Sygn. akt VIII U 2095/21
Decyzją z dnia 1 lipca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 31 zy9 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych odmówił G. F. prawa do przyznania emerytury docelowej od dnia spełnienia wymaganych warunków. W treści decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił ,że skoro G. F. oświadczenie w sprawie przyznania emerytury docelowej przedłożyła w dniu 25 czerwca 2021 r. , czyli po upływie 30 dni od daty otrzymania decyzji o przyznaniu emerytury z dnia 30 grudnia 2020 r. , to tym samym brak było podstaw do przyznania emerytury od dnia 28 lipca 2020 r.
/decyzja k.34 plik I akt ZUS/
W odwołaniu od powyższej decyzji G. F. wskazała ,że nie zgadza się z ustaleniami organu rentowego , gdyż w jej ocenie należna emerytura powinna zostać jej przyznana od momentu ukończenia 65 lat życia, a nadto nie jest dla niej zrozumiałym dlaczego ZUS nie udzielił jej stosownych informacji , co do możliwości uzyskania świadczenia od wcześniejszej daty.
/odwołanie k.3 – 3 odwrót/
W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.
/odpowiedź na odwołanie k.7 – 7 odwrót/
Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:
Wnioskodawczyni G. F. urodziła się (...) Od 1 sierpnia 2016 r. G. F. miała ustalone prawo do emerytury oraz prawo do emerytury kapitałowej.
/okoliczności bezsporne/
W dniu 4 grudnia 2020 r. G. F. wystąpiła z wnioskiem o ponowne obliczenie emerytury. G. F. nie została poinformowana o możliwości złożenia oświadczenia o woli uzyskania świadczenia od daty spełnienia przewidzianych prawem warunków tj. od 28 lipca 2020 r.
/wniosek k.25 – 25 odwrót plik I akt ZUS ,zeznania wnioskodawczyni min.00:09:19 – 00:09:46 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:52 – 00:06:01 rozprawy z dnia 17 grudnia 2021 r. , płyta CD k.28/
Decyzją z dnia 30 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. , na podstawie art. 26c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponownie obliczył G. F. emeryturę od 1 grudnia 2020 r. tj. od miesiąca , w którym zgłoszono wniosek. Do ustalenia wartości świadczenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji o wartości 183 259,32 zł ,kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego o wartości 656 027,03 zł , kwotę środków zewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem ich waloryzacji o wartości 69 751,17 zł , średnie dalsze trwanie życia tj. 214,80 miesięcy. Kwota świadczenia wyniosła 4 232,02 zł [(183 259,32 + 656 027,03 + 69 751,17) / 214,80].
/decyzja k.29 – 31 plik I akt ZUS/
Wnioskodawczyni nie złożyła odwołania od ww. decyzji.
/okoliczność bezsporna/
W dniu 25 czerwca 2021 r. G. F. złożyła wniosek o wyrównanie emerytury od momentu ukończenia 65 lat. Po rozpatrzeniu wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał zaskarżoną decyzję.
/wniosek k.32 plik I akt ZUS , decyzja k.34 plik I akt ZUS/
Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje:
W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie jest zasadne.
W niniejszej sprawie nie ulegało wątpliwości ,że w stosunku do wnioskodawczyni , jako osoby pobierającej okresową emeryturę kapitałową , Zakład Ubezpieczeń Społecznych ,w decyzji z dnia 30 grudnia 2020 r. zasadnie zastosował dyspozycję art. 26c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych , a także , stosownie do treści art.20 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw , zastosował wskaźnik dalszego trwania życia z dnia zgłoszenia wniosku. Sporna w niniejszej sprawie była jedynie kwestia daty początkowej, od której Zakład Ubezpieczeń Społecznych winien ponownie obliczyć wysokość należnej wnioskodawczyni emerytury.
Dla rozstrzygnięcia powyższego należy sięgnąć do przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842), Zgodnie z treścią art. 31zy 9 ust. 1 i 2 powyższej ustawy covidowej, osobom, które w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z (...)19 zgłoszą wniosek o przyznanie, ponowne ustalenie wysokości lub podjęcie wypłaty emerytury, renty lub innego świadczenia o charakterze długoterminowym, do którego przyznania właściwy jest organ rentowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do świadczenia, prawo do świadczenia w ponownie ustalonej wysokości lub wypłata świadczenia przysługuje, na ich żądanie wyrażone w formie oświadczenia, od dnia, w którym zostały spełnione warunki do przyznania, ponownego ustalenia wysokości lub podjęcia wypłaty świadczenia, nie wcześniej jednak niż od 1 marca 2020 r. (ust. 1). Przepisu ust. 1, nie stosuje się do emerytur i rent, o których mowa w art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53, 252, 568, 1222 i 1578) i w art. 16 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2020 r. poz. 517) oraz do rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 2019r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (ust. 2).
W myśl art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, świadczenia przewidziane w ustawie wypłaca się, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Z kolei art. 100 ust. 1 u.e.r. stanowi, że prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.
Zgodnie zaś z treścią art. 133 ust. 1 ustawy emerytalnej, w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:
1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;
2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.
Biorąc pod uwagę treść przytoczonych przepisów, można sformułować wnioski, że uprawnienia do świadczeń długoterminowych powstają ex lege, a o terminie wypłaty świadczenia co do zasady decyduje data złożenia wniosku. Innymi słowy, określonej osobie przysługuje świadczenie z ubezpieczenia społecznego ustalone w decyzji mającej charakter deklaratoryjny od dnia spełnienia ustawowych przesłanek jego nabycia, nie wcześniej jednak niż od pierwszego dnia miesiąca złożenia stosownego wniosku o to świadczenie. Podobnie rzecz się ma w przypadku ponownego ustalenia wysokości lub podjęcia wypłaty emerytury, renty lub innego świadczenia o charakterze długoterminowym.
W art. 31zy 9 ust. 1 ww. ustawy przewidziano wyjątek od zasady wyrażonej w art. 129 ust. 1 u.e.r. W myśl wskazanego przepisu w okolicznościach wskazanych w ustawie organ rentowy, ustalając prawo do określonego świadczenia, wyliczając nową kwotę świadczenia bądź podejmując wypłatę zawieszonego świadczenia, bierze pod uwagę datę spełnienia warunków określonych w przepisach ubezpieczeniowych. Czyni to w odniesieniu do osób, które najpóźniej do 30 dni od ustania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, wprowadzonych w związku z (...)19 , wystąpią do ZUS ze stosownym wnioskiem. W ustawie zastrzega się, że przyznanie, ponowne ustalenie wysokości lub podjęcie wypłaty może nastąpić nie wcześniej niż od 1 marca 2020 r. Powyższy termin określony w ustawie covidowej odnosi się do świadczeń, co do których przesłanki umożliwiające nabycie, ponowne ustalenie wysokości bądź podjęcie wypłaty zostały spełnione do tej daty. W przypadku świadczeń, w odniesieniu do których okoliczności warunkujące nabycie, ponowne ustalenie bądź podjęcie wypłaty zostaną spełnione po tej dacie, organ rentowy, podejmując określone działania, będzie brał pod uwagę termin ich ziszczenia się.
W niniejszej sprawie bezsporne było to, że wnioskodawczyni spełniła przesłanki do ponownego obliczenia emerytury w momencie osiągnięcia wieku 65 lat tj. 28 lipca 2020 r.
W ocenie sądu uznać należy, że G. F. zgłosiła żądanie o przeliczenie należnej jej emerytury od dnia spełnienia przez nią przesłanek do tego świadczenia (w analizowanym przypadku jest to data 28 lipca 2020 r.) i swoje żądanie w tym zakresie złożyła w formie oświadczenia, o którym mowa w art. 31 zy 9 ustawy covidowej.
Przepis ten w swym literalnym brzmieniu wymaga jedynie:
- zgłoszenia wniosku o dane świadczenie o charakterze długoterminowym, do którego przyznania właściwy jest ZUS, najpóźniej w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z (...)19.
- zgłoszenia żądania przyznania tego świadczenia od dnia, w którym zostały spełnione warunki jego przyznania, nie wcześniej jednak niż od 1 marca 2020r., przy czym żądanie to winno być wyrażone w formie oświadczenia.
W tym miejscu wskazać należy ,że żaden przepis ustawy z dnia 2 marca 2020r. nie zawiera szczegółowego uregulowania, w jaki sposób oświadczenie to winno być złożone (tj. jak powinno ono wyglądać, czy np. winno być złożone na formularzu, czy wystarczy wniosek własnoręczny, czy trzeba swoje żądanie umotywować np. trwającym stanem epidemii), nie odsyła również w tym zakresie do aktów wykonawczych. Nie wynika z niego także, że oświadczenie musi być złożone do momentu uprawomocnienia się decyzji.
W analizowanej sprawie nie sposób przypisywać wnioskodawczyni odpowiedzialności za brak ponownego obliczenia należnego jej świadczenia od dnia 28 lipca 2020 r. Po pierwsze art. 26c ustawy emerytalnej ,w stosunku do osób które pobierały okresową emeryturę kapitałową do dnia poprzedzającego osiągnięcie tego wieku, używa określenia o ponownym obliczeniu emerytury ,, z urzędu” , a po drugie Zakład Ubezpieczeń Społecznych z całą pewnością nie poinformował ( nie pouczył) wnioskodawczyni w jakiejkolwiek formie , czy to podczas składania wniosku w grudniu 2020 r. , czy też choćby w decyzji z dnia 30 grudnia 2020 r. o możliwości ubiegania się o wnioskowane świadczenie już od dnia spełnienia warunków do jego przyznania. Nie ma przy tym żadnego znaczenia , że decyzja z dnia 30 grudnia 2020 r. uprawomocniła się.
W tym miejscu należy podnieść, że zgodnie z przepisem art. 71a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń Zakład może przesyłać pisma i decyzje listem zwykłym. W takim przypadku jednak w razie sporu ciężar dowodu doręczenia pisma lub decyzji, o których mowa w ust. 1, spoczywa na Zakładzie (art. 71a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Jeżeli możliwe było, także w drodze domniemania faktycznego opartego na swobodnym wnioskowaniu, które, tak jak przy ocenie dowodów, powinno odpowiadać zasadom logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego, ustalenie faktu wskazującego na otrzymanie przez wnioskodawczynię decyzji organu rentowego, zawierającego stosowne pouczenie, w drodze wyprowadzenia wniosku z faktów już udowodnionych, dochodzi do swoistego odwrócenia ciężaru dowodu, polegającego na tym, że na wnioskodawczyni spoczywa ciężar obalenia faktu stanowiącego podstawę domniemania faktycznego./wyrok SN z dnia 11 sierpnia 2010 r.
II UK 79/10/.
Mając na uwadze to, że decyzja z dnia 30.12.2020 r została wydana na skutek wniosku ubezpieczonej i wnioskodawczyni otrzymywała wyższą emeryturę, sprzeczne z doświadczeniem życiowym pozostawałoby przyjęcie, że ubezpieczona nie otrzymała spornej decyzji z 2020 r. Jednocześnie w żaden sposób nie wykazała, aby decyzji nie otrzymała.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych z całą pewnością nie zawarł żadnej informacji czy pouczenia o tym, iż z uwagi na trwający w Polsce stan epidemii koronawirusa możliwe jest przyznanie, przeliczenie lub podjęcie wypłaty świadczenia za cały okres, w którym obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii, lecz nie wcześniej niż od 1 marca 2020r. (art. 31zy9 ustawy covidowej).
W ocenie sądu odwołująca, zwłaszcza jako osoba starsza, nie ma obowiązku śledzenia wydawanych na skutek pandemii licznych i skomplikowanych pod względem budowy aktów prawnych. Co jednak bardziej istotne, nie ma również obowiązku przeglądania strony internetowej ZUS lub Internetu w ogólności, gdzie być może „natknęłby się” na stosowną informację o wymaganym formularzu ERO. Zdaniem sądu organ rentowy winien w decyzji o przeliczeniu świadczenia poinformować odwołującą o treści art. 31 zy 9 ustawy covidowej. Tymczasem szczegółowe informacje w tym zakresie odnaleźć można, ale dopiero w obszernej „informacji” zawartej na formularzu ERO.
W ocenie Sądu Okręgowego na gruncie rozpoznawanej sprawy brak jakichkolwiek podstaw do uznania, że wnioskodawczyni została należycie pouczona , czy choćby poinformowana przez organ rentowy o możliwości złożenia „żądania w formie oświadczenia”, by należne jej świadczenie zostało ponownie obliczone od daty osiągnięcia 65 lat życia.
Jak już wyżej sąd sygnalizował, przepisy nie wymagają ani złożenia tego oświadczenia (o którym mowa w art. 31zy 9 ustawy z 2.03.2020r.) na odpowiednim formularzu, ani tym bardziej jego motywowanie sytuacją epidemiologiczną. To ustawodawca z uwagi na panującą epidemię koronawirusa zdecydował się wprowadzić możliwość przyznania, przeliczenia lub podjęcia wypłaty świadczenia za cały okres, w którym obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii. Istotne jest zatem wyłącznie to, aby zgłosić wniosek o dane świadczenie o charakterze długoterminowym, do którego przyznania właściwy jest ZUS, najpóźniej w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z (...) 19 i zgłosić żądanie przyznania tego świadczenia od dnia, w którym zostały spełnione warunki jego przyznania, nie wcześniej jednak niż od 1 marca 2020r., przy czym żądanie to winno być wyrażone w formie oświadczenia. Przepis art. 31 zy 9 ustawy covidowej nie wymaga nawet, by ten drugi wymóg został spełniony jednocześnie wraz z wnioskiem o świadczenie lub przed uprawomocnieniem się decyzji przyznającej świadczenie.
Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 14 § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku uznając odwołanie wnioskodawczyni za zasadne.