Sygn. akt VI C 797/21
Przedmiot i przebieg postępowania
1. Pozwem z dnia 26 lutego 2020 roku (data wpływu, k. 1) (...) P spółka jawna z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od (...) Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna kwoty 5 123,68 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 listopada 2019 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu spółka wskazała, iż jest cesjonariuszem wierzytelności przysługującej poszkodowanemu w kolizji drogowej R. Z. względem pozwanego w związku z poniesieniem kosztów najmu pojazdu zastępczego. Kwota objęta pozwem stanowi różnicę między kwotą odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego wypłaconą przez pozwanego (5 926,32 zł brutto) a kwotą wynikającą z faktury VAT nr (...) (11 050 zł brutto). (pozew, k. 1-5).
2. Pozwana spółka wniosła w terminie sprzeciw od wydanego w postępowaniu upominawczym nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości. Wniosła przy tym o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi. Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności w sprawie i wypłacił na rzecz powoda kwotę 5 926,32 zł – przy uwzględnieniu 30 dni najmu pojazdu. Jednocześnie wskazywał, iż żądanie powoda zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres pozostałych 18 dni zgodnie z przedłożonymi fakturami VAT jest nieuzasadnione, gdyż dla określenia kosztów najmu pojazdu zastępczego nie ma znaczenia rzeczywisty czas dokonywania naprawy, a jedynie czas w jakim naprawa mogła być dokonana. Nadto podniósł, iż stawki za najem zastosowane przez powoda są zawyżone i nie występują powszechnie na lokalnym rynku. Pozwany podniósł również, iż powód nie udowodnił, aby poszkodowany nie posiadał innego pojazdu, a nadto aby pojazd zastępczy był mu niezbędny. Poszkodowany mógł wynająć pojazd zastępczy u ubezpieczyciela, z czego ostatecznie nie skorzystał, przez co nie dopełnił ciążącego na nim z mocy prawa obowiązkowi minimalizacji skutków szkody. Pozwany zakwestionował również wysokość kosztów holowania pojazdu jako zawyżonych, a tym samym nieuzasadnionych. Z ostrożności procesowej wskazał jako bezpodstawne roszczenie odsetkowe. (sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 32- 42)
3. Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.
Ustalenia faktyczne
4. W dniu 12 sierpnia 2019 roku o godz. 16:00 doszło do kolizji drogowej w wyniki której uszkodzeniu uległ pojazd marki K. C. o nr rej. (...) należący do R. Z. (dalej: poszkodowany) i M. Z. (1) . W wyniku wypadku poszkodowany został pozbawiony możliwości korzystania ze swojego pojazdu, gdyż pojazd ten został uszkodzony i wymagał naprawy. Sprawca zdarzenia posiadał zawartą z (...) Towarzystwem (...) Spółką Akcyjną umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Szkoda została zgłoszona do ubezpieczyciela.
(notatka policyjna ze zdarzenia, polisa sprawcy, zgłoszenie szkody komunikacyjnej – wszystko w aktach szkody, k. 112)
5. W pojeździe poszkodowanego uszkodzeniu uległy tylne drzwi, błotnik i próg, który odstawał od pojazdu. Samochód miał również elektronicznie zamykane drzwi przesuwne, które w wyniku wypadku nie zamykały się, przez co poszkodowany nie mógł wówczas tym się pojazdem się poruszać.
(zeznania świadka R. Z., k. 221-v.)
6. Po zdarzeniu współwłaściciel uszkodzonego pojazdu M. Z. (1) upoważniła R. Z. do dokonywania w jej imieniu wszelkich formalności związanych z likwidacją szkody komunikacyjnej, w tym dotyczących wynajmu pojazdu zastępczego i składania wszelkich oświadczeń co do powstałej szkody.
(upoważnienie, k. 16)
7. Następnie w tym samym dniu poszkodowany R. Z. zawarł z (...) P spółką jawną umowę najmu pojazdu zastępczego marki K. S. (1) o nr rej. (...) na okres od dnia 12 sierpnia 2018 r. do dnia zwrotu potwierdzonego odrębnym dokumentem o nazwie „Potwierdzenie zwrotu pojazdu” przy obecności wynajmującego lub osoby przezeń wskazanej. Samochód wydano mu o godzinie 18:25. Cena najmu samochodu zastępczego została określona na kwotę 300 złotych brutto za dobę bez limitu kilometrów, na którą składały się: kwota 220 zł brutto za dobę jako podstawowa stawka najmu (segment pojazd (...)) oraz kwota 80 zł brutto za dobę – usługi dodatkowe (pakiet „OC sprawcy”). Cena usługi obejmowała pisemną gwarancję najmu na pełny okres likwidacji szkody oraz bezpłatne zgłoszenie i prowadzenie procesu likwidacji szkody, sporządzenie wyceny szkody lub kosztorysu naprawy przez niezależnego rzeczoznawcę. Kosztami z tytułu najmu pojazdu zostało obciążone Towarzystwo (...), w którym był ubezpieczony sprawca szkody (§ 4). Na mocy umowy do korzystania z przedmiotu najmu uprawniony był najemca lub inne osoby za jego pisemną zgodą. Jednocześnie najemca oświadczył, iż pojazd zastępczy jest mu potrzebny i będzie go użytkował do dnia zakończenia naprawy uszkodzonego pojazdu potwierdzonego protokołem naprawy pojazdu, który zobowiązuje się dostarczyć w dniu zwrotu pojazdu zastępczego (§ 7). Integralnym załącznikiem do niniejszej umowy był protokół zdawczo – odbiorczy pojazdu z opisem stanu technicznego, stanu paliwa i ewentualnych uszkodzeń (§ 10). Jednocześnie z zawarciem umowy najmu poszkodowany R. Z. przeniósł na powodową spółkę wierzytelność przysługującą mu z tytułu zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego i holowania względem (...) Towarzystwo (...) S.A. oraz sprawcy (§ 1 ust. 1). W ramach umowy cesji cedent został zobowiązany do niezwłocznego dostarczenia Zakładowi (...) dokumentów i druków wymaganych w procesie likwidacji szkody pod rygorem nieważności cesji. (§ 2 ust. 2). Cedent zobowiązał się również do ścisłej współpracy i pozostawania w kontakcie z cesjonariuszem przez cały okres niezbędny do skutecznego dochodzenia wierzytelności od Zakładu (...), o którym mowa w § 1 ust. 1, jak również do powiadomienia cesjonariusza o wszelkich zmianach adresu do korespondencji oraz innych danych teleadresowych, pod rygorem nieważności cesji (§ 2 ust. 3-4). Najem zastępczy zaproponował mu kierowca lawety, która podjechała by odebrać pojazd. R. Z. nie kontaktował się z ubezpieczycielem sprawy by poznać ofertę aut zastępczych.
(umowa najmu z 12.08.2019 r. wraz z załącznikiem, k. 9, 11; umowa cesji wierzytelności, k. 15; zeznania R. Z., k. 221v)
8. W dniu 14 sierpnia 2019 r. użytkowany przez poszkodowanego pojazd zastępczy marki K. S. (2) o nr rej. (...) został zwrócony wynajmującemu. Pojazd został zwrócony, gdyż był za mały (nie mieścił się w nim fotelik obrotowy) i nie mógł przewieźć większej liczby pasażerów.
( potwierdzenie zwrotu pojazdu z tytułu umowy najmu, k. 12; zeznania świadka R. Z., k. 221-v.)
9. W tym samym dniu poszkodowany R. Z. zawarł z (...) P spółką jawną umowę najmu pojazdu zastępczego marki V. (...) o nr rej. (...) na okres od dnia 14 sierpnia 2018 r. do dnia zwrotu potwierdzonego odrębnym dokumentem o nazwie „Potwierdzenie zwrotu pojazdu” przy obecności wynajmującego lub osoby przezeń wskazanej. Samochód wydano mu o godzinie 15:00. Cena najmu samochodu zastępczego została określona na kwotę 220 złotych brutto za dobę bez limitu kilometrów, na którą składały się: kwota 160 zł brutto za dobę jako podstawowa stawka najmu (segment D minivan) oraz kwota 60 zł brutto za dobę – usługi dodatkowe (pakiet „OC sprawcy”). Cena usługi obejmowała pisemną gwarancję najmu na pełny okres likwidacji szkody oraz bezpłatne zgłoszenie i prowadzenie procesu likwidacji szkody, sporządzenie wyceny szkody lub kosztorysu naprawy przez niezależnego rzeczoznawcę. Kosztami z tytułu najmu pojazdu zostało obciążone Towarzystwo (...), w którym był ubezpieczony sprawca szkody (§ 4). Na mocy umowy do korzystania z przedmiotu najmu uprawniony był najemca lub inne osoby za jego pisemną zgodą. Jednocześnie najemca oświadczył, iż pojazd zastępczy jest mu potrzebny i będzie go użytkował do dnia zakończenia naprawy uszkodzonego pojazdu potwierdzonego protokołem naprawy pojazdu, który zobowiązuje się dostarczyć w dniu zwrotu pojazdu zastępczego (§ 7). Integralnym załącznikiem do niniejszej umowy był protokół zdawczo – odbiorczy pojazdu z opisem stanu technicznego, stanu paliwa i ewentualnych uszkodzeń (§ 10).
(umowa najmu z 14.08.2019 r. wraz z załącznikiem, k. 10, 13)
10.
Wraz z umową najmu pojazdu zastępczego zawartej między poszkodowanym,
a (...) P spółką jawną w dniu 12 sierpnia oraz w dniu 14 sierpnia 2019 r. poszkodowany podpisał oświadczenie, w którym oświadczył, iż pojazd zastępczy jest mu potrzebny do dojazdu do pracy, lekarza oraz do celów osobistych. Jednocześnie zwrócił się z wnioskiem do ubezpieczyciela o pokrycie pełnych kosztów wynajmu pojazdu zastępczego na czas likwidacji ww. szkody, wskazując, iż z uszkodzonego pojazdu korzystał codziennie i nie dysponował możliwością korzystania z innego pojazdu na czas likwidacji szkody. Oświadczenie to stanowiło również integralny załącznik do obu umów najmu.
(oświadczenie, k. 17)
11. Dnia 22 sierpnia 2019 r. ubezpieczyciel przedstawił warsztatowi naprawczemu swój proponowany kosztorys napraw pojazdu poszkodowanego. Jeszcze tego samego dnia warsztat naprawczy wniósł zastrzeżenia do tego kosztorysu i wysłał je mailowo ubezpieczycielowi. 28 sierpnia 2019 r. ubezpieczyciel poinformował, że zastrzeżenia do kosztorysu są weryfikowane. 3 września 2019 r. warsztat naprawczy, z uwagi na brak odpowiedzi od ubezpieczyciela w kwestii złożonych zastrzeżeń, przesłał swoją propozycję kosztorysu napraw ubezpieczycielowi. Ten dopiero 17 września 2019 r. przekazał, że akceptuje propozycję warsztatu z modyfikacjami, w związku z czym 18 września 2019 r. zamówiono do pojazdu części zamienne, które dotarły w piątek przed weekendem, 20.09.2019 r. 23 września 2019 r. przystąpiono do właściwej naprawy samochodu poszkodowanego, która zakończyła się 27 września 2019 r.
( zestawienie, k. 23; wiadomości z akt szkody na płycie CD, k. 112)
12. Poszkodowany w dniu 27 września 2019 r. zwrócił użytkowany pojazd zastępczy marki V. (...) o nr rej. (...) wynajmującemu.
( potwierdzenie zwrotu pojazdu z tytułu umowy najmu, k. 14)
13. W dnie 10 października 2019 r. drogą mailową spółka wystąpiła do ubezpieczyciela z żądaniem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego i holowania przedkładając do pisma wystawioną fakturą VAT nr (...) r. na łączną kwotę 11 050 zł brutto w terminie 14 dni. Na powyższą kwotę składało się 48 dni wynajmu tj. od dnia 12 sierpnia 2019 r. do dnia 27 września 2019 r. po stawce 300 zł brutto za wynajem pojazdu marki K. S. (1) o nr rej. (...) (3 dni × 300 zł = 900 zł) oraz po stawce 220 zł brutto za wynajem pojazdu marki V. (...) o nr rej. (...) (45 dni × 220 zł = 9 900 zł) oraz 250 zł tytułem holowania.
(pismo z dnia 10.10.2019 r., k. 18, faktura VAT, k. 19, załącznik do faktury, k. 20, protokół naprawy pojazdu, k. 23)
14. Pismem z dnia 30 października 2019 r. (...) uznał roszczenie spółki w wysokości 5 926,32 zł za szkodę powstałą w dniu 12 sierpnia 2019 r. Ubezpieczyciel poinformował, iż dokonał weryfikacji pod względem czasu oraz stawki dziennej za wynajem. Za uzasadniony uznał okres wynajmu od dnia 12 sierpnia do 22 sierpnia 2019 r. oraz od dnia 4 września do 23 września 2019 r. uwzględniający cztery dni technologicznego czasu naprawy. W okresie od dnia 12 sierpnia do 14 sierpnia 2019 r. przyjął stawkę 200 zł netto za dobę zgodnie z rynkową stawką dobową za wynajem pojazdu segmentu K, zaś w okresie od dnia 15 sierpnia do 22 sierpnia 2019 r. oraz od dnia 4 września do 23 września 2019 r. zaakceptował stawkę zgodnie z fakturą. Okres od dnia 23 sierpnia do dnia 3 września 2019 r. został pominięty z powodu braku czynności, które miały powodować wykonanie naprawy pojazdu poszkodowanego. Koszty holowania wyceniono na kwotę 336,25 zł brutto.
( pismo z 30.10.2019 r., k. 21-22)
15. Poszkodowany R. Z. sporządził pismo, w którym zawarł wyjaśnienia dotyczące zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego z dnia 12 sierpnia 2019 r., w którym wskazał, iż przez cały okres postępowania likwidacyjnego ani on ani jego pełnomocnik nie otrzymali propozycji najmu pojazdu zastępczego, a oferta, z której skorzystał zawierała pisemną gwarancję najmu na cały okres likwidacji szkody, a nadto umożliwiała m.in. podstawienie i odbiór samochodu, brak limitu kilometrów, pełne ubezpieczenie OC i AC, możliwość użytkowania pojazdu przez wielu kierowców, w tym do 26 roku życia oraz możliwość wyjazdu pojazdem za granicę i przewożenia zwierząt domowych. Poszkodowany wskazał, że przedstawiona mu oferta najmu była dla niego korzystna i z tego względu zdecydował się z niej skorzystać.
( wyjaśnienia, k. 24, zeznania świadka R. Z., k. 221-v.)
16. Czas naprawy pojazdu po szkodzie z dnia 12 sierpnia 2019 r. z uwzględnieniem koniecznego, rzeczywistego czasu potrzebnego na naprawę pojazdu marki K. o nr rej. (...) oraz z uwzględnieniem zakresu przedmiotowej szkody i okoliczności towarzyszących naprawie wynosił 5 dni roboczych, w tym 3 dni robocze technologicznego czasu naprawy przedmiotowego pojazdu.
( opinia biegłego M. Z., k. 153v., 155-v.)
17. Przedział rynkowy stawek czynszu najmu samochodu zastępczego na rynku lokalnym (W.) z pominięciem wypożyczalni znajdujących się przy hotelach i lotniskach w III kwartale 2019 roku, dla pojazdów segmentu (...) zawierał się w kwotach od 149 do 508 zł netto, natomiast dla segmentu MiniVan od kwoty 100 do 460 zł netto. Uszkodzenia w pojeździe poszkodowanego uniemożliwiały bezpieczną jazdę. Jego dalsza eksploatacja mogła spowodować pogłębienie się szkody.
(opinia biegłego P. L., k. 226-235)
Omówienie dowodów
18. Stan faktyczny niniejszej sprawy został ustalony w oparciu o wyżej wymienione dokumenty, w szczególności dokumenty prywatne, których wiarygodność nie budziła wątpliwości stron.
19. Należy jednoznacznie podkreślić, że fakt zajścia kolizji drogowej, wyłącznej winy sprawcy kolizji oraz fakt zawarcia umowy najmu pojazd zastępczego i korzystanie przez poszkodowanego z tego pojazdu nie były kwestionowane. Ubezpieczyciel nie kwestionował również swojej odpowiedzialności.
20. Osią sporu pozostawała kwestia ustalenia długości uzasadnionego czasu najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego oraz rynkowości stawki najmu samochodu zastępczego wynikającego z umów zawartych między poszkodowanym a powodem. W konsekwencji więc do ustalenia wysokości należnego powodowi zwrotu kosztów najmu zastępczego pojazdów K. S. (1) i V. (...). Z uwagi na konieczność zasięgnięcia wiadomości specjalnych Sąd na wniosek strony pozwanej, powołał biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej.
21. Dokonując ustaleń faktycznych w sprawie Sąd uwzględnił wnioski przedstawione w opinii biegłego mgr. inż. M. Z. (3) jedynie w części dotyczącej ustalenia uzasadnionego czasu naprawy pojazdu marki K. C. o nr rej. (...) należącego do poszkodowanego. W opinii biegły wskazał, iż rzeczywisty czas naprawy tegoż pojazdy wynosił 5 dni roboczych, w tym pełne trzy dni robocze i 4 godziny dnia kolejnego przeznaczone na prace naprawcze oraz jeden dzień na odbiór pojazdu po naprawie. Ustalenia te potwierdzały twierdzenia strony powodowej, która wskazała, iż dzień rozpoczęcia naprawy nastąpił w dniu 23 września 2019 r., zaś jego zakończenia 27 września 2019 r. (w tym samym dniu nastąpił odbiór pojazdu przez poszkodowanego), tj. 5 dni roboczych.
22. W kontekście opinii biegłego Z. Sąd pragnie zwrócić uwagę na to, że uzasadniony czas trwania najmu zastępczego jest zagadnieniem prawnym rozwiązywanym przez Sąd na podstawie stanu faktycznego sprawy. Zadaniem biegłego nie jest dokonywanie oceny prawnej sprawy w zastępstwie Sądu, tylko dostarczenie wiadomości specjalnych (jak np. wymagana długość trwania napraw), w oparciu o które Sąd może dokonać ustaleń faktycznych i przeprowadzić ocenę prawną. Stąd też wnioski biegłego co do uzasadnionego czasu trwania najmu zastępczego pojazdu nie mogły wiązać Sądu i nie zwalniały Sądu od samodzielnego dokonania oceny tego zagadnienia prawnego w świetle całokształtu ustaleń faktycznych sprawy. Nie mogły też zobowiązywać Sądu do przeprowadzania kolejnego dowodu z opinii biegłego na tę okoliczność (bo nie jest rolą biegłego dokonywanie ocen prawnych w zastępstwie Sądu). Nawet jeśli w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego polecono biegłemu wypowiedzenie się na temat tego uzasadnionego czasu najmu zastępczego, to oparcie rozstrzygnięcia wyłącznie na opinii biegłego bez własnej, samodzielnej refleksji Sądu nadal byłoby błędem. Dlatego też opinia biegłego Z. okazała się przydatna do ustalenia koniecznego realnego czasu naprawy uszkodzonego samochodu, co nie przekładało się wprost na ustalenie uzasadnionego czasu naprawy zgodnie z twierdzeniami tego biegłego.
23. Innymi kwestiami nasuwającymi wątpliwości Sądu w opinii biegłego Z. były jego ocena, że pojazd po kolizji był nadal pojazdem jezdnym, oraz sposób wyliczenia stawki rynkowej najmu dla obu wynajętych pojazdów. Swoje zarzuty co do opinii przedstawiła również strona powodowa domagając się wyznaczenia nowego biegłego bądź dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej, wnosząc m.in. o ponowne ustalenie uzasadnionego i niezbędnego czasu naprawy pojazdu marki K. C. o nr rej. (...) przy uwzględnieniu uwag zamieszczonych w piśmie oraz załączonej dokumentacji zdjęciowej oraz stawki wynajmu pojazdu zastępczego marki K. S. (1) należącego do klasy pojazdów (...) segmentu C.
24. Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego mgr. inż. M. Z. (3) (k. 189), który podtrzymał swoje dotychczasowe wnioski przedstawione we wcześniejszej opinii, w tym dotyczące możliwości poruszania się przez poszkodowanego pojazdem po kolizji z dnia 12 sierpnia 2019 r.
25. Mając na uwadze to, iż biegły nie udzielił w sposób przekonujący i wyczerpujący odpowiedzi na pytania zarówno Sądu, jak i strony powodowej, Sąd na rozprawie w dniu 18 października 2021 r. postanowił dopuścić dowód z opinii innego biegłego na okoliczności ustalenia: 1) przedziału rynkowych stawek czynszu najmu samochodu zastępczego segmentu (...) oraz M. w III kwartale 2019 roku na rynku lokalnym (W.) z pominięciem wypożyczalni znajdujących się przy hotelach i lotniskach, 2) czy samochód z uszkodzeniami jakie zostały uwidocznione na zdjęciach pojazdu po kolizji umożliwiał bezpieczną jazdę, która jednocześnie nie powodowałaby zwiększenia się szkody (k. 221v.). W pozostałym zakresie Sąd dowód z opinii biegłego pominął na podstawie art. 235 2 § 1 pkt 2 k.p.c. przyjmując, iż wyliczenia uzasadnionego czasu naprawy samochodu po kolizji dokonane przez poprzedniego biegłego są poprawne, tym samym nie jest wskazane przeprowadzenie kolejnego dowodu z opinii biegłego na okoliczność, która została już wykazana.
26. Sąd przyjął ustalenia przyjęte przez biegłego P. L. (2) za prawidłowe. Biegły w sposób bezsprzeczny wskazał, iż uszkodzenia, których doznał samochód poszkodowanego w wyniku kolizji z dnia 12 sierpnia 2019 r. (uszkodzenia drzwi przesuwnych, felgi koła tylnego lewego, a w szczególności oderwanie listwy progowej) przeczy uznaniu pojazdu za jezdny. Wskazał nadto, że uszkodzenie, któremu uległy drzwi (próg) są na tyle poważne, że muszą zostać wymienione. Biegły wprost podniósł, iż pojazd po kolizji nie spełniał w żadnym stopniu wymogów obowiązujących przepisów i nie zapewniał bezpieczeństwa osobom podróżującym oraz innym członkom ruchu drogowego. Jest to zdecydowanie bardziej logiczna i zgodna ze zwykłym doświadczeniem życiowym odpowiedź na to pytanie niż twierdzenia biegłego Z.. Fakt, że samochody uszkodzone, rozklekotane czy przeżarte rdzą poruszają się po polskich drogach nie może przesłaniać faktu, że poruszanie się takim samochodem obiektywnie jest mniej bezpieczne niż samochodem nieuszkodzonym/naprawionym. Działaniem pożądanym nie tylko z punktu widzenia użytkownika pojazdu, ale i bezpieczeństwa ruchu drogowego jako całości jest wyłączenie z ruchu pojazdów uszkodzonych, z odstającymi częściami, do czasu aż zostaną naprawione.
27. Odnosząc się zaś do stawek za najem pojazdów zastępczych biegły wskazał, iż przyjmując określony czas najmu, limit kilometrów oraz warunki dodatkowe oferowane dla klientów (tabela, k. 233) dla samochodów klasy C - (...), do której należał wynajęty pojazd K. S. (1), to rynkowy zakres stawek netto do 7 dni za okres najmu, oscylował wokół cen od 149 zł do 508 zł netto za dobę. Natomiast w przypadku samochodów klasy C-V., do której zalicza się pojazd marki V. (...) rynkowy zakres stawek netto za okres najmu od 21 do 31 dni obejmował ceny od 100 zł do 460 zł netto za dobę w wybranych firmach działających na rynku lokalnych na terenie W. (k. 234). Jednocześnie zarówno w przypadku pojazdu klasy (...), jak i samochodu M. stawki najmu zastosowane przez powoda tj. odpowiednio 300 zł brutto i 220 zł brutto mieściły się w zakresie ustalonych stawek rynkowych.
28. Powyższą opinię zakwestionowała strona pozwana, podnosząc, iż mimo, że biegły wskazał, iż stawki przyjęte przez powoda mieszczą się stawkach rynkowych, to i tak poszkodowany mógł wynająć samochód zastępczy po niższej cenie. Wnosił przy tym o ponowne ustalenie uzasadnionego i rzeczywistego czasu najmu pojazdu. Te okoliczności, jak już wspomniano, nie podlegały ocenie biegłego, tylko musiały zostać ocenione przez Sąd. Stąd też Sąd pominął dowód z opinii uzupełniającej biegłego na okoliczności wskazane w piśmie pozwanego z dnia 27 grudnia 2021 r. na podstawie art. 235 2 § 1 pkt 2 k.p.c. (k. 248)
29. W ocenie Sądu nie ma podstaw do kwestionowania treści i fachowości opinii sporządzonej przez biegłego P. L. (2). Metodyka prowadzonego badania została przez biegłego jasno określona i nie nasuwa jakichkolwiek zastrzeżeń, a odpowiedzi na pytania zawarte w tezie dowodowej zostały udzielone w sposób pełny i wyczerpujący. Sąd dokonał więc ustaleń co do stawek czynszu najmu obu pojazdów wynajętych przez poszkodowanego, jak i zakresu uszkodzeń samochodu marki K. C. o nr rej. (...) na podstawie powyższej opinii biegłego. Z tej też przyczyny złożone przez obie strony (w większości przez pozwanego) wydruki ofert najmu zastępczego samochodów nie miały dla rozstrzygnięcia znaczenia.
30. Przechodząc zaś do oceny zeznań poszkodowanego złożonych w charakterze świadka na rozprawie należy wskazać, iż ich treść korespondowała z materiałem dowodowym zebranych w sprawie. Poszkodowany potwierdził bowiem, iż w wyniku kolizji był zmuszony wynająć od powoda pojazd zastępczy: początkowo K. S., a następnie V. (...). Poszkodowanemu zależało na pilnym otrzymaniu pojazdu, a także na tym, aby mógł użyczać go innym osobom, członkom rodziny. Takie warunku najmu zaoferował mu powód, więc na ofertę przez niego przedstawioną się zdecydował. Świadek zeznał też, że nie interesował się propozycjami najmu zastępczego składanymi przez ubezpieczyciela sprawcy. Poszkodowany wskazał także, iż uszkodzenia w pojeździe (w szczególności oderwanie listwy progu) uniemożliwiało mu dalsze korzystanie z pojazdu. Wskazał, iż wprawdzie posiadał wówczas inny pojazd na własność, jednakże był on niesprawny, co w konwencji spowodowało, że najem pojazdu okazał się konieczny.
Podstawa prawna rozpoznania na posiedzeniu niejawnym
31. Zgodnie z art. 15zzs 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, jeżeli w sprawie rozpoznawanej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, sąd może zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym po uprzednim odebraniu od stron lub uczestników postępowania stanowisk na piśmie. Zdaniem Sądu przesłanki do wydania wyroku na tej podstawie ziściły się (postępowanie dowodowe zostało zakończone), w związku z czym Sąd postanowieniem z dnia 19 maja 2022 r. zamknął rozprawę.
Ocena prawna
32. Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.
33. Powód (...) P spółka jawna z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od (...) Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej kwoty 5 123,68 złotych tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, co było z kolei następstwem kolizji z dnia 12 sierpnia 2019 roku, której sprawca był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w (...). Strona powodowa uzasadniała swoją legitymację czynną do wystąpienia z roszczeniem umową cesji wierzytelności zawartą w tym samym dniu co umowa najmu między poszkodowanym w wypadku właścicielem uszkodzonego pojazdu, a spółką (...) będącą wynajmującym zastępczy pojazd mechaniczny. Pozwany kwestionował roszczenie z uwagi na pokrycie kosztów wynajmu w wysokości, która w jego ocenie odpowiadała kosztom celowym i ekonomicznie uzasadnionym.
34. Stosownie do treści art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Na charakter odpowiedzialności cywilnej z umów ubezpieczenia w przypadku szkód wyrządzonych ruchem pojazdów mechanicznych wpływa również treść art. 34 ust. 1 Ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2021 roku, poz. 854). Zgodnie z tym przepisem z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. W przedmiotowej sprawie posiadacz pojazdu będący wyłącznym sprawcą kolizji drogowej, co nie było przez strony kwestionowane, był objęty ubezpieczeniem obowiązkowym. W przypadku odpowiedzialności wynikającej z umów ubezpieczenia obowiązuje stosownie do reguł ogólnych odpowiedzialność za szkody pozostające w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym, gdyż zgodnie z treścią art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Szkoda musi pozostawać więc w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem ją wywołującym np. kolizją drogową.
35. Niewątpliwie zajście w postaci kolizji drogowej może wywoływać różne uszczerbki mające postać szkody. Źródłem odpowiedzialności sprawcy kolizji drogowej jest art. 436 § 2 k.c. w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia szkód wyłącznie na zasadach ogólnych. Oznacza to odpowiedzialność sprawcy kolizji na zasadzie winy określonej w art. 415 k.c. Za szkodę niewątpliwie pozostającą w adekwatnym związku przyczynowym z kolizją należy uznać koszty naprawy uszkodzonego samochodu.
36. To, czy za szkodę można uznać również koszty najmu zastępczego pojazdu samochodowego przez sprawcę kolizji drogowej było przedmiotem zainteresowania judykatury. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika dopuszczalność wystąpienia z roszczeniem o naprawienie szkody w postaci konieczności poniesienia kosztów najmu pojazdu zastępczego jako pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem drogowym. W ocenie prawnej, której Sąd Najwyższy dał wyraz chociażby w uchwale z dnia 13 marca 2020 roku (sygn. akt III CZP 63/19) podtrzymał on utrwalone stanowisko, że koszty najmu zastępczego pojazdu stanowią stratę i jako takie podlegają zwrotowi. W przedmiotowej uchwale Sąd Najwyższy rozstrzygnął istotną wątpliwość dotyczącą „bezgotówkowego” wypożyczenia samochodów potwierdzając, że do poszkodowanego należy decyzja, czy spełni świadczenie w sposób typowy przez dokonanie zapłaty, czy w inny sposób np. przenosząc na wierzyciela swoją wierzytelność wobec sprawcy o zapłatę zobowiązania . Stanowisko takie zostało uzasadnione równorzędnością różnych sposobów wykonania zobowiązania przewidzianych przez polskie prawo. Akceptując stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy we wspomnianej uchwale Sąd przyjmuje, że wierzytelność mogła zostać przez poszkodowanego umownie przeniesiona na powoda, powód zaś mógł domagać się zapłaty bezpośrednio od pozwanego.
37.
Nie sposób nie dostrzec różnicy pomiędzy stratą spowodowaną kosztami naprawy zniszczonego pojazdu, a stratą w zakresie pokrycia kosztów najmu zastępczego.
W pierwszym bowiem przypadku wysokość wydatków jest zależna od tego jakie wysiłki muszą być podjęte celem doprowadzenia samochodu do poprzedniego stanu. Poszkodowany w zostaje pozbawiony możliwości kreowania tych kosztów. Jednakże w odniesieniu do kosztów najmu pojazdu zastępczego sytuacja wygląda zupełnie inaczej. W przypadku zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego wysokość szkody w znacznej mierze jest uzależniona od decyzji poszkodowanego związanej z wyborem oferty najmu. Oferty te bowiem, co jest oczywiste, różnią się od siebie przede wszystkim cenowo. Żaden przepis prawa nie obliguje przy tym poszkodowania do skorzystania z oferty najmu zastępczego pochodzącej od ubezpieczyciela sprawcy kolizji drogowej. Poszkodowany ma przy tym swobodę, co nie oznacza jednak, że ubezpieczyciel jest zobowiązany do zwrotu każdych kosztów najmu zastępczego spośród ofert dostępnych na rynku. Należy pamiętać o tym, że na poszkodowanym z mocy prawa ciąży obowiązek zapobieżenia zwiększaniu się szkody wynikający przede wszystkim z brzmienia art. 362 k.c., art. 826 § 1 k.c., a także art. 16 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 854). Na istnienie zakresu obowiązku refundacji przez ubezpieczyciela kosztów najmu pojazdu zastępczego wskazuje również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku (sygn. akt III CZP 5/11). Należy podzielić pogląd Sądu Najwyższego, iż:
na dłużniku powinien w związku z tym ciążyć obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela
a obciążeniem dłużnika. Nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji - gwarancyjnej ubezpieczyciela, co mogłoby prowadzić do odczuwalnego wzrostu składek ubezpieczeniowych. Odpowiedzialność ubezpieczyciela w zakresie zwrotu kosztów musi więc mieścić się w pewnych granicach, nie może być ustalana dowolnie i zależeć wyłącznie od woli poszkodowanego, a dotyczącej wyboru dowolnej oferty spośród dostępnych na rynku. Poszkodowany, rezygnując ze skorzystania z oferty ubezpieczyciela, musi mieć świadomość tego, że nie wszystkie koszty wynikającej z zawartej przez niego umowy mogą zostać zwrócone przez ubezpieczyciela. Wydatki te mogą zostać poniesione w wysokości wyższej aniżeli oferowana przez ubezpieczyciela jedynie wtedy, gdy ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione.
38. Na temat tego, w jaki sposób poszkodowany powinien współdziałać z ubezpieczycielem przy zapewnianiu sobie najmu pojazdu zastępczego, szeroko wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 r., sygn. III CZP 20/17. Sąd Najwyższy wyjaśnił w nim, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można też przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu.
39. Sąd w niniejszej sprawie podziela pogląd zaprezentowany w tej uchwale, z którego można wywnioskować, że poszkodowany wybierając skorzystanie z najmu zastępczego pojazdu po stawce wyższej niż proponowana przez ubezpieczyciela musi liczyć się z tym, że w celu uzyskania pełnej kompensacji swoich wydatków będzie zobowiązany do wykazania, że istniał szczególny powód, dla którego nie skorzystał z propozycji ubezpieczyciela. Tym szczególnym powodem nie jest to, że droższy najem jest dostępny „od ręki” (bez oczekiwania na podstawienie pojazdu) lub jest oferowany przez serwis, który poszkodowany obdarza zaufaniem. A zatem to nie ubezpieczyciel musi przedstawić od razu pełną, kompletną ofertę najmu zastępczego pojazdu, tylko to poszkodowany powinien zasięgnąć o niej informacji. Stawianie poszkodowanemu takiego warunku nie jest równoznaczne z pozbawieniem go prawa wyboru wypożyczalni – co do tego zachowuje pełną dowolność, nie może natomiast liczyć na pełną kompensację poniesionych kosztów, jeśli bez dużych niedogodności mógł zawrzeć tańszą umowę najmu za pośrednictwem ubezpieczyciela (który rzeczywiście może oferować stawki na niższych poziomach niż występujące na rynku, korzystając z umowy stałej współpracy i efektu skali).
40. Sąd Najwyższy w cytowanej uchwale wskazał jednak, że mogą istnieć szczególne racje, które w indywidualnej sprawie mogę przemawiać za uznaniem poniesienia wyższych kosztów najmu za „celowe i ekonomicznie uzasadnione”. Zdaniem Sądu dokonując oceny, czy te szczególne racje zaistniały, należy brać pod uwagę szczególne potrzeby poszkodowanego czy okoliczności związane z zawarciem i trwaniem konkretnej umowy. W konkretnych okolicznościach można bowiem dojść do wniosku, że z punktu widzenia potrzeb poszkodowanego skorzystanie z najmu droższego niż oferowany przez ubezpieczyciela było usprawiedliwione.
41. Tożsame lub zbliżone do powyższych wnioski z cytowanej uchwały Sądu Najwyższego zaprezentowano m. in. w wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 27 października 2021 r., sygn. VIII Ga 322/21, Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 7 kwietnia 2021 r., sygn. XIII Ga 1656/19, z dnia 11 grudnia 2020 r., sygn. XIII Ga 1367/20, oraz z dnia 18 grudnia 2018 r., sygn. XIII Ga 539/18, Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 5 sierpnia 2020 r., sygn. II Ca 815/20 (wszystkie dostępne w bazie Lex, przy czym świadomie ograniczono się do prawomocnych wyroków wydanych w II instancji).
42. W przedmiotowej sprawie najem pojazdu przez poszkodowanego był z pewnością konieczny. Jak bowiem wynika z zeznań samego poszkodowanego oraz z opinii biegłego, pojazd po wypadku nie był jezdny. Uszkodzenia samochodu, w tym odstający próg, czy niemożność zamknięcia drzwi samochodu uniemożliwiały bezpieczną jazdę. Poszkodowany był więc zmuszony do najmu pojazdu zastępczego, także wobec konieczności codziennego dojazdu do pracy (k. 17). Poszkodowany skorzystał więc z oferty powoda, obecnego wówczas na miejscu wypadku. Oferta ta obejmowała bowiem obok m.in. bezpłatnego podstawienia i odbioru pojazdu czy braku limitu kilometrów również możliwość korzystania pojazdu przez osoby trzecie (rodzina poszkodowanego), czy wyjazd pojazdem za granicę i przewożenia zwierząt domowych.
43. Przechodząc do oceny konieczności zwrotu kosztów związanych z najmem pojazdu należy podkreślić, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. wyrok z 15 lutego 2019 r., III CZP 84/18; wyrok z dnia 26 listopada 2002 r., V CKN 1397/00, uchwała z dnia 13 marca 2012 r., III CZP 75/11) przyjmuje się, iż zwrot tych kosztów przysługuje w przypadkach, gdy ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (co zostało opisane powyżej) oraz obejmuje rzeczywisty okres pozbawienia poszkodowanego możliwości korzystania ze swojego pojazdu uzasadniony koniecznym i niezbędnym w okolicznościach danej sprawy okresem jego naprawy. Jednocześnie nie ogranicza się do czasu technologicznej naprawy lecz obejmuje wszystkie obiektywne czynniki wpływające na proces naprawy, np. możliwości organizacyjne warsztatu naprawczego, obłożenie zamówieniami, dni wolne od pracy, oczekiwanie na części, przekazanie pojazdu do naprawy i jego odbiór, czynności ubezpieczyciela w toku likwidacji szkody.
44. Należy wskazać, iż co do zasady pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności za szkodę, a jedynie jej wysokość i na etapie przesądowym wypłacił powodowi odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego w kwocie 5 926,32 zł brutto, przyjmując że okres uzasadnionego najmu pojazdu zastępczego wynosił 30 dni (tj. od dnia 12 sierpnia do 22 sierpnia 2019 r. oraz od dnia 4 września do 23 września 2019 r.), a stawka dobowa wynosiła 200 zł netto dla najmu pojazdu K. S. (1) w dniu od 12 sierpnia do 14 sierpnia 2019 r. oraz stawka 220 zł brutto za najem pojazdu marki V. (...) od dnia 15 sierpnia do 22 sierpnia 2019 r. oraz od 4 września do 23 września 2019 r. plus koszty holowania w kwocie 336,25 zł brutto. Powód zaś z kolei twierdził, że uzasadniony był cały rzeczywisty czas wynajmu, czyli 48 dni.
45. W kwestii uzasadnionej długości trwania najmu zastępczego należało zgodzić się z powodem, gdyż w okolicznościach sprawy nie można było racjonalnie wymagać, aby najem skończył się wcześniej. Trzeba wskazać, iż w dniach od 23 sierpnia do 3 września 2019 r., a więc w dniach, które nie zostały uwzględnione przez pozwanego przy wypłacie odszkodowania, naprawa pojazdu przez warsztat nie była możliwa, wobec braku informacji od ubezpieczyciela co do zgłoszonych zastrzeżeń przez powoda do kosztorysu z oględzin pojazdu dokonanych przez ubezpieczyciela. W zastrzeżeniu tym wskazano, iż ubezpieczyciel nie uwzględnił w swoich wyliczeniach części uszkodzeń, których doznał pojazd po wypadku, w tym konieczności naprawy progu, co jak później wykazał biegły był istotnym elementem braku uznania jezdności pojazdu. Następnie w dniu 28 sierpnia 2019 r. powód dostał informację od (...), iż zgłoszone zastrzeżenia są weryfikowane. Wobec braku odpowiedzi od ubezpieczyciela, warsztat w dniu 3 września 2019 r. przesłał kosztorys wraz z uwzględnieniem zastrzeżeń do zatwierdzenia, zaś dopiero w dniu 17 września 2019 r. (...) uznał zastrzeżenia warsztatu. Do tego też czasu wobec oczekiwania na odpowiedź od ubezpieczyciela, co zrozumiałe, naprawa nie została rozpoczęta. Wobec otrzymania odpowiedzi od ubezpieczyciela w dniu 17 września 2019 r., niezwłocznie, bo już w dniu 18 września 2019 r. warsztat dokonał zamówienia części zamiennych potrzebnych do naprawy, które otrzymał w dniu 20 września 2019 r. Naprawa pojazdu trwała pięć dni roboczych (do 23 września do 27 września 2019 r.) i w ostatnim dniu został on wydany poszkodowanemu. Uznając więc, iż stosunkowo długi okres najmu pojazdu wynikał z faktu, iż ubezpieczyciel nie podejmował żadnych kroków celem weryfikacji zgłaszanych przez powoda zastrzeżeń do złożonego kosztorysu, a zatwierdzenie kosztorysu naprawy nastąpiło dopiero w dniu 17 września 2019 r., po uprzedniej interwencji ze strony warsztatu (przesłania kosztorysu wraz z uwzględnieniem zastrzeżeń – bez oczekiwania na odpowiedź od ubezpieczyciela) to uzasadniony czas najmu obejmował również nieuwzględniony przez ubezpieczyciela okres 17 dni tj. od dnia 23 sierpnia do dnia 3 września 2019 r. oraz od dnia 24 września do 27 września 2019 r. (rzeczywisty czas naprawy pojazdu). Wobec tak przedstawionych okoliczności faktycznych sprawy nie sposób jest również stwierdzić, aby poszkodowany lub serwis samochodowy w sposób nieuzasadniony ten czas najmu przedłużał. Wręcz przeciwnie, zdaniem Sądu oczekiwanie na odpowiedź ubezpieczyciela w przedmiocie propozycji kosztorysu opracowanego przez warsztat stanowi przejaw koniecznej współpracy z ubezpieczycielem przy likwidowaniu szkody oraz służy minimalizacji szkody. W razie przeprowadzenia napraw bez uprzedniej konsultacji z ubezpieczycielem mogłoby bowiem dojść do wykonania przez warsztat napraw w zakresie lub po cenie nieakceptowalnych przez ubezpieczyciela, co przekładałoby się na możliwość uzyskania przez poszkodowanego odszkodowania. Lojalne traktowanie drugiej strony (warsztatu przez ubezpieczyciela, ubezpieczyciela przez warsztat) powinno zatem polegać na udzieleniu niezwłocznej odpowiedzi na zastrzeżenia drugiej strony lub zweryfikowanie przedłożonego kosztorysu, a naruszenie obowiązku tego współdziałania musi wiązać się z konsekwencjami w sferze odszkodowawczej. W tej sprawie konsekwencją musiało być uznane, że cały okres najmu zastępczego zapewnianego przez powoda poszkodowanemu był okresem uzasadnionym, a ubezpieczyciel jest odpowiedzialny za wynikłą z niego szkodę.
46. Stawkę dobową najmu pojazdu w zakresie obejmującym te dotychczas nieuwzględnione dni Sąd przyjął za fakturą wystawioną przez powoda. Biegły L. ustalił bowiem, że na rynku lokalnym (W.) w trzecim kwartale 2019 roku, koszt netto wynajmu do 7 dni pojazdu samochodów klasy (...), a więc jednym z których posługiwał się poszkodowany, mieścił się w granicach od 149 do 508 zł netto za dobę. Zaś w przypadku drugiego z pojazdów stawka ta oscylowała wokół kwot 100 do 460 zł netto za dobę (stawki dla samochodów klasy C-V., okres najmu od 21 do 30 dni). Zgodnie z ustaleniami biegłego obie te stawki najmu zastosowane przez powoda mieściły się w zakresie stawek rynkowych (odpowiednio 300 zł i 220 zł brutto). Z powyższych powodów Sąd doszedł do wniosku, że powództwo podlega częściowemu uwzględnieniu tj. co do kwoty 3740 zł (17 dni × 220 zł brutto). Ubezpieczyciel odmówił uwzględnienia swojej odpowiedzialności za koszty najmu zastępczego w tych dniach co do samej zasady, w związku z czym nie było podstaw do jakiejś dodatkowej weryfikacji dobowej stawki czynszu najmu w tym okresie.
47. Co do wysokości stawki dziennej czynszu najmu za okres, za który ubezpieczyciel wypłacił odszkodowanie powództwo podlegało oddaleniu praktycznie w całym zakresie. Sąd uwzględnił żądanie zasądzenia różnicy pomiędzy stawką najmu z faktury i stawką zweryfikowaną przez pozwanego tylko za pierwszą dobę najmu, zgodnie z uwagami jak poniżej. Pozwany bowiem zweryfikował (obniżył) odszkodowanie także za pierwszą dobę najmu samochodu zastępczego. Tymczasem z kopii maila z 29.08.2019 znajdującego się w aktach szkody wynika bowiem, że infolinia pozwanego pracuje do godziny 17 (jest to zresztą Sądowi wiadome także z innych spraw prowadzonych przeciwko pozwanemu), a kolizja nastąpiła o godz. 16:00. Należy więc uznać, że dokonanie zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi i otrzymanie za jego pośrednictwem samochodu zastępczego mogło nastąpić najwcześniej dopiero kolejnego dnia, 13 sierpnia, a zatem zawarcie umowy najmu samochodu zastępczego wieczorem 12 sierpnia miało swoje uzasadnienie. Ubezpieczyciel uznał za zasadne wypłatę kwoty za najem pojazdu za pierwszy dzień (12 sierpnia) jednakże po stawce 200 zł netto, pomimo że nie wskazał, czy poszkodowany w ogóle miał możliwość uzyskania samochodu od ubezpieczyciela jeszcze tego samego dnia, co zajście kolizji. Stawka przyjęta przez powoda za pierwszą dobę najmu, tj. 300 zł brutto za najem pojazdu marki K. S. (1), jest stawką rynkową i może być uznana za stawkę celowo i ekonomicznie uzasadnioną. Dlatego też Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda obok wyliczonej już kwoty za pozostałe nieuwzględnione przez pozwanego 17 dni czasu najmu pojazdu (3 740 zł) dodatkowo różnicę pomiędzy dochodzoną w sprawie stawką dzienną najmu zastępczego pojazdu (300 zł brutto) a stawką uznaną przez pozwanego w wysokości 246 zł brutto (200 zł netto) tj. 54 zł brutto, za 1 dobę najmu pojazdu po kolizji.
48. W pozostałym zakresie za dni najmu, za które ubezpieczyciel przyznał już odszkodowanie według niższej stawki, powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Jak wcześniej wspomniano, poszkodowany powinien przedstawić jakieś racjonalne, szczególne powody, dla których skorzystał z oferty droższej niż taka, którą mógł mu zaproponować ubezpieczyciel. Powód wprawdzie przedstawił oświadczenie poszkodowanego, ale sam poszkodowany w swoich zeznaniach przyznał, że nie interesował się propozycjami najmu zastępczego od ubezpieczyciela i – wnioskując logicznie – nie miał wiedzy na temat warunku najmu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Poszkodowany uznając, że „przysługuje mu” najem z OC sprawcy zaniechał kontaktu z ubezpieczycielem sprawcy i wybrał pierwszą ofertę najmu zastępczego, która mu została przedstawiona, bez weryfikacji czy ubezpieczyciel byłby w stanie zapewnić najem zastępczy pojazdu na lepszych, gorszych czy zgoła takich samych warunkach, i czy mógłby od niego wynająć pojazd wymaganych przez siebie rozmiarów. W takiej sytuacji zdaniem Sądu nie występuje uzasadniona przyczyna skorzystania z droższej oferty najmu oferowanego przez powoda, a zatem powód nie może domagać się dopłaty do odszkodowania za najem zastępczy pojazdów za okres, za który ubezpieczyciel już wypłacił odszkodowanie.
49. Z uwagi na powyższe odszkodowanie należne powodowi za najem zastępczy samochodu marki V. (...) wynosi 220 zł brutto za 17 dni (od 22 sierpnia do 3 września 2019 r. oraz od dnia 24 września do 27 września 2019), to jest 3 740 zł oraz pozostałą „dopłatę” za jeden dzień najmu (12 sierpnia 2019 r.) samochodu marki K. S. (1) w wysokości 54 zł, łącznie 3 754 zł. Z tego też względu Sąd zasądził więc od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3 754 zł tytułem zwrotu za nieopłacony koszt najmu pojazdów za okres 17 dni ( plus „dopłata” za pierwszy dzień), a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.
Odsetki
50. Zakład ubezpieczeń zobowiązany był do wypłaty odszkodowania zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, 30 dni od złożenia zawiadomienia o szkodzie. Co do wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie Sąd ustalił termin początkowy roszczenia o zapłatę odsetek na dzień 13 listopada 2019 r. Zgłoszenie szkody w tym zakresie niewątpliwie nastąpiło wcześniej niż 30 dni przed tym dniem (por. k. 111 – akta szkodowe), a zatem w dniu 13 listopada 2019 r. pozwany był już w opóźnieniu ze spełnieniem swojego świadczenia.
51. Jednocześnie Sąd nie podziela wniosków, jakie pozwany wywodzi z przytoczonego przez siebie orzeczenia co do chwili, od której należne są odsetki za opóźnienie w przypadku odszkodowania. W tej sprawie (jak to zwykle w sprawach wynikających z ubezpieczenia OC pojazdów) wysokość szkody jako element stanu faktycznego nie była przez sąd ustalana na dzień wyrokowania – Sąd jedynie rozstrzygał o zasadności poniesienia przez pozwanego kosztu, który wypożyczalnia naliczyła i którego powód domagał się przez wszczęciem procesu. W związku z tym, że odmowę poniesienia tych kosztów przez ubezpieczyciela Sąd uznał za częściowo niezasadną, konsekwentnie należało uznać pozwanego za pozostającego w opóźnieniu od chwili upływu terminu, jaki ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych przewiduje na ustalenie i wypłacenie szkody.
Koszty postępowania:
52. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania Sąd oparł na art. 100 zd. 1 k.p.c. Powód wygrał proces w 74 %. Na poniesione przez powoda koszty złożyły się opłata sądowa od pozwu (400 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego (1 800 zł- na podstawie § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłaty za czynności adwokackie). Na koszty pozwanego złożyła się opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości (17 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego (1 800 zł-- na podstawie § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłaty za radców prawnych). Powód może domagać się 74 % z 2217 złotych a pozwany- 26 % z 1817 zł. Po kompensacji powyższych kwot (1 640,58 zł- 472,42 zł) do zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda pozostaje 1 168,16 zł. O odsetkach ustawowych za opóźnienie od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu orzeczono zgodnie z treścią art. 98 § 1 1 k.p.c.
53. Oprócz tego należało rozliczyć między stronami koszty wynagrodzenia dwóch biegłych powołanych w sprawie. Biegłym z tytułu sporządzenia opinii wypłacono z sum Skarbu Państwa kwoty odpowiednio 1 439,40 zł (postanowienie, k. 170); 261,16 zł (k. 205) oraz 416 zł (k. 239), łącznie 2 116,56 zł. Strony w stosunku, w jakim przegrały proces powinny ponieść koszty sporządzenia ww. opinii: powód: 550,31 zł, a pozwany 1 566,25 zł. Jednocześnie pozwany wpłacił na rzecz wynagrodzenia biegłego zaliczkę w wysokości 1 000 zł (k. 128v). Wobec tego, powinien on uiścić dodatkowo kwotę 566,25 zł. Mając na uwadze fakt, iż całość wynagrodzenia biegłych zostało pokryte tymczasowo przez Skarb Państwa, Sąd nakazał pobrać odpowiednio od powoda kwotę 550,31 zł, a od pozwanego kwotę 566,25 zł na podstawie art. 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych tytułem pokrycia tych wydatków.
Zarządzenia:
1. Odpis wyroku doręczyć pełnomocnikom stron (przez Portal),
2. W braku wpływu apelacji przedstawić za miesiąc celem uprawomocnienia.