Sygn. akt II AKa 440/21
Dnia 16 marca 2022 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący: Sędzia SA – Małgorzata Janicz (spr.)
Sędziowie: SA – Anna Zdziarska
SO (del.) – Anna Nowakowska
Protokolant: – st. sekr. sąd. Marta Kamińska
przy udziale Prokuratora Jacka Pergałowskiego
po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2022 r.
sprawy z wniosku W. K.
o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z niewątpliwie niesłusznego zatrzymania
na skutek apelacji wniesionych przez pełnomocnika wnioskodawcy oraz prokuratora
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 16 września 2021 r. sygn. akt XII Ko 19/21
1. utrzymuje w mocy wyrok w zaskarżonej części;
2. wydatkami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE |
|||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
II AKa 440/21 |
|
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
2 |
||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 września 2021 r., |
Podmiot wnoszący apelację |
☒ prokurator |
☐ oskarżyciel posiłkowy |
☐ oskarżyciel prywatny |
☐ obrońca oskarżonego |
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☒ pełnomocnik wnioskodawcy |
1.3. Granice zaskarżenia |
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||
☒ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☐ w całości |
|||
☒ w części |
☐ |
co do winy |
||
☐ |
co do kary |
|||
X |
Co do wysokości zadośćuczynienia |
|||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji. |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||
☐ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||
X |
art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||
☐ |
||||
☐ |
brak zarzutów |
1.4. Wnioski |
☐ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
2.1. Ustalenie faktów |
2.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
||||
Lp. |
Wskazać oskarżonego. |
Wskazać fakt. |
Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód. |
|
2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
||||
Lp. |
Wskazać oskarżonego. |
Wskazać fakt. |
Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód. |
|
2.2. Ocena dowodów |
2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||
Wskazać fakt |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu. |
2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||
Wskazać fakt |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu. |
3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||
Lp. |
Zarzut |
|
Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy : - zarzut błędu w ustaleniach faktycznych (art. 438 pkt. 3 k.p.k.) polegający na przyjęciu przez Sąd, jakoby wielokrotność wcześniejszych zatrzymań wnioskodawcy (co do których Sądy także stwierdzały ich niezasadność) była okolicznością powodującą zmniejszenie stopnia krzywdy wywołane zatrzymaniem w dniu 18 listopada 2020r. Apelacja Prokuratora: - zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na niezasadnym przyjęciu, iż kwota 5.000 zł zasądzona tytułem zadośćuczynienia za zatrzymanie w dniu 18 listopada 2021 r. jest adekwatna do okoliczności i długości zatrzymania, jak też do doznanych cierpień. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny ☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania zarzutów za zasadne lub niezasadne. |
||
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje, obie wniesione w tej sprawie apelacje okazały się niezasadne przeto i wnioski w nich zawarte nie mogły zostać uwzględnione. Na wstępie, celem uporządkowania wywodu zauważyć należy, iż obie strony postępowania, zarówno pełnomocnik wnioskodawcy jak i prokurator kwestionowały wysokość przyznanego zaskarżonym wyrokiem Sądu Okręgowego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Z zarzutami obu apelacji nie można się zgodzić. Kwestia niezasadności zatrzymania wnioskodawcy wobec treści postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia z dnia 18 02 2021r w sprawie II Kp 3250 jest bezdyskusyjna, jak i fakt, iż czyn zarzucany wówczas obwinionemu nie zawierał w ogóle znamion wykroczenia ( vide postanowienie o umorzeniu postepowania w sprawie o sygn. akt VW 56/21). Przechodząc wobec tego do kwestii poruszanych przez strony postępowania odwoławczego we wniesionych środkach zaskarżenia, uznać należy, iż w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I Instancji wziął pod uwagę wszystkie okoliczności zatrzymania, podnoszone przez obie strony postępowania odwoławczego, a kwota przyznanego zadośćuczynienia jest właściwa. Wystarczy zapoznać się z tą częścią pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia, zatytułowaną „fakty uznane za udowodnione” oraz „dowody będące podstawą ustalenia faktów”, aby z łatwością stwierdzić, iż znajdują się tam wszystkie te okoliczności zatrzymania, na które wnioskodawca wskazuje, a więc, sposób zatrzymania, wywiezienie do odległej Komendy Powiatowej Policji w P., poddanie kontroli osobistej, cierpienia fizyczne i psychiczne wnioskodawcy i wreszcie czas trwania zatrzymania. O ile wobec tego powyższe okoliczności nie są sporne i zostały przez Sąd Okręgowy przyznane, kwestią poddaną pod osąd sądu odwoławczego jest wysokość przyznanego zadośćuczynienia, zgodnie z żądaniem każdej ze stron wyrażonym w złożonych apelacjach. Przypomnieć wobec tego wypada, iż odpowiedzialność Skarbu Państwa z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania opiera się na zasadzie ryzyka. W ocenie Sądu Apelacyjnego niewątpliwie niesłuszne, w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k., jest takie zatrzymanie, które było stosowane z obrazą przepisów dotyczących zatrzymania oraz w sytuacji, gdy zatrzymanie powoduje dolegliwość, których dana osoba nie powinna doznać, w świetle całokształtu okoliczności ustalonych w sprawie. Wśród elementów istotnych z punktu widzenia wysokości zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłusznie zatrzymanie wyróżnia się także przeciętną stopę życiową społeczeństwa, a to dlatego, iż zadośćuczynienie, z jednej strony, powinno służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a z drugiej, nie może być źródłem nieuzasadnionego wzbogacenia (art. 445 par. 1 KC). Zarzut niewłaściwego ustalenia kwoty zadośćuczynienia może być skuteczny tylko wtedy, gdy zaskarżone orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalania tego zadośćuczynienia, a więc gdy uwzględniono niewłaściwe lub nie uwzględniono właściwych elementów mających istotne znaczenie dla określenia wysokości kwoty zadośćuczynienia. Tymczasem, w ocenie Sądu Apelacyjnego zasądzona kwota zadośćuczynienia rekompensuje w wyważony sposób wszystkie okoliczności zatrzymania (wskazane powyżej), jak i pobytu na Komendzie Policji. Ma charakter kompensacyjny, przedstawia wartość ekonomicznie odczuwalną, jest adekwatna i słuszna, uwzględnia także fakt zatrzymania w trakcie pokojowej manifestacji, której uczestnicy, w tym wnioskodawca, nie powinni być narażeni na takie właśnie zatrzymania, które później, w skutek orzeczeń sądu okazują się być niezasadnymi. Rzecz w tym, że obywatel w państwie prawa nie „powinien być świadomym takich konsekwencji, które nie powinny być zaskoczeniem”(vide pisemne motywy zaskarżonego orzeczenia), albowiem każde niezasadne zatrzymanie, także i to, może rodzić dla Skarbu Państwa określone, przewidziane w przepisach, konsekwencje i z pewnością nie powinno mieć miejsca. Zważywszy zatem, że przyznane zadośćuczynienie nie miało charakteru symbolicznego i było odpowiednie i adekwatne do wszystkich towarzyszących mu okoliczności, w tym czasu jego trwania, Sąd doszedł do przekonania, iż nie doszło do rażącego naruszenia przepisów wskazanych w apelacjach, a zarzuty w nich sformułowane, nie zasługiwały na akceptację. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku. |
||
Wnioski |
||
Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy - o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz W. K. kwoty 10.000,- (dziesięciu tysięcy) złotych zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Apelacja Prokuratora: - o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez jego obniżenie do wnioskowanej przez prokuratora kwoty. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny ☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny. |
||
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|
Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia |
|
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności. |
|
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|
5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1 |
Przedmiot utrzymania w mocy, utrzymane w całości. |
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy. Jak wyżej. |
|
5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot i zakres zmiany , nie dotyczy |
Zwięźle o powodach zmiany. |
|
5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||
5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
||||
Nie dotyczy |
||||
Zwięźle o powodach uchylenia. |
||||
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
||||
Zwięźle o powodach uchylenia. |
||||
Konieczność umorzenia postępowania |
||||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia. |
||||
4. |
Konieczność warunkowego umorzenia postępowania |
|||
Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania. |
||||
5. |
||||
Zwięźle o powodach uchylenia. |
||||
5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
||||
5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku |
||||
Lp. |
Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku. |
Przytoczyć okoliczności. |
||
6. Koszty Procesu |
Wskazać oskarżonego. |
Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku. |
Przytoczyć okoliczności. |
Kosztami obciążyć Skarb Państwa |
7. PODPIS |
Małgorzata Janicz Anna Zdziarska Anna Nowakowska |
1.3 Granice zaskarżenia |
|||||||
Wpisać kolejny numer załącznika 1 |
|||||||
Podmiot wnoszący apelację |
Pełnomocnik wnioskodawcy |
||||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
|||||||
1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia |
|||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☐ w całości |
||||||
☒ w części |
☐ |
co do winy |
|||||
☐ |
co do kary |
||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
||||||
1.3.2 Podniesione zarzuty |
|||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji. |
|||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
||||||
☐ |
|||||||
☐ |
brak zarzutów |
||||||
1.4. Wnioski |
|||||||
☐ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
1.3 Granice zaskarżenia |
|||||||
Wpisać kolejny numer załącznika 2 |
|||||||
Podmiot wnoszący apelację |
Prokurator |
||||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
|||||||
1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia |
|||||||
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☐ w całości |
||||||
☒ w części |
☐ |
co do winy |
|||||
☐ |
co do kary |
||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
||||||
1.3.2 Podniesione zarzuty |
|||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji. |
|||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
||||||
☐ |
|||||||
☐ |
brak zarzutów |
||||||
1.4. Wnioski |
|||||||
☐ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |