UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15.02.2007 r., znak: (...), zmienioną decyzją z dnia 07.08.2007 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P., na podstawie art. 116 § 1 i 2 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa, art. 107 § 1 i § 2 pkt 2, art. 108 § 1, art. 118 § 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa w związku z art. 23 ust. 1, art. 24 ust. 2, art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 53 § 1, § 3 i § 4, art. 55, art. 56 § 1 oraz art. 63 § 1 ustawy z dnia 29.08.1997r. - Ordynacja podatkowa, stwierdził, iż W. D. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. i z pozostałymi członkami zarządu spółki, tj. W. G. i T. M. (1), za zobowiązania (...) S.A. z/s w P., w kwocie 599.371,20 zł na którą składają się należności z tytułu nieopłaconych składek na:

1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych na kwotę 454.297,10 zł za okres od 06/2003 r. do 12/2003 r. plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 15.02.2007 r.,

2. Ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 110.075 zł za okres: 06/2003 r., od 08/2003 r. do 12/2003 r. plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 15.02.2007 r.,

3. Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na kwotę 34.999,10 zł za okres: od 06/2003 r. do 12/2003 r. plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 15.02.2007 r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że postanowieniem Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 25.01.2005 r. (sygn. akt V GU 100/04) została ogłoszona upadłość (...) S.A. w P.. Wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony dnia 02.06.2004 r. Zobowiązania wynosiły 5.105.001,17 zł, przekraczając całość majątku spółki (aktywa w wysokości 1.565.074,46 zł. Dnia 13.05.2005 r. Zakład zgłosił wierzytelność do masy upadłości w kwocie 761.807,08 zł. Dnia 08.11.2005 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu wydał postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego, stwierdzając, iż brak jest możliwości pozyskania funduszów na dalsze prowadzenie postępowania upadłościowego w stosunku do dłużnika, wobec czego zachodzą przesłanki określone w art. 361 pkt. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego. Umorzenie jest w tym przypadku równoznaczne ze stwierdzeniem, że stan masy upadłości uniemożliwia prowadzenie postępowania z powodu braku środków na pokrycie choćby jego kosztów. Zgodnie z danymi ujawnionymi w Krajowym Rejestrze Sądowym w chwili powstania zobowiązań z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy funkcje w zarządzie (...) S.A. zasiadali: W. G., W. D. (do dnia 10.02.2004 r.) oraz T. M. (1) (od dnia 10.02.2004 r.). Po przeanalizowaniu całości zawartego w sprawie materiału organ rentowy stwierdził, iż wniosek o ogłoszenie upadłości (...) S.A. nie został złożony we właściwym czasie. Wniosek o ogłoszenie upadłości zarząd spółki złożył w dniu 02.06.2004 r. i na tę chwilę zobowiązania spółki znacząco przekraczały wartość majątku spółki. Wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych spółka posiadała zadłużenie już od czerwca 2003 r., a na dzień złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości zobowiązania te wynosiły prawie 600.000 zł, nie wliczając odsetek. Wynikająca z akt kondycja finansowa spółki potwierdza jej trwałą niewypłacalność, która to miała miejsce na długo przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Organ rentowy podkreślił także, iż postępowanie upadłościowe zostało umorzone z powodu braku funduszy na pokrycie kosztów tego postępowania. Oznacza to, iż egzekucja okazała się bezskuteczna, zaś Zakład w jej toku nie odzyskał zaległych należności z tytułu składek. Nadto w świetle zeznań świadków T. K. i P. P., już w 2003 r. istniały zaległości z tytułu składek. Natomiast zarząd spółki, w osobie T. M. (2) złożył wniosek o ogłoszenie upadłości spółki dopiero w czerwcu 2004 r., a więc niemalże rok po powstaniu zaległości.

Odwołanie od ww. decyzji złożył W. D. , w formie i terminie przewidzianym prawem, wnosząc o jej uchylenie w całości oraz umorzenie postępowania.

Odwołanie W. D. zostało zarejestrowane pod sygnaturą akt VIII U 2905/07.

Decyzją z dnia 15.02.2007 r., znak: (...), zmienioną decyzją z dnia 07.08.2007 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P., na podstawie art. 116 § 1 i 2 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa, art. 107 § 1 i 2 pkt 2, art. 108 § 1, art. 118 § 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa, w związku z art. 23 ust. 1, art. 24 ust. 2, art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 53 § 1, § 3 i § 4, art. 55, art. 56 § 1 oraz art. 63 § 1 ustawy z dnia 29.08.1997r. - Ordynacja podatkowa, stwierdził, iż W. G. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. i z pozostałymi członkami zarządu spółki, tj. W. D. i T. M. (1) za zobowiązania (...) S.A. z/s w P., w kwocie 599.371,20 zł na którą składają się należności z tytułu nieopłaconych składek na:

1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych na kwotę 454.297,10 zł za okres od 06/2003 r. do 12/2003 r. plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 15.02.2007r.,

2. Ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 110.075 zł za okres: 06/2003 r., od 08/2003 r. do 12/2003 r. plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 15.02.2007 r.,

3. Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na kwotę 34.999,10 zł za okres: od 06/2003 r. do 12/2003 r. plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 15 lutego 2007r.

W uzasadnieniu powyższej decyzji organ rentowy przytoczył argumentację, jak w decyzji z dnia 15.02.2007 r., znak: (...), dotyczącej W. D..

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł W. G. , w formie i terminie przewidzianym prawem, wnosząc o jej uchylenie w całości oraz umorzenie postępowania.

Odwołanie W. G. została zarejestrowane pod sygnaturą akt VIII U 2906/07.

Decyzją z dnia 15.02.2007 r., znak: (...), zmienioną decyzją z dnia 07.08.2007 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P., na podstawie art. 116 § 1 i 2 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa, art. 107 § 1 i 2 pkt 2, art. 108 § 1, art. 118 § 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa w związku z art. 23 ust. 1, art. 24 ust. 2, art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 53 § 1, § 3 i § 4, art. 55, art. 56 § 1 oraz art. 63 § 1 ustawy z dnia 29.08.1997r. - Ordynacja podatkowa, stwierdził, iż T. M. (1) odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. i z pozostałymi członkami zarządu spółki, tj. W. G. i W. D. za zobowiązania (...) S.A. z/s w P., w kwocie 285.300,16 zł na którą składają się należności z tytułu nieopłaconych składek na:

1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych na kwotę 175.467,07 zł za okres od 01/2004 r. do 10/2004 r. plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 15.02.2007 r.,

2. ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 90.378,87 zł za okres od 01/2004 r. do 08/2004 r., 10/2004 r. plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 15.02.2007 r.,

3. Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na kwotę 19.454,22 zł za okres od 01/2004 r. do 10/2004 r. plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 15.02.2007 r.

W uzasadnieniu powyższej decyzji organ rentowy przytoczył argumentację, jak w decyzji z dnia 15.02.2007 r., znak: (...), dotyczącej W. D..

Odwołanie od powyższej decyzji złożył T. M. (1) , w formie i terminie przewidzianym prawem, wnosząc o jej zmianę i umorzenie postępowania. Nadto wniósł o zwrot sprawy Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, gdyż w decyzjach nie wskazano sposobu naliczenia zaległych odsetek (sposób naliczenia nie wynika również z akt organu), nie przeprowadzono dowodów zawnioskowanych w sprawie oraz nie zapoznano stron z materiałem, zgromadzonym w sprawie. Nadto petitum decyzji jest sformułowane błędnie, odpowiedzialność T. M. (1) nie może być w żadnej mierze uznana za solidarną z W. G. i W. D., skoro osoby te nigdy nie pozostawały wspólnie w zarządzie spółki.

Sprawa z odwołania T. M. (1) została zarejestrowana pod sygnaturą akt VIII U 2907/07.

Zarządzeniem z dnia 25.10.2007 r. Sąd Okręgowy połączył do wspólnego rozpoznania sprawę z odwołania T. M. (1), zarejestrowaną pod sygnaturą VIII U 2907/07 ze sprawą z odwołania W. G., zarejestrowaną pod sygnaturą VIII U 2906/07.

Zarządzeniem z dnia 29.04.2008 r. Sąd Okręgowy połączył do wspólnego rozpoznania sprawę z odwołania W. G., zarejestrowaną pod sygnaturą VIII U 2906/07 (i sprawę połączoną uprzednio, tj. sprawę o sygnaturze VIII U 2907/07 z odwołania T. M. (1)) ze sprawą z odwołania W. D., zarejestrowaną pod sygnaturą akt VIII U 2905/07.

Wyrokiem z dnia 10.10.2019 r., (sygn. VIII U 9998/14), Sąd Okręgowy w Poznaniu:

- w pkt 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję w stosunku do W. D. i stwierdził, iż odwołujący W. D. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. z siedzibą w P. i z członkiem zarządu spółki (...) za zobowiązania (...) S.A. z siedzibą w P. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, fundusz pracy i fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych za okres od września 2003 r. do grudnia 2003 r.,

- w pkt 2 wyroku w pozostałym zakresie odwołanie oddalił,

- w pkt 3 wyroku kosztami postępowania obciążył W. D. w zakresie przez niego poniesionym,

- w pkt 4 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję w stosunku do W. G. i stwierdził, iż odwołujący W. G. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. z siedzibą w P. i z członkiem zarządu spółki (...) za zobowiązania (...) S.A. z siedzibą w P. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, fundusz pracy i fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych za okres od września 2003 r. do grudnia 2003 r.,

- w pkt 5 wyroku w pozostałym zakresie odwołanie oddalił,

- w pkt 6 wyroku kosztami postępowania obciążył W. G. w zakresie przez niego poniesionym,

- w pkt 7 wyroku oddalił odwołanie T. M. (1),

- w pkt 8 wyroku zasądził od odwołującego T. M. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. kwotę 10.800 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego były następujące ustalenia faktyczne i prawne:

Spółka (...) S.A. została utworzona na podstawie aktu notarialnego z dnia 27.09.2002 r. Jedynym akcjonariuszem była R. J.. Kapitał zakładowy wynosił 500.000 zł i dzielił się na 500 akcji. Prezesem zarządu został ustanowiony J. F.. Natomiast w skład rady nadzorczej wszedł P. P., W. S. i D. K..

Spółka została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego – rejestru przedsiębiorców w dniu 05.11.2002 r., pod numerem (...). Siedziba spółki znajdowała się w P. przy ulicy (...).

Przedmiotem działalności spółki było m.in. przetwórstwo owoców i warzyw, produkcja lodów, sprzedaż hurtowa wyrobów mleczarskich.

W dniu 30.09.2002 r. spółka zawarła z (...) S.A. umowę, na podstawie której wstąpiła w prawa wynikające z umowy o współpracę z dnia 20.05.2002 r. zawartej pomiędzy Przedsiębiorstwem Produkcji (...) a (...) S.A. Na podstawie tej umowy spółce wydzierżawiono część nieruchomości stanowiącej zakład produkcyjny w K.. (...) S.A. zobowiązała się do kontynuowania produkcji lodów.

Od tego momentu to spółka (...) zajęła się produkcją lodów w dzierżawionej od (...) hali produkcyjnej.

W dniu 12.05.2003 r. kapitał zakładowy spółki został podwyższony do kwoty 1.000.000 zł. W związku z tym 200 akcji imiennych serii (...) o łącznej wartości 200.000 zł miały zostać objęte przez T. K.. Natomiast 300 akcji imiennych serii (...) o łącznej wartości 300.000 zł miało zostać objętych przez P. N.. Powyższe akcje zostały pokryte w całości. Odwołano z funkcji prezesa zarządu J. F. i w jego miejsce powołano W. D.. Powołano również wiceprezesa zarządu w osobie W. G..

W dniu 28.05.2003 r. zarząd spółki (...) S.A. z siedzibą w P. złożył do akt rejestrowych oświadczenie o opłaceniu w całości akcji objętych przez T. K. i P. N..

Od lipca 2003 r. w skład rady nadzorczej wchodzili P. P., T. K. i P. N..

W dniu 30.07.2003 r. został złożony przez syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwo Produkcji (...) wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...) S.A., który został zwrócony zarządzeniem Sądu Rejonowego Poznaniu z dnia 08.01.2004 r. wobec nie spełnienia braków formalnych.

W sierpniu 2003 r. sytuacja finansowa spółki pogorszyła się, czego powodem był fakt, iż spółka bazowała na produktach sezonowych. Od tego momentu spółka dokonywała płatności wyłącznie gotówką, po otrzymaniu wpłat od kontrahentów. Jednakże wpłaty te wpływały nieregularnie, co wpływało na powiększanie zaległości finansowych.

Ponadto od sierpnia 2003 r. syndyk masy upadłości Przedsiębiorstwa Produkcji (...) zablokował możliwość korzystania przez spółkę z hali produkcyjnej, zakazując jednocześnie wywożenia produktów.

W sierpniu i październiku 2003 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu dokonał zabezpieczenia na rachunku bankowym kwoty 1.010.496 zł na rzecz (...) sp. z o.o., a także zajęcia środków trwałych i akcji w spółce (...) S.A. do kwoty 915.855,45 zł na rzecz (...) S.A.

Na dzień 30.09.2003 r. została sporządzona skrócona informacja finansowa spółki, w której wskazano, iż ogółem kwota należności wynosi 4.077.762,52 zł, w tym z tytułu sprzedaży wyrobów gotowych i towarów (2.275.975,52 zł), zwrot VAT (801.787,00 zł) oraz wykup wierzytelności (1.000.000,00 zł). Natomiast wartość stanów magazynowych wynosiła 1.344.152,38 zł. Z kolei wartość majątku wynosiła 951.114,33 zł. Zobowiązania spółki wobec dostawców, a także z tytułu transportu, dzierżawy samochodów, podatków, ubezpieczeń społecznych, wynagrodzeń oraz innych zobowiązań wynosiły 5.034.167,05 zł.

W dniu 06.10.2003 r. rada nadzorcza podjęła uchwałę, na podstawie której ograniczono zarządowi możliwość zaciągania zobowiązań bądź rozporządzanie prawami do wartości 10.000 zł.

Natomiast w dniu 30.10.2003 r. podjęto uchwałę o zbyciu części akcji spółki (...) S.A., której akcjonariuszem była (...) S.A. na rzecz R. K.. Pieniądze miały być przeznaczone na spłatę części zadłużenia wobec organu rentowego, ale ostatecznie nie zostały wpłacone przez kupującego.

W związku z powstałym zadłużeniem wobec organu rentowego, w dniu 17.12.2003 r. W. D. złożył wniosek o rozłożenie zaległości na raty.

Jednak wobec niespełnienia przez spółkę warunków niezbędnych do zawarcia umowy ratalnej, spółka (...) nie otrzymała układu ratalnego.

Z zestawienia sporządzonego na dzień 20.01.2004 r. spółka posiadała zobowiązania wobec 61 podmiotów na łączną kwotę 529.350,93 zł.

W dniu 28.01.2004 r. zarząd (...) Parter wystąpił do rady nadzorczej o wyrażenie zgody na zbycie wyrobów gotowych w możliwej do uzyskania cenie na cele związane z zadłużeniem na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W dniu 05.02.2004 r. rada nadzorcza spółki podjęła uchwałę o sprzedaży wyrobów gotowych w możliwej do uzyskania cenie rynkowej. Podjęto również decyzję o przekazaniu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwoty 300.000 zł. Uchwałę podpisał T. K., P. P. i P. N..

Dnia 30.01.2004 r. syndyk masy upadłości Przedsiębiorstwo Produkcji (...) Sp. z o.o. sprzedał na rzecz (...) Sp. z o.o. przedsiębiorstwo (...)Sp. z o.o.

Od tego momentu spółka (...) S.A. miała utrudniony dostęp do hali produkcyjnej. Spółka (...) nie wpuszczała pracowników.

Z dniem 10.02.2004 r. został odwołany dotychczasowy zarząd spółki w składzie (...) (prezes zarządu) i W. G. (wiceprezes zarządu). Podjęto również uchwałę o powołaniu jako prezesa zarządu T. M. (3).

W tym samym czasie T. M. (1) udzielił pełnomocnictwa R. K. do reprezentowania spółki.

W dniu 27.02.2004 r. pomiędzy syndykiem masy upadłości Przedsiębiorstwa Produkcji (...), M. R., a działającymi w imieniu spółki (...) S.A. T. M. (1) i T. K., została zawarta ugoda w formie aktu notarialnego. Zgodnie z postanowieniami ugody T. M. (1) i T. K. uznali zadłużenie w wysokości 2.779.767,33 zł wobec Przedsiębiorstwa Produkcji (...) i zobowiązali się do zapłaty ww. kwoty w terminie do dnia 30.04.2004 r. z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki, liczonymi od dnia 01.05.2004 r. Jednocześnie T. M. (1) poddał spółkę (...) S.A. egzekucji wprost z całego majątku, w trybie art. 777 k.p.c., po bezskutecznym upływie terminu zapłaty długu. Ponadto T. M. (1) oświadczył, iż spółka (...) S.A. nie ma żądnych roszczeń wobec Przedsiębiorstwa Produkcji (...) S.A. i nie będzie ich zgłaszała w przyszłości.

W dniu 03.06.2004 r. spółka złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości, w którego treści wskazano, iż od maja 2004 r. spółka nie miała możliwości prowadzenia działalności, a tym samym spłacania zobowiązań. Było to związane z tym, iż nabywca upadłego przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. ( (...)) odmówił dostępu do pomieszczeń znajdujących się w zakładzie produkcyjnym w K..

Z bilansu sporządzonego na dzień 15.05.2004 r. wynika, iż spółka na koniec 2003 r. posiadała zobowiązania krótkoterminowe na kwotę 2.191.413,07 zł, a kapitał własny wynosił -2.030.134,66 zł. Ponadto na dzień 31.12.2003 r. spółka poniosła stratę w wysokości 3.021.314,25 zł. Natomiast na dzień sporządzenia bilansu, tj. 15.05.2004 r., strata ta wynosiła już 1.995.501,36 zł. W maju 2004 r. spółka posiadała zobowiązania wobec 57 podmiotów na łączną kwotę 4.034.211,03 zł. Dochodzą do tego również zobowiązania tytułem wynagrodzeń na kwotę 93.465,41 zł, wobec ZUS na kwotę 627.051,76 zł i tytułem podatku od osób fizycznych w wysokości 51.818,93 zł. Do wniosku dołączono także zestawienie tytułów wykonawczych wystawionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 09.04.2004 r. o numerach od (...) do (...). Ponadto na dzień 15.05.2004 r. (...) S.A. posiadała największe zobowiązania wobec następujących kontrahentów:

-: (...) Sp. z o.o. - 2.691.767,08 zł,
-: (...) i Zakład (...) - 454.795,83 zł,
-: (...) S.A. - 356.491,35 zł,
-: (...) S.A. - 111.710,65 zł,
-: (...) Sp. z o.o. - 81.820,75 zł.

W sierpniu 2004 r. zostało sporządzone sprawozdanie przez tymczasowego nadzorcę sądowego M. S., z którego wynika, że spółka posiada w kasie 756,73 zł. Natomiast wartość majątku spółki wynosi 1.868.000 zł. Jednocześnie zaznaczono, że spółka nie posiada nieruchomości, a działalność prowadziła na terenie firmy (...) w K., na podstawie umowy o współpracy. Zobowiązania wynoszą łącznie 4.821.168 zł.

Sąd Rejonowy w Kaliszu postanowił przeprowadzić dowód z opinii biegłego na okoliczność ustalenia stanu przedsiębiorstwa, a w szczególności wartości zapasów, wyposażenia i stanu kont.

W opinii z dnia 28.12.2004 r. biegły wskazał, iż zobowiązania wynoszą łącznie 5.105.001,17 zł i przekraczają wartość majątku o 3.539.926,70 zł, co wskazuje, że spółka jest niewypłacalna. Natomiast prawdopodobna kwota masy upadłościowej wynosi 552.590,54 zł (obejmująca: wartość środków trwałych, zapasy, należności realne do wyegzekwowania, należności z tytułu nie opłaconego kapitału, środki pieniężne w (...) Bank (...), środki pieniężne w Banku (...), nie rozliczone środki pieniężne na koncie komornika), a ewentualne koszty przeprowadzenia postępowania upadłościowego ustalono na kwotę 441.245 zł. Zdaniem biegłego brak jest podstaw do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, gdyż realny majątek niewypłacalnego przewyższa szacowane koszty postępowania upadłościowego o kwotę 111.346 zł.

Postanowieniem z dnia 25.01.2005 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu ogłosił upadłość (...) S.A. obejmującą likwidację majątku. Wyznaczono także syndyka w osobie G. G., która otrzymała z biura księgowego całą dokumentację księgową.

W toku postępowania miało miejsce włamanie do siedziby spółki, w związku z czym został sporządzony końcowy protokół wydania składników masy upadłości. Stwierdzono wówczas braki w dokumentacji finansowo-księgowej, w tym brak ksiąg rachunkowych, deklaracji (...)za poszczególne miesiące, deklaracji (...),(...), deklaracje rozliczeniowe składek ubezpieczeń społecznych.

W dniu 13.05.2005 r. organ rentowy zgłosił do masy upadłości wierzytelność kategorii II w łącznej kwocie 237.792,08 zł, wierzytelność kategorii III w łącznej kwocie 445.285,50 zł oraz wierzytelność kategorii IV w łącznej kwocie 78.729,50 zł.

W toku postępowania upadłościowego syndyk poinformował organ rentowy, iż została uznana wierzytelność w łącznej kwocie 761.807,08 zł. Powyższa należność została zakwalifikowana do następujących kategorii: kwota 237.792,08 zł do kategorii II, kwota 445.285,50 zł do kategorii III, a kwota 78.729,50 zł do kategorii IV.

Wobec braków w dokumentacji oraz sprzecznych informacji od członków zarządu spółki, syndyk zarządziła przeprowadzenie inwentaryzacji i oszacowanie majątku upadłego. Biegły rzeczoznawca ustalił, iż brak jest części składników majątkowych, a części nie da się zidentyfikować z uwagi na brak szczegółowych danych. Natomiast surowce produkcyjne i opakowania przeterminowane utraciły przydatność do spożycia i zostały zutylizowane. Wartość środków pieniężnych, które ewentualnie mogą być uzyskane na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego wynosi łącznie 181.996,61 zł.

Postanowieniem z dnia 08.11.2005 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu umorzył postępowanie upadłościowe na podstawie art. 361 pkt 1 ustawy z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze. Sąd uznał, iż brak jest możliwości pozyskania funduszów na dalsze prowadzenie postępowania upadłościowego, gdyż stan masy upadłości uniemożliwia przeprowadzenie postępowania upadłościowego, choć stan upadłości zachodzi. Sąd wskazał przy tym, iż biegły sądowy w opinii przy rozpoznawaniu wniosku o ogłoszenie upadłości stwierdził, że koszty postępowania upadłościowego wyniosą 441.245,00 zł, a możliwa do pozyskania kwota w związku ze sprzedażą posiadanego przez spółkę majątku wyniesie 181.996,61 zł. Nie jest zatem możliwe sfinansowanie postępowania uzyskanymi wpływami.

W toku postępowania odwoławczego prowadzonego przed sądem, w zakresie ustalenia dnia właściwego do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) S.A., kondycji finansowej spółki w dacie zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, prognoz finansowych w okresie bezpośrednio poprzedzającym datę zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, wypowiedziała się biegły sądowy z dziedziny rachunkowości i finansów – biegła M. J., która w oparciu o zgromadzony w aktach sprawy materiał dowodowy, sporządziła opinię.

W pisemnej opinii z dnia 28.02.2019 r. biegła wskazała, iż suma bilansowa ulegała zmniejszeniu. Na dzień 30.09.2003 r. wynosiła 6.373,03 tys. zł. Na koniec 2003 r. uległa zmniejszeniu o 2.034,42 tys. zł, tj. o 31,92% i ukształtowała się na poziomie 4.338,61 tys. zł. Na dzień 15.05.2004 r. suma bilansowa zmniejszyła się do kwoty 2.144,39 tys. zł, czyli o 2.194,22 tys. zł, tj. o 50,57%.

Majątek spółki stanowiły przede wszystkim aktywa obrotowe, których udział w sumie bilansowej wynosił 85,08% - 92,47%. Na dzień 30.09.2003 r. aktywa obrotowe kształtowały się na poziomie 5.421,91 tys. zł. Na koniec 2003 r. ich wartość uległa zmniejszeniu do 4.012,05 tys. zł. Na dzień 15.05.2004 r. majątek obrotowy (...) S.A. wynosił 1.959,05 tys. zł. W analizowanym okresie nastąpił zatem spadek tej pozycji bilansowej o 3.462,86 tys. zł, tj. o 63,87%. Podstawowym składnikiem majątku (obrotowego i całkowitego) spółki na dzień 30.09.2003 r. oraz 31.12.2003 r. były należności krótkoterminowe. Zarówno wartość tej pozycji majątku, jak i jej udział w sumie bilansowej ulegał zmniejszeniu. Na dzień 30.09.2003 r. należności krótkoterminowe wynosiły 4.077,76 tys. zł i stanowiły 63,98% aktywów ogółem. Na koniec 2003 r. pozycja ta zmniejszyła się do 2.191,41 tys. zł (udział w sumie bilansowej - 50,51%). Na dzień 15.05.2004 r. należności krótkoterminowe (...) S.A. wynosiły 864,58 tys. zł i stanowiły 40,32% łącznej wartości jej majątku. Spółka nie posiadała należności od jednostek powiązanych. Na dzień 30.09.2003 r. oraz 15.05.2004 r. dominującą pozycją należności krótkoterminowych były należności z tytułu dostaw i usług. Na koniec września 2003 r. wynosiły one 2.275,98 tys. zł, na koniec tego roku ukształtowały się one na poziomie 395,82 tys. zł, a na dzień 15.05.2004 r. były warte 716,26 tys. zł. Ich udział w sumie bilansowej na koniec września 2003 r. oraz na dzień 15.05.2004r. wynosił ponad 30%, a na koniec 2003 r. - 9,12%. W każdym analizowanym okresie spółka posiadała należności publicznoprawne. Na dzień 30.09.2003 r. wynosiły one 801,79 tys. zł i stanowiły 12,58% wartości majątku. Na tą pozycję składał się podatek VAT do zwrotu. Na koniec 2003 r. należności publicznoprawne Jednostki uległy obniżeniu do 419,73 tys. zł i stanowiły 9,67% sumy bilansowej. Na dzień 15.05.2004 r. pozycja ta wynosiła 37,90 tys. zł (1,77% majątku ogółem). W tym czasie w skład należności publicznoprawnych wchodził wyłącznie podatek VAT do zwrotu. We wszystkich analizowanych okresach (...) S.A. posiadała również inne należności krótkoterminowe. Na dzień 30.09.2003 r. wynosiły one 1.000,00 tys. zł i pochodziły z wykupu wierzytelności. Na koniec 2003 r. pozycja ta uległa zwiększeniu do 1.375,87 tys. zł. Natomiast na dzień 15.05.2004 r. inne należności ukształtowały się na poziomie 110,42 tys. zł. Kwota ta obejmowała następujące pozycje: kaucje W. - 0,80 tys. zł, kaucja transport (najem samochodu) — 18,22 tys. zł, czynsz inicjalny F. (...) 19,83 tys. zł, zajęcie komornicze — 71,57 tys. zł.

W dokumentacji załączonej do akt sprawy nie stwierdzono informacji o inwentaryzacji majątku obrotowego - w szczególności stanów należności spółki na poszczególne dni bilansowe - które potwierdzałyby wartość stanów aktywów wykazanych w bilansie. Nie można zatem stwierdzić, czy należności stanowiły wiarygodne aktywa, tj. czy w ich stanie nie zostały ujęte należności wątpliwe, które mogły nie gwarantować spływu środków pieniężnych do spółki.

Natomiast na dzień 15.05.2004 r. dominującą pozycją majątku (...) S.A. były zapasy, które wynosiły 956,66 tys. zł i stanowiły 44,61% sumy bilansowej. Na pozycję tą składały się:

-: materiały - 185,51 tys. zł,
-: półfabrykaty i produkty w toku - 9,25 tys. zł,
-: wyroby gotowe - 626,73 tys. zł,
-: towary - 135,18 tys. zł.

Natomiast w okresach poprzednich zapasy stanowiły drugą pod względem wielkości pozycję aktywów.

Na dzień 30.09.2003 r. zapasy spółki ukształtowały się na poziomie 1.344,15 tys. zł, tj. 21,09% ogólnej wartości majątku. Na pozycję tą składały się: materiały, surowce i opakowania — 549,85 tys. zł, wyroby gotowe — 673,10 tys. zł, towary — 121,20 tys. zł.

Na koniec 2003 r. zapasy jednostki wzrosły do 1.757,46 tys. zł i stanowiły 40,51% sumy bilansowej. Na pozycję tą składały się: materiały — 534,70 tys. zł, półprodukty i produkty w toku — 11,36 tys. zł, produkty gotowe — 1.088,58 tys. zł, towary — 122,82 tys. zł.

Z powyższego wynika, iż w każdym analizowanym okresie dominującą pozycją zapasów były wyroby gotowe (...) S.A. Biegła zaznaczyła przy tym, że w przypadku (...) S.A. istnieje prawdopodobieństwo, iż wykazywane w bilansie zapasy mogły być zawyżone z uwagi na przeterminowanie materiałów, wyrobów gotowych (utrata zdatności do spożycia). Jako załączniki do opinii rzeczoznawcy majątkowego dołączono protokoły zniszczenia, które wskazują, iż daty spożycia utylizowanych produktów rozpoczynały się już od 2000 r.

Z kolei aktywa trwałe (...) S.A. z okresu na okres ulegały zmniejszeniu z 951,11 tys. zł na dzień 30.09.2003 r., przez 326,57 tys. zł na dzień 31.12.2003 r., do 185,34 tys. zł na dzień 15.05.2004 r. Udział majątku trwałego w sumie bilansowej wahał się pomiędzy 7,53% a 14,92%.

Na dzień 30.09.2003 r. oraz na dzień 31.12.2003 r. spółka posiadała wartości niematerialne i prawne odpowiednio w kwocie 107,18 tys. zł i 101,20 tys. zł. Udział tej pozycji w majątku ogółem nie przekraczał 2,5%.

Na dzień 30.09.2003 r. dominującym składnikiem aktywów trwałych były inwestycje długoterminowe — akcje (...) S.A. w kwocie 500,00 tys. zł (7,85% sumy bilansowej). W pozostałych latach spółka nie posiadała inwestycji długoterminowych.

Spółka dysponowała rzeczowymi aktywami trwałymi, które na dzień 30.09.2003 r. wynosiły 343,94 tys. zł i stanowiły 5,40% wartości majątku ogółem. Ze skróconej informacji finansowej sporządzonej na dzień 30.09.2003 r. nie wynika jakie składniki ujęto w tej pozycji. Na koniec 2003 r. rzeczowe aktywa trwałe (...) S.A. uległy obniżeniu do 225,37 tys. zł i 5,19% sumy bilansowej. Na pozycję tą składały się: urządzenia techniczne i maszyny - 92,43 tys. zł, środki transportu — 23,34 tys. zł, inne środki trwałe — 109,60 tys. zł.

Na dzień 15.05.2004 r. rzeczowe aktywa trwałe zmniejszyły się do 185,34 tys. zł i 8,64% sumy bilansowej. Na pozycję tą składały się: urządzenia techniczne i maszyny — 37,36 tys. zł oraz inne środki trwałe — 147,98 tys. zł.

Z danych bilansowych wynika, że w całym analizowanym okresie, tj. na dzień 30.09.2003r., na dzień 31.12.2003 r. oraz na dzień 15.05.2004 r., zobowiązania handlowe (...) S.A. przekraczały wartość należności z tytułu dostaw i usług - zatem na gruncie porównania poziomu: należności handlowe - zobowiązania handlowe (...) S.A. nie posiadała płynności finansowej. Majątek obrotowy w postaci należności handlowych, środków pieniężnych i zapasów w żadnym z analizowanych okresów nie pokrywał w całości zobowiązań handlowych. Natomiast łączne zobowiązania krótkoterminowe były pokryte przez majątek obrotowy w analizowanym okresie od 71,91% przez 44,09% do 37,52%. Spółka nie posiadała wystarczającej wartości płynnych aktywów, którymi mogła rozliczyć zobowiązania.

Porównując poziom wskaźników płynności (I, II i III stopnia) do wartości uznawanych za bezpieczne należy zauważyć, że spółka nie posiadała płynności finansowej.

Na dzień 31.12.2003 r. łączna wartość zobowiązań (...) S.A. przekroczyła wartość jej majątku, a zatem kapitał własny ukształtował się na ujemnym poziomie. Spółka nie miała nie tylko płynności finansowej, ale stała się jednocześnie jednostką niewypłacalną. A zatem całkowicie utraciła zdolność do regulowania zobowiązań.

Analiza stopnia przeterminowania zobowiązań na dzień 15.05.2004 r. wykazała, iż na ww. dzień (...) S.A. posiadała zobowiązania z tytułu dostaw i usług pochodzące w większości z 2003 r. (według terminów płatności), tj. 97,01%, co wskazuje na trwałe zaprzestanie spłacania zobowiązań przez spółkę. Analizując zestawienie zobowiązań na dzień 15.05.2004 r. według terminów płatności można zauważyć również istotny wzrost wartości zobowiązań wymagalnych w czerwcu 2003 r. w porównaniu do okresów poprzedzających. Zdaniem biegłego taka sytuacja wskazuje, że od tego miesiąca spółka utraciła zdolność do terminowego regulowania zobowiązań. Ponadto w kolejnych okresach sytuacja ta ulegała pogorszeniu. Biegły sprawdził również udział zobowiązań przeterminowanych powyżej 3 miesięcy w całym majątku spółki. Ustalono, że na dzień 30.11.2003 r. w (...) S.A. zobowiązania przeterminowane stanowiły ponad 10% (18,57%) majątku jednostki, co oznacza, iż wystąpiło trwałe zaprzestanie spłacania długów.

Należy podkreślić, że (...) S.A. od czerwca 2003 r. nie opłacała składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP.

Struktura źródeł finansowania majątku informuje, że w całym analizowanym okresie spółka finansowała swoją działalność kapitałem obcym, którego udział w sumie bilansowej systematycznie wzrastał od 78,99% na dzień 30.09.2003 r. przez 146,86% na koniec 2003 r. do 287,87% na dzień 15.05.2004 r. Zobowiązania spółki stanowiły ponad 100% pasywów już na dzień 31.12.2003 r. Tendencja ta utrzymywała się do końca analizowanego okresu. Udział kapitałów obcych w sumie bilansowej przekraczający 100% wynika z faktu wystąpienia ujemnego poziomu kapitału własnego. Ujemny kapitał własny wskazuje jednoznacznie na zagrożenie kontynuacji działalności jednostki i świadczy o jej niewypłacalności. W świetle powyższego należy stwierdzić, że począwszy od 31.12.2003 r. (...) S.A. nie posiadała własnych źródeł finansowania.

Na podstawie dokumentu „ocena zdolności płatniczej” ustalono, że na dzień 31.12.2002r. oraz na dzień 30.11.2003 r. kapitał własny (...) S.A. ukształtował się na dodatnim poziomie. Ponadto na podstawie hipotetycznych kalkulacji w zakresie kształtowania się poziomu kapitału własnego w oparciu o wynik podatkowy poszczególnych miesięcy analizowanego okresu biegły stwierdził, iż ujemny kapitał własny pojawił się w (...) S.A. na dzień 31.12.2003 r. i pozostał na ujemnym poziomie do końca analizowanego okresu. Brak własnych źródeł finansowania wystąpił zatem na dzień 31.12.2003 r.

(...) S.A. od czerwca 2003 r. nie opłacała składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP.

Analizując zestawienie zobowiązań na dzień 15.05.2004 r. według terminów płatności można zauważyć również istotny wzrost wartości zobowiązań wymagalnych w czerwcu 2003r. w porównaniu do okresów poprzedzających. Taka sytuacja wskazuje, że od tego miesiąca spółka utraciła zdolność do terminowego regulowania zobowiązań. W kolejnych miesiącach sytuacja ta ulegała pogorszeniu, aż do grudnia 2003 r.

Na dzień 30.11.2003 r. w (...) S.A. zobowiązania przeterminowane powyżej 3 miesięcy stanowiły ponad 10% (18,57%) majątku jednostki, co oznacza, iż wystąpiło trwałe zaprzestanie spłacania długów.

Na dzień 31.12.2003 r. w (...) S.A. wystąpił ujemny kapitał własny, który świadczy o jej niewypłacalności.

Ponadto dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań.

Na podstawie spisu zobowiązań (...) S.A. na dzień 15.05.2004 r. biegły sprawdził udział zobowiązań przeterminowanych powyżej 3 miesięcy w całym majątku spółki. Ustalono, że na dzień 30.11.2003 r. w (...) S.A. zobowiązania przeterminowane stanowiły ponad 10% majątku jednostki, co oznacza, iż wystąpiło trwałe zaprzestanie spłacania długów, które stanowiło wystarczającą przesłankę do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. (...) S.A. stała się bowiem podmiotem niewypłacalnym.

(...) S.A. nie regulowała zobowiązań publicznoprawnych terminowo. Od czerwca 2003 r. do października 2004 r. oraz za miesiąc lipiec 2005 r. Jednostka nie opłacała składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP. Brak spłat występował zatem przez ponad rok. W związku z powyższym należy stwierdzić, iż spółka trwale zaprzestała regulowania swoich zobowiązań publicznoprawnych. Trwałe zaprzestanie regulowania zobowiązań zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisów to stan, w którym występuje w przypadku niepłacenia ich powyżej 3 miesięcy od daty upływu terminów zapłaty.

W związku z powyższym (...) S.A. stała się podmiotem niewypłacalnym w terminie 3 miesięcy od 15.07.2003 r. (termin płatności czerwcowych składek), tj. w terminie 15.10.2003 r. Należy również podkreślić, że w kolejnych okresach Spółka również nie dokonywała spłat, zatem zobowiązania wyłącznie przyrastały, co potwierdza wnioski biegłego, iż sytuacja ta miała charakter trwały.

Spółka, jako podatnik podatku dochodowego od osób prawnych, zobowiązana jest do wpłacania na rachunek urzędu skarbowego zaliczek miesięcznych w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku podatkowego, a sumą zaliczek należnych za poprzednie miesiące w terminie do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Najpóźniej w tym dniu zarząd otrzymuje kompleksową informację o sytuacji ekonomicznej spółki (za poprzedni miesiąc obrachunkowy). W związku z powyższym należy stwierdzić, że zarząd (...) S.A. o jej złym stanie finansowym w rozumieniu wypracowanego wyniku, tj. straty jak i o ujemnym kapitale własnym występującym na dzień 31.12.2003 r. powinien dowiedzieć się najpóźniej 20.01.2004 r.

Warto jednak zaznaczyć, że analiza materiału dowodowego wykazała, iż spółka stała się podmiotem niewypłacalnym znacznie wcześniej. Na dzień 30.11.2003 r. w (...) S.A. zobowiązania przeterminowane powyżej 3 miesięcy stanowiły ponad 10% majątku jednostki, co oznacza, iż wystąpiło trwałe zaprzestanie spłacania długów, które stanowiło wystarczającą przesłankę do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Ponadto od czerwca 2003 r. do października 2004 r. oraz za miesiąc lipiec 2005 r. jednostka nie opłacała składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP. Z zeznań świadków wynika, że o złym stanie finansowym (...) S.A. jej zarząd był informowany na bieżąco.

Na dzień 31.12.2003 r. w (...) S.A. wystąpił ujemny kapitał własny, który świadczy o jej niewypłacalności i jako jeden z warunków obliguje do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki wystąpiły jednak znacznie wcześniej. Analizując zestawienie zobowiązań na dzień 15.05.2004 r. według terminów płatności można zauważyć istotny wzrost wartości zobowiązań wymagalnych począwszy od miesiąca czerwca 2003 r., jak i w następnych okresach (do grudnia 2003 r.) w porównaniu do miesięcy styczeń-maj 2003 r. Natomiast na dzień 30.11.2003 r. zobowiązania przeterminowane powyżej 3 miesięcy stanowiły ponad 10% majątku.

Istotną kwestią jest brak regulowania zobowiązań publicznoprawnych, które ze względu na swój szczególny charakter powinny być opłacane na bieżąco. (...) S.A. od czerwca 2003 r. nie regulowała składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP.

W związku z powyższym najwcześniejszą datą, jaką można wskazać, w której wystąpiły przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest 15.10.2003 r., tj. 3 miesiące od 15.07.2003 r. - terminu płatności czerwcowych składek.

W kolejnych okresach sytuacja spółki się tylko pogarszała, na co wskazują przyrosty nierozliczonych zobowiązań, jak również fakt dalszego nieopłacania zobowiązań w stosunku do ZUS. Powyższe potwierdza wnioski biegłego, iż nieregulowanie zobowiązań przez (...) S.A. miało charakter trwały.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżoną decyzję w stosunku do W. D. i stwierdził, iż odwołujący W. D. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. z siedzibą w P. i z członkiem zarządu spółki (...) za zobowiązania (...) S.A. z siedzibą w P. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, fundusz pracy i fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych za okres od września 2003 r. do grudnia 2003 r., a w pozostałym zakresie odwołanie oddalił oraz zmienił zaskarżoną decyzję w stosunku do W. G. i stwierdził, iż odwołujący W. G. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. z siedzibą w P. i z członkiem zarządu spółki (...) za zobowiązania (...) S.A. z siedzibą w P. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2003 r. do grudnia 2003 r., a w pozostałym zakresie odwołanie oddalił, nadto oddalił odwołanie T. M. (1) oraz orzekł o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego.

Na wstępnie rozważań prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że spór w sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy organ rentowy zasadnie przeniósł odpowiedzialność za nieuiszczone przez (...) S.A. z siedzibą w P. składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, na W. D., W. G. i T. M. (1).

Następnie zacytował art. 31, art. 32 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 116 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacji podatkowej.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd Okręgowy uznał, że w przedmiotowej sprawie odwołujący nie wykazali by pomimo pełnienia funkcji członków zarządu nie podejmowali żadnych czynności decyzyjnych w spółce lub nie mieli dostępu do dokumentacji finansowej spółki. Zaznaczył przy tym, że w treści art. 116 Ordynacji podatkowej wskazano konkretne przesłanki pozwalające na uwolnienie się przez członka zarządu z odpowiedzialności z tytułu zaległych składek. W niniejszym przypadku żadna z tych okoliczności nie zachodziła, a w konsekwencji odwołujący jako byli członkowie zarządu spółki (...) S.A. nie mogą skutecznie uwolnić się od tej odpowiedzialności. Podkreślił także, iż odwołujący dobrowolnie zgodzili się na pełnie funkcji członków zarządu, co wynika ze złożonych przez nich zeznań.

Jednocześnie Sąd I instancji wskazał, że charakter prawny funkcji członka zarządu oznacza nie tylko obowiązek wykonywania czynności zarządzających (obowiązek wykonywania powierzonych zadań), oznacza też zwiększony zakres odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności za skutki działań kierowanej spółki, a więc i skutki działań osób w tej spółce zatrudnionych. Ze względu na taki charakter funkcji członka zarządu, nie ma uzasadnienia, aby art. 116 Ordynacji podatkowej interpretować wąsko, przyjmując odpowiedzialność członka zarządu za zaległości podatkowe spółki jedynie tylko w takich przypadkach, gdy członek zarządu faktycznie kierował spółką.

Sąd Okręgowy podkreślił, że organ rentowy wykazał wszelkie okoliczności uzasadniające wydanie decyzji, które są przedmiotem rozstrzygania w niniejszej sprawie tj. istnienie określonych zaległości składkowych powstałych w okresie, w którym odwołujący kierowali spółką, jak i to, że egzekucja wobec spółki jest bezskuteczna. Odwołujący nie przedstawili natomiast żadnych okoliczności pozwalających na uwolnienie się od przeniesienia odpowiedzialności za zaległości składkowe, bowiem nie wykazali by spółka nadal dysponowała majątkiem, z którego możliwe byłoby przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego i zaspokojenie organu rentowego. Z akt sprawy wynika także, iż wniosek o ogłoszenie upadłości nie został zgłoszony we właściwym czasie. Jak wynika z jednoznacznej opinii biegłej, wniosek ten winien zostać złożony w dniu 15.10.2003 r., tj. 3 miesiące od 15.07.2003 r. - terminu płatności czerwcowych składek. Odwołujący nie kwestionował przy tym wysokości należności ujętych w zaskarżonych decyzjach, jak również okresów, w których te zaległości zostały stwierdzone. Prowadzi to zatem do wniosku, iż decyzja na dzień jej wydania była prawidłowa, spełnione zostały przesłanki wynikające z treści art. 116 Ordynacji podatkowej.

Mając, zatem powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy w punkcie 1 wyroku na podstawie art. 477^{(

14)} § 2 k.p.c. i przepisów prawa materialnego, zmienił decyzję z dnia 15.02.2007 r., znak: (...), zmienioną decyzją z dnia 07.08.2007 r., znak (...), dotyczącą odwołującego W. D., w ten sposób, że W. D. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. i W. G. za zobowiązania (...) S.A. z/s w P. z tytułu nieopłaconych składek na:

1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres od 09/2003 r. do 12/2003 r.,

2. ubezpieczenie zdrowotne za okres od 09/2003 r. do 12/2003 r.,

3. Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od 09/2003 r. do 12/2003 r.

W punkcie 4 wyroku, Sąd na podstawie art. 477^{(

14)} § 2 k.p.c. i przepisów prawa materialnego, zmienił decyzję z dnia 15.02.2007 r., znak: (...), zmienioną decyzją z dnia 07.08.2007 r., znak: (...), dotyczącą W. G., w ten sposób, iż W. G. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. i z W. D. za zobowiązania (...) S.A. z/s w P., z tytułu nieopłaconych składek na:

1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres od 09/2003 r. do 12/2003 r.,

2. ubezpieczenie zdrowotne za okres od 09/2003 r. do 12/2003 r.,

3. Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od 09/2003 r. do 12/2003 r.

W pozostałym zakresie odwołania W. G. i W. D. Sąd Okręgowy oddalił (pkt. 2 i 5 wyroku – art. 477¹⁴ § 1 k.p.c.)

Natomiast w punkcie 7 wyroku, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477^{(

14)} § 1 k.p.c. i przepisów prawa materialnego oddalił odwołanie T. M. (1) od decyzji z dnia 15.02.2007 r., znak: (...), zmienionej decyzją z dnia 07.08.2007 r., znak: (...).

Kosztami postępowania w stosunku do W. D. i W. G. Sąd Okręgowy obciążył odwołujących w zakresie przez nich poniesionym, mając na uwadze, iż odwołania zostały uwzględnione w połowie (art. 98 k.p.c.), natomiast w stosunku do T. M. (1) o kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i w zw. § 6 pkt. 6 i § 12 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z 10.10.2019 r. złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. zaskarżając go w części, tj. w zakresie pkt 1,2,3,4,5 i 6 zarzucając mu naruszenie art. 477¹⁴§ 1 i § 2 k.p.c. zgodnie z którym sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia, a w przypadku uwzględniania odwołania sąd zmienia w całości lub w części zaskarżoną decyzję organu rentowego lub zaskarżone orzeczenie wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności i orzeka co do istoty sprawy.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w ten sposób, aby Sąd oddalił odwołania od zaskarżonych decyzji z dnia 15.02.2007 r. zmienionych decyzjami z 07.08.2007 r. oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Żaden z odwołujących nie złożył odpowiedzi na apelację organu rentowego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Wniesiona przez organ rentowy apelację okazała się bezzasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji wydając zaskarżony wyrok, wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności sprawy, przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe oraz dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w granicach zasad logiki formalnej i doświadczenia życiowego, zgodnie ze swobodną oceną dowodów w myśl art. 233 § 1 k.p.c. Sąd orzekający wskazał w pisemnych motywach wyroku, jaki stan faktyczny oraz prawny stał się podstawą jego rozstrzygnięcia oraz podał, na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu, stosując przy tym prawidłową wykładnię przepisów prawnych mających zastosowanie w niniejszej sprawie. Sąd I instancji nie wykroczył zatem poza ramy swobodnej oceny dowodów, a dokonana przez niego ocena nie pozostaje w sprzeczności z zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Przedmiotem niniejszej sprawy było ustalenie tego, czy organ rentowy zasadnie przeniósł odpowiedzialność za nieuiszczone przez (...) S.A. z siedzibą w P. składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na W. D., W. G. i T. M. (1).

W pierwszej kolejności zwrócić uwagę należy, że organ rentowy w apelacji zaskarżył pkt 2 i 5 wyroku Sądu I instancji, w której to Sąd oddalił odwołania W. D. i W. G. (w pozostałym zakresie). Mamy zatem do czynienia z sytuacją, w której organ rentowy skarży punkt 2 i 5 wyroku, które to punkty zawierają orzeczenie zgodne z rozstrzygnięciem zaskarżonej decyzji, jak i wcześniej prezentowanym w toku postępowania stanowiskiem organu rentowego. Procesowa kwalifikacja powyższego stanu rzeczy prowadzi do wniosku, iż w istocie organ rentowy nie ma interesu prawnego (gravamen) w zaskarżeniu tej części wyroku, bowiem orzeczenie Sądu w tym zakresie pokrywa się z żądaniami organu rentowego. W orzecznictwie oraz doktrynie przeważa pogląd, do którego przychyla się Sąd Apelacyjny, iż warunkiem zaskarżalności orzeczenia jest posiadanie interesu skarżącego w takim zaskarżeniu (posiadanie gravamen). Brak gravamen w zaskarżeniu orzeczenia lub jego części wyklucza dopuszczalność zaskarżalności orzeczenia. Prościej rzecz ujmując środek zaskarżenia jest dopuszczalny w zasadzie tylko od orzeczenia niekorzystnego dla strony. Trudno zaś przyjąć, iż organ rentowy dysponuje gravamen w sytuacji, gdy skarży korzystne dla siebie rozstrzygnięcie i domaga się zmiany, która w istocie polega na akceptacji tego orzeczenia (części zaskarżonej decyzji). W zakresie przyjętego przez Sąd Apelacyjny wymogu posiadania gravamen wypada odesłać do miarodajnego orzecznictwa Sądu Najwyższego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 02.07.2009 r. III PZ 4/09 LEX nr 560868; postanowienia z dnia 13.08.1997 r., I CKN 207/97, niepubl., z dnia 05.09.1997 r., III CKN 152/97, LEX nr 50615; z dnia 26.11.2004 r., V CZ 129/04, niepubl.; z dnia 24.08.2005 r., II CZ 74/05, niepubl.; z dnia 27.04.2005 r., I CK 62/05, niepubl.; z dnia 06.07.2007 r., V CSK 171/07, niepubl.; z dnia 29.01.2008 r., III CSK 577/07, niepubl.; z dnia 23.01.2009 r., II CSK 594/08, niepubl. oraz wyrok z dnia 20.05.1999 r., I CKN 1139/97, OSNC 2000, nr 1, poz. 6).

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny w pkt 1 wyroku odrzucił apelację organu rentowego od rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 2 i 5 zaskarżonego wyroku.

Jak się zdaje w istocie organ rentowy miał wolę zaskarżenia nie tej części orzeczenia (pkt 2 i 5 wyroku), lecz w istocie apelacja zmierzała do przyjęcia, iż również w pozostałym okresie objętym zaskarżoną decyzją, a nieuwzględnionym przez Sąd I instancji (od czerwca 2003r. do sierpnia 2003 r.) odwołujący W. D. i W. G. powinni odpowiadać całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. z siedzibą w P. za zobowiązania (...) S.A. z siedzibą w P. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Organ rentowy nie przedstawił natomiast merytorycznych zarzutów do tej części wyroku w tym zakresie.

W swojej apelacji organ rentowy zarzucił Sądowi I instancji naruszenie art. 477¹⁴§ 1 i § 2 k.p.c., zgodnie z którym sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia (§ 1), a w przypadku uwzględnienia odwołania sąd zmienia w całości lub w części zaskarżoną decyzję organu rentowego lub zaskarżone orzeczenie wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności i orzeka co do istoty sprawy (§ 2). I choć powyższy zarzut okazał się trafiony, to pozostaje bez wpływu na prawidłowość wyroku Sądu I instancji.

Zgodzić się należy z organem rentowym, że w pkt 1 i 4 zaskarżonego wyroku z Sąd I instancji użył niefortunnego sformułowania (wadliwie skonstruował sentencję) – w ten sposób, że (w pkt 1) zmienił zaskarżoną decyzję w stosunku do W. D. i stwierdził, iż odwołujący W. D. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. z siedzibą w P. i z członkiem zarządu spółki W. G. za zobowiązania (...) S.A. z siedzibą w P. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2003 r. do grudnia 2003 r., (w pkt 4) zmienił zaskarżoną decyzję w stosunku do W. G. i stwierdził, iż odwołujący W. G. odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. z siedzibą w P. i z członkiem zarządu spółki (...) za zobowiązania (...) S.A. z siedzibą w P. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, fundusz pracy i fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych za okres od września 2003 r. do grudnia 2003 r., kiedy do prawidłowe sformułowanie sentencji wyroku zgodnie z art. 477^{(
14 )}k.p.c. powinno brzmieć następująco:

- zmienia zaskarżoną decyzję w stosunku do W. D. i stwierdza, iż odwołujący W. D. nie odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. z siedzibą w P. i z członkiem zarządu spółki W. G. za zobowiązania (...) S.A. z siedzibą w P. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od czerwca 2003 r. do sierpnia 2003 r., a w pozostałym zakresie odwołanie oddala,

- zmienia zaskarżoną decyzję w stosunku do W. G. i stwierdza, iż odwołujący W. G. nie odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) S.A. z siedzibą w P. i z członkiem zarządu spółki W. D. za zobowiązania (...) S.A. z siedzibą w P. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od czerwca 2003 r. do sierpnia 2003 r., a w pozostałym zakresie odwołanie oddala.

Sąd Apelacyjny zaznacza natomiast, że wyrok wykładany jest zgodnie z treścią uzasadnienia, które stanowi integralną część wyroku, z kolei z uzasadnienia wyroku Sądu I instancji wynika niewątpliwie, że jego intencją właśnie było zwolnienie odwołujących W. D. i W. G. z solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki (...) S.A. za okres od 06.2003r. do 08.2003 r.

Sąd Apelacyjny przypomina, że odpowiedzialność członków zarządu spółki kapitałowej za jej zaległości podatkowe reguluje w szczególności art. 116 § 1 ustawy o ordynacji podatkowej, zgodnie z którym za zaległości podatkowe tych spółek odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna w całości lub w części, a członek zarządu nie wskazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości albo niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegające ogłoszeniu upadłości nastąpiło bez jego winy; niewskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Zgodnie z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do składek na ubezpieczenia społeczne mają odpowiednie zastosowanie enumeratywnie wymienione przepisy Ordynacji podatkowej. Stosownie natomiast do treści art. 32 cyt. ustawy do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne. Przy tym, do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio przepisy regulujące odpowiedzialność osób trzecich za zobowiązania podatkowe.

Pozytywnymi przesłankami odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe są:

1. istnienie zaległości podatkowej (składkowej),

2. wykazanie bezskuteczności egzekucji przeciwko samej spółce,

3. powstanie zobowiązania podatkowego (składkowego) w czasie pełnienia przez daną osobę obowiązków członka zarządu.

Należy zwrócić uwagę, iż zasadniczą rolą regulacji art. 116 ustawy o ordynacji podatkowej jest ochrona interesów wierzycieli. Charakter prawny funkcji członka zarządu oznacza nie tylko obowiązek wykonywania czynności zarządzających, ale też zwiększony zakres odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności za skutki działań kierowanej spółki. Stąd członkowie zarządu będąc uprawnieni i zobowiązani do kontrolowania stanu finansów i majątku spółki, w sytuacji, gdy spółka nie jest w stanie zaspokoić wszystkich swych zobowiązań mają obowiązek zgłoszenia wniosku o upadłość lub otwarcie postępowania układowego. Jeżeli członek zarządu nie wykona tego obowiązku, aby uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, powinien wykazać, że pomimo zachowania należytej staranności, obiektywnie zaistniały przyczyny, które uniemożliwiły mu podjęcie działań zmierzających do wszczęcia postępowania upadłościowego lub układowego.

O subsydiarnej odpowiedzialności członka zarządu spółki za zaległości składkowe spółki można mówić w sytuacji, gdy powstaną w czasie pełnienia funkcji, a egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Jest to tzw. przesłanka pozytywna odpowiedzialności subsydiarnej. Natomiast jeśli członek zarządu wykaże, że we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości, bądź wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe), albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości/niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez jego winy, albo też wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części, to podlega zwolnieniu z tej odpowiedzialności. Jest to tzw. przesłanka negatywna odpowiedzialności, jednak inicjatywa dowodowa w zakresie jej wykazania, spoczywa na osobie pociągniętej do odpowiedzialności subsydiarnej.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę także na opinię biegłej M. J., sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania, z której wynika, że na dzień 31.12.2003 r. w (...) S.A. wystąpił ujemny kapitał własny, który świadczy o jej niewypłacalności i jako jeden z warunków obliguje do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki wystąpiły jednak znacznie wcześniej. Analizując zestawienie zobowiązań na dzień 15.05.2004 r. według terminów płatności można zauważyć istotny wzrost wartości zobowiązań wymagalnych począwszy od miesiąca czerwca 2003 r. jak i w następnych okresach (do grudnia 2003 r.) w porównaniu do miesięcy styczeń-maj 2003 r., natomiast na dzień 30.11.2003 r. zobowiązania przeterminowane powyżej 3 miesięcy stanowiły ponad 10% majątku jednostki. Istotną kwestią jest brak regulowania zobowiązań publicznoprawnych, które ze względu na swój szczególny charakter powinny być opłacane na bieżąco. (...) S.A. od czerwca 2003 r. nie regulowała składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz FP i FGSP. W związku z powyższym najwcześniejszą datą, jaką biegły może wskazać, w której wystąpiły przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest 15.10.2003 r., tj. 3 miesiące od 15.07.2003 r. - terminu płatności czerwcowych składek. W kolejnych okresach sytuacja Spółki się tylko pogarszała, na co wskazują przyrosty nierozliczonych zobowiązań, jak również fakt dalszego nieopłacania zobowiązań w stosunku do ZUS. Powyższe potwierdza wnioski biegłego, iż nieregulowanie zobowiązań przez (...) S.A. miało charakter trwały.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że organ rentowy nie kwestionował opinii biegłej, nie zgłaszał co do tej opinii zastrzeżeń, jednocześnie wskazał, że zgadza się z wnioskiem biegłej tj. że najwcześniej data w której wystąpiła przesłanka do wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości to 15.10.2003 r.

Sąd I instancji wydając zaskarżony wyrok oparł się właśnie na opinii biegłej M. J., którą organ rentowy nie kwestionował. Co również istotne, nikt z odwołujących nie wniósł apelacji od wyroku Sądu Okręgowego; organ rentowy poza podniesieniem w apelacji zarzutu naruszenia art. 477¹⁴§ 1 i 2 k.p.c. nie wskazał innych merytorycznych zarzutów w zakresie wydanego wyroku.

Organ rentowy zaskarżył również pkt 3 i 6 wyroku w jakim Sąd I instancji orzekł o kosztach postępowania. Sąd Apelacyjny przyznaje, że powyższe punkty wyroku również zostały wadliwie sformułowane (skonstruowane), albowiem mając na uwadze częściowe uwzględnienie i jednocześnie częściowe oddalenie odwołanie prawidłowe sformułowanie punktu wyroku dotyczącego rozstrzygnięcia o kosztach powinno brzmieć następująco: „koszty postepowania znosi wzajemnie”, a nie „kosztami postępowania obciąża odwołujących w zakresie poniesionym”, z kolei z treści wyroku oraz uzasadnienia do wyroku wynika, że intencją Sądu I instancji było rozdzielenie kosztów postępowania po połowie (albowiem odwołania zostały uwzględnione tylko w części).

Mając na uwadze powyższe, apelacja organu rentowego – w pozostałym zakresie (co do pkt 1,3,4 i 6), jako nieuzasadniona, podlegała oddaleniu z mocy art. 385 k.p.c., o czym Sąd Apelacyjny orzekł w pkt 2 wyroku.

sędzia Marta Sawińska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE