadto był całkowicie niezdolny do pracy. M. K. otrzymywał rentę policyjną w kwocie 1.624,30 zł miesięcznie, obejmującej dodatek pielęgnacyjny w kwocie 163,15 zł.

Dowód: kopia orzeczenia nr (...) z dnia 11 lipca 2006 r (k.27 i 37 akt I C 8/09 Sądu Okręgowego w Łodzi); opinia neuropsychologiczna z dnia 7 marca 2005 r. (k.35 akt I C 8/09 Sądu Okręgowego w Łodzi); zaświadczenie z dnia 19 czerwca 2006 r. (k.36 akt I C 8/09 Sądu Okręgowego w Łodzi); decyzja z dnia 28 lutego 2008 r. o waloryzacji renty policyjnej (k.38 akt I C 8/09 Sądu Okręgowego w Łodzi)

N. K. miał wówczas ukończone 8 lat, rozwijał się prawidłowo i uczęszczał do klasy I - ej szkoły podstawowej. Wspólnie z matką A. K. (obecnie K.-M.) zamieszkiwał u babci macierzystej, gdzie mieszkał także brat jego matki J. M.. N. nie miał codziennego kontaktu z ojcem. Borykał się z alergią i w związku z tym przyjmował na stałe leki. Ponadto leczył się w poradni pulmonologicznej, zaś koszty jego leczenia wynosiły około 100 zł miesięcznie. A. K. była bezrobotna i pomagała w gospodarstwie. Poza tym, nabyła ziemię w drodze dziedziczenia po ojcu.

Dowód: odpis skrócony aktu urodzenia (k.5 akt I C 8/09 Sądu Okręgowego w Łodzi); wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych z dnia 20 listopada 2008 r. oraz oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania z dnia 27 listopada 2008 r. (k.6 i 11-13 akt I C 8/09 Sądu Okręgowego w Łodzi); protokół rozprawy z dnia 16 lutego 2009 r. (k.39-41 akt I C 8/09 Sądu Okręgowego w Łodzi)

M. K. posiada zdiagnozowane schorzenia w postaci encefalopatii pourazowej, prawostronnej głuchoty przy lewostronnym przewodzeniowym niedosłuchu, pourazowej ślepoty oka prawego, organicznych zaburzeń nastroju. Powód legitymuje się orzeczeniem o trwałym inwalidztwie i został zaliczony do pierwszej grupy inwalidów z niezdolnością do samodzielnej egzystencji od dnia 11 lipca 2006 r. Jest całkowicie niezdolny do pracy. M. K. pobiera policyjną rentę inwalidzką, która od dnia 1 marca 2020 r. była mu wypłacana w kwocie 2.309,33 zł netto miesięcznie wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym w kwocie 229,91 zł. Natomiast od dnia 1 marca 2021 r. powód otrzymuje policyjną rentę inwalidzką w kwocie 2.406,17 zł netto miesięcznie oraz dodatek pielęgnacyjny w kwocie 239,66 zł. Powód przyjmuje leki, na które miesięcznie wydatkuje 200 zł. M. K. posiada zobowiązanie z tytułu zaciągniętej około 3 lata temu pożyczki w banku (...) z przeznaczeniem na remont, której rata wynosi 267 zł miesięcznie. Nadto spłaca również raty za telefon w kwocie 140 zł miesięcznie. Powód zamieszkuje samodzielnie w wynajmowanym od brata mieszkaniu o powierzchni około 80 m² , składającym się z dwóch pokoi i kuchni, z którego to tytułu nie uiszcza czynszu. Powoda obciążają wydatki związane z zakupem opału na sezon grzewczy, tj. węgla za kwotę około 3.000 zł, a także dotyczące opłat za energię elektryczną w kwocie około 200 zł na dwa miesiące oraz za wodę w kwocie 100 zł na miesiąc. Ponadto powód M. K. na zakup żywności przeznacza kwotę rzędu 400 - 450 zł miesięcznie, natomiast na zakup odzieży wydatkuje kwotę 150 zł miesięcznie. Powód reguluje również opłaty za Internet w kwocie 40 zł miesięcznie. Kupuje też środki czystości za kwotę około 100 zł miesięcznie. Z kolei utrzymanie samochodu łącznie z ubezpieczeniem kosztuje M. K. około 300 zł miesięcznie. U powoda występuje lęk przed miastami i porusza się on jedynie po drogach wiejskich, a ponadto jeździ do kościoła, apteki i lekarza.

Dowód: kopia orzeczenia nr (...) z dnia 11 lipca 2006 r. (k.9-10); decyzja o waloryzacji policyjnej renty inwalidzkiej z dnia 28 lutego 2020 r. (k.11) oraz z dnia 1 marca 2021 r. (k.50); paragon fiskalny z dnia 8 października 2020 r. (k.12); zeznania powoda M. K. (e-protokół (...):24:57 – 00:40:19, k.52)

Aktualnie N. K. ma ukończone 20 lat. Nie ma problemów zdrowotnych. Po skończeniu gimnazjum rozpoczął naukę w technikum na profilu elektrycznym. Pozwany przez okres dwóch lat podejmował próby uzyskania promocji do klasy II – ej, lecz bezskutecznie. Od dnia 1 września 2019 r. uczęszcza do 3 - letniego Liceum Ogólnokształcącego Centrum (...) w K., przy czym przewidywany termin ukończenia nauki w tej placówce przypada na dzień 31 sierpnia 2022 r. Czesne stanowi kwotę 100 zł miesięcznie. Obecnie pozwany realizuje naukę na IV semestrze, z tym że zajęcia odbywają się w soboty i niedzielę, a w związku z pandemią zdarza się, iż w jeden weekend zajęcia są stacjonarnie, a w drugi weekend są w formie zdalnej. Po raz ostatni pozwany był na zajęciach w trybie stacjonarnym w dniach 17 i 18 kwietnia bieżącego roku. W miesiącach styczniu, lutym i marcu 2021 r. zajęcia odbywały się zdalnie. Pozwany miał zadaną pracę z języka angielskiego. Nadto pozwany otrzymuje tematy, które musi opracować i odesłać. W 2020 r. zajęcia szkolne pozwanego w przeważającym zakresie miały formę zdalną, a w miarę możliwości odbywały się stacjonarnie. Pozwany N. K. nie odbywa praktyk i nie podejmuje pracy zarobkowej. Bywa jednak, że wykonuje prace dorywcze w sąsiednich gospodarstwach. Pozwany nie zarejestrował się w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Pozwany pozostaje na utrzymaniu matki i wraz z nią zamieszkuje oraz z ojczymem i przyrodnią siostrą N. pochodzącą z drugiego małżeństwa A. M.. Pozwany N. K. od poniedziałku do piątku wspiera matkę w sprawowaniu opieki na siostrą. Niezależnie od tego zajmuje się obowiązkami domowymi, tj. sprzątanie, palenie w piecu, oprzątanie kur. Każdego dnia na naukę przeznacza około 2 – 3 godzin. N. K. chodzi na kurs na prawo jazdy i wkrótce ma egzamin. Jego matka zgromadziła na ten cel środki pieniężne. Powód nie przekazał mu żadnej kwoty na sfinansowanie tego kursu. Na wyżywienie pozwanego potrzebna jest kwota 500 zł, zaś na zakup dla niego odzieży i obuwia kwota 200 zł.

Dowód: zeznania świadka A. M. (e-protokół (...):02:09 – 00:24:04, k.51-51v); odpis skrócony aktu urodzenia (k.7); zaświadczenie z dnia 15 grudnia 2020 r. (k.26 i 32); zeznania pozwanego N. K. (e-protokół (...):40:19 – 00:57:59, k.52-52v)

Matka pozwanego A. M. obecnie sprawuje opiekę nad niepełnosprawną 5 - letnią córką N. cierpiącą na autyzm i pobiera zasiłek opiekuńczy z tytułu rezygnacji z zatrudnienia w kwocie 1.971 zł, który wraz z dodatkami wynosi 2.600 zł netto. Małoletnia N. w godzinach od 8.00 do 13.00 jest w przedszkolu. Odbywa też terapię (prywatną i państwową), na którą A. M. dowozi ją dwa razy w tygodniu do K., przy czym w poniedziałki i środy jest to terapia prywatna i wówczas małoletnia nie idzie do przedszkola. Koszt tej terapii wynosi około 100 zł (70 zł za godzinę zajęć i dojazd). A. M. pozostaje w nowym związku małżeńskim z ojcem córki, który z uwagi na wypadek ma orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy i pobiera rentę chorobową (rolniczą) w kwocie około 900 zł. Mąż matki pozwanego również opiekuje się córką N., a poza tym pomaga w opiece nad wnukami i swoją matką. A. M. wraz z pozwanym oraz córką i mężem zajmują należący do męża dom jednorodzinny. Opłaty za energię elektryczną wynoszą około 500 zł za dwa miesiące, natomiast zakup opału pochłania około 1.000 zł miesięcznie, zaś wywóz nieczystości płynnych 130 zł na trzy miesiące. Z kolei opłata za odpady wynosi 21 zł za osobę miesięcznie, a podatek 33 zł raz na kwartał. Poza tym, A. M. wraz z mężem mają zaciągnięty kredyt na zakup laptopa dla pozwanego do nauki w formie zdalnej, przy czym do spłaty są 24 raty w kwocie po 200 zł miesięcznie. Zakupiona została również drukarka za gotówkę. Nadto matka pozwanego posiada zobowiązania z tytułu pożyczek w stosunku do banku (...) (do lipca) i S. (do września), które zostały zaciągnięte na remonty. Niezależnie od tego, matka N. K. wzięła na raty zamrażarkę. W sumie wszystkie raty sięgają kwoty około 1.000 zł miesięcznie. Dodatkowo matka pozwanego spłaca raty za telefony pozwanego (33 zł za uszkodzony oraz 55 zł za nowy). A. M. posiada ziemię po ojcu, którą zajmuje się jej brat.

Dowód: zeznania świadka A. M. (e-protokół (...):02:09 – 00:24:04, k.51-51v); zeznania pozwanego N. K. (e-protokół (...):40:19 – 00:57:59, k.52-52v)

Powiatowy Urząd Pracy w K. obecnie dysponuje ofertami pracy dla osób bez wykształcenia i doświadczenia zawodowego na stanowiska pracy: pracownicy budowlani, w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem odpowiednio w kwocie 2.800 zł brutto, tj. 2.061,67 zł netto oraz w kwocie 30 zł za godzinę brutto, tj. 25,88 zł za godzinę netto; pracownik schroniska dla zwierząt, na umowę zlecenia, w systemie 8. lub 4. godzin dziennie za wynagrodzeniem w kwocie od 19 zł za godzinę brutto, tj. 14,29 zł za godzinę netto.

Dowód: pismo Powiatowego Urzędu Pracy w K. z dnia 14 maja 2021 r. (k.55)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych powyżej dowodów z dokumentów, zeznań stron, zeznań świadka oraz z dokumentów zgromadzonych w aktach postępowania rozwodowego w sprawie I C 8/09 Sądu Okręgowego w Łodzi.

Jako wiarygodne w całości Sąd ocenił zeznania świadka A. M., gdyż były szczere, logiczne i rzeczowe.

Na wiarę zasługiwały w całości zeznania powoda M. K., albowiem były szczere i rzeczowe.

Za polegające w całości na prawdzie Sąd uznał zeznania pozwanego N. K., albowiem były generalnie szczere, logiczne i korespondowały z zeznaniami świadka A. M.. Nieprzekonujące dla Sądu było jedynie to, że obowiązki domowe i nauka są na tyle absorbujące, że pozwany nie mógł podjąć choćby pracy dorywczej w większym zakresie.

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie powód M. K. domagał się uchylenia świadczeń alimentacyjnych na rzecz syna N. K..

Zgodnie z art. 138 k.r.o., w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków należy rozumieć również wystąpienie zdarzenia, które pociąga za sobą wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego.

Stosownie zaś do art. 133 § 1 k.r.o., rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W obowiązujących przepisach brak jest konkretnej granicy istnienia obowiązku alimentacyjnego. Przede wszystkim granicy tej nie stanowi osiągnięcie przez osobę uprawnioną pełnoletności. Istnienie wspomnianego obowiązku zależy głównie od stwierdzenia tego, czy uprawniony ma możliwość samodzielnego utrzymania się. W myśl natomiast art. 133 § 3 k.r.o., rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

W uznaniu Sądu, zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy, nie dawał podstaw do uwzględnienia przedmiotowego powództwa. Przede wszystkim, brak jest przesłanek, które uprawniałyby stwierdzenie, że pozwany jest już w stanie samodzielnie się utrzymać. W uzasadnieniu pozwu a priori wskazano, iż N. K. skończył 19 lat, jest osobą dorosłą, samodzielną i nie posiada nikogo na utrzymaniu. Ponadto ukończył szkołę zawodową i podjął pracę zarobkową, zaś za uzyskane wynagrodzenie może się samodzielnie utrzymać. W realiach niniejszej sprawy jest to założenie o tyle chybione, że w przeważającym zakresie nie odpowiada ustalonemu stanowi faktycznemu. Uwadze Sądu nie mogło bowiem umknąć, iż N. K. co prawda ma już aktualnie skończone 20 lat, jednak wbrew twierdzeniom powoda reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika, nie ukończył szkoły zawodowej. Owszem, pozwany po gimnazjum kontynuował naukę w technikum na profilu elektrycznym, ale bezskutecznie próbował przez dwa lata uzyskać promocję do klasy II – ej. Aktualnie natomiast od 2019 r. uczy się w 3 – letnim Liceum Ogólnokształcącym Centrum (...) w K., w którym nauka ma potrwać do dnia 31 sierpnia 2022 r. Biorąc pod uwagę fakt, że N. K. realizuje naukę w powyższej placówce tylko w weekendy, to w ciągu tygodnia ma możliwość podjęcie prac dorywczych, choćby u okolicznych rolników. Jak już była wyżej mowa, Sądu nie przekonały zeznania pozwanego w zakresie tego, że stopień w jakim jest obciążony codziennymi obowiązkami i nauką uniemożliwia mu podjęcie prac dorywczych w większym wymiarze. Nie zmienia to jednak faktu, że N. K. w rzeczywistości nie posiada żadnego zawodu ani nie uzyskał jeszcze wykształcenia średniego i dlatego też, zdaniem Sądu posiada on możliwość jedynie dorobienia sobie. W żadnym zaś razie nie jest osobą zdolną do samodzielnego utrzymania się. Wprawdzie Powiatowy Urząd Pracy w K. posiada oferty pracy dla osób bez wykształcenia i doświadczenia zawodowego, jednakże N. K. jest jeszcze w takim wieku, że kontynowanie przez niego nauki w liceum dla dorosłych nie można odbierać jedynie jako podejmowanej na potrzeby uzyskiwania świadczeń alimentacyjnych. Tym bardziej, że uzyskał promocję do następnej klasy. Zresztą pozwany w swych zeznaniach przyznał, iż myśli o rozpoczęciu pracy po ukończeniu liceum. Dodatkowo N. K. chodzi na kurs na prawo jazdy i będzie podchodził do egzaminu, co w razie uzyskania wyniku pozytywnego będzie dodatkowym atutem na rynku pracy. Trudno więc stawiać mu zarzut, iż nie podejmuje starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. W pewnym stopniu zrozumiałym jest brak formalnego zarejestrowania się przez pozwanego w urzędzie pracy, skoro na co dzień uczy się, wykonuje obowiązki domowe, sporadycznie podejmuje się wykonywania prac dorywczych i co istotne wspiera matkę i ojczyma w opiece nad niepełnosprawną przyrodnią siostrą N. cierpiącą na autyzm.

Trzeba mieć na uwadze również okoliczność, że pozwanemu, który nie jest samodzielny, uczy się na poziomie szkoły średniej, nie przysługują już świadczenia wychowawcze, rodzinne itp., które z całą pewnością w pewnym zakresie odciążały matkę pozwanego w zakresie bieżącego utrzymania.

Ponadto, od świadczeń alimentacyjnych może się uchylić rodzic, dla którego ich spełnianie wiąże się z nadmiernym uszczerbkiem. Na gruncie przedmiotowej sprawy, nie zostało wykazane, aby w sytuacji powoda M. K. wchodziło w rachubę istnienie takiego uszczerbku. Powód więc nie zdołał w tym zakresie sprostać wymogom stawianym przez art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. W szczególności nie zaofiarował żadnego materiału dowodowego, który pozwalałby stwierdzić, że w porównaniu ze stanem istniejącym w chwili ustalania dotychczasowych alimentów na rzecz pozwanego, sytuacja powoda zmieniła się na tyle, że łożenie alimentów na rzecz syna wiąże się dla niego z nadmiernym uszczerbkiem. Nie można stracić z pola widzenia, że alimenty w kwocie 500 zł zostały ustalone w sprawie rozwodowej rodziców pozwanego przed Sądem Okręgowym w Łodzi przeszło 12 lat temu. Zarówno w poprzedniej sprawie alimentacyjnej, jak i w obecnie zainicjowanej przez powoda, przedłożony materiał dowodowy wskazuje na tożsame orzeczenie nr (...) z dnia 11 lipca 2006 r. Sąd nie kwestionuje istnienia problemów zdrowotnych powoda ani braku zdolności do wykonywania pracy. Nie ma jednak podstaw, aby twierdzić, że problemy te pogłębiły się, a co za tym idzie, że determinują wyższe koszty utrzymania powoda. Pamiętać jednak trzeba, że od chwili ustalenia alimentów na rzecz pozwanego w sprawie I C 8/09 Sądu Okręgowego w Łodzi świadczenie rentowe powoda przez szereg lat wzrastało w związku z dokonywaną okresowo waloryzacją. Wówczas wynosiło ono 1.624,30 zł miesięcznie i obejmowało dodatek pielęgnacyjny w kwocie 163,15 zł. Natomiast aktualnie wynosi 2.406,17 zł netto miesięcznie i do tego dochodzi jeszcze dodatek pielęgnacyjny w kwocie 239,66 zł. Ciężko więc uznać, że świadczenia alimentacyjne na poziomie sprzed 12 lat obciążają nadmiernie powoda, gdy wzrosła wysokość pobieranej przez niego policyjnej renty inwalidzkiej. Trudno też uznać, za nadwyrężające budżet powoda zobowiązanie z tytułu zaciągniętej pożyczki. Powód będąc świadomy posiadania obowiązku alimentacyjnego względem syna winien roztropnie podchodzić do zaciągania tego typu zobowiązań, które co wymaga podkreślenia nie mogą wyprzedzać obowiązku alimentacyjnego.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd na podstawie przytoczonych powyżej przepisów prawa oddalił przedmiotowe powództwo.

Sędzia Agnieszka Skiera-Bilska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE