UZASADNIENIE

W dniu 26 sierpnia 2021r. powód M. C. (1) skierował do tut. Sądu w stosunku do pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. żądanie zasądzenia kwoty pieniężnej w wysokości 1.250,42zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 2 sierpnia 2021r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, iż w dniu 8 lipca 2021r. udał się na stację paliw (...) w K. przy ul. (...) w celu zatankowania pojazdu m – ki S. (...) o nr rej. (...). Powód podjechał pod dystrybutor nr 3. W tym czasie podeszła do niego pracownica stacji paliw, która zadeklarowała zatankowania pojazdu. W/w zapytała powoda o rodzaj paliwa, które ma być przeznaczone do samochodu powoda, powód wskazał, iż ma być to V. O.. W czasie tankowania powód zorientował się, że do baku lane jest niewłaściwe paliwo, tj. zamiast oleju napędowego benzyna.

Powód podał dalej, że poinformował o powyższym przełożonych pracownika stacji. Na okoliczność zdarzenia został sporządzona stosowna dokumentacja.

Powód wskazał, że zapłacił za całość niewłaściwego paliwa kwotę 300,40zł oraz że w wyniku zdarzenia poniósł jeszcze inne koszty, tj. za holowanie pojazdu kwotę 246,00zł, za czyszczenie układu paliwowego kwotę 504,00zł i za zakup filtra paliwa kwotę 200,02zł.

W dacie zdarzenia stacja paliw (...) w K. przy ul. (...) objęta była ochroną ubezpieczeniową w towarzystwie pozwanego.

Powód dokonał u pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. zgłoszenia zaistnienia zdarzenia i powstania szkody w mieniu. Pozwany w wyniku przeprowadzonego postępowania szkodowego w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela sprawcy szkody z tytułu umowy odpowiedzialności cywilnej stwierdził negatywne przesłanki swojej odpowiedzialności oraz odmówił wypłaty powodowi jakiejkolwiek kwoty z tytułu odszkodowania.

W odpowiedzi na pozew pozwany Towarzystwo (...) S.A. z/s w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany wskazał, iż wynik przeprowadzonego postępowania szkodowego nie dał podstaw do ustalenia jego odpowiedzialności za szkodę w majątku powoda i w konsekwencji brak wypłaty na rzecz powoda jakiejkolwiek kwoty z tytułu odszkodowania pieniężnego.

Pozwany podniósł również, iż do jego odpowiedzialności znajduje zastosowanie tzw. franszyza redukcyjna w wysokości 1.000,00zł.

Postanowieniem z dnia 3 listopada 2021r. Sąd Rejonowy w Kaliszu w sprawie o sygn. akt I C 1051/21 wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) S.A. z/s w P..

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. z/s w P. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu pozwany podniósł zarzut braku legitymacji czynnej powoda oraz zakwestionował powództwo co do zasady.

W piśmie procesowym z dnia 2 lutego 2022r. powód dokonał sprecyzowania żądania pozwu w ten sposób, że wniósł o:

1. zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z/s w P. na jego rzecz kwoty 1.000,00zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 sierpnia 2021r. do dnia zapłaty,

2. zasądzenie od pozwanych Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. i (...) S.A. z/s w P. na jego rzecz kwoty 250,42zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 sierpnia 2021r. do dnia zapłaty z zastrzeżeniem, że zapłata przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego do wysokości zapłaconej kwoty,

3. zasądzenia od pozwanych na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Powód od kilku lat jest dysponentem pojazdu mechanicznego m – ki S. (...) o nr rej. (...). Powód jest użytkownikiem tego samochodu na podstawie umowy użyczenia z dnia 10 sierpnia 2018r. Jest to jedyny samochód, z którego powód korzysta. Jest to samochód typu diesel. Paliwem przeznaczonym do silników wysokoprężnych jest olej napędowy. Pojazd powoda posiada na elemencie jego nadwozia jakim jest klapka wlewu paliwa oraz na korku wlewu paliwa informację o rodzaju paliwa dedykowanego do tego auta, tj. diesiel. Ponadto na klapie bagażnika znajduje się oznaczenie (...).

( umowa użyczenia k. zdjęcia k. 86-90, umowa użyczenia k. 118-119, przesłuchanie powoda M. C. (1) k. 81-81v 00:02:26-00:06:19)

W dniu 8 lipca 2021r. w K. powód chcąc zakupić paliwo do opisanego auta udał się na stację paliw (...) S.A. z/s w P. znajdującą się w K. przy ul. (...). Powód wcześniej korzystał już z ofert w/w podmiotu. W tym celu powód podjechał pod dystrybutor nr 3. Po zatrzymaniu pojazdu do powoda podeszła pracownica stacji – A. A. ofiarując usługę zatankowania samochodu. Powód wyraził na powyższe zgodę. A. A. przed rozpoczęciem tankowania zapytała powoda o rodzaj paliwa, które ma być wlane. Powód oświadczył, że ma być to V. O. – olej napędowy. A. A. nie upewniwszy się na podstawie fizycznych oznaczeń znajdujących się na elementach wyposażenia pojazdu jaki rodzaj paliwa jest przeznaczony do auta powoda i zatankowała jego pojazd benzyną V. 98.

Po napełnieniu baku powód zorientował się że pracownica stacji pomyliła rodzaj paliwa, którym miała zatankować samochód i że zamiast oleju napędowego wlała benzynę.

Na okoliczność zdarzenia została sporządzona dokumentacja wewnętrzna, gdzie każda ze stron przedstawiła swój przebieg zaistniałej sytuacji.

( stanowisko stacji k. 34, lista obecności k. 71-73, zdjęcia k. 86-90, dokumenty akt szkodowych – płyta Cd. k. 48, częściowo zeznania świadka D. L. k. 81v 00:06:19-00:30:19, częściowo zeznania świadka A. A. k. 125 00:03:55-00:16:53, częściowo zeznania świadka P. N. k. 142-142v 00:03:19-00:17:22, przesłuchanie powoda M. C. (1) k. 81-81v 00:02:26-00:06:19)

Powód uregulował należność z tytułu sprzedaży paliwa w wysokości 300,40zł. Wobec zaistniałego zdarzenia i konieczności podjęcia działań eliminujących ryzyko szkodzenia silnika samochodu powód poniósł dalsze wydatki z tytułu holowania pojazdu w wysokości 246,00zł, czyszczenia układu paliwowego w wysokości 504,00zł i zakupu pompy (...) w wysokości 200,02zł, tj. łącznie kwotę 1.250,42zł.

( faktura k. 8, 9, 10, paragon k. 11, dokumenty akt szkodowych – płyta Cd. k. 48, przesłuchanie powoda M. C. (1) k. 81-81v 00:02:26-00:06:19)

W momencie zdarzenia stacja paliw w K. przy ul. (...) należąca do (...) S.A. z/s w P. posiadała zawartą z pozwanym Towarzystwem (...) S.A. z/s w W. umowę odpowiedzialności cywilnej potwierdzoną polisą nr (...).

Powód dokonał u pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. zgłoszenia zaistnienia szkody w pojeździe w celu przeprowadzenia postępowania szkodowego w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej Ubezpieczyciela sprawcy szkody z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Postępowanie szkodowe zostało zarejestrowane pod numerem (...)-01.

W związku ze zgłoszeniem pozwany Towarzystwo (...) S.A. z/s w W. przeprowadził postępowanie szkodowe w ramach, którego dokonał oceny przyczyn zdarzenia oraz rodzaju, charakteru i rozmiarów uszkodzeń w pojeździe poszkodowanego.

Decyzją z dnia 31 lipca 2021r. pozwany stwierdził, iż w sprawie nie zaistniały przesłanki aktualizujące jego odpowiedzialność ubezpieczeniową i odmówił powodowi wypłaty jakiejkolwiek kwoty z tytułu odszkodowania.

( polisa k. 27-31, zgłoszenie szkody k. 12, 35-36, 37-38, 39-41, decyzja k. 13, 32-33, OWU k. 42-47, dokumenty akt szkodowych – płyta Cd. k. 48)

Zgodnie z treścią przywołanej polisy w ramach jej postanowień ustalono franszyzę redukcyjną w wysokości 1.000,00zł dla wszystkich wypadków ubezpieczeniowych, dla których nie ustanowiono odrębnej franszyzy i franszyzę OC za produkt.

( polisa k. 27-31, zgłoszenie szkody k. 12, decyzja k. 13, OWU k. 42-47, dokumenty akt szkodowych – płyta Cd. k. 48)

Sąd odmówił w części wiarygodności zeznaniom świadka A. A., tj. w zakresie jej wypowiedzi odnoszącej się do stwierdzenia, iż powód polecił jej zatankowanie pojazdu benzyną a nie olejem napędowym albowiem pozostają one w tym fragmencie w opozycji do ustalonego przez Sąd stanu faktycznego, a ponadto pozostają w sprzeczności z przesłuchaniem powoda, któremu Sąd w całości przyznał atrybut wiarygodności, a także z dokumentarnym materiałem dowodowym, w tym w postaci zdjęć prezentujących te elementy wyposażenia pojazdu powoda, na których umiejscowione są oznaczenia co do rodzaju paliwa przeznaczonego do tego auta.

Niezależnie od powyższego trudno jest przyjąć przy uwzględnieniu zasad logiki i doświadczenia życiowego, iż powód użytkując od kilku lat tylko ten jeden pojazd, który jako jedyny pozostaje na wyposażeniu jego gospodarstwa i już wcześniej korzystając z ofert pozwanego przedsiębiorstwa mógł pomylić, bądź celowo zakomunikować pracownikowi stacji paliw błędne informacje co do rodzaju paliwa przeznaczonego do auta.

To bowiem na pracowniku przedsiębiorstwa pozwanego w ramach reguł należytej staranności ciążył obowiązek nie tylko odebrania oświadczenia od klienta co do rodzaju paliwa dedykowanego do konkretnego egzemplarza pojazdu, ale przed rozpoczęciem tankowania powinien on w ramach dostępnych możliwości upewnić się w tym zakresie pozyskując o tym wiadomości, chociażby na podstawie zewnętrznych oględzin pojazdu i znajdujących się na elementach jego wyposażenia oznaczeń wskazujących na rodzaj paliwa właściwego dla tego typu aut, czego A. A. zaniechała.

Z podanych, co powyżej względów i w tym samym zakresie Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom świadków D. L. i P. N.. Co istotne przy ocenie depozycji w/w należy w szczególności wziąć pod uwagę, że żadna z przywołanych osób nie była bezpośrednim świadkiem zdarzenia, a informacje o jego zaistnieniu i przebiegu uzyskały z relacji A. A. i częściowo z przekazu powoda.

Za wiarygodne należało uznać zaliczone w poczet materiału dowodowego dokumenty zgromadzone w postępowaniu albowiem zostały one sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, w sposób rzetelny i fachowy. Ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła w ocenie Sądu wątpliwości.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Na wstępie należy stwierdzić, iż za niezasadny należy trzeba uznać zarzut pozwanego braku po stronie powodowej i pozwanej cechy legitymacji czynnej i biernej.

Legitymacja procesowa wskazuje kwalifikację materialną podmiotów prowadzących spór, w tym znaczeniu, że powód jest uprawniony do występowania z żądaniem udzielenia mu ochrony prawnej w stosunku do pozwanych, a ten zobowiązany do określonego zachowania się.

W niniejszym postępowaniu powód wykazał, że spełnia materialnoprawną przesłankę procesu, która decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości jego twierdzeń, że wymieniony w powództwie stosunek prawny istnieje i co jest jego przedmiotem.

W przedmiotowym postępowaniu istnieje możliwości określenia, że w procesie występują w charakterze stron te podmioty, które są jednocześnie podmiotami stosunku prawnego będącego przedmiotem procesu.

Przed oceną merytoryczną sprawy Sąd zawsze z urzędu ustala czy strony występujące w procesie posiadają legitymację, jej brak zawsze skutkuje oddaleniem powództwa bez potrzeby, a dokładniej bez możliwości merytorycznej oceny roszczenia.

Dalej trzeba wskazać, iż obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 232 kpc), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 kc).

Dobór dowodów należy do strony, to ona powinna wskazywać wyłącznie takie, które są dopuszczalne i wiarygodne. Rzeczą Sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia spraw.

Przepis prawa materialnego – art. 6 kc określa na czyje ryzyko idzie nieudowodnienie określonego faktu. Z kolei art. 232 kpc stanowi procesowe narzędzie za pomocą, którego strony mogą osiągnąć skutek w postaci udowodnienia dla nich korzystnych faktów istotnych z punktu widzenia dochodzonego roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym. Art. 6 kc zawiera normę decyzyjną, pozwalającą ocenić wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego.

Obowiązkiem stron było przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6 kc), czemu pozwany nie sprostał.

Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 kpc, art. 3 kpc, art. 6 kc). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem (por. wyrok s.apel w Białymstoku z dnia 28 sierpnia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 286/14, opubl. LEX nr 1511625).

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2015r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. 2021.1130 – j.t. ze zm.) zakład ubezpieczeń udziela ochrony ubezpieczeniowej na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z ubezpieczającym, natomiast w myśl art. 15 ust. 2 cyt. ustawy umowa ubezpieczenia ma charakter dobrowolny, z zastrzeżeniem przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Stosownie do treści art. 16 w/w ustawy ogólne warunki ubezpieczenia określają w szczególności prawa i obowiązki każdej ze stron umowy ubezpieczenia oraz zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń – por. wyrok SN z dnia 11 grudnia 2007r. w sprawie o sygn. akt II CSK 375/07, opubl. LEX nr 492168, wyrok SN z dnia 17 czerwca 1983r. w sprawie o sygn. akt I CR 189/83, opubl. OSNC 1984/4/45, wyrok SN z dnia 26 maja 2000r. w sprawie o sygn. akt I CKN 744/98, opub. LEX nr 50833.

O powstaniu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń nie decyduje wyłącznie powstanie po stronie ubezpieczającego cywilnoprawnego obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej osobie trzeciej, lecz wystąpienie wypadku ubezpieczeniowego. Wypadek ubezpieczeniowy jest natomiast zdarzeniem, które strony umowy ubezpieczenia określiły jako przyczynę uzasadniającą odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń. Swoboda kształtowania stosunku umownego umożliwia ułożenie go w taki sposób, że ochroną ubezpieczeniową będzie objęta tylko odpowiedzialność cywilna ubezpieczającego powstała przy zachowaniu określonych wymagań dodatkowych. Z uwagi na cel umowy ubezpieczenia, jakim jest zapewnienie ubezpieczającemu rzeczywistej ochrony, konieczne jest, aby umowa lub stanowiące jej część ogólne warunki ubezpieczenia precyzowały, w sposób nie budzący wątpliwości już w chwili zawarcia umowy, jakie zdarzenia są, a jakie już nie są objęte odpowiedzialnością zakładu ubezpieczeń. – por. wyrok SN z dnia 22 maja 2009r. w sprawie o sygn. akt III CSK 300/08, opubl. LEX nr 584752.

Z art. 415 kc wynika, że przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie winy są zachowanie człowieka, szkoda oraz wina człowieka, którego zachowanie wyrządziło szkodę. Przesłanki te uzupełniane są przez art. 361 kc, w którym ustawodawca dodaje do nich adekwatny związek przyczynowy między zachowaniem sprawczym i naruszeniem dobra, z którego wynikła szkoda.

Wina w art. 415 kc przesądza o zarzucalności zachowania sprawczego i może przybrać postać umyślności bądź nieumyślności.

Odnosząc się z kolei do kwestii winy pracownika pozwanego przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 415 kc mieć należy na względzie to, że za zawinione może być uznane także zaniechanie, jeśli niedopełnienie powinności jest przyczyną zdarzenia wyrządzającego szkodę (narusza obowiązek czynnego zapobiegania możliwości powstania takiego zdarzenia). Zaniechanie może być zawinione umyślnie lub nieumyślnie. Przyjmuje się tradycyjnie w judykaturze i doktrynie, że wina nieumyślna może mieć postać lekkomyślności (kiedy sprawca wprawdzie przewiduje możliwość wystąpienia szkodliwego skutku, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć), lub niedbalstwa (jeśli osoba zaniecha zachowania zgodnego ze swoim obowiązkiem i nie przewiduje możliwości nastąpienia tych skutków, choć powinna i może je przewidzieć). Czyn będzie zawiniony, jeśli sprawca będzie miał możliwość innego zachowania się (zgodnego z jego powinnością i odpowiadającego wymogom starannego działania).

Wzorzec staranności wymaganej w obrocie cywilnoprawnym odnoszony musi być do art. 355 kc, zgodnie z którym dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).

Należytą staranność przyjmującego zlecenie należy oceniać przy uwzględnieniu charakteru, w jakim zawarł i wykonuje umowę, a więc czy czyni to jako przedsiębiorca w zakresie swojej profesjonalnej działalności, czy też nie. W pierwszym przypadku należytą staranność ocenia się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru jego działalności (art. 355 § 2 kc), w drugim zaś na zasadach ogólnych (art. 355 § 1 kc).

Zgodnie z art. 355 kc dłużnik jest zobowiązany do dołożenia staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Przepis nie wprowadza jakiegoś konkretnego modelu przezorności, co słusznie tłumaczy się faktem, że wobec zróżnicowanych stosunków życiowych i rozwoju techniki nie da się ustalić powszechnego wzoru ostrożności i przezornego zachowania, bowiem w różnych stosunkach życiowych jest wymagany odmienny stopień przezorności. Słusznie zwraca się też uwagę, że w praktyce wytworzyły się w wielu gałęziach przemysłu, komunikacji i innych dziedzinach działania człowieka połączonych z użyciem sił przyrody i szczególnym niebezpieczeństwem z tego wynikającym, pewne reguły techniczne powszechnie stosowane i których przestrzeganie jest wymagane jako nakaz sztuki, umiejętności lub techniki. Do tych właśnie reguł staranności odnosi się przepis art. 355 kc stanowiąc o staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Przepis ten wyraźnie kładzie akcent na rodzaj stosunków, przez co należy rozumieć rodzaj przedsięwziętej aktywności. Uwzględniając rodzaj działalności należy jednak zważyć, że chodzi o miarę staranności powszechnie przyjętą, do pewnego stopnia obiektywną, wynikającą z nakazów sztuki, umiejętności lub techniki, którą można w konkretnym przypadku ustalić w oparciu o uchwytne mierniki staranności.

Ocena stopnia staranności nie może być dowolna, musi poddawać się weryfikacji.

Pojęcie należytej staranności należy rozpatrywać z uwzględnieniem rodzaju stosunków pomiędzy stronami umowy oraz okoliczności miejsca i czasu zdarzenia. W konsekwencji, dłużnik wykonujący zobowiązanie musi uwzględnić np. charakter spełnianego świadczenia i sposób działania.

Rażące niedbalstwo można przypisać w wypadku nieprzewidywania szkody jako skutku, o ile doszło do przekroczenia elementarnych zasad staranności.

Wykładnia pojęcia rażącego niedbalstwa powinna uwzględniać kwalifikowaną postać braku zwykłej staranności w przewidywaniu skutków.

W ocenie Sądu niedopełnienie przez pracownika pozwanego przedsiębiorstwa obowiązku sprawdzenia w oparciu o oględziny pojazdu i znajdujących się na zewnętrznych elementach jego wyposażenia informacji o rodzaju paliwa przeznaczonego do pojazdu powoda, i to pomimo uzyskania oświadczenia powoda w tym zakresie stanowił akt braku należytej staranności obciążający przedsiębiorstwo pozwanego (por. art. 97 kc).

Zaniechanie po stronie pozwanego i doprowadzenie do zatankowania pojazdu powoda niewłaściwym rodzajem paliwa było zawinione albowiem nie ujawniły się żadne okoliczności ekskulpacyjne i egzoneracyjne.

Szkoda zarówno majątkowa musi pozostawać w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem w rozumieniu art. 361 § 1 kc.

Na tle art. 361 § 1 kc odnotowania wymaga, że na gruncie tego przepisu „obojętne jest, czy ma miejsce związek przyczynowy bezpośredni, czy pośredni oraz, czy jest to związek przyczynowy złożony, wieloczłonowy, z tym, że odpowiedzialność cywilną uzasadnia jedynie taki związek przyczynowy wieloczłonowy, w którym między poszczególnymi ogniwami zachodzi normalna zależność przyczynowa, a więc każde ogniwo tego związku podlega ocenie z punktu widzenia przyczynowości adekwatnej.

Norma zawarta w przepisie art. 361 § 1 kc opiera się na założeniach teorii adekwatnego związku przyczynowego, w wersji obiektywnej, zwanego też „normalnym związkiem przyczynowym”. Teoria ta zakłada, że związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy w grupie wszystkich przyczyn i skutków mamy do czynienia jedynie z takimi przyczynami, które normalnie powodują określone skutki. Nie wystarczy więc stwierdzić istnienie związku przyczynowego jako takiego, lecz należy stwierdzić, że chodzi o następstwa normalne (a nie niezwykłe, nadzwyczajne).

Związek przyczynowy należy pojmować jako obiektywne powiązanie ze sobą zjawiska nazwanego „przyczyną” ze zjawiskiem określonym jako „skutek”. Istnienie związku przyczynowego jako zjawiska obiektywnego determinowane jest okolicznościami faktycznymi sprawy. W pierwszej kolejności należy za pomocą testu „ conditio sine qua non” zbadać, czy określony skutek stanowi obiektywne następstwo zdarzenia, które wskazano jako jego przyczynę, to znaczy, czy oceniany skutek nastąpiłby mimo braku wskazanej przyczyny. Jeżeli odpowiedź jest negatywna, czyli badany skutek nastąpiłby również mimo nieobecności tej przyczyny należy stwierdzić, że nie występuje żaden obiektywny związek przyczynowy i nie ma potrzeby dalszego badania, czy relacje pomiędzy przyczyną a skutkiem są adekwatne w rozumieniu art. 361 § 1 kc. Pojawienie się w przebiegu kauzalnym przyczyny zewnętrznej, nie powiązanej z działaniem lub zaniechaniem podmiotu odpowiedzialnego za powstanie szkody, przesądza o braku związku przyczynowego, jeśli bez przyczyny pierwotnej szkoda i tak powstałaby. Przepis art. 361 § 1 kc wiąże jednak odpowiedzialność tylko z normalnymi następstwami zjawisk stanowiących jej podstawę. W razie pozytywnego stwierdzenia, że dany fakt był koniecznym warunkiem wystąpienia skutku, należy rozważyć, czy wspomniane powiązania można traktować jako „normalne”, tzn. typowe lub oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy. Typowym jest skutek jaki daje się przewidzieć w zwykłym porządku rzeczy, taki, o którym na postawie zasad doświadczenia życiowego, wiadomo, że jest charakterystyczny dla danej przyczyny jako normalny rezultat określonego zjawiska. Nie mieści się w płaszczyźnie adekwatnego związku przyczynowego skutek, który wprawdzie daje się łączyć z określonym zdarzeniem początkowym w sensie oddziaływania sprawczego, ale jest następstwem nietypowym, tj. nie występującym w kolejności zdarzeń, która charakterystyczna jest dla określonej przyczyny i przez to nie dającym się uwzględnić w ewentualnych przewidywaniach, a zarazem zależny jest w istocie od innych zdarzeń, które w zbiegu z przyczyną wyjściową jawią się jako przypadkowy zbieg okoliczności – por. wyrok s.apel. w Lublinie z dnia 20 maja 2015r. w sprawie o sygn. akt I ACa 968/14, opubl. LEX nr 1770850, wyrok s.apel. w Białymstoku z dnia 8 kwietnia 2015r. w sprawie o sygn. akt I ACa 959/14, opubl. LEX nr 1667508, wyrok s.apel. w Warszawie z dnia 4 listopada 2014r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 68/14, opubl. LEX nr 1624064, wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 28 października 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 824/14, opubl. LEX nr 1554766, wyrok s.apel. w Lublinie z dnia 13 lutego 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 785/13, opubl. LEX nr 1469375.

Konstatując należy stwierdzić, iż w warunkach przedmiotowej sprawy ustalony przez Sąd stan faktyczny pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, strony w ramach działalności gospodarczej przedsiębiorstwa pozwanego zawarły ważną i skuteczną umowę sprzedaży w rozumieniu art. 535 i n. kc, że pomiędzy zaniechaniem pracownika pozwanego a szkodą powoda zachodzi adekwatny związek przyczynowy, który jest nie tylko przesłanką odpowiedzialności za szkodę, ale również rozstrzyga o granicach tejże odpowiedzialności, a ponadto powstała na mieniu powoda szkoda jest normalnym, typowym następstwem zaniechania pozwanego w prezentowanym przez stronę układzie sytuacyjnym składającym się na zachowania osób uczestniczących w zdarzeniu i ich wpływu na zakres powstałych skutków.

Przyczynienie się w ujęciu art. 362 kc oznacza, że pomiędzy zachowaniem poszkodowanego a szkodą istnieje adekwatny związek przyczynowy. Wina lub oczywista nieprawidłowość (albo ich brak) po stronie poszkodowanego podlegają uwzględnieniu przy ocenie, czy i w jakim stopniu przyczynienie się uzasadnia obniżenie odszkodowania. Ocena stopnia przyczynienia musi uwzględniać wiek i doświadczenie stron oraz ciążące na nich obowiązki, a także stopień świadomości poszkodowanego.

W świetle ustalonego przez Sąd stanu faktycznego nie ma podstaw do stwierdzenia przyczynienia się powoda i zmniejszenia na podstawie art. 362 kc obowiązku naprawienia szkody z powodu niedołożenia staranności przez powódkę.

W sprawie bezspornym było bowiem to, że w umowie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewidziana została franszyza redukcyjna w wysokości 1.000,00zł odszkodowania.

W tym zakresie należało wskazać, iż zawarcie w umowie postanowienia dotyczącego franszyzy powoduje przerzucenie na ubezpieczającego części poniesionej szkody. Franszyza redukcyjna (inaczej bezwarunkowa), polega na tym, że ubezpieczyciel bez względu na wysokość szkody obniża odszkodowanie o część określoną w pieniądzu (wysokość franszyzy) lub jako procent sumy ubezpieczenia. Innymi słowy franszyza redukcyjna to pewna wysokość szkody, którą ubezpieczony będzie zobowiązany pokryć we własnym zakresie, a pozostałą część pokryje zakład ubezpieczeń. Określana jest też jako udział własny w odszkodowaniu. Oznacza to, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do naprawienia szkody jedynie częściowo, tzn. należne odszkodowanie może pomniejszyć o franszyzę redukcyjną. W zakresie natomiast niezaspokojonym przez pozwanego odpowiedzialność ponosi sprawca szkody na podstawie ogólnych przepisów o odpowiedzialności za wyrządzoną skodę.

Mając na względzie powyższe pomiędzy pozwanymi Towarzystwem (...) S.A. z/s w W. i (...) S.A. z/s w P., ponad zastrzeżoną kwotę franszyzy redukcyjnej, tj. ponad wartość 1.000,00zł istnieje odpowiedzialność in solidum.

Odpowiedzialność in solidum pod pewnymi względami wykazuje podobieństwo do solidarności biernej. Podobnie jak w przypadku uregulowanym w art. 366 kc, wierzyciel może od każdego z dłużników żądać całości lub części świadczenia (jeśli w ramach danego stosunku zobowiązaniowego świadczenie częściowe jest dopuszczalne), będąc też uprawnionym do kierowania żądania łącznie do wszystkich. Jednocześnie spełnienie świadczenia przez któregokolwiek z dłużników in solidum prowadzi do wygaśnięcia długu pozostałych. Wskazane podobieństwa nie są jednak konsekwencją odpowiedniego stosowania przepisu art. 366 kc, lecz wynikają z istoty zobowiązań in solidum.

Z podanych wyżej względów Sąd zasądził od pozwanego (...) S.A. z/s w P. na rzecz powoda M. C. (2) kwotę 1.000,00zł, natomiast od pozwanych Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. i (...) S.A. z/s w P. na rzecz powoda M. C. (2) kwotę 250,42zł z tym zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia pozostałego.

O roszczeniu ubocznym orzeczono w oparciu o treść art. 481 § 1 i 2 - 2⁴kc, przy uwzględnieniu art. 29 ustawy z dnia 11 września 2015r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. 2021.1130 – j.t. ze zm.) i art. 817 § 1 kc.

O kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 – 1¹ i 3 kpc oraz art. 105 § 1 i 2 kpc w zw. z art. 102 kpc i w zw. z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018.265 – j.t.) oraz w oparciu o treść art. 13 ust. 1 i 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2021.2257 – j.t. ze zm.) i art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 2021.1923 – j.t. ze zm.).

Sąd miał przy tym na względzie, iż na etapie zgłoszenia szkody oraz przeprowadzenia i zakończenia postępowania likwidacyjnego pozwany Towarzystwo (...) S.A. z/s w W. nie informował powoda o tym, że w umowie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewidziana została franszyza redukcyjna w wysokości 1.000,00zł odszkodowania. Powyższe okoliczność została podniesiona przez ubezpieczyciela dopiero jako zarzut w odpowiedzi na pozew. W przedstawionych warunkach, przy uwzględnieniu, iż powód w piśmie procesowym, po powzięciu takich wiadomości, sprecyzował żądanie należy traktować go jako wygrywającego sprawę w całości. Należy bowiem uznać, iż wyłączenie z zakresu ubezpieczenia odpowiedzialności na zasadach franszyzy wymagało dokładnego określenia wyodrębnienia, które powinno być znane poszkodowanemu. Niejasności czy wątpliwości w rozumieniu postanowienia wyłączającego należy interpretować na korzyść poszkodowanego.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE