Decyzją z dnia 25 września 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił M. G. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując w uzasadnieniu na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 13 września 2018 roku, w którym stwierdzono, iż wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy zarobkowej. Organ rentowy wskazał nadto, że w dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy (tj. w okresie od 13 lipca 2008 roku do 12 lipca 2018 roku) na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych wnioskodawczyni udowodniła łącznie 2 lata, 7 miesięcy i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 2 lata, 1 miesiąc i 7 dni okresów składkowych oraz 5 miesięcy i 26 dni okresów nieskładkowych. (decyzja k 21 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 13.07.2018 r.)
W dniu 24 października 2018 roku M. G. odwołała się od powyższej decyzji, wnosząc o przyznanie prawa do renty, wskazując, że nie zgadza się z treścią orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS . (odwołanie k 3)
Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 8 listopada 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych – I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k 33)
Na rozprawie w dniu 23 sierpnia 2022 roku strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie, pełnomocnik wnioskodawczyni wyznaczony z urzędu wniósł nadto o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej skarżącej, oświadczając, że koszty te nie zostały opłacone ani w całości ani w części. (e-protokół rozprawy z dnia 23.08.2022 r. – płyta CD k 539)
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
M. G., urodzona (...), w dniu 13 lipca 2018 roku złożyła wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. (niesporne)
Wnioskodawczyni w październiku 2013 roku była operowana z powodu masywnych wielopoziomowych zmian zwyrodnieniowych od C3 do C7 (odcinek szyjny kręgosłupa), zaś w lipcu 2016 roku przeszła operację z centralno – lewobocznej (...) na poziomie L3/L4 i L4/L5 (odcinka lędźwiowego kręgosłupa), wykonano stabilizację implantem międzytrzonowym. W 2017 roku przeszła reoperację na odcinku szyjnym ze wszczepieniem implantów i operację z powodu wypuklin na poziomie C7/H1. (niesporne)
Obecnie stwierdza się u niej zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne odcina szyjnego i lędźwiowo – krzyżowego z zespołem bólowym kręgosłupa bez istotnych deficytów neurologicznych. Zmiany te, z neurologicznego punktu widzenia, nie powodują niezdolności do pracy skarżącej. Wnioskodawczyni jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, ale zdolną do wykonywania pracy. (pisemna opinia biegłego sądowego neurologa J. B. k – k 83-85)
Występujący u M. G. stan po stabilizacji kręgosłupa i zespół bólowy kręgosłupa z neurochirurgicznego punktu widzenia nie powodowały u niej w dacie wydania zaskarżonej decyzji długotrwałej niezdolności do pracy zarobkowej. Okresowa niezdolność do pracy zarobkowej po leczeniu operacyjnym odbytym w dniu 22 lipca 2021 roku trwałą 6 miesięcy. (pisemne opinie biegłego sądowego neurochirurga M. R. k 350-351, k 425-427)
Stwierdzone zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo – krzyżowego z przewlekłym, z okresowo nawracającym zespołem bólowym, z dobrym zakresem ruchomości kręgosłupa i z prawidłową mobilnością skarżącej – wymagają periodycznie leczenia, ale nie upośledzają czynności narządu ruchu w stopniu dającym podstawę do orzekania o długotrwałej niezdolności do pracy zarobkowej zortopedycznego punktu widzenia. (pisemne opinie biegłego sądowego ortopedy – rehabilitanta E. B. k 214-217, k 316)
Ubezpieczona cierpi także na astmę oskrzelową o łagodnym przebiegu klinicznym, z dobrą reakcją na stosowane leczenie, bez upośledzenia sprawności wentylacyjnej płuc, bez istotnych zaostrzeń choroby wymagających intensyfikacji leczenia ambulatoryjnego czy hospitalizacji, które to schorzenie nie powoduje jej długotrwałej niezdolności do pracy zarobkowej zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. (pisemne opinie biegłego sądowego pulmonologa A. M. k 88-90, k 306)
Parametry widzenia skarżącej – pełna ostrość wzroku do dali i bliży, prawidłowe pole widzenia, zachowane widzenie obuoczne – nie uzasadniają stwierdzenia o jej niezdolności do pracy z powodu stanu narządu wzroku. (pisemna opinia biegłego okulisty R. M. k – k 94-95)
U M. G. stwierdza się zaburzenia osobowości mieszane z dyskretnym zaburzeniem funkcji wykonawczych, bez głębszych objawów depresyjnych, psychotycznych, otępiennych , które to schorzenie nie powoduje jej niezdolności do pracy. (pisemne opinie biegłego sądowego psychiatry H. K. k 165-166, k 309)
Ubezpieczona cierpi także na cukrzycę typu 2, wyrównaną, niepowikłaną w stopniu istotnym, wymagającą stałej opieki w poradni diabetologicznej, stosowania diety i wysiłku fizycznego. Stan ten w dniu wydania zaskarżonej decyzji nie ograniczał zdolności do pracy zarobkowej skarżącej. (pisemna opinia biegłego sądowego diabetologa M. C. – P. k 175-175 odw.)
U wnioskodawczyni występuje także przepuklina rozworu przełykowego z przewlekłym zapaleniem błony śluzowej żołądka i dwunastnicy oraz zespół jelita drażliwego. Schorzenia te – z punktu widzenia internisty – gastroenterologa nie uzasadniają stwierdzenia niezdolności do pracy. (pisemna opinia biegłego sądowego internisty – gastroenterologa M.Ł. k 176-177)
Biorąc pod uwagę wszystkie schorzenia występujące w dacie wydania zaskarżonej decyzji u M. G., oceniane holistycznie – nie była ona niezdolna do pracy. Po dacie operacji neurochirurgicznej w lipcu 2021 roku była okresowo niezdolna do pracy przez 6 miesięcy – w ramach zwolnienia (...). (pisemne opinie biegłego sądowego medyka pracy P. R. k 436-442, k 478-479 odw., k 497-503 odw., k 532-532 odw.)
Orzeczeniem z dnia 20 sierpnia 2018 roku lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy. (orzeczenie - k 14 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 13.07.2018 r.)
W dniu 29 sierpnia 2018 roku odwołująca wniosła sprzeciw od powyższego orzeczenia. (kserokopia sprzeciwu – k 31)
Orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 13 września 2018 roku także nie stwierdzono niezdolności do pracy odwołującej. (orzeczenie - k 15 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 13.07.2018 r.)
Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, aktach rentowych oraz na podstawie opinii biegłych specjalistów z zakresu neurologii, neurochirurgii, ortopedii – rehabilitacji, pulmonologii, diabetologii, psychiatrii, gastroenterologii, okulistyki oraz medycyny pracy.
Opinie te – zdaniem Sądu – w sposób jednoznaczny wskazują na stan zdrowia wnioskodawczyni niekwalifikujący jej jako osoby długotrwale niezdolnej do pracy – ani w dacie wydania zaskarżonej decyzji ani w okresie po zabiegu operacyjnym, jakiemu została ona poddana w lipcu 2021 roku.
Biegli, których opinie zostały zakwestionowane (neurochirurg, ortopeda – rehabilitant, pulmonolog, psychiatra i medyk pracy) w sposób zdecydowany i spójny wyjaśnili podstawy faktyczne wydanych opinii, wskazując jednoznacznie, że stan zdrowia skarżąvcej, pomimo stwierdzenia u niej licznych schorzeń, nie uzasadniał uznania jej za osobę długotrwale niezdolną do pracy.
W szczególności biegli neurochirurg i medyk pracy wyjaśnili, że zabieg operacyjny jakiem została poddana w lipcu 2021 roku skarżąca także nie spowodował jej długotrwałej niezdolności do pracy, uzasadniając jedynie ewentualne prawo do zasiłku chorobowego przez okres 6 miesięcy.
Biegły medyk pracy wyjaśnił też w swej ostatniej opinii uzupełniającej podstawę zakwalifikowania prac wykonywanych przez skarżącą (zgodnych z jej kwalifikacjami), poddając ponownie ocenę jej zdrowia pod kątem zdolności do ich wykonywania.
Dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał powyższe opinie za pełne w zakresie ustalenia faktu, że stan zdrowia wnioskodawczyni w dacie wydania zaskarżonej decyzji nie uzasadniał przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie nie jest zasadne i podlega oddaleniu.
Zgodnie z brzmieniem art.57 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tj. Dz.U z 2021 r., poz.291) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełni łącznie następujące warunki:
1) jest niezdolny do pracy,
2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,
3) niezdolność powstała w okresach wymienionych w cytowanym przepisie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.
Brak choćby jednego z warunków wymienionych w art.57 ww. ustawy powoduje brak prawa do świadczenia.
Podstawą rozważań w niniejszej sprawie było ustalenie po pierwsze stanu zdrowia wnioskodawczyni po dniu 31 października 2018 roku – tego czy po tej dacie była nadal niezdolna do pracy czy też zdolność tę odzyskała oraz czy ewentualna niezdolność do pracy skarżącej pozostawała jeszcze w związku z wypadkiem przy pracy jakiemu uległa w dniu 1 grudnia 2000 roku.
W myśl art. 12 cytowanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1 ustawy).
W myśl zaś art. 14 ust. 1 tej ustawy oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia m.in. daty powstania niezdolności do pracy, trwałości niezdolności do pracy, związku przyczynowego niezdolności do pracy z określonymi okolicznościami dokonuje lekarz orzecznik ZUS, od którego orzeczenia osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS.
Należy przy tym podnieść, że w sprawie dotyczącej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy dokonuje się oceny stanu zdrowia ubezpieczonego z daty wydania decyzji (por. wyrok z 25 stycznia 2005 r., opubl. I UK 152/04, również wyrok z 12 stycznia 2005 r., sygn. akt 1 UK 93/04, opubl. OSNP rok 2005, Nr 16, poz. 254, wyrok z 20 maja 2004 r., sygn. akt II UK 395/03, OSNP rok 2005, Nr 3, poz. 43).
W postępowaniu sądowym ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjalnych i w takiej sytuacji sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłego sądowego, choć też ostatecznie decyduje sąd, gdyż niezdolność do pracy ma znaczenie prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2009 r., sygn. akt III UK 30/09).
W sprawach o prawo do renty nie wystarczy udowodnienie, że występują określone schorzenia, lecz konieczne jest wykazanie, w jakim stopniu wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2000 r., sygn. akt II UKN 113/00, OSNP rok 2002, Nr 14, poz. 343).
Polemizowanie z oceną biegłego, z powoływaniem się na własną ocenę medyczną, nie jest wystarczające do podważenia fachowo sporządzonej i miarodajnej opinii biegłego sądowego.
W odniesieniu do odwołującej nie został spełniony warunek jej niezdolności do pracy.
Wydane w sprawie opinie biegłych w sposób jasny i jednoznaczny wskazują bowiem, że M. G. w dacie składania wniosku oraz w dacie wydania spornej decyzji była osobą zdolną do pracy zarobkowej zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.
Sąd w pełni uznał wartość dowodową opinii wszystkich powołanych w sprawie biegłych.
Opinie te zostały sporządzone w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej. Biegli szczegółowo i w sposób pełny określili schorzenia występujące u badanego oraz ocenili ich znaczenie dla jego zdolności do pracy.
W ocenie Sądu złożone do sprawy opinie nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, w tym przyczynę nieuznania niezdolności do pracy wnioskodawcy.
Stwierdzony zaś wobec wnioskodawczyni stopień niepełnosprawności z powodu naruszenia sprawności organizmu nie jest jednoznaczny ze stwierdzeniem długotrwałej niezdolności do pracy zarobkowej.
Pojęcie niepełnosprawności na gruncie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie pokrywa się bowiem z pojęciem niezdolności do pracy w rozumieniu ustawy emerytalnej. W wyroku z dnia 20 sierpnia 2003 r . (II UK 386/02 OSNP 2004/12/213)
Sąd Najwyższy, odnosząc się do obu pojęć wskazał, iż na gruncie obowiązującego prawa nie ma podstaw do ich utożsamiania. Różnice występują zarówno w płaszczyźnie definicyjnej (pojęcie niezdolności do pracy, zawarte w ustawie o emeryturach i rentach z FUS jest inne niż pojęcie niepełnosprawności, zawarte w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych), jak i w zakresie orzekania o każdym z tych stanów. Są one też przesłanką do przyznania innego rodzaju świadczeń (uprawnień). Niepełnosprawność sama przez się nie zawsze uniemożliwia świadczenie pracy. Gdyby ustawodawca chciał utożsamiać niezdolność do pracy i niepełnosprawność to po pierwsze nie ustanowiłby dwóch odrębnych trybów ustalania tych kwestii, a w sytuacji istnienia dwóch trybów, wprowadziłby ewentualną zależność obu ustaleń. Tymczasem zależność taka wynika z art.5 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zmn.) i dotyczy wyłącznie orzeczeń lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS ustalających niezdolność do pracy.
W konsekwencji w sprawie nie pojawiły się kontrargumenty, które mogłyby budzić wątpliwość Sądu, co do jednoznaczności opinii biegłych. Wszyscy biegli podali, że schorzenia występujące u M. G. nie powodują niezdolności do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji.
W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę opinie biegłych wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. W świetle opinii biegłych specjalistów z dziedzin właściwych z punktu schorzeń skarżącej, które Sąd ocenił jako rzetelne, jasne, obiektywne i wiarygodne źródło dowodowe.
Podkreślić w tym miejscu należy, że przy ocenie opinii biegłych lekarzy Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego. Odmienne ustalenie w tej mierze może być dokonane tylko na podstawie opinii innych biegłych lekarzy, jeżeli ich opinia jest bardziej przekonywująca oraz wszechstronnie przedstawia kwestię nasuwającą wątpliwości w sprawie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 roku, II URN 228/87, (...)).
Mając na względzie wymienione wyżej okoliczności Sąd na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako niezasadne.
O kosztach pomocy prawnej udzielonej wniooskodawczyni z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 15 ust.2 w zw. z § 4 ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 18)