UZASADNIENIE

W dniu 6 października 2020 r. powódka A. J. wytoczyła przeciwko pozwanemu, określonemu jako Zarząd Lokali Miejskich w Ł. powództwo o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...)/20a położonego w Ł. przy ulicy (...), jako żona zmarłego w dniu 2 kwietnia 2020 r. A. J. (1).

W uzasadnieniu podniosła, że była żoną A. J. (1) i razem z nim zamieszkiwała w przedmiotowym lokalu od ślubu. Początkowo była zameldowana na pobyt czasowy, później zaś na stały. Mąż powódki poważnie chorował, w 2014 roku zdiagnozowało u niego nowotwór złośliwy pęcherza moczowego. Stał się on bardzo nerwowy, drażliwy, wszczynał awantury bez powodu, co zaważyło na chwilowym rozstaniu małżonków. Powódka będąc świadoma niebezpieczeństw zagrażających jej życiu była zmuszona opuścić mieszkanie, a w przypływie agresji mąż zażądał od niej dokonania wymeldowania. Od 2015 r. choroba przybierała na sile, nabierając coraz ostrzejszej formy i po hospitalizacji w maju 2016 r. powódka zabrała męża do mieszkania i zajęła się całodobowo chorym, tym samym zamieszkując w rzeczonym lokalu.

(pozew k. 4-6)

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2020 r. powódka została zwolniona od kosztów sądowych w całości.

(postanowienie k. 27)

W piśmie wniesionym w dniu 4 lutego 2021 r. powódka wskazała, iż stroną pozwaną jest Gmina Ł., reprezentowana przez Zarząd Lokali Miejskich w Ł..

(pismo z 4.02.2021 r. k. 34)

W odpowiedzi na pozew pozwany, reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od powódki zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu podniósł, że powódka nie udowodniła, aby w chwili śmierci najemcy zamieszkiwała z nim w lokalu. Nadto, wskazano na to, że z dokumentów załączonych do pozwu wynika, iż powódka jako adres swojego zamieszkania wskazywała adres w Ł. przy ul. (...), pod którym jest również zameldowana.

(odpowiedź na pozew k. 42-43)

W toku dalszego procesu stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Najemcą lokalu nr (...)/20a położonego w Ł. przy ul. (...) był do chwili swojej śmierci A. J. (1)

(okoliczności bezsporne)

Powódka A. J. w 2006 r. zawarła z A. J. (1) związek małżeński. Po ślubie powódka zamieszkała w przedmiotowym lokalu. Powódka opiekowała się mężem i remontowała lokal.

A. J. (1) zachorował na nowotwór pęcherza. Nadużywał alkoholu. W 2014 roku był okres, kiedy najemca zaczął pić przez 2 miesiące, był agresywny wobec powódki, straszył ją i szantażował. Powódka nie wytrzymała i wyprowadziła się z mieszkania przy ul. (...) w Ł., a także wymeldowała się z tego adresu. Nie mieszkała w przedmiotowym lokalu przez 2 miesiące, ale wróciła do mieszkania po nagłej śmierci teściowej. Zdarzało się, że zarówno A. J. (1), jak i powódka nie przebywali okresowo w lokalu przy ul. (...) w Ł., bowiem nie mieli centralnego ogrzewania. Na czas zimy przenosili się do mieszkania po matce A. J. (1). Zza życia teściowej powódki, powódka wraz z mężem również opiekowali się nią.

Zimą 2019 r. powódka wraz z mężem również przebywali 1-2 miesiące, następnie powrócili oni do lokalu przy ul. (...) w Ł., po powrocie do mieszkania, najemca trafił do szpitala. Powódka pozostała wówczas sama w mieszkaniu. Powódka mieszkała w chwili śmierci A. J. (1) w dniu 2 kwietnia 2020 r. w lokalu nr (...)/20a przy ul. (...) w Ł..

(zeznania świadków: A. W. – protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. – nagranie od 00:11:34 do 00:29:11 k. 82-83, B. G. – protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. nagranie od 00:32:28 do 00:49:16 k. 83-83v., M. D. - protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. nagranie od 00:52:36 do 01:08:16 k. 84-84v, D. P. - protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. nagranie od 01:10:07 do 01:20:46 k. 84v., T. S. - protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. nagranie od 01:22:51 do 01:31:34 k. 85, D. M. – protokół rozprawy z dnia 1 marca 2022 r. nagranie od 00:07:07 do 00:19:29 k. 152v.-153, dowód z przesłuchania powódki - protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 roku – nagranie od 01:39:42 do 01:58:23 k. 85v.-86)

Powódka zameldowała się pod adresem przy ul. (...) w Ł.. Mieszkają tam jej córki. Pod tym adresem miała ona również zarejestrowaną działalność gospodarczą. Było jej to również potrzebne do karty pobytu z uwagi na to, iż była obcokrajowcem. W lokalu przy ul. (...) powódka nie miała swoich rzeczy osobistych, zdarzało się, że pilnowała w nim swoją wnuczkę. Powódka odbierała również korespondencję przy ul. (...) w Ł., bowiem zdarzyło się, że jak A. J. (2) był pod wpływem alkoholu, to ją podarł.

(dowód z przesłuchania powódki - protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 roku – nagranie od 01:39:42 do 01:58:23 k. 85v.-86)

W dniu 2 kwietnia 2020 r. A. J. (1) zmarł. Powódka wystąpiła do pozwanego o potwierdzenie zawarcia umowy najmu w miejsce dotychczasowego najemcy, czego nie uczyniono. W czerwcu 2020 r. pracownik strony pozwanej zebrał oświadczenia od sąsiadów byłego najemcy przedmiotowego lokalu dotyczące osób zamieszkujących w lokalu.

(okoliczności bezsporne, oświadczenia k. 92-107)

Za podstawę ustaleń faktycznych Sąd przyjął dowód z przesłuchania powódki oraz dowód z zeznań świadków A. W., B. G., M. D., T. S., D. M.. Osoby te były w sąsiadami powódki, przekazywały swoje spostrzeżenia dotyczące widywania powódki oraz najemcy w przedmiotowym lokalu. Zeznania wyżej wymienionych świadków i powódki były spójne, wzajemnie ze sobą korelowały a także wzajemnie się uzupełniały, dając pełny obraz okoliczności wspólnego zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu.

W ocenie Sądu niewielkie znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy miały zeznania świadków M. F. (1) i M. F. (2)., którzy nie potrafili powiedzieć, czy powódka zamieszkiwała z A. J. (1) w chwili jego śmierci w przedmiotowym lokalu. Nie wiedzieli również, kto w przedmiotowym mieszkaniu przebywał.

Odnosząc się do zaś do dokumentów prywatnych w postaci oświadczeń zebranych od sąsiadów w czerwcu 2020 r., Sąd nie przyjął ich za podstawę ustaleń faktycznych. Należy wskazać, iż dokumenty te stanowią jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Należy wskazać, iż takie oświadczenie często okazuje się niewiarygodne, a nawet niezgodne z prawdą, zaś osoby składające takie oświadczenia nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za ich treść. Co więcej, w niniejszej sprawie, część z oświadczeń nie zawierała podpisów osób ich składających, wywiady były zbierane w sposób telefoniczny. Jednocześnie większość z tych oświadczeń na pytanie cyt. „czy pani A. J. zamieszkiwała z najemcą w lokalu w chwili śmierci najemcy i czy nadal zamieszkuje?” odpowiadało „ nie wiem”, lub że widywali albo nie widywali powódki w lokalu.

Sąd na podstawie art. 235²§ 1 pkt 6 k.p.c. pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań E. P., bowiem pozwany nie uzupełnił w wyznaczonym do tego terminie braków formalnych w postaci braku aktualnego adresu świadka.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo było zasadne w całości.

Roszczenie powódki skonstruowane zostało w oparciu o art. 189 k.p.c. w zw. z art. 691 § 1 k.c., tzn. jest powództwo o ustalenie. Powódka ma interes prawny w żądaniu ustalenia, że wstąpiła w stosunek najmu lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...)/20a położonego w Ł. przy ul. (...), albowiem strona pozwana kwestionuje jej prawo do zamieszkiwania w tym lokalu po śmierci dotychczasowego najemcy tego lokalu – męża powódki A. J. (1).

Przypomnienia wymaga, że orzeczenie w sprawie o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny. O ile zachodzą przesłanki wymienione w art. 691 § 1 i 2 k.c. w brzmieniu nadanym art. 26 pkt 12 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego, osoba pozostała w mieszkaniu z mocy samego prawa wstępuje w stosunek najmu lokalu z chwilą śmierci dotychczasowego najemcy, a orzeczenie Sądu jedynie potwierdza ten fakt.

W rozpoznawanej sprawie powódka wystąpiła z żądaniem ustalenia, że wstąpiła w stosunek najmu przedmiotowego lokalu po śmierci swego męża, który zmarł w 2020 r., a zatem przepisem prawa materialnego jest przepis art. 691 k.c., który enumeratywnie określa krąg osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu. Zgodnie z tym przepisem w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci.

O czym była mowa, w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd uznał, że powódka zamieszkiwała na stałe w lokalu z A. J. (1) do chwili jego śmierci. W konsekwencji zgodnie z art. 691 k.c. powódka wstąpiła z mocy prawa w stosunek najmu tego lokalu po swoim zmarłym mężu.

Należy podkreślić, iż fakt że powódka w obawie o swoje zdrowie, a nawet życie przeprowadziła się na 2 miesiące do innego mieszkania, a nawet z niego wymeldowała, nie oznacza, że nie zamieszkiwała w lokalu, zwłaszcza, że po 2 miesiącach postanowiła ona wrócić do swojego męża, a tym samym lokalu. Podobnie należy traktować okresowe nieprzebywanie w lokalu najemcy i powódki w okresie zimowym. Jak wskazał Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z dnia 27 listopada 2014 roku (III Ca 1026/14, L.), przy ocenie tego, czy najemca zamieszkuje czy też nie w spornym lokalu, należy brać pod uwagę nie tylko sam zewnętrzny obiektywny obraz ale i zamiar najemcy, sytuację w jakiej się znalazł i decyzje, jakie w swym życiu musiał podjąć. Wyjaśnienia wymaga, że niezamieszkiwanie w lokalu obejmuje sytuacje, kiedy lokal przestał służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych najemcy, a więc obejmuje przypadki, w których lokator z własnej woli nie wykonuje swoich uprawnień względem wynajmowanego lokalu. Okres nieobecności najemcy w lokalu musi być ciągły. Przez stałe zamieszkanie należy rozumieć zamieszkiwanie w konkretnym lokalu, w określonej miejscowości z zamiarem stałego pobytu, wyrażonym przez to, że w tym lokalu i tej miejscowości skupia się życie osobiste i działalność najemcy. Jak przyjmuje się w orzecznictwie, czasowe przebywanie poza miejscem stałego miejsca zamieszkania nie oznacza, by najemca w każdym przypadku przestał mieszkać w swoim lokalu, by zmienił miejsce zamieszkania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2001 roku, sygn. akt I CKN 1179/98, L.). Uzasadniona ważnymi przyczynami nieobecność w lokalu, nawet przez okres kilku miesięcy nie oznacza automatycznie, że najemca lokal opuścił, gdyż miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu (art. 25 k.c.). Mając powyższe na uwadze, należy również podkreślić, iż czasowe przebywanie samego najemcy w szpitalu nie oznacza, że przestał on zamieszkiwać w lokalu.

Jednocześnie powódka w sposób wiarygodny wyjaśniła przyczyny wymeldowania się z przedmiotowego lokalu oraz odbierania korespondencji pod innym adresem. Okoliczności te nie wskazują na fakt, iż powódka nie zamieszkiwała w lokalu nr (...)/20a przy ul. (...) w Ł..

W świetle powyższych rozważań Sąd uznał, że powódka od wielu lat identyfikuje swoje centrum życiowe z lokalem mieszkalnym nr (...)/20a, położonym w Ł. przy ul. (...). Skoro zaś należy ona do kręgu osób objętych dyspozycją art. 691 § 1 k.c., a przy tym zamieszkiwała na stałe najemcą lokalu) chwili jego śmierci to powództwo było w pełni uzasadnione.

Mając powyższe na uwadze, Sąd ustalił, powódka A. J. wstąpiła w nawiązany z pozwanym stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...)/20a położonego w Ł. przy ul. (...) w miejsce A. J. (1) zmarłego w dniu 2 kwietnia 2020 roku.

W zakresie nieuiszczonych kosztów sądowych wyrażających się w opacie sądowej od pozwu w wysokości 100 zł orzeczono odpowiednio do treści art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1025 z późn. zm.) w zw. z art. 98 k.p.c., obciążając nim stronę pozwaną.

Z powyższych względów orzeczono, jak w sentencji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE