UZASADNIENIE

wyroku z dnia 7 grudnia 2021 roku

Sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym. Ponieważ Sąd Okręgowy nie przeprowadził postępowania dowodowego, zgodnie z art. 505¹³ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku zostaje ograniczone do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy oparł się na stanie faktycznym przyjętym przez Sąd pierwszej instancji, albowiem poczynione w sprawie ustalenia faktyczne mają swe źródło w dowodach, które ocenione zostały zgodnie ze wszelkimi wskazaniami z art. 233 § 1 k.p.c.

Podniesiony w apelacji zarzut naruszenia tej normy prawnej Sąd Okręgowy uznał za chybiony.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach (np. wyrok z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. akt III CK 314/05, wyrok z dnia 21 października 2005 r., sygn. akt III CK 73/05, wyrok z dnia 13 października 2004 r. sygn. akt III CK 245/04, LEX nr 174185), skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając.

W niniejszej sprawie takich zarzutów skarżący w apelacji nie formułował, ani tak definiowanych uchybień swobodnej oceny dowodów nie można stwierdzić, ani w zakresie dowodów, do których odwoływał się skarżący w apelacji, ani też w zakresie pozostałego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, stanowiącego podstawę kwestionowanych ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd pierwszej instancji szczegółowo wymienił w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia dowody, na których się oparł, a którym odmówił wiarygodności. Dokonując oceny dowodów Sąd Rejonowy nie przekroczył granicy swobodnej ich oceny. Wyprowadził bowiem z zebranego w sprawie materiału dowodowego wnioski logicznie prawidłowe. Poza tym ocena dowodów odpowiada warunkom określonym przez prawo procesowe - Sąd pierwszej instancji oparł swoje przekonanie na dowodach prawidłowo przeprowadzonych, z zachowaniem zasady bezpośredniości oraz dokonał oceny na podstawie wszechstronnego i - wbrew gołosłownym zarzutom apelacji - bardzo wnikliwego rozważenia zebranego w sprawie materiału.

Przypomnieć należy, że jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Tylko w przypadku wykazania, że brak jest w ogóle powiązania przyjętych przez Sąd pierwszej instancji wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważanie oceny dowodów dokonanej przez Sąd meriti. Nie jest wystarczająca sama polemika wyprowadzająca wnioski odmienne, jak czyni to apelujący, lecz jest wymagane wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu kwestionowanych wniosków (por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., IV CKN 1316/00). Ocena wiarygodności i mocy dowodów, dokonywana na podstawie art. 233 k.p.c. wyraża, bowiem istotę sądzenia w części dotyczącej ustalenia faktów, to jest rozstrzygania spornych kwestii na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się z dowodami. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego myślenia wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego będące wyznacznikiem granic dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich przydatności w konkretnej sytuacji.

Skarżący w apelacji wywodził, iż do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. doszło w wyniku uznania za wiarygodne zeznań świadka A. G. oraz pozwanego G. O. w zakresie okoliczności podnoszonych przez powoda w podstawie faktycznej powództwa twierdzeń, iż strony łączyć miała umowa najmu, z której powód wywodził objęte pozwem roszczenie. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że podstawą ustaleń faktycznych w sprawie Sąd Rejonowy uczynił zarówno zeznania świadka jak i pozwanego, które ocenił jako wiarygodne, jak i przedłożone w sprawie dowody z dokumentów wskazując, iż powyższe dowody korespondowały ze sobą. Ze zgodnych zeznań w/w osób wynika, iż nieruchomości przy ul. (...) ((...)) w M. pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej pod firmą (...) s.c. wynajmował od spółki (...) sp. z o.o. w K., a nie od powoda, z którym nie łączyła go żadna umowa– w odniesieniu do tych nieruchomości. Powyższe zeznania korelują z przedłożonymi dowodami z dokumentów, w postaci umów najmu w/w nieruchomości zawartych pomiędzy spółką (...) sp. z o.o. w K. a pozwanym G. O. i G. Ł. działających w (...) s.c. Kwestionowanie tych okoliczności – w odniesieniu do powyższych dokumentów – przez powoda, było gołosłowne, nie znalazło potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, a podnoszone zarzuty odnośnie autentyczności dokumentów nie zostały w żaden sposób poparte dowodami. Bezprzedmiotowe z punktu widzenia przedmiotu sporu było zaś to, kto w imieniu spółki (...) sp. z o.o. w K. zwierał powyższe umowy.

W realiach niniejszej sprawy, w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia istotne było jedynie to, czy to pozwany zawarł z powodem umowę najmu, jak wywodzone było w podstawie faktycznej powództwa, a jeżeli tak – to czy wywiązał się z jej postanowień w zakresie zapłaty czynszu najmu. W powyższym zakresie, stanowisko Sądu Rejonowego, iż powód nie wykazał podnoszonych twierdzeń, uznać należało za zasadne. Powód nie przedłożył bowiem ani umowy najmu, na którą się powoływał, ani też dowodów wpłat, z których wynikałoby, iż czynsz najmu uiszczany był przez pozwanego na jego rzecz. Jedynym dowodem, jaki powód zaoferował na okoliczność podnoszonych w podstawie powództwa twierdzeń, były złożone przez niego zeznania w charakterze strony, które słusznie Sąd Rejonowy ocenił jako niewiarygodne. Zeznania powoda co do okoliczności w jakich miała zostać przez strony zawarta umowa najmu były bowiem wzajemnie sprzeczne. Powód wskazywał początkowo, że osobiście podpisał umowę najmu z pozwanym, a następnie w dalszej części zeznań stwierdził, iż nie jest w stanie doprecyzować kiedy i w jakich okolicznościach podpisał umowę z pozwanym. Następnie podnosił, iż umowę tę – w imieniu powoda, jako jego pełnomocnik – mogła podpisać E. H., by w końcu zeznać, że mogło być też tak, że to pozwany podpisał umowę i odesłał ją listownie. W świetle powyższego, za chybione uznać należało zarzuty powoda, iż Sąd Rejonowy, oceniając złożone przez niego w sprawie zeznania i uznając je za niewiarygodne naruszył art. 233 § 1 k.p.c. W zakresie zasadniczego dla sprawy ustalenia tj. czy faktycznie strony łączyła umowa najmu, na którą wskazywał powód w podstawie faktycznej powództwa, słusznie Sąd Rejonowy oparł się na zeznaniach świadka A. G. oraz pozwanego G. O. jako spójnych, logicznych, oraz skorelowanych z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, a nie na sprzecznych w tym zakresie zeznaniach powoda. Skarżący nie wykazał, aby dokonana w tym przedmiocie ocena dowodów sprzeczna była z zasadami logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. W konsekwencji poczynione w sprawie ustalenia nie zostały skutecznie wzruszone w apelacji, w ramach podnoszonych w niej zarzutów o charakterze procesowym.

Nie jest także zasadny drugi z podniesionych w apelacji zarzutów odnoszący się do naruszenia prawa procesowego. Naruszenie przez sąd pierwszej stancji zasad sporządzania uzasadnienia orzeczenia (aktualnie uregulowanych w art. 327¹ k.p.c.) uzasadnione jest jedynie w sytuacji , gdy wskutek uchybienia wymaganiom stawianym uzasadnieniu, zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli instancyjnej. O tego rodzaju sytuacji można mówić, gdy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, gdy zaniechał on zbadania materialnej podstawy wniosku albo merytorycznych zarzutów uczestnika, ewentualnie gdy uzasadnienie Sądu ma tego rodzaju braki, że nie zawiera elementów pozwalających na weryfikację stanowiska sądu - gdy braki uzasadnienia w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych, oceny dowodów i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona (por. na tym tle m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z 9 listopada 2012 r., IV CZ 156/12, z 27 czerwca 2014 r., V CZ 41/14 i z 3 czerwca 2015 r., V CZ 115/14). Tego rodzaju sytuacja nie występuje w niniejszym przypadku. Sąd Rejonowy odniósł się do przedmiotu sprawy, a z uzasadnienia wynika tok rozumowania, który doprowadził Sąd pierwszej instancji do wydania zaskarżonego orzeczenia. Nie może też in casu prowadzić do uchylenia zaskarżonego postanowienia wyartykułowany przez apelującego zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., gdyż przepis ten nie określał już (w dacie wyrokowania przez Sąd Rejonowy) treści uzasadnienia orzeczenia, która powinna zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz wskazanie jego podstawy prawnej. Domniemywać należy, że apelującemu chodziło o art. 327¹ § 1 k.p.c. Uzasadnienie orzeczenia Sądu Rejonowego zawiera niezbędne elementy określone w tym przepisie, odzwierciedlające w dostatecznym stopniu tok procesu myślowego i decyzyjnego, których ostatecznym wynikiem jest zaskarżone orzeczenie, co pozwala na dokonanie kontroli instancyjnej i stwierdzenie w jej wyniku bezzasadności tego zarzutu. W orzecznictwie na tle poprzednio obowiązującego art. 328 § 2 k.p.c. ugruntowany jest, bowiem pogląd, że o uchybieniu temu przepisowi można mówić tylko wtedy, gdy motywy orzeczenia nie zawierają wskazanych elementów pozwalających na jego kontrolę, weryfikację stanowiska sądu, zaś skarżący winien wykazać dla skuteczności stawianego w tym zakresie zarzutu, że nie ma z tej przyczyny możliwości jednoznacznej rekonstrukcji podstaw rozstrzygnięcia sprawy, czego także skutecznie nie uczyniono w apelacji.

Chybione były także te zarzuty podniesione w apelacji, w których powód wskazywał na sam przedmiot rozstrzygnięcia, wywodząc, iż niniejszym pozwem dochodził wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości objętych pozwem, a nie jak błędnie przyjął Sąd Rejonowy z tytułu z umowy najmu przedmiotowych nieruchomości. Podstawą faktyczną żądania pozwu było twierdzenie powoda, że zawarł z pozwanym umowę najmu nieruchomości położonych w M. przy ul. (...) (lub ul. (...) – tożsama nieruchomość), a pozwany począwszy od 2019 r. nie wywiązywał się z obowiązku uiszczenia czynszu najmu. Powód wskazywał, że strony ustaliły wszystkie istotne elementy najmu tj. czynsz, powierzchnię, infrastrukturę techniczną, logistykę użytkowania nieruchomości. Na podstawę faktyczną powództwa wywodzoną z umowy najmu powód wskazywał także w oświadczeniach złożonych na rozprawach w dniach 27 października 2020 r. oraz 22 grudnia 2020 r. W szczególności na rozprawie w dniu 22 grudnia 2020 r. powód oświadczył, iż strony łączyła umowa najmu, a na rozprawie w dniu 27 października 2020 r. powód wskazał, że przedmiotem najmu była nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) objęta księgą wieczystą (...), oraz że dochodzi objętej pozwem kwoty wobec zaprzestania przez pozwanego uiszczania czynszu najmu począwszy od maja 2019 r. w wysokości 1500 zł miesięcznie. Także w treści złożonych przed Sądem Rejonowym na rozprawie w dniu 9 lutego 2021 r. zeznań, powód powoływał się na umowę najmu objętych pozwem nieruchomości, którą zawrzeć miał z pozwanym.

Twierdzenia, iż przedmiotem wniesionego powództwa nie był czynsz najmu, lecz wynagrodzenie za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości objętych pozwem, powód podniósł po raz pierwszy w apelacji. Przy ocenie tak zmienionej podstawy faktycznej powództwa, nie można było pominąć tego, iż sprawa toczyła się według przepisów o postępowaniu uproszczonym. Zgodnie z art. 505¹ pkt 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym od dnia 7 listopada 2019 r. w postępowaniu uproszczonym rozpoznaje się sprawy o świadczenie, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza dwudziestu tysięcy złotych, a w sprawach o roszczenia z rękojmi lub gwarancji - jeżeli wartość przedmiotu umowy nie przekracza tej kwoty.

Zgodnie z art. 505⁴ § 1 k.p.c. w postępowaniu uproszczonym zmiana powództwa jest niedopuszczalna. Zmiana przedmiotowa jest czynnością procesową powoda, która może polegać na przekształceniu obu elementów powództwa (żądanie i podstawa faktyczna) bądź jednego z nich. Powszechnie przyjęło się w doktrynie prawa, iż za zmianę powództwa nie można uznać czynności procesowych polegających na sprostowaniu żądania lub uzupełnienia podstawy faktycznej, natomiast są zmianą wszystkie te czynności, które prowadzą do zmiany ilościowej lub jakościowej żądania, a więc wprowadzają nowe żądania, wycofują dotychczasowe albo w istotny sposób zmieniają podstawę faktyczną, doprowadzając do nowego prawnego uzasadnienia. Zmianę powództwa stanowi powołanie innej jego podstawy prawnej z jednoczesnym uzupełnieniem bądź wymianą okoliczności faktycznych (uchwała połączonych izb SN z 24.04.1972 r., III PZP 17/70, OSNCP 1973/5, poz. 72; wyroki SN: z 2.12.2004 r., II CK 144/04, LEX nr 532154; z 3.10.2000 r., I CKN 1120/98, OSNC 2001/3, poz. 44; postanowienie SN z 9.11.2004 r., V CK 246/04, LEX nr 277887). Zmiana podstawy faktycznej żądania polega z kolei na uzasadnieniu tego samego żądania innymi okolicznościami faktycznymi. O zastąpieniu podanej pierwotnie podstawy faktycznej, nową podstawą w sprawie o świadczenie można mówić wtedy, gdy zmiana okoliczności faktycznych powoduje, że żądanie (choć tak samo sformułowane, np. dotyczące zapłaty takiej samej sumy pieniężnej) nie jest już tym samym, gdyż inne jest materialnoprawne źródło obowiązku, którego realizacji powód dochodzi (por.m.in. postanowienie SN z dnia 9 listopada 2004 r., V CK 246/04, .; wyrok SN z dnia 19 listopada 1998 r., III CKN 32/98, OSNC 1999/5/96). Zmiana taka polega na wymianie okoliczności faktycznych przytoczonych na uzasadnienie żądania pozwu (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.), czyli na odwołaniu przytoczeń zawartych w pozwie i na równoczesnym przytoczeniu innych okoliczności faktycznych, mających - z reguły na mocy innych przepisów prawa materialnego - uzasadnić żądanie pozwu.

Do takich skutków prowadzi zmiana podstawy faktycznej powództwa w apelacji, z podstawy wywodzonej pierwotnie ze stosunku najmu, a zatem stosunku obligacyjnego, na podstawę wynikającą z bezumownego korzystania z nieruchomości. Wobec treści art. 505⁴ § 1 k.p.c. taka zmiana powództwa nie była dopuszczalna w niniejszej sprawie.

W konsekwencji przyjąć należało, że roszczenie objęte pozwem podlegać musiało ocenie w kontekście twierdzeń wskazanych przez powoda przez Sądem pierwszej instancji, z których wynikało, iż powództwo wywodzone było ze stosunku najmu. Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, iż w świetle zaoferowanych dowodów, powód, na którym w tym zakresie spoczywał ciężar dowodu, nie wykazał podnoszonych twierdzeń, iż strony łączyła umowa najmu nieruchomości wskazanych w pozwie. Postępowanie dowodowe nie wykazało, aby powód zawierał z pozwanym jakąkolwiek umowę najmu mającą za przedmiot te nieruchomości, oraz aby przysługiwały mu roszczenia wynikające z tego rodzaju umowy. Na tę okoliczność powód nie przedstawił żadnego wiarygodnego dowodu, poza swoimi twierdzeniami, którym słusznie Sąd Rejonowy nie dał wiary Pozwany konsekwentnie zaprzeczał, aby zawarł jakąkolwiek umowę najmu z powodem, zaprzeczył także, aby zalegał z należnościami czynszowymi. Powód nie zaoferował zaś żadnego dowodu, z którego wynikałoby, że to powód jest stroną umowy najmu wynajmowanego przez pozwanego placu parkingowego i jest uprawniony z tego tytułu do pobierania czynszu najmu.

W tym stanie rzeczy, wobec niewykazania podstawy faktycznej, wniesione powództwo słusznie zostało przez Sąd Rejonowy, oddalone.

Wnioski dowodowe zgłoszone przez powoda na etapie postępowania apelacyjnego, Sąd Okręgowy na mocy art. 381 k.p.c. i art. 235 ²§ 1 pkt. 2 k.p.c., pominął jako spóźnione oraz zmierzajcie do ustalenia okoliczności nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda jako bezzasadną, oraz na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zasądził na rzecz pozwanego poniesione przez niego koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym w wysokości 75% stawki minimalnej wynagrodzenia pełnomocnika wobec okoliczności, iż pełnomocnik pozwanego przystąpił do sprawy na etapie postępowania odwoławczego, wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

SSO Grzegorz Buła

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE