Sygn. akt III Ca 631/20
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 lutego 2020 r. Sąd Rejonowy w Pabianicach w sprawie z powództwa J. S. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę
1. zasądził od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz J. S. kwoty: a ) 8864,01 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty, b ) 492 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 maja 2019 r. do dnia zapłaty, c ) 3117 zł tytułem kosztów procesu.
2. nakazuje pobranie od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Pabianicach kwoty 81,50 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.
Sąd Rejonowy wskazał, że w dniu 26 czerwca 2019 r. J. S. wystąpiła przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę kwoty 5.100 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot: 4.608 zł od dnia 23 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty, 492 zł od dnia 28 maja 2019 r. do dnia zapłaty. Ponadto wniosła o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według nom przepisanych. W uzasadnieniu wskazano, że na dochodzoną kwotę składa się: 4.608 zł tytułem różnicy między rzeczywistymi kosztami naprawienia szkody w pojeździe wynikającymi z prywatnej ekspertyzy, a kwotą wypłaconą przez ubezpieczyciela, 492 zł tytułem zwrotu kosztów oszacowania wysokości szkody przez rzeczoznawcę w ramach prywatnej opinii zleconej przez powoda.
Pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według nom przepisanych. Nie zakwestionował zasady swojej odpowiedzialności za szkodę w pojeździe powódki, jednak wskazał, że wypłacił powódce odszkodowanie w oparciu o sporządzoną wycenę. Wyraził pogląd, że niemożliwe jest ustalenie odszkodowania w wariancie serwisowym, jak wynika z treści umowy - z uwagi na nieudokumentowanie wysokości szkody w oparciu o faktury czy rachunki naprawy pojazdu. Określił koszt wykonania prywatnej wyceny jako wydatek niekonieczny i niecelowy, nie mieszczący się w zakresie szkody.
Na rozprawie w dniu 6 lutego 2020 r. powódka rozszerzyła powództwo, domagając się dodatkowo kwoty 4.256,01 zł, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot: 8.864,01 zł od dnia 23 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty, 492 zł od dnia 28 maja 2019 r. do dnia zapłaty.
Pozwany wniósł o oddalenie powództwa po jego rozszerzeniu.
Sąd Rejonowy poczynił następujące ustalenia faktyczne:
W dniu 21 marca 2019 r. miał miejsce wypadek komunikacyjny, w którym uszkodzeniu uległ pojazd powódki marki V. (...).
W dacie zdarzenia pojazd powódki korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie AUTOCASCO od wszystkich ryzyk, świadczonej przez (...) S.A. w W.. W treści polisy strony ustaliły wariant ustalania kosztów naprawy - serwisowy, brak udziału własnego w każdej szkodzie, wartość pojazdu ustalono na 33.884 zł. Powódka ubezpiecza pojazdy u tego samego agenta ubezpieczeniowego od wielu lat, zawsze ubezpiecza pojazdy w najwyższych standardach.
Agent ubezpieczeniowy zazwyczaj przedstawia ofertę klientowi, który ją weryfikuje a następnie - podpisuje. Klient otrzymuje egzemplarz umowy wraz z ogólnymi warunkami umowy. W przypadku szkody w pojeździe bierze się pod uwagę wartość pojazdu w dniu podpisania umowy, obojętne w którym dniu po podpisaniu umowy nastąpi szkoda. W przypadku zawierania umowy w wariancie serwisowym agent informuje klienta, że w takim przypadku wartość części jest pomniejszana o 60% w wariancie kosztorysowym. Wariant serwisowy wiąże się z pobraniem wyższej stawki. Według § 17 pkt 1.1-1.5 ogólnych warunków ubezpieczeń komunikacyjnych pojazdów (...) koszty naprawy pojazdu ustalane są na podstawie cen części zamiennych zakwalifikowanych do wymiany: w wariancie serwisowym - cen części oryginalnych. Jeżeli w systemach audatex, eurotax lub dat dostępne są części oryginalne i alternatywne lub części alternatywne pochodzące od różnych producentów, wysokość odszkodowania ustala się uwzględniając części o najniższej cenie. Wysokość odszkodowania ma uwzględniać sposób naprawy pojazdu w wybranym przez ubezpieczonego warsztacie wykonującym naprawę oraz w oparciu o zasady zawarte w systemach audatex, eurotax lub dat, z zastosowaniem norm czasowych operacji naprawczych określonych producenta pojazdu i stawki za roboczogodzinę określonej przez (...), w wariancie serwisowym - w oparciu o średnie ceny usług stosowane przez warsztaty porównywalnej kategorii, do warsztatu wykonującego naprawę, działające na terenie miejsca naprawy pojazdu.
(...) ustala odszkodowanie według opisanych zasad pod warunkiem przedstawienia rachunków lub faktur VAT dotyczących robocizny, części zamiennych, materiałów lakierniczych i normaliów. W razie nieprzedstawienia rachunków lub faktur VAT (...) wypłaca bezsporną część odszkodowania na podstawie własnej wyceny sporządzonej w oparciu o zasady ustalone w systemach audatex, eurotax lub dat (ogólne warunki ubezpieczenia komunikacyjnych k. 54-71).
Powódka w dniu 21 marca 2019 r. zgłosiła szkodę ubezpieczycielowi, który w postępowaniu likwidacyjnym dokonał własnej kalkulacji szkody w pojeździe w oparciu o system E., potrącił wartość oryginalnych części zamiennych w wysokości 60%, uwzględnił odchylenie materiału lakierniczego w wysokości 67%, zastosował ceny części zamiennych jakości P i stawkę za roboczogodzinę 55 zł netto. Przyznał i wypłacił powódce łącznie kwotę 3.234,27 zł w decyzji z dnia 29 marca 2019 r..
W dniu 25 kwietnia 2019 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty pełnej kwoty należnego odszkodowania za szkodę w pojeździe wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w terminie 7 dni od wezwania, pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania likwidacyjnego. Kwotę wypłaconą w postępowaniu likwidacyjnym określiła jako zaniżoną.
Pozwany ubezpieczyciel podtrzymał swoje wcześniejsze stanowisko w treści decyzji z dnia 25 kwietnia 2019 r..
Powódka zleciła wykonanie prywatnej opinii dotyczącej wysokości szkody w pojeździe rzeczoznawcy majątkowemu, który w opinii z dnia 15 maja 2019 r. określił wartość pojazdu w dacie szkody na kwotę 12.299,57 zł. Powódka poniosła koszt wykonania prywatnej opinii w kwocie 492 zł.
Powódka przesłała prywatną opinię ubezpieczycielowi, wzywając go do zapłaty kwoty 9.065,30 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz kosztów wykonania prywatnej opinii w wysokości 492 zł - w terminie 7 dni od daty wezwania.
Stanowisko ubezpieczyciela co do wysokości szkody nie uległo zmianie, o czym poinformował powódkę w treści pisma z dnia 21 maja 2019 r..
Naprawa pojazdu powódki winna nastąpić z uwzględnieniem technologii i norm naprawczych producenta pojazdu. Naprawa szkody w pojeździe powódki powinna być uwzględniać wymianę: ramki tablicy rejestracyjnej, belki zderzaka razem z matą wygłuszającą, kratki środkowej wlotu powietrza zderzaka przedniego. Niezasadne jest lakierowanie wspornika wzmocnienia czołowego, wymiana znaku V. kraty czołowej i zestawu naprawczego zderzaka. Koszt naprawy pojazdu w marcu 2019 r. przy zastosowaniu części oryginalnych i stawki za roboczogodzinę obserwowanej w 2019 r. w warsztatach nieautoryzowanych posiadających odpowiednie wyposażenie 110 zł netto za place blacharsko-lakiernicze wynosi 12.098, 28 zł netto przy zastosowaniu technologii naprawy która pozwoli przywrócić wszystkie funkcje techniczne i estetyczne oraz udzielić gwarancji na taką naprawę.
Sąd Rejonowy dokonał ustaleń w oparciu o powołane dowody z dokumentów oraz zeznania świadka, które nie budziły wątpliwości co do swojej prawdziwości i nie były kwestionowane przez strony. Dla oceny wartości szkody Sąd posłużył się oceną biegłego sądowego z zakresu motoryzacji.
Opinia biegłego, jako fachowa, wykonana zgodnie z obowiązującymi zasadami, wiedzą i doświadczeniem biegłego została przyjęta przez Sąd, jako pełnowartościowy dowód w sprawie spełniający wszystkie warunki do uznania jej za podstawę wydania orzeczenia.
Jako załącznik do pozwu powódka przedłożyła opinię wykonaną na jej zlecenie przez rzeczoznawcę majątkowego, jednakże opinia ta nie może być wykorzystana w niniejszym postępowaniu jako dowód w sprawie na określenie wysokości szkody w pojeździe powódki. Środkiem dowodowym umożliwiającym poczynienie konkretnych ustaleń w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych, zgodnie z art. 278 § 1 k.p.c., jest opinia biegłego sądowego powołanego specjalnie w tym celu przez sąd rozpoznający sprawę. W niniejszej sprawie wskazane cechy dowodowe posiada opinia biegłego sądowego K. K., która może być podstawą ustaleń faktycznych. Ponadto, jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 stycznia 2010 r., sygn. akt I CSK 199/09 „jeżeli strona dołącza do pisma procesowego ekspertyzę pozasądową i powołuje się na jej twierdzenia, ekspertyzę tę należy traktować jako część argumentacji faktycznej i prawnej przytaczanej przez stronę. Gdy strona składa ekspertyzę z intencją uznania jej przez sąd za dowód w sprawie, wówczas istnieją podstawy do przypisania jej także znaczenia dowodu z dokumentu prywatnego (art. 245 k.p.c.) Pozasądowa opinia rzeczoznawcy jako dokument prywatny stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która ją podpisała wyraziła zawarty w niej pogląd, nie korzysta natomiast z domniemania zgodności z prawdą zawartych w niej twierdzeń”. Oznacza to, że prywatna opinia rzeczoznawcy przedłożona przez powódkę nie może stanowić podstawy ustaleń faktycznych w sprawie.
Sąd Rejonowy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 805§1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
W niniejszej sprawie pojazd powódki korzystał z ubezpieczenia u strony pozwanej w zakresie AC w serwisowym wariancie ustalania kosztów naprawy, a suma ubezpieczenia określona w treści umowy odpowiadająca wartości rynkowej pojazdu t.j. 33.884 zł miała nie ulec zmianie przez cały okres ubezpieczenia. Odpowiedzialność strony pozwanej obejmowała obowiązek wypłacenia świadczenia pieniężnego na wypadek uszkodzenia pojazdu.
W procesie bezsporne między stronami było ziszczenie się warunku, od którego uzależniona została wypłata świadczenia z umowy.
Sąd wskazał, że spór koncentrował się na wysokości należnej kwoty odszkodowania. Pozwany ubezpieczyciel prezentował pogląd, że wobec nieprzedstawienia faktur i rachunków dotyczących naprawy pojazdu powódce należy się jedynie kwota obejmująca bezsporną część odszkodowania, ustaloną na podstawie własnej wyceny sporządzonej w oparciu o zasady ustalone w systemach audatex, eurotax lub dat. Wyżej wskazane rozumowanie pozwanego jest sprzeczne z istota ubezpieczenia i uzależnia wypłatę pełnego odszkodowania od samodzielnego naprawienia szkody przez ubezpieczonego.
Kwota odszkodowania należna powódce, wynikająca z zawartej umowy AC odpowiada różnicy między świadczeniem należnym a kwotą wypłaconą w postępowaniu likwidacyjnym - wynosi ona 8.864,01 zł - według rachunku: 12.098, 28 zł brutto minus 3.234,27 zł.
W ramach tej sprawy powódka dochodzi również zapłaty odszkodowania z tytułu poniesienia przez siebie kosztów prywatnej opinii rzeczoznawcy, sporządzonej przed wytoczeniem powództwa. Pozostają one w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą, skoro zostały poniesione wyłącznie dlatego, że powódka doznała uszczerbku majątkowego, którego istnienie i wysokość były kwestionowane przez pozwanego. Stąd objęcie odszkodowaniem także kosztów ekspertyzy Sąd uznał za uzasadnione i udowodnione co do wysokości w kwocie 492 zł, którą zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej.
Ocena, czy poniesione koszty ekspertyzy sporządzonej na zlecenie poszkodowanego przed wszczęciem procesu są objęte odszkodowaniem dokonywana jest przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy. W szczególności uzależnia się ją od tego, czy zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem tego wydatku a zdarzeniem oraz czy poniesienie kosztów było obiektywnie uzasadnione i konieczne także w kontekście ułatwienia określenia prawidłowo konkretnego ubezpieczyciela, jak i ułatwienia zakładowi ustalenia okoliczności wypadku i rozmiarów szkody (uchwała Sądu Najwyższego z 18 maja 204 r., III CZP 24/04, lex 106617). Sąd Najwyższy orzekł, iż dokonana przed wszczęciem postępowania sądowego i poza zabezpieczeniem dowodów ekspertyza może być istotną przesłanką zasądzenia odszkodowania. W takim wypadku koszt ekspertyzy stanowi szkodę ulegającą naprawieniu (w wyroku z dnia 2 września 1975 r., sygn. I CR 505/75, opubl. LEX nr 7747).
O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i § 2 k.c. Daty początkowe naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie zasądzono według żądania pozwu.
O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Pozwany jako przegrywający spór obowiązany jest zwrócić stronie powodowej koszty niezbędne do celowego dochodzenia swych praw, na które składają się: opłata od pozwu w wysokości 250 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, zaliczka na wynagrodzenie biegłego w kwocie 800 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 1.800 zł, obliczone stosownie do wartości przedmiotu sporu, zgodnie z § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 w brzmieniu obowiązującym zgodnym z Dz. U. z 2016 r., poz. 1667).
Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 785) w zw. z art. 100 zd 1 k.p.c. Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 81,50 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych - części wynagrodzenia biegłego sądowego.
Apelację od wyroku Sądu Rejonowego złożył pozwany, zaskarżając go w całości, zarzucając:
1. naruszenie prawa materialnego, tj.:
a) art. 385 (1) k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na zastosowaniu tego przepisu w stanie faktycznym sprawy i uznanie, że postanowienie § 17 OWU Komunikacyjnych (...) ustalonych uchwałą Zarządu (...) S.A. (...) z dnia 14.09.2017r., zwanymi dalej „OWU AC" wariant serwisowy, uzależniające wypłacenie świadczenia od przedstawienia faktur/rachunków za naprawę pojazdu „jest sprzeczne z istotą ubezpieczenia i uzależnia wypłatę pełnego odszkodowania od samodzielnego naprawienia szkody przez ubezpieczonego" stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, podczas gdy prawidłowe ustalenie stanu faktycznego winno prowadzić do konkluzji, że skoro powódka zdecydowała się na zawarcie umowy ubezpieczenia AC w wariancie serwisowym, to miała świadomość, jaka metoda wypłaty odszkodowania obowiązuje w umowie, a zatem nie można stwierdzić, że w niniejszej sprawie zaistniała przesłanka ukształtowania praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy ubezpieczonego, przy czym Sąd I instancji nie precyzuje, w jaki sposób doszło do naruszenia dobrych obyczajów i na czym polega rażące naruszenie interesów ubezpieczonego, można jedynie się domyślać, że chodzi o uzależnienie wypłaty od naprawienia szkody, co jest niezasadne, bowiem zgodnie z OWU AC wypłata odszkodowania za szkodę częściowa w pojeździe nie jest uzależniona od naprawy pojazdu, lecz zawarcie umowy ubezpieczenia w wariancie serwisowym, jak sama nazwa wskazuje jest wariantem zapewniającym ubezpieczonemu pokrycie poniesionych pełnych kosztów naprawy, gdy poszkodowany jest zainteresowany naprawa pojazdu po szkodzie częściowej w autoryzowanym warsztacie naprawczym z zastosowaniem oryginalnych części zamiennych, niezależnie od wieku pojazdu
b) art. 824 (1) § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i zasądzenie na rzecz powodów odszkodowania w wysokości przenoszącej wartość rzeczywiście poniesionej szkody oraz z pominięciem warunków umowy ubezpieczenia AC, podczas gdy zgodnie z umową ubezpieczenia zawartą przez strony podstawą do wyliczenia należnego powódce odszkodowania w okolicznościach niniejszej sprawy winien być koszt naprawy pojazdu z uwzględnieniem warunków łączących strony umowy ubezpieczenia (...) Casco, tj. postanowienia § 17 ustęp 7 OWU AC według rozliczenia kosztorysowego, gdy brak faktur za naprawę - w wariancie optymalnym, nie zaś koszt określony przez biegłego K. K. w wysokości 12.098,28 zł brutto obliczony niezgodnie z obowiązującym strony § 17 OWU AC.
c) naruszenie art. 471 k.c. oraz art. 361§ 2 k.c. poprzez wadliwą wykładnię polegającą na ustaleniu, że poniesienie kosztów opinii prywatnej mieści się w zakresie szkody wynikającej z niewykonania zobowiązania ze stosunku umownego, pomimo tego że nie pozostawało w adekwatnym związku przyczynowym z tą szkodą i poszkodowany nie doznał szkody,
d) przepisu art. 805 k.c., w związku z art. 487§2 k.c. i art. 361§2 k.c. w związku z postanowieniem §17 ustęp 7 OWU AC poprzez błędne przyjęcie, że umowa ubezpieczenia AC jest umową wzajemną i powódka jest uprawniona do otrzymania świadczenia ustalonego według wariantu serwisowego z pominięciem wymogu zawartego w OWU AC przedstawienia faktur/rachunków obejmujących koszty naprawy pojazdu;
2. Naruszenie prawa procesowego mające wpływ na rozstrzygniecie, tj.:
a) przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i prawidłowego rozumowania oceny zebranego materiału dowodowego i w konsekwencji błędne ustalenie stanu faktycznego polegające na przyjęciu, że zarówno na etapie zawierania umowy, jak i likwidacji szkody powódka nie zdawała sobie sprawy, że naprawienie szkody w pełnej wysokości może nastąpić po przedstawieniu przez nią rachunków lub faktur VAT, w sytuacji gdy powódka przed zawarciem umowy ubezpieczenia otrzymała OWU AC,
b) przepisu art. 227 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c., art. 286 k.p.c. i art. 212 k.p.c. poprzez oddalenie postanowieniem z dnia 6 lutego 2020r. wniosku dowodowego strony pozwanej jako spóźnionego, o dopuszczenie dowodu opinii uzupełniającej biegłego sądowego K. K. zgłoszonego przez pozwanego w terminie wyznaczonym przez Sąd I instancji do ustosunkowania się do opinii zasadniczej biegłego, na okoliczność wysokości kosztów naprawy pojazdu powódki wyliczonych zgodnie z OWU AC, a w szczególności zgodnie z postanowieniem §17 tych warunków w przypadku nieprzedstawienia faktur VAT lub rachunków obejmujących koszty naprawy pojazdu, gdy tymczasem strona pozwana w terminie zgłosiła wniosek o wydanie opinii uzupełniającej, a ponadto już w obszernej odpowiedzi na pozew wskazała, że oponuje przeciwko dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego wnioskowanego przez powódkę i wnosiła, że biegły w wydanej opinii powinien uwzględnić warunki umowy ubezpieczenia AC,
c) przepisu art. 327(1) k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób nadzwyczajnie zwięzły, w taki sposób że uzasadnienie nie obejmuje przyczyn, dla których Sąd I instancji odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dowodom przytaczanym przez stronę pozwaną, bez jakiegokolwiek odniesienia się do zgłaszanych przez strony zarzutów, a ponadto Sąd w uzasadnieniu powołuje się na wartość pojazdu w dacie zawarcia umowy ubezpieczenia, która wynosiła 33.884,00 zł, a która zgodnie z zawartą z powódką umową ubezpieczenia nie miała ulec zmianie w całym okresie ubezpieczenia / klauzula 100% wartości pojazdu /, gdy tymczasem jest to okoliczność nieistotna dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy przy szkodzie częściowej w pojeździe powódki i nie była sporna pomiędzy stronami.
Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o:
1. dopuszczenie dowodu z pisemnej uzupełniającej opinii biegłego K. K. na okoliczność wysokości kosztów naprawy pojazdu powódki wyliczonych zgodnie z OWU AC, na podstawie których została zawarta umowa ubezpieczenia (...) Casco, a w szczególności zgodnie z postanowieniem § 17 tych warunków w przypadku nieprzedstawienia faktur VAT lub rachunków obejmujących koszty naprawy pojazdu;
2. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości;
3. rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję z uwzględnieniem wyniku postępowania apelacyjnego;
4. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie jako bezzasadnej i o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wedle norm przepisanych.
Sąd Okręgowy poczynił dodatkowe następujące ustalenia faktyczne:
Powódka otrzymała przed zawarciem umowy ubezpieczenia wraz z Dokumentem zawierającym informacje o produkcie ubezpieczeniowym, ogólne warunki ubezpieczeń komunikacyjnych (...), ustalone uchwałą Zarządu (...) SA nr (...) z dnia 14 września 2017 r., co zostało stwierdzone w części zatytułowanej Oświadczenia w punkcie 2. Polisy (...) Komunikacyjnych Nr (...).
(dowód: Polisa k.253 – 255)
Koszt naprawy pojazdu uwzględniający wariant Optymalny, w tym użycie do naprawy części oryginalnych z amortyzacją 60% oraz dostępnych zamienników wg kryterium najniższej ceny, przy stawce za roboczogodzinę na poziomie 110 zł netto za prace blacharsko –lakiernicze wyniósłby brutto 4608,33 zł.
(dowód: opinia uzupełniająca biegłego inż. K. K. k. 216-230)
W ocenie Sądu Okręgowego opinia uzupełniająca biegłego inż. K. K. jako sporządzona na okoliczności wskazane w tezie dowodowej, rzetelna i oparta na wiedzy specjalistycznej biegłego stanowiła wiarygodny dowód do poczynienia dodatkowych ustaleń faktycznych przez Sad Okręgowy.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja okazała się zasadna w części.
Na wstępie rozważań należy wskazać, że przede wszystkim za zasadny uznał Sąd Okręgowy zarzut naruszenia przepisu art. 227 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c., art. 286 k.p.c. i art. 212 k.p.c. poprzez oddalenie postanowieniem z dnia 6 lutego 2020r. wniosku dowodowego strony pozwanej jako spóźnionego o dopuszczenie dowodu opinii uzupełniającej biegłego sądowego K. K.. Sąd Okręgowy, dokonując kontroli przedmiotowego postanowienia Sądu Rejonowego, w trybie art. 380 k.p.c., zważywszy na fakt zgłoszenia zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 k.p.c. przez pełnomocnika pozwanego, uznał, że apelujący trafnie podniósł, że wniosek dowodowy o wydanie opinii uzupełniającej przez biegłego sądowego K. K. zgłoszony został przez stronę pozwaną w terminie wyznaczonym przez Sąd pierwszej instancji do ustosunkowania się do opinii zasadniczej biegłego, i dotyczył wskazania przez biegłego wysokości kosztów naprawy pojazdu powódki wyliczonych zgodnie z OWU AC, a w szczególności zgodnie z postanowieniem §17 tych warunków w przypadku nieprzedstawienia faktur VAT lub rachunków obejmujących koszty naprawy pojazdu. Strona pozwana nie tylko w terminie zgłosiła wniosek o wydanie opinii uzupełniającej, ale już w odpowiedzi na pozew wskazała, że nie oponuje przeciwko dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego wnioskowanego przez powódkę i wnosiła, abu biegły w wydanej opinii uwzględnił również warunki umowy ubezpieczenia AC. Zauważyć należy, że Sąd pierwszej instancji oparł się jedynie na opinii zasadniczej biegłego sądowego K. K., który wydał opinię uwzględniając tezę dowodową zgodną z tezą zakreśloną przez stronę powodową, pomijając wnioski dowodowe zgłaszane przez stronę pozwaną, a w szczególności wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego K. K..
W konsekwencji uwzględnienia powyższego zarzutu Sąd drugiej instancji postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2021 r. dopuścił dowód z uzupełniającej pisemnej opinii biegłego sądowego K. K. na okoliczności wskazane w tezie dowodowej zawartej w apelacji pozwanego.
Apelujący pozwany trafnie zarzucił także naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i prawidłowego rozumowania oceny zebranego materiału dowodowego przez Sąd pierwszej instancji i w konsekwencji błędne ustalenie stanu faktycznego polegające na przyjęciu, że zarówno na etapie zawierania umowy, jak i likwidacji szkody powódka nie zdawała sobie sprawy, że naprawienie szkody w pełnej wysokości może nastąpić po przedstawieniu przez nią rachunków lub faktur VAT.
Zasadnie podniesiono w apelacji, że wnioski zawarte w piśmie procesowym pozwanego z dnia 30 października 2019r. o dopuszczenie dowodu z Polisy (...) Komunikacyjnych Nr (...) poprzez złożenie wszystkich jej stron, zmierzało do wykazania, że powódka znała treść postanowienia §17 OWU AC i zawierając umowę wiedziała, że w wariancie serwisowym powinna złożyć rachunki lub faktury VAT, aby otrzymać odszkodowanie wskazane w wariancie serwisowym. Sąd Rejonowy nie odniósł się do powyższego wniosku. Sąd Okręgowy na podstawie art.129§1 k.p.c. uwzględnił wniosek strony pozwanej i zobowiązał powódkę do złożenia oryginału Polisy. Na podstawie złożonego przez stronę powodową oryginału Polisy należy, w ocenie Sądu Odwoławczego wnioskować, że powódka otrzymała przed zawarciem umowy ubezpieczenia wraz z Dokumentem zawierającym informacje o produkcie ubezpieczeniowym, ogólne warunki ubezpieczeń komunikacyjnych (...), ustalone uchwałą Zarządu (...) SA nr (...) z dnia 14 września 2017 r., co zostało stwierdzone w części zatytułowanej Oświadczenia w punkcie 2. Polisy (...) Komunikacyjnych Nr (...).
Powódka przed zawarciem umowy ubezpieczenia otrzymała OWU AC i należy domniemywać, że zapoznała się z ich treścią. Należy w tym miejscu podnieść, że brak podpisu powódki pod Polisą nie ma znaczenia dla oceny wiedzy powódki co do treści jej postanowień. Polisa, która odnosi się także do kwestii otrzymania przez powódkę OWU AC, była bez wątpienia w posiadaniu powódki, a zatem należy domniemywać, że powódka zapoznała się z jej treścią, tym bardziej, że nie kwestionowała ważności umowy ubezpieczenia, skoro swoje roszczenie zgłoszone w rozpoznawanej sprawie oparła na tejże umowie.
Poboczne jedynie znaczenie ma podnoszona kwestia przez apelującego zawierania przez powódkę umowy ubezpieczenia AC co najmniej od 2015r., likwidacji w 2017r. dwóch szkód z umowy ubezpieczenia AC i dokonywania wypłat odszkodowań przez pozwanego w tych szkodach z uwzględnieniem treści postanowienia §17 OWU AC.
Zgodzić się także należało z zarzutem apelującego naruszenia przepisu art. 327(1) k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób nadzwyczajnie zwięzły. W istocie Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zawarł jedno zdanie, które uzasadnia zasądzenie dalszego odszkodowania ustalonego przez biegłego zgodnie z wariantem serwisowym, z pominięciem postanowienia §17 ustęp 7 OWU AC, tj. sposobu wyliczenia odszkodowania za szkodę częściową w przypadku, gdy poszkodowany nie przedstawi faktur/rachunków obejmujących koszty naprawy pojazdu, wskazując, że rozumowanie pozwanego jest sprzeczne z istotą ubezpieczenia i uzależnia wypłatę pełnego odszkodowania od samodzielnego naprawienia szkody przez ubezpieczonego.
Trafnie podnosi apelujący, że Sąd pierwszej instancji nie wskazuje, jaka jest istota ubezpieczenia AC i błędnie twierdzi, że pozwany uzależnia wypłaty odszkodowania od naprawienia szkody przez poszkodowanego ubezpieczonego, gdyż nie wynika to z OWU AC.
Zasadny okazał się zarzut naruszenia art. 824 (1) § 1 k.c. oraz art. 805 k.c., w związku z art. 487§2 k.c. i art. 361§2 k.c. w związku z postanowieniem §17 ustęp 7 OWU AC.
Stosownie do treści art. 805 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się , w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić kreślone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku.
Według Sądu Okręgowego Sąd pierwszej instancji pomija treść art. 805 k.c. i wskazuje na zasadę pełnego odszkodowania, które obowiązuje przy likwidacji szkód z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych sprawcy szkody, a nie obowiązuje przy dobrowolnych umowach ubezpieczenia (...) Casco. Strony umowy ubezpieczenia AC mają do wyboru różne warianty ubezpieczenia, w których zasada pełnego odszkodowania nie obowiązuje. To strony decydują o tym jakie świadczenie wypłaca ubezpieczyciel w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego.
Zgodzić się należy także ze stanowiskiem apelującego, że umowa ubezpieczenia zdefiniowana w art. 805 k.c. choć jest umową dwustronnie zobowiązującą, to nie jest umową wzajemną w rozumieniu przepisu art. 487 § 2 k.c., tj. że obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej. (por. wyrok SN z dnia 20.10.2006r., IV CSK 125/2006). Okoliczność, że ubezpieczający, decydując się na wariant serwisowy ubezpieczenia AC, uiszcza wyższą składkę, od składki płaconej za wariant optymalny z potrąceniem amortyzacji części zamiennych, nie oznacza, że pozwany obowiązany jest do świadczenia wyższego niż w wariancie optymalnym, gdy poszkodowany ubezpieczony nie przedstawi faktur/rachunków obejmujących koszty naprawy pojazdu. To warunki zawartej umowy decyduje o wysokości wypłacanego przez pozwanego odszkodowania za szkodę częściową.
Wbrew twierdzeniom Sądu I instancji pozwany nie uzależnia a wypłaty odszkodowania za szkodę częściową od dokonania naprawy pojazdu i nie zmusza do sprzedaży pojazdu w razie szkody całkowitej. Poszkodowany bowiem według swojego uznania może przy szkodzie całkowitej dokonać sprzedaży pozostałości po szkodzie, albo naprawić pojazd, ale zawsze otrzyma odszkodowanie wyliczone metodą dyferencyjną, tj. różnicę pomiędzy wartością pojazdu w stanie nieuszkodzonym w dacie szkody, (albo w dacie zawarcia umowy ubezpieczenia przy opcji auto wartość 100%), a wartością pojazdu w stanie uszkodzonym. Wobec powyższego istotą ubezpieczenia AC nie jest zapewnienie poszkodowanemu naprawienia szkody w jego pojeździe w pełnej wysokości.
Jeśli chodzi o zarzut naruszenia art. 385 (1) k.c., to apelująca strona pozwana upatruje jego naruszenia poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na zastosowaniu tego przepisu w stanie faktycznym sprawy i uznanie, że postanowienie § 17 OWU Komunikacyjnych (...) ustalonych uchwałą Zarządu (...) S.A. (...) z dnia 14.09.2017r., zwanymi dalej „OWU AC” wariant serwisowy, uzależniające wypłacenie świadczenia od przedstawienia faktur/rachunków za naprawę pojazdu „jest sprzeczne z istotą ubezpieczenia i uzależnia wypłatę pełnego odszkodowania od samodzielnego naprawienia szkody przez ubezpieczonego” stanowi niedozwolone postanowienie umowne, które nie jest wiążące.
Jak trafnie zauważył apelujący, Sąd pierwszej instancji nie wskazał wprost na to, że przy wydaniu wyroku zastosował przepis art. 385 (1 ) k.c., ale pomijając treść postanowienia § 17 OWU AC uznał, że uzależnianie wypłaty świadczenia według wariantu serwisowego (z użyciem części oryginalnych bez potrąceń) od przedstawienia faktur za naprawę, stanowi niedozwolone postanowienie umowne, a tym samym dopuścił się naruszenia tego przepisu.
Zgodzić się należy z apelującą stroną pozwaną, że w rozpoznawanej sprawie powódka nie wykazała jednak zaistnienia przesłanek, prowadzących do uznania postanowienia umownego § 17 OWU AC za niedozwolone. Przede wszystkim nie można stwierdzić, że w niniejszej sprawie zaistniała przesłanka ukształtowania praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, czy też rażąco narusza interes konsumenta.
Bezspornie przedmiotem niniejszego sporu była łącząca strony umowa dobrowolnego ubezpieczenia komunikacyjnego AC, w ramach której strony mają swobodę jej kształtowania zgodnie z przewidzianą w art. 353 k.c. zasadą swobody umów. Na rynku jest wielu ubezpieczycieli oferujących taki rodzaj ubezpieczenia, a ubezpieczający się mają możliwości wyboru różnych jego wariantów, propozycji u różnych ubezpieczycieli. W przedmiotowej sprawie pozwany w OWU AC, na podstawie których została zawarta umowa ubezpieczenia, przedstawił sposób likwidacji szkody w wariancie serwisowym w sposób jasny i precyzyjny zastrzegając, że kalkulacja wysokości szkody w tym wariancie wyliczana jest dopiero po przedstawieniu rachunku. Jak to zostało podniesione powyżej, powódka wiedziała o tym warunku przy zawieraniu umowy. Słusznie zwrócił uwagę apelujący, że omawiane postanowienia nie mogły więc dezorientować powódki i nie były też one sprzeczne z akceptowanymi standardami działania, jeśli sposób ustalenia wysokości odszkodowania w przypadku szkody częściowej został uregulowany w paragrafie, którego tytuł precyzyjnie wskazywał, co jest w nim zawarte, a do którego to paragrafu odwoływały się postanowienia OWU - § 8 definiujące wariant serwisowy. Powyższe postanowienia nie naruszały też zasad równości stron, gdyż obecnie konsument ma szeroki wybór na rynku różnorodnych ofert ubezpieczeń autocasco i za taką należało uznać ofertę pozwanego. Jeśli więc sposób kalkulacji szkody został wyjaśniony w sposób jasny i przejrzysty, to nie można uznać, że doszło do naruszenia dobrego obyczaju.
Sąd pierwszej instancji pomija błędnie treść przepisu art. 361 § 2 k.c., który stanowi, że naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono, ale tylko wówczas gdy brak odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy.
Omawiane postanowienie umowne nie naruszało też rażąco interesów konsumenta, gdyż zapewniały powódce jeszcze przed podjęciem naprawy, w razie nieprzedstawienia rachunków lub faktury VAT, część odszkodowania ustaloną na podstawie wyceny sporządzonej w oparciu o zasady wyliczone w wariancie optymalnym. Co istotne dokonanie wyceny w sposób przewidziany w niniejszym sposób nie pozbawiało i nie pozbawia ubezpieczonego możliwości ustalenia wysokości odszkodowania na zasadach wariantu serwisowego, po przedłożeniu rachunków lub faktur VAT. Zgodzić się należy z apelującym, że tym samym nie można wiec mówić o rażącym naruszeniu interesów konsumenta, w szczególności zważywszy na występowanie obok ofert ubezpieczenia autocasco na rynku zapewniających pełne odszkodowanie występują w obrocie także ofert, które ograniczają wysokość odszkodowania poprzez np. udział własny w szkodzie. Omawiana w przedmiotowej sprawie umowa ubezpieczenia AC, nawet przy wypłacie bezspornej części odszkodowania, nie pozbawia ubezpieczonego wypłaty odszkodowania przy kalkulacji w wariancie serwisowym, a jedynie obliguje powoda do dokonania tej naprawy w takim wariancie i przedstawienia rachunku. Choć „interesy” konsumenta należy rozumieć szeroko, nie tylko jako niekorzystne ukształtowanie jego sytuacji ekonomicznej ale też niewygodę organizacyjną stratę czasu, nierzetelne traktowanie, czy naruszenie prywatności konsumenta (tak: wyrok SN z dnia 8 czerwca 2004 roku, sygn. akt I CK 635/03), to jednak w przedmiotowej sprawie owo niekorzystne ukształtowanie sytuacji ekonomicznej powódki nie można uznać za rażące, jeśli powódka po uzyskaniu bezspornej części odszkodowania po dokonaniu naprawy nadal może uzyskać część wyliczaną w wariancie serwisowym.
Bezzasadnym natomiast okazał się zarzut apelacji naruszenie art. 471 k.c. oraz art. 361§ 2 k.c., dotyczący zasądzenia odszkodowania z tytułu poniesionych kosztów prywatnej opinii w kwocie 492 zł. Sąd Odwoławczy w całości podziela stanowisko i argumentację Sądu Rejonowego w tej kwestii, co czyni zbędnym ich ponowienie. W tym zakresie apelacja pozwanego podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c..
Powyższe rozważania odnośnie uznania za zasadne zarzutów apelacji pozwanego w zakresie ustalenia przez Sąd pierwszej instancji kosztów naprawy wyliczonych przez biegłego według wariantu serwisowego, po uwzględnieniu dokonanej wypłaty w postępowaniu likwidacyjnym, doprowadziły Sąd Okręgowy do wniosku, że rozstrzygniecie Sądu pierwszej instancji pozostaje błędne. Powódka wywodzi swoje roszczenia z wyliczenia wysokości kosztów naprawy bez przedstawienia przy tym rachunków/faktur za naprawę. Zatem zgodnie z treścią § 17 OWU AC koszty naprawy powinny zostać ustalone wyłącznie w oparciu o wariant optymalny.
Sąd Odwoławczy zmienił w konsekwencji zaskarżony wyrok na podstawie art.386§1 k.p.c. w punkcie 1 a), to jest w zakresie zasądzonej kwoty tytułem kosztów naprawy, obniżając ją do kwoty 4608,33 zł, wynikającej z uzupełniającej opinii biegłego K. K., który określił w opinii koszty naprawy pojazdu powódki w wariancie optymalnym.
Wobec zmiany zaskarżonego wyroku co do roszczenia głównego, zaskarżony wyrok podlegał zmianie także w zakresie punktu 1 c) co do kosztów procesu. Powódka wygrała proces w 55 % skoro roszczenie zostało uwzględnione co do kwoty 4608,33 zł i kosztów opinii prywatnej w kwocie 492 zł. Koszty po stronie powodowej, jak wskazał prawidłowo Sad Rejonowy , to opłata od pozwu w wysokości 250 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, zaliczka na wynagrodzenie biegłego w kwocie 800 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 1.800 zł, obliczone stosownie do wartości przedmiotu sporu, zgodnie z § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 w brzmieniu obowiązującym zgodnym z Dz. U. z 2016 r., poz. 1667). Ponadto należało doliczyć opłatę od rozszerzonej części powództwa w kwocie 250 zł (k.165). Koszty po stronie powodowej wyniosły łącznie 3117 zł. Koszty po stronie pozwanej obejmują wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego obliczone stosownie do wartości przedmiotu sporu, zgodnie z § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 w brzmieniu obowiązującym zgodnym z Dz. U. z 2016 r., poz. 1667) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Łącznie koszty procesu to kwota 4934 zł. Powódka, wobec wygrania sprawy w 55 % powinna ponieść koszty procesu w kwocie 2220,30 zł, a poniosła 3117 zł. Zatem na rzecz powódki zasądzeniu podlegała kwota 896,70 zł i do takiej kwoty należał obniżyć koszty procesu zasądzone na rzecz powódki w punkcie 1 c) zaskarżonego wyroku. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowi art.100 k.p.c..
O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c.. Sporne prawne zagadnienie w rozpoznawanej sprawie w zakresie interpretacji zapisów OWU AC uzasadniało uznanie, że w sprawie w zakresie kosztów postępowania apelacyjnego po stronie powodowej wystąpił szczególny przypadek w rozumieniu art.102 k.p.c..
Na podstawie art.84 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 785) należało zarządzić zwrot na rzecz pozwanego kwotę 537,62 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki uiszczonej przez pozwanego na opinię uzupełniającą biegłego sądowego.