UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 27 kwietnia 2021r. , 18 maja 2021r. oraz 15 lipca 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., na podstawie art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z FUS odmówił ubezpieczonej E. G. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy . Pozwany argumentował, że odmowa przyznania świadczenia jest wynikiem powstania niezdolności ubezpieczonej do pracy po upływie 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia. Wskazał, iż lekarz orzecznik w orzeczeniu z dnia 24 czerwca 2021r. ustalił, ze ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy do 31 marca 2022 r., ale zgodnie z opinią Komisji Lekarskiej ZUS nie da się ustalić daty powstania niezdolności. W takim stanie rzeczy, jeżeli nie ma możliwości ustalenia ani daty ani okresu powstania niezdolności do pracy, za datę jej powstania przyjmuje się datę zgłoszenia wniosku – w przypadku ubezpieczonej 5 luty 2021 r., a zatem po upływie 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona E. G. wskazując, iż „ wg przepisów zawartych we wniosku ERO, dokumentacji medycznej i orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS można cofnąć się do dnia 1 marca 2020 r. i na ten dzień ustalić powstanie niezdolności do pracy , w konsekwencji przyznać rentę „.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację .

Sąd Okręgowy ustalił , co następuje:

Ubezpieczona E. G. z wykształcenia jest technikiem ekonomistą , na swojej drodze zawodowej pracowała jako księgowa / referent finansowy / kasjer/. Leczy się psychiatrycznie od 2017 r. W okresie od 26 lutego 2017 r. do 22 sierpnia 2017 r. w/w- na korzystała z zasiłku chorobowego , a od 23 sierpnia 2017 r. do 20 listopada 2017r. pobierała świadczenie rehabilitacyjne z powodu schorzeń natury psychicznej ( wypalenia zawodowego i epizodu depresyjnego ). W okresie o 21 listopada do 31 grudnia 2017 r. nie pracowała . W tym czasie ubiegała się o przedłużenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego. Od 31 stycznia 2018 r. do 30 listopada 2019 r. pobierała zasiłek dla osób bezrobotnych, a do 5 listopada 2019 r. pozostawała zarejestrowana jako bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy. W tym okresie pomimo przedłożenia w PUP zaświadczenia o zawodowym podłożu jej schorzeń nadal otrzymywała propozycje zatrudnienia na stanowisku księgowej. W przypadku jednej z ofert ( biura rachunkowego ) zgłosiła się do potencjalnego pracodawcy , ale poinformowała właścicielkę biura , iż z uwagi na obawę przed podjęciem zatrudnienia w charakterze księgowej połączoną z przekonaniem o braku przygotowania do wykonywania pracy księgowej w zakresie rozliczania podatków ( wcześniej w/w- na jako księgowa zajmowała się płacami ) nie jest w stanie podjąć się tej pracy ( wskazała jednocześnie inną osobę , która podejmie się takiej pracy ) . Z dniem 5 listopada 2019 r. ubezpieczona na własny wniosek wyrejestrowała się z ewidencji PUP osób bezrobotnych. W międzyczasie w trybie zdalnym zdobyła certyfikat florysty, ale w przedmiotowym zawodzie jak dotąd zatrudnienia nie podjęła ( z obawy o pracę w kontakcie z ludźmi ) . W okresie od listopada 2019 r. ( zakończenie korzystania ze świadczenia rehabilitacyjnego ) do lutego 2021 r. ( złożenie wniosku o rentę ) dorywczo zajmowała się wykonywaniem w domu kompozycji i bukietów kwiatowych dla znajomych. W tym czasie leczyła się psychiatrycznie oraz urologicznie - w 2021r. przebyła zabieg wszczepienia taśmy w pęcherzu.

W dniu 5 lutego 2021 r. ubezpieczona złożyła wniosek o rentę. Lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 19 marca 2021r. orzekł, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy do 31 marca 2022r. . Ponadto ustalił datpowstania częściowe niezdolności do pracy na dzień 5 lutego 2021r. Na tej podstawie została wydana przez ZUS decyzja odmawiające ubezpieczonej prawa do renty z dnia 27 kwietnia 2021r. Na skutek przywrócenia terminu do wniesienia sprzeciwu komisja lekarska ZUS orzeczeniem z 14 maja 2021r. ustaliła, ze ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy i że nie można ustalić daty powstania tej niezdolności. Wobec powyższego pozwany wydał decyzję odmowną z dnia 18 maja 2021r. W dniu 15 lipca 2021r. ZUS wydał decyzję o odmowie prawa ubezpieczonej do renty , po rozpoznaniu jej wniosku z 9 czerwca 2021r.

Obecnie rozpoznaje się u ubezpieczonej zaburzenia depresyjne nawracające , nadciśnienie tętnicze chwiejne , wysiłkowe nietrzymanie moczu , stan po TUR – T w dniu 15 .04. 2021r. Z powodu schorzeń urologicznych pozostaje częściowo niezdolna do pracy od stycznia 2021r , z powodu schorzeń natury psychicznej od początku 2017 r.

/ dowód : zeznania ubezpieczonej - zapis AV k. 98 , opinie biegłych sądowych - k . 27 – 28 , 44 – 45 v, 75 akt sprawy, decyzje i orzeczenia lekarskie - w aktach ZUS /

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie zeznań ubezpieczonej , dostępnej dokumentacji medycznej oraz i przede wszystkim w oparciu o opinie biegłych, które uznał za w pełni miarodajne , zostały bowiem sporządzone wyczerpująco i rzetelnie przez lekarzy tych dziedzin medycyny , które zajmują się diagnozowaniem i leczeniem schorzeń na które cierpi ubezpieczona w oparciu o posiadane przez biegłych wiadomości specjalne i spełnia wymogi określone w art. 285 k.p.c. Do opinii II zespołu biegłych zastrzeżenia wniósł organ rentowy, ale jego wątpliwości usuwa treść opinii uzupełniającej ( w której biegli podtrzymując dotychczasowe stanowisko wskazali na zapisy z wizyty ubezpieczonej u psychiatry z dnia 21 lutego 2017 r. - już wówczas odnotowano, że objawy znacznie utrudniają prawidłowe funkcjonowanie ) oraz zeznania samej zainteresowanej . Z konkluzjami biegłych koresponduje również fakt, iż już w 2017 r. ubezpieczona korzystała z zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego z powodu schorzeń natury psychicznej ( stwierdzanego u niej wypalenia zawodowego i epizodów depresyjnych ) .

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie. Stosownie do treści art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy; ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy; niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (ust. 1). Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (ust. 2). W myśl art. 12 ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1). Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust. 2). Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3). Zgodnie natomiast z treścią art. 13 ust. 1 ustawy przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji (pkt 1); możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (pkt 2). ). W wyroku z dnia 2 września 2015 r. III AUa 2120/14 Sąd Apelacyjny wskazał , iż punktem wyjścia w sprawach o rentę jest ustalenie w jaki sposób należy rozumieć pojęcie "pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji". Jak właściwie wskazywał organ rentowy, w doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że wyjaśnienie treści tego pojęcia wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 września 2006 r., I UK 103/06, OSNP 2007 nr 17-18, poz. 261; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2007 r., II UK 156/06, OSNP 2008 nr 3-4, poz. 45). Przy czym jak wskazano w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 2015 r. I UK 387/14 do sądu rozpoznającego sprawę o prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy należy dokonanie analizy elementów pojęciowych niezdolności do pracy. Chodzi w szczególności o ocenę, na czym może polegać utrata w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 3 u.e.r.f.u.s.). Z samej definicji częściowej niezdolności do pracy wynika, że ubezpieczony może utracić zdolność do pracy w określonym stopniu, a mimo to nie nabyć prawa do renty. Znaczenie ma dopiero utrata zdolności do pracy w znacznym stopniu. Wprawdzie ustawodawca nie wyjaśnia, jak należy rozumieć znaczny stopień utraty zdolności do pracy, tym niemniej semantycznie pojęcie "w znacznym stopniu" oznacza "w stopniu większym niż połowa zwykłej zdolności do pracy". Przy takim założeniu można przyjąć, że z art. 12 ust. 3 u.e.r.f.u.s. wynika granica ochrony ubezpieczeniowej, gdyż prawa do renty nie ma ubezpieczony, który utracił zdolność do pracy w stopniu mniejszym niż znaczny (mniejszym niż połowa zwykłej zdolności do pracy). Można zatem stwierdzić, że utrata w nieznacznym stopniu (na pewno w mniejszym niż znaczny stopień) zdolności do pracy nie uprawnia do ustalenia niezdolności do pracy (choćby częściowej) jako przesłanki prawa do renty. I odwrotnie, utrata zdolności do pracy w znacznym stopniu (większym niż połowa zwykłej zdolności do pracy) uprawnia do ustalenia częściowej niezdolności do pracy jako przesłanki prawa do renty na podstawie art. 12 ust. 3 u.e.r.f.u.s. Ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, wymaga z reguły wiadomości specjalnych. W niniejszej sprawie zespół biegłych ( z psychiatrą w składzie ) w opinii , która sąd uznał za w pełni miarodajną i przydatną do rozstrzygnięcia sprawy, potwierdził, że istniejące u ubezpieczonej schorzenia natury psychicznej czynią ją częściowo niezdolną do pracy, jednocześnie ustalił, iż w /w- na w takim stanie znajduje się już od 2017 r. Powyższe ustalenia biegłych korespondują z faktem, iż w istocie od lutego 2017 r. po dzień dzisiejszy ubezpieczona nie podejmowała jakiegokolwiek zatrudnienia ani w zawodzie pierwotnie wyuczonym i wykonywanym do 2017 r. ( księgowa ) , ani jako florysta ( pomimo zdobycia odpowiednich kwalifikacji ) . Świadczenia z ubezpieczenia społecznego pobierane przez nią pomiędzy lutym , a listopadem 2017 r. były spowodowane schorzeniami natury psychicznej. Ubezpieczona w okresie leczenia psychiatrycznego ( i wdrożonego w międzyczasie leczenia urologicznego ) podjęła kroki do przekwalifikowania się na florystkę , ale pomimo zdobycia kompetencji do dzisiaj z uwagi na problemy natury psychicznej takiej pracy nie podjęła ( jak utrzymuje nie jest w stanie pracować w kontakcie z klientem ). Ustalenie wstecznej daty powstania częściowej niezdolności ubezpieczonej do pracy ( wg biegłego psychiatry z tego powodu w/w- na pozostaje częściowo niezdolna do pracy od 2017 r. ) powoduje, iż spełnia ona określony w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej wymóg powstania częściowej niezdolności do pracy , w tym przypadku już nawet nie w okresie 18 miesięcy od ustania ostatniego okresu ubezpieczenia ( ustanie ubezpieczenia z końcem stycznia 2019 r. ) , a w okresie ubezpieczenia.

Zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje renta okresowa – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa. Taka właśnie sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie, gdyż w świetle opinii biegłego częściowa niezdolność ubezpieczonej do pracy jest okresowa – będzie się utrzymywać przynajmniej do czerwca 2023r.

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji, przyznając ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od daty złożenia wniosku do daty wskazanej przez biegłych.

Sąd stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji . Odpowiedzialność organu rentowego wydaje się w okolicznościach niniejszej sprawy oczywista – gdyby nie wadliwa ocena stanu zdrowia ubezpieczonej i jego przekładania się na zdolność do wykonywania przez ubezpieczoną pracy przez komisję lekarską ZUS, nie byłoby potrzeby inicjowania postępowania sądowego. Należy przy tym zauważyć, iż orzecznicy ZUS uchylili się od wskazania choćby przybliżonej daty powstania częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonej poprzestając na korzystnym z punktu widzenia organu rentowego stwierdzeniu, iż daty tej nie da się ustalić. Tymczasem to właśnie uchylenie się od wskazania takiej daty ( pomimo jak się okazuje – w świetle opinii biegłych sądowych – takiej możliwości ) skutkowało brakiem spełniania przez ubezpieczoną przesłanki dotyczącej powstania częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonej w ciągu 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia, co z kolei stało się podstawą decyzji odmownej ( pkt 2 sentencji wyroku )

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych / Dz. U. 2015.1804 / obciążając nimi pozwanego jako przegrywającego proces ( pkt 3 sentencji wyroku ) .

Sędzia Maciej Flinik

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE