UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2022 roku w sprawie sygn. akt XU upr. 976/21 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie D. G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. o zasiłek chorobowy, zobowiązanie do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego w związku z odwołaniem od decyzji wydanej w dniu
17 listopada 2021 roku, nr sprawy (...)

I. zmienił zaskarżoną decyzję w części w ten sposób, że:

1. przyznał D. G. prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 3 września 2021 roku do dnia 30 września 2021 roku,

2. uchylił obowiązek zwrotu zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego za ww. okres w kwocie 2.168,32 zł wraz z odsetkami w kwocie 12,74 zł;

II. umorzył postępowanie w pozostałym zakresie.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

D. G. był zatrudniony u A. Ś. do dnia 30 września 2021 roku. Od dnia 25 lipca 2021 roku wnioskodawca przebywał nieprzerwanie na zwolnieniu lekarskim do dnia 14 października 2021 roku. Za okres od 25 lipca 2021 roku do 7 sierpnia 2021 roku wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, a od dnia 8 sierpnia 2021 roku zasiłek chorobowy. Zwolnienia lekarskie były wystawiane na okresy od 25 lipca 2021 roku do 2 sierpnia 2021 roku, od 3 sierpnia 2021 roku do 8 sierpnia 2021 roku, od
1 sierpnia 2021 roku do 2 września 2021 roku i od 3 września 2021 roku do 14 października 2021 roku.

D. G. zwrócił się z prośbą o skrócenie zwolnienia lekarskiego wobec zamiaru podjęcia zatrudnienia od dnia 1 października 2021 roku. Lekarz specjalista w dniu
13 września 2021 roku wydał zaświadczenie stwierdzając zakończenie leczenia w poradni ortopedycznej z dniem 30 września 2021 roku.

Wnioskodawca myślał, że wydanie zaświadczenia o zakończeniu leczenia zostanie automatycznie przekazane do ZUS, jako informacja o skróceniu zwolnienia lekarskiego.

W dniu 1 października 2021 roku wnioskodawca podjął zatrudnienie w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) na stanowisku konserwatora instalacji C.o. wod-kan. i gazowej.

W dniu 14 października 2021 roku organ rentowy wypłacił wnioskodawcy zasiłek chorobowy za okres zwolnienia lekarskiego od 3 września 2021 roku do 14 października 2021 roku.

Pismem z dnia 26 października 2021 roku złożonym w ZUS, D. G. poinformował, że od dnia 1 października 2021 roku „powrócił do pracy za zgodą lekarza prowadzącego, który skrócił zwolnienie lekarskie do 30 września 2021 roku.” Wskazał, że zasiłek chorobowy za okres od 1 października 2021 roku do 14 października 2021 roku został mu nienależnie wypłacony i w związku z tym zobowiązuje się do jego zwrotu.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy uznał, iż odwołanie zasługuje na uwzględnienie w części dotyczącej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 3 września 2021 roku do dnia 30 września 2021 roku ostatecznie popieranej przez wnioskodawcę.

Sąd I instancji wskazał, iż organ rentowy decyzją z dnia 17 listopada 2021 roku odmówił wnioskodawcy prawa do zasiłku chorobowego za okres od 3 września 2021 roku do
14 października 2021 roku i zobowiązał do zwrotu wypłaconego zasiłku chorobowego za wskazany okres wraz z odsetkami. Organ rentowy decyzję oparł na ustaleniu, iż od dnia
1 października 2021 roku wnioskodawca podjął zatrudnienie u nowego pracodawcy w czasie orzeczonej niezdolności do pracy, a tym samym w ocenie organu rentowego nabył tytuł do objęcia ubezpieczeniem chorobowym za okres od 1 do 14 października 2021 roku, zaś w okresie od 3 września 2021 roku do 14 października 2021 roku wykonywał pracę zarobkową i wykorzystywał zwolnienie lekarskie w sposób niezgody z jego celem.

Wnioskodawca ostatecznie poparł odwołanie w zakresie prawa do zasiłku chorobowego i obowiązku zwrotu wypłaconego zasiłku za okres od 3 do 30 września 2021 roku. W pozostałym zakresie cofnął odwołanie ze zrzeczeniem się roszczenia, zgadzając się z tym, iż powinien zwrócił zasiłek chorobowy za okres od 1 do 14 października 2021 roku.

Mając to na uwadze Sąd Rejonowy podkreślił trzy okoliczności. Po pierwsze, wnioskodawca bezpośrednio po zakończeniu zatrudnienia u A. Ś. w dniu 30 września 2021 roku, podjął nowe zatrudnienie w SM (...) od dnia 1 października 2021 roku.

Po drugie, wnioskodawca podejmując nowe zatrudnienie od dnia 1 października 2021 roku, wcześniej uzyskał zaświadczenie o zakończeniu leczenia z dniem 30 września 2021 roku.

Po trzecie, zaskarżona decyzja została wydana przez organ rentowy po tym, jak wnioskodawca pismem z dnia 26 października 2021 roku, złożonym po wypłacie w dniu 14 października 2021 roku zasiłku chorobowego, zawiadomił organ rentowy, iż podjął zatrudnienie po zakończeniu leczenia, a tym samym zobowiązuje się zwrócić zasiłek chorobowy za okres od 1 do 14 października 2021 roku.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy wskazał, iż zgodnie z art. 1 ust. 1 powołanej ustawy świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442, z późn. zm.).

Kolejne przepisy ustawy wskazują przesłanki nabycia uprawnienia do zasiłku chorobowego w różnego rodzaju sytuacjach. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

W art. 7 pkt 1 wymienionej ustawy uregulowano przesłanki nabycia zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego. Przepis ten stanowi, że zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Przepis art. 13 ustawy wskazuje na sytuacje, które powodują ustanie prawa do zasiłku chorobowego, z tym, że przepis ten dotyczy tylko prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia.

Przepis art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy stanowi, że zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby. Oznacza to, iż wyłączenie prawa do zasiłku chorobowego na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy dotyczy sytuacji, gdy osoba niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie podlega żadnemu ubezpieczeniu, natomiast kontynuuje lub podejmuje działalność zarobkową uprawniającą ją do objęcia obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym (zob. postanowienie SN z dnia 29 października 2003 r., II UK 176/03; wyrok SA w Białymstoku z dnia 27 lutego 2001 r., III AUa 91/01, OSA 2001/11/42).

Innej sytuacji dotyczy natomiast art. 17 ustawy, który stanowi w ust. 1, iż ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Mając to na uwadze Sąd I instancji stwierdził, iż zakres obu przepisów jest zatem odmienny i wskazuje na odmienne okoliczności. Pierwszy dotyczy utraty prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia, jeżeli dochodzi do powstania nowego tytułu ubezpieczenia. Drugi zaś sytuacji, gdy ubezpieczony ma prawo do zasiłku chorobowego (samo brzmienie przepisu wskazuje na istnienie ubezpieczenia poprzez ograniczenie podmiotowe przepisu do grupy „ubezpieczonych”) i traci je na skutek własnych działań polegających na „wykonywaniu” pracy zarobkowej lub wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Na powyższą różnicę co do zakresu stosowania przepisów zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 stycznia 2012 roku, I UK 212/11, jednocześnie przypominając, że „przepis art. 17 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.) utratę prawa do zasiłku chorobowego odnosi do okresu zwolnienia wynikającego z orzeczenia lekarskiego o zwolnieniu od pracy, natomiast według regulacji z art. 13 wskazanej ustawy zasiłek chorobowy w ogóle nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, a więc nie odnosi się do okresów poszczególnych zwolnień, tak jak w przepisie art. 17 tej ustawy. Kontynuowanie lub podjęcie działalności zarobkowej po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, przy spełnieniu pozostałych negatywnych przesłanek z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.), powoduje utratę zasiłku chorobowego za cały okres tej działalności”.

Sąd Rejonowy podniósł, iż w przedmiotowej sprawie wnioskodawca stał się niezdolny do pracy w czasie trwania tytułu ubezpieczenia chorobowego, jakim było zatrudnienie u A. Ś.. Wnioskodawca utracił prawo do zasiłku chorobowego zawierając w dniu 1 października 2021 roku umowę o pracę. Nowy tytuł do ubezpieczenia wyłącza prawo do zasiłku po ustaniu poprzedniego tytułu, a zatem nie ma podstaw do przyznania prawa do zasiłku chorobowego od dnia 1 października 2021 r. W tym zakresie wnioskodawca na rozprawie w dniu 1 kwietnia 2022 roku zmodyfikował odwołanie oraz zrzekł się roszczenia.

Za okres sporny - od 3 do 30 września 2021 r. wnioskodawca zachował prawo do zasiłku chorobowego, ponieważ posiadał tytuł do ubezpieczenia, a zebrany materiał dowodowy nie pozwolił na postawienie tezy, iż w tym okresie wnioskodawca wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Sąd I instancji uznał, że D. G. dokonał należytej staranności chcąc w sposób zgodny z prawem zakończyć okres zwolnienia lekarskiego i w tym celu wystąpił do lekarza specjalisty ,pod opieką którego znajdował się w czasie pobierania zasiłku chorobowego o skrócenie okresu zwolnienia. Dopełniając tej formalności pozostawał w usprawiedliwionym przekonaniu, że podobnie jak przy wystawieniu zwolnienia lekarskiego procedura odbywa się w sposób elektroniczny, bez potrzeby odrębnych zgłoszeń za pośrednictwem lekarza wydającego dokument. Powyższą dobrą wiarę wnioskodawcy potwierdza również okoliczność niezwłocznego poinformowania organu rentowego o niezasadnym otrzymaniu dalszego zasiłku chorobowego w czasie jego nowego zatrudnienia. Dodatkowo zobowiązał się do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku, bez uprzednio zobowiązującej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Argumentując dalej podkreślił, iż w orzecznictwie nie przyjmuje się krańcowo ścisłego i formalnego rozumowania przesłanek wynikających z powołanego art. 17 ust. 1 ustawy. Dopuszcza się sytuacje, w których - mimo wykonywania pewnych czynności składających się na pracę zarobkową - nie zostaje wypełniona hipoteza art. 17 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Ad casum przewiduje się wyjątki, odróżniając czynności polegające na osobistym wykonywaniu przez ubezpieczonego dotychczasowej pracy w ramach prowadzenia działalności gospodarczej od czynności o charakterze ubocznym lub podejmowanych w związku ze statusem pracodawcy. ( (...) 285/21Postanowienie Sądu Najwyższego)

Skoro orzecznictwo dopuszcza podejmowanie nawet określonych czynności pozostających w bezpośrednim połączeniu z wykonywaniem pracy, to tym bardziej w ocenie Sądu pod ochroną będzie się znajdowało poszukiwanie nowej pracy jak w analizowanym przypadku. Organ rentowy nie wykazał by taka aktywność wnioskodawca stała w sprzeczności z celem zwolnienia lekarskiego, czy wpłynęła na proces rekonwalescencji wnioskodawcy, tym bardziej, że lekarz stwierdził zakończenie leczenia z dniem 30 września 2021 roku, wyrażając zgodę na podjęcie przez wnioskodawcę pracy od 1 października 2021 roku.

Nie każdy przejaw aktywności stanowi wypełnienie przesłanki z art. 17 ust. 1 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z tytułu ubezpieczenia społecznego na wypadek choroby lub macierzyństwa, powodujące utratę prawa do zasiłku chorobowego. Nie dochodzi do wypełnienia przesłanek z art. 17 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z tytułu ubezpieczenia społecznego na wypadek choroby lub macierzyństwa, powodujące utratę prawa do zasiłku chorobowego, gdy były to zachowania o charakterze incydentalnym. Zatem sporadyczna, wymuszona okolicznościami, aktywność zawodowa może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego. ( (...) 88/21, U. prawa do zasiłku chorobowego - Postanowienie Sądu Najwyższego)

Zdaniem Sądu I instancji w kwestionowanym przez organ rentowy okresie od 3-30.09.2021 r. organ rentowy nie wykazał w żaden sposób aby wnioskodawca korzystał ze zwolnienia chorobowego w niewłaściwy sposób. W tym okresie nie przysługiwał mu również inny tytuł ubezpieczeniowy. Nową umowę o pracę zawarł z dniem 1 października 2021 r. z tym dniem wnioskodawca uzyskał nowy tytuł do ubezpieczenia, tracąc prawo do zasiłku na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy za dalszy okres.

Mając powyższe na względzie, Sąd Rejonowy zmienił zaskarżoną decyzję w części na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc i przyznał wnioskodawcy prawo do zasiłku chorobowego za okres od 3 do 30 września 2021 roku, w konsekwencji zwalniając wnioskodawcę z obowiązku zwrotu zasiłku chorobowego wraz z odsetkami. Kwota wypłaconego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami za ten okres została wskazana przez organ rentowy w zestawieniu z karty 26 i nie była kwestionowana przez wnioskodawcę – punkt I ppkt 1 i 2 wyroku.

W pozostałym zakresie postępowanie zostało umorzone, wobec cofnięcia odwołania ze zrzeczeniem się roszczenia przez wnioskodawcę, który zobowiązał się zwrócić zasiłek chorobowy wypłacony za okres od 1 do 14 października 2021 roku. W tej sytuacji wydanie wyroku stało się zbędne, a postępowanie należało umorzyć na podstawie art. 355 kpc w zw. z art. 203 kpc – punkt II wyroku.

Apelację od powyższego orzeczenia w punkcie I wniósł organ rentowy.

Zaskarżonemu wyrokowi w tej części zarzucił :

- naruszenie prawa materialnego, tj. art. 17 ustawy z dnia 25-06-1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2021 r. poz. 1133) poprzez jego niezastosowanie i przyznanie wnioskodawcy prawa do zasiłku chorobowego za okres od 3 września 2021 r. do 30 września 2021 r.,

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1805) z uwagi na brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego.

W uzasadnieniu wskazanego stanowiska organ rentowy podniósł, iż utrata prawa do zasiłku następuje z mocy prawa. Późniejsza decyzja organu rentowego stwierdzająca ów fakt ma charakter deklaratywny. Przepis art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej stanowi, że ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie lekarskie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Podkreślenia wymaga, że utrata prawa do zasiłku chorobowego dotyczy okresu objętego zaświadczeniem lekarskim, w którym nastąpiło podjęcie pracy zarobkowej, a nie całego okresu zasiłkowego w ogóle (Wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2018 r. sygn. akt III UK 160/17). W ocenie organu rentowego właściwym jest zatem odmowa prawa do zasiłku chorobowego za cały okres objęty zwolnieniem lekarskim, tj. od 03-09-2021 r. do 14-10-2021 r. oraz zobowiązanie do jego zwrotu.

Wskazując na te zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania od decyzji z 17-11-2021 r., ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpatrzenia.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem orzeczenie Sądu Rejonowego jest prawidłowe i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i w obowiązujących przepisach prawa.

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i przyjmuje je jako własne. Podziela również wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany bądź uchylenia.

Zgodnie z treścią art.17 ust. l ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 25 czerwca 1999 roku (Dz.U. z 2021 r. poz. 1133 t.j.) - ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Powołany przepis zawiera bezsprzecznie dwie przesłanki, które powodują utratę prawa do zasiłku chorobowego. Pierwsza przesłanka to wykonywanie pracy zarobkowej (w okresie orzeczonej niezdolności do pracy). Druga to wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Pracą w rozumieniu omawianego przepisu jest praca w potocznym tego słowa znaczeniu, w tym także wykonywanie różnych czynności na podstawie różnych stosunków prawnych - stosunku pracy, stosunków o charakterze cywilnoprawnym, a także prowadzenie własnej działalności gospodarczej, samozatrudnienie. Za pracę zarobkową uważa się wszelką aktywność ludzką, która zmierza do uzyskania zarobku, nawet gdyby miała ona polegać na czynnościach nieobciążających organizmu ubezpieczonego w istotny sposób. Przy czym przy określeniu "zarobkowego" charakteru pracy wskazuje się także, że przepisy nie wymagają, aby praca była podjęta "w celu zarobkowym". Zdaniem Sądu Okręgowego, wystarczy zatem podjęcie jakiejkolwiek czynnej działalności, zmierzającej do uzyskania wynagrodzenia lub dochodu, by mówić o pracy zarobkowej rodzącej skutek w postaci utraty prawa do zasiłku chorobowego przez ubezpieczonego, który korzystając ze zwolnienia lekarskiego pracę taką podejmuje. Tym samym wykonywanie pracy zarobkowej, niezależnie od jej wpływu na stan zdrowia ubezpieczonego, stanowi samodzielną negatywną przesłankę (podstawę) utraty prawa do zasiłku chorobowego (por. wyrok SN z 2008-10-03 II UK 26/08 opubl: L. wyrok SN z 2018 05 -09 III UK 72/17 L. ).

Z kolei odwołując się do drugiej z przesłanek jako wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z jego celem określić można takiego typu postępowanie, które w powszechnym odczuciu jest nieodpowiednie dla osoby chorej i może nasuwać wątpliwości co do rzeczywistego stanu jej zdrowia. Podstawowym bowiem celem zwolnienia lekarskiego jest dążenie osoby przebywającej na nim do uzyskania pełnej sprawności i zdolności do pracy czy służby. Wykonywanie zatem jakichkolwiek czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy lub służby zawsze stanowi wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z jego celem, przy czym w jego osiągnięciu przeszkodą może być zarówno wykonywanie pracy zarobkowej, jak i inne zachowania chorego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję /III OSK (...) - wyrok NSA (N) z dnia 13-01-2021/. Przy czym nie chodzi tu jedynie o odzyskanie pełnej zdolności do pracy, gdyż zdrowie może być traktowane nie tylko jako stan braku objawów patologicznych, ale także jako stan pełnej sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej, a więc pełnej zdolności organizmu do utrzymywania równowagi między nim a środowiskiem zewnętrznym / (...) 49/21 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 27-05-2021/.

Należy mieć także na względzie, że utrata prawa do zasiłku nie dotyczy całego okresu zasiłkowego (wszystkich okresów nieprzerwanej niezdolności do pracy), lecz całego okresu zwolnienia od pracy (orzeczonej niezdolności do pracy). W sytuacji, gdy ubezpieczony przebywa na zwolnieniach lekarskich (legitymuje się czasową niezdolnością do pracy zarobkowej) na podstawie wydanych przez uprawnionego lekarza kilku zaświadczeń lekarskich dotyczących kolejno następujących po sobie okresów, to każdy z nich (wskazany w poszczególnych zaświadczeniach lekarskich) podlega odrębnej ocenie z punktu widzenia utraty prawa do zasiłku chorobowego na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Utrata prawa do zasiłku chorobowego dotyczy natomiast tylko tego z okresów objętych zaświadczeniem (zwolnieniem) lekarskim, w którym nastąpiło podjęcie pracy zarobkowej, a nie całego okresu zasiłkowego /por także wspomniany wyrok (...) 49/21 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 27-05-2021/.

W myśl art. 233 kpc sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku. Przepis ten daje wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów. Swobodna ocena dowodów odnosi się do wyboru określonych środków dowodowych i do sposobu ich przeprowadzenia. Mają być one ocenione konkretnie i w związku z całym zebranym materiałem dowodowym. Ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, sygn. akt: II UKN 685/98, OSNAPUiS 2000 nr 17, poz. 655).

Sąd może oprzeć swe przekonanie jedynie na dowodach prawidłowo przeprowadzonych, a ocena dowodów musi być dokonana na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Sąd musi ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszelkie towarzyszące im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny mocy i wiarygodności tych dowodów. Sąd zobowiązany jest przeprowadzić selekcję dowodów, wybierając te, na których się oparł i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Przez moc dowodową rozumie się przy tym siłę przekonania, jaką uzyskał sąd wskutek przeprowadzenia określonych dowodów o istnieniu lub nieistnieniu faktu, którego one dotyczyły. Ocena wiarygodności dowodu zależy od środka dowodowego. Sąd, oceniając wiarygodność decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę, czy też nie. Uważa się także, iż granice swobodnej oceny dowodów warunkuje czynnik ideologiczny, tj. poziom świadomości prawnej sędziego oraz obowiązujące w danym momencie poglądy na sądowe stosowanie prawa. (por. T. Ereciński. Jacek Gudowski. Maria Jędrzejewska - "Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz", Część I, Wyd. LexisNexis).

W ocenie Sądu Okręgowego wbrew zapatrywaniom apelacji, czyniąc ustalenia co do braku wykorzystywania przez wnioskodawcę zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem w spornym okresie od dnia 3 września 2021 roku do dnia 30 września 2021 roku, wskazanych zasad Sąd Rejonowy nie naruszył. Zarzuty skarżącego w tej materii sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd.

Organ rentowy wywiódł, że skoro wnioskodawca co bezsporne podjął pracę od
1 października 2021 r. to organ rentowy zobligowany był w świetle powołanego art. 17 ustawy zasiłkowy pozbawić go prawa za cały okres zwolnienia lekarskiego, tj. od 03.09.2021 r. do 14.10.2021 r. Twierdzenie to nie ma jednak żadnego oparcia w okolicznościach sprawy. Organ rentowy podnosząc wskazaną argumentację w sposób nieuzasadniony pomija bowiem fakt, iż wnioskodawca w istocie podjął zatrudnienie od 14.10.2021r., jednak dopiero po tym jak Lekarz specjalista na jego prośbę o skrócenie okresu zwolnienia lekarskiego w dniu 13 września 2021 roku wydał zaświadczenie stwierdzając zakończenie leczenia w poradni ortopedycznej z dniem 30 września 2021 roku. W konsekwencji wskazanych działań, brak jest podstaw do uznania, iż za okres po 30 września 2021 r. wnioskodawca legitymował się ważnym zwolnieniem lekarskim za okres niezdolności do pracy, którego legalność wykorzystania mogła by być kontrolowana w odniesieniu do prawa do zasiłku chorobowego. Nie należy też tracić z pola widzenia, iż za okres od 1 października 2021 r. z racji podjęcia zatrudnienia wnioskodawca nie miał prawa do tego zasiłku na podstawie art. 13 ustawy zasiłkowej wobec istnienia innego tytułu do ubezpieczenia. Tym samym wbrew argumentacji apelacji okresem zwolnienia lekarskiego w odniesieniu do którego należało i w ogóle można było analizować możliwość utraty prawa do zasiłku chorobowego z uwagi na jego wykorzystywanie niezgodnie z przeznaczeniem był tylko i wyłącznie okres od dnia 3 września 2021 roku do dnia 30 września 2021 roku.

Podkreślenia wymaga, iż twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227) powinno być udowodnione przez stronę, która zgłasza to twierdzenie - art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. (zob. wyrok SN z dnia 22 listopada 2001 r., I PKN 660/00, W.. 2002, nr 7-8, poz. 44; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 28 kwietnia 1998 r., I ACa 308/98, (...) 2002, nr 12, poz. 147). Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów (wyrok s.apel.
28-02-2013 I ACa 613/12 w B. LEX nr 1294695).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy organ rentowy, choć nie był ograniczony w zakresie możliwości przedstawiania wniosków istotnych dla rozstrzygnięcia, nie przedstawił żadnych dowodów, które obalałyby twierdzenia wnioskodawcy, iż w okresie od dnia 3 września 2021 roku do dnia 30 września 2021 roku nie wykorzystywał zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z jego celem. Brak dowodów na to, że stricte we wskazanym okresie wnioskodawca podejmował takie czynności, które negatywnie mogłyby wpływać na proces jego leczenia i rekonwalescencji. Tym samym wbrew twierdzeniom apelacji ustalenia Sądu I instancji w tym zakresie są ze wszech miar prawidłowe. W konsekwencji za wskazany okres wnioskodawca jest uprawniony do zasiłku chorobowego.

Zgodnie z art. 66 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust. 6 i 7, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zwrotu bezpodstawnie pobranych zasiłków stanowi tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Zgodnie z art. 84 ust. 1, 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Uprzednie pouczenie ubezpieczonego o możliwości utraty pobranych zasiłków z przyczyn określonych w art. 17 ust. 1 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1133 ze zm.) nie jest wymagane dla zastosowania art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.). Osoba, która otrzymuje zwolnienie lekarskie z powodu niezdolności do pracy ma świadomość wynikającą z istoty tego zwolnienia, że w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy nie może wykonywać działalności zarobkowej i innych czynności które przeciwstawiałyby się temu celowi. / I (...) 12/21 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 19-02-2021/

Na gruncie rozpoznawanej sprawy wobec braku możliwości ustalenia, iż w okresie od dnia 3 września 2021 roku do dnia 30 września 2021 roku wnioskodawca wykonywał jakiejkolwiek czynności, które sprzeniewierzały by się celom udzielonego mu wówczas zwolnienia, a zatem wypłacony za ten okres zasiłek chorobowy nie został pobrany w sposób nienależny. Z tych też względów także żądanie organu rentowego zwrotu wskazanych świadczeń uznać należało za niezasadne.

Reasumując zarówno apelacyjne zarzuty naruszenia prawa materialnego art. 17 ustawy zasiłkowej jak i naruszenia prawa procesowego – art. 233 kpc nie zasługiwały na uwzględnienie.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację organu rentowego, jako bezzasadną.

J.L.