UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 23 grudnia 2013 roku zasądził od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. na rzecz powódki Agencji Nieruchomości Rolnych z siedzibą w W. kwotę 431.434,74 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 06 lutego 2013 r.

Umarzył postępowanie co do żądania zapłaty kwoty 98.512,09 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od tej kwoty za okres 1 października 2012 roku do dnia 25 lutego 2013 roku oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 26 stycznia 1996 r. poprzednik prawny powódki - Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa w W. zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością umowę dzierżawy nieruchomości rolnej (...), położoną na terenie gminy M.. Stosownie do treści § 2 ust. 1 tej umowy jej przedmiotem była nieruchomość rolna (...) położona w gminie M., woj. (...), oznaczona w ewidencji gruntów jako działki nr (...), część działki (...) z obrębu D., działki nr (...) i część działki (...) z obrębu R., działki nr (...) z obrębu R. określone w zestawieniu stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszej umowy, o ogólnej powierzchni 710, 7875 ha oraz budynki, budowle i urządzenia trwale z nimi związane, których wykaz stanowi załącznik nr 2 do umowy.

Przedmiotowa umowa została zawarta na czas określony do dnia 26 stycznia 2011 r. (§ 3 ust. 2 umowy dzierżawy).

Zgodnie z §10 tej umowy po zakończeniu dzierżawy dzierżawca zobowiązał się zwrócić wydzierżawiającemu przedmiot dzierżawy w stanie niepogorszonym, wynikającym z zasad prawidłowej gospodarki, bez obowiązku zwrotu przez wydzierżawiającego równowartości nakładów poczynionych przez dzierżawcę, z zastrzeżeniem §8.

Powyższa umowa dzierżawy zmieniona została dwoma aneksami: nr (...).

Zarządzeniem Nr (...) z dnia 28 września 2009 r. Prezes Agencji Nieruchomości Rolnych w sprawie zasad dzierżawy nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa wprowadził wytyczne w sprawie dzierżawy nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Wywoławczy czynsz dzierżawny według tego zarządzenia ustala się od gruntów, w zależności od rodzaju użytków i klasy gruntów oraz okręgu podatkowego. Stawki oczekiwanego czynszu dzierżawnego za 1 hektar gruntów ornych i użytków zielonych wyrażonego w dt pszenicy od 1 ha gruntu ornego.

W przypadku użytków zielonych wywoławczy czynsz dzierżawny wyrażony w dt. pszenicy od 1 ha oparty na zasadach zbliżonych do gruntów ornych.

Czynsz wywoławczy za budynki i budowle ustala się jako 1,8% wartości księgowej netto, nie mniej niż 0,6% wartości początkowej. Wartość księgowa netto budynków i budowli ustala się na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego ogłoszenie wykazu. Czynsz wyrażony w pieniądzu należy przeliczyć na pszenicę wg średniej arytmetycznej ceny skupu pszenicy (publikowanej przez GUS) za ostatnie dwa półrocza poprzedzające rozpoczęcie przetargu.

Powódka pismem z dnia 08 grudnia 2010 r. wyznaczyła pozwanej termin wydania przedmiotowej nieruchomości na dzień 27 stycznia 2011 r.

Pozwana odebrała to pismo w dniu 14 grudnia 2010 r.

W związku z brakiem dobrowolnego wydania przedmiotowej nieruchomości powódka pismem z dnia 17 lutego 2011 r. bezskutecznie wyznaczyła kolejny termin wydania nieruchomości na dzień 28 lutego 2011 r.

Pozwana odebrała powyższe pismo w dniu 22 lutego 2011 r.

Sąd Rejonowy w Goleniowie wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2011 r., w sprawie o sygn. akt I C 146/11 nakazał pozwanej wydanie w stanie wolnym od osób i rzeczy nieruchomości położone w gminie M.; w obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach: (...); obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach: (...); obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach (...); obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach (...); dla których nie ma założonych ksiąg wieczystych.

Od powyższego wyroku pozwana złożyła apelację. W dniu 25 kwietnia 2012 r. w sprawie o sygn. akt II Ca 153/12 Sąd Okręgowy w Szczecinie wydał wyrok, w którym oddalił apelację pozwanej.

Pismem z dnia 2 sierpnia 2012 r. powódka wezwała pozwaną do wydania przedmiotowej nieruchomości wskazanych w wyroku Sądu Rejonowego w Goleniowie z dnia 25 sierpnia 2011 r., wyznaczając termin wydania na dzień 24 sierpnia 2012 r.

W dniu 24 sierpnia 2012 r. pozwana wydała nieruchomość rolną niezabudowaną, należącą do ANR OT w S. położoną w obrębach D. część działek nr (...); R. część działki nr (...), R. działki nr (...) o łącznej powierzchni 63.8820 ha.

Pismem z dnia 28 sierpnia 2012 r. zatytułowanym „zawiadomienie o płatności” powódka obciążyła pozwaną wynagrodzeniem z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotowej nieruchomości w kwocie 536.938,92 zł za okres od dnia 01 stycznia 2012 r. do dnia 30 czerwca 2012 r. wyznaczając termin jego zapłaty na dzień 30 września 2012 r.

W związku z brakiem dobrowolnego uregulowania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości powódka pismem z dnia 19 października 2012 r. wezwała pozwaną do zapłaty dochodzonej należności.

W dniu 24 października 2012 r. pozwana odebrała pismo powódki z dnia 19 października 2012 r.

Postanowieniem z dnia 10 października 2012 r., w sprawie o sygn. akt I C 146/11 Sąd Rejonowy w Goleniowie nadał klauzulę wykonalności tytułowi egzekucyjnemu – wyrokowi wydanemu przez Sąd Rejonowy w Goleniowie w dniu 25 sierpnia 2011 r. w sprawie I C 146/11 w zakresie punktu I zaznaczając, iż podlega on wykonaniu jako prawomocny.

Pozwana w dniu 16 października 2012 r. uiściła na rzecz powódki kwotę 70.000,00 zł z tytułu częściowej zapłaty w związku z wezwaniem do zapłaty z dnia 19 października 2012 r., a w dniu 05 lutego 2013 r. uiściła na rzecz powódki kwotę 50.000,00 zł z tytułu częściowej zapłaty w związku z wezwaniem do zapłaty z dnia 12 czerwca 2013 r.

Pismem z dnia 09 października 2013 r. zatytułowanym „zawiadomienie o płatności” powódka obciążyła pozwaną wynagrodzeniem z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotowej nieruchomości w kwocie 88.479,90 zł za I półrocze 2013 r., wyznaczając termin jego zapłaty na dzień 31 października 2013 r.

W związku z brakiem dobrowolnego uregulowania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości powódka pismem z dnia 12 czerwca 2013 r. wezwała pozwaną do zapłaty dochodzonej należności w kwocie 858.197,62 zł.

W 2011 r. z działek o numerach: (...) zgłoszono do płatności bezpośrednich powierzchnię 585,84 ha.

W 2012 r. z działek o numerach: (...) zgłoszono do płatności bezpośrednich powierzchnię 585,70 ha.

W 2013 r. z działek o numerach: (...)zgłoszono do płatności bezpośrednich powierzchnię 310,90 ha.

Nieruchomość będąca pierwotnie przedmiotem umowy dzierżawy, a po jej wygaśnięciu przedmiotem bezumownego korzystania składała się z:

1. gruntów ornych, w tym:

-: klasy IIIb - 8,2504 ha,
-: klasy IVa - 262,7217 ha,
-: klasy IVb - 248,5973 ha,
-: klasy V - 12,6761 ha,

2. użytków zielonych, tym:

-: klasy III - 6,1533 ha,
-: klasy IV - 80,4532 ha,
-: klasy V - 35,7987 ha,

3. gruntów niepodlegających oczynszowaniu - o łącznej powierzchni 48,5986 ha,

4. budynków.

Wywoławczy czynsz dzierżawny za przedmiotową nieruchomość wynosił 2542,9891 decytony pszenicy w skali roku. Stąd też zgodnie z dyspozycją art. 39b ust. 1 ustawy pięciokrotność wywoławczej wysokości czynszu dzierżawnego za przedmiotową nieruchomość stanowi równowartość 12624,9454 decytony pszenicy w skali roku.

Wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości w okresie od 1 stycznia 2012 r. do dnia 30 czerwca 2012 r. wynosi 536.938,92 zł i stanowi iloczyn ceny pszenicy obowiązującej za pierwsze półrocze 2012 r. i 5-krotnego wywoławczego czynszu dzierżawnego tj. 85,06 zł x 6.312,4726 dt. = 536.938,92 zł.

Sąd Okręgowy uznał powództwo w całości za zasadne.

Sąd stwierdził, że ustalony w przedmiotowej sprawie stan faktyczny był w znacznej mierze bezsporny.

W szczególności poza sporem pozostawało, że pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. od dnia 26 stycznia 1996 r. zajmowała należące do powódki nieruchomości na podstawie zawartej umowy dzierżawy nieruchomości rolnej. Stosownie do treści § 2 ust. 1 tej umowy jej przedmiotem była nieruchomość rolna (...) położona w gminie M., woj. (...), oznaczona w ewidencji gruntów jako działki nr (...), część działki (...) z obrębu D., działki nr (...) i część działki (...) z obrębu R., działki nr (...) z obrębu R. określone w zestawieniu stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszej umowy, o ogólnej powierzchni 710,7875 ha, a w tym: grunty orne: 526,6606 ha, pastwiska trwałe: 53,88 ha, łąki trwałe: 80,22 ha, lasy: 29,0800 ha, drogi: 8,2746 ha, rowy: 3.1400 ha, tereny zieleni: 2,0400 ha, tereny zabudowane: 4,6900 ha, tereny niezabudowane: 0,0123 ha, nieużytki: 2,7900 ha oraz budynki, budowle i urządzenia trwale z nimi związane, których wykaz stanowi załącznik nr 2 do umowy. Okoliczność ta jednoznacznie wynika z treści przedłożonej umowy dzierżawy przedłożonej przez powódkę, a zgodnie z §3 ust. 2 umowa ta została zawarta na czas określony do dnia 26 stycznia 2011 r.

Nie jest również sporny fakt, iż pozwana nie zwróciła powódce należących do niej nieruchomości w dniu 26 stycznia 2011 r. i tym samym nie wykonała ciążącego na niej obowiązku zwrotu powódce jako wydzierżawiającemu przedmiotu dzierżawy w stanie niepogorszonym zgodnie z treścią z §10 tej umowy po zakończeniu dzierżawy.

W związku z powyższym powódka podjęła próby odzyskania nieruchomości, stanowiących jej własność, a będących we władaniu pozwanej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Skutkiem tych działań był prawomocny wyrok Sądu Rejonowy w Goleniowie wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2011 r., w sprawie o sygn. akt I C 146/11, na podstawie którego Sąd nakazał pozwanej wydanie w stanie wolnym od osób i rzeczy nieruchomości położone w gminie M.; w obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach: (...); obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach: (...); obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach (...); obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach (...); dla których nie ma założonych ksiąg wieczystych. Sąd podkreślił, że sąd rozstrzygający niniejszą sprawę związany jest treścią powyższego wyroku na podstawie art. 365 §1 k.p.c., zgodnie z którym orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Niekwestionowane w przedmiotowej sprawie było również, że mimo dalszego zajmowania powyższych działek pozwana nie przekazała powódce żadnych kwot z tytułu zajmowania tych nieruchomości z wyjątkiem zapłaty w dniu 16 października 2012 r. przez pozwaną kwoty 70.000,00 zł z tytułu częściowej zapłaty w związku z wezwaniem do zapłaty z dnia 19 października 2012 r. i zapłaty w dniu 05 lutego 2013 r. na rzecz powódki kwotę 50.000,00 zł z tytułu częściowej zapłaty w związku z wezwaniem do zapłaty z dnia 12 czerwca 2013 r. W związku z tym, zważywszy na wniosek powódki o cofnięciu powództwa i zrzeczenie się roszczenia w zakresie 98.512,09 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 01 października 2012 r. do dnia 05 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z dnia 01 lipca 2013 r. umorzył postępowanie w części dotyczącej żądania zapłaty kwoty 98.512,09 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 01 października 2012 r. do dnia 05 lutego 2013 r.

Biorąc pod uwagę powyższe powódka obciążyła pozwaną odszkodowaniem za używanie przedmiotu dzierżawy bez tytułu prawnego w wysokości 431.434,74 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 06 lutego 2013 r.

Zdaniem Sądu powyższe ustalenia wskazują, że w stosunku do pozwanej zastosowanie winny znaleźć w pierwszej kolejności przepisy zawarte w przedmiotowej umowie dzierżawy.

Zgodnie bowiem z treścią art. 230 k.c. przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego. Tym samym przyjąć należy, iż jedynie więc brak odrębnej regulacji prawnej dotyczącej obowiązków posiadaczy lokali po utracie tytułu prawnego do ich zajmowania wskazują, że przepisy art. 224-225 k.c. i art. 230 k.c. mogą być podstawą roszczeń właścicieli przeciwko bezprawnym posiadaczom lokali o wynagrodzenie za korzystanie z nich.

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że kwestie dotyczące odszkodowania uregulowane są w umowie dzierżawy.

Zgodnie z art. 705 k.c. po zakończeniu dzierżawy dzierżawca obowiązany jest, w braku odmiennej umowy, zwrócić przedmiot dzierżawy w takim stanie, w jakim powinien się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu dzierżawy. Zatem podkreślić trzeba, iż jednym z zasadniczych umownych obowiązków dzierżawcy jest zwrot przedmiotu dzierżawy po ustaniu okresu, na który uzyskał on prawo do korzystania z tego przedmiotu. Zaniechanie tego obowiązku winno być kwalifikowane jako nienależyte wykonanie umowy dzierżawy i może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą stosownie do treści art. 471 k.c. Zgodnie zaś z art. 361 §2 k.c. w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Przenosząc te rozważania na grunt przedmiotowej sprawy Sąd wskazał, że szkoda może mieć postać utraconych korzyści np. w odniesieniu do wartości, jakich nie osiągnął wydzierżawiający z tytułu eksploatacji przedmiotu dzierżawy, w okresie gdy przedmiot ten pozostawał bez podstawy prawnej we władaniu dzierżawcy. Dotyczy to zwłaszcza nieruchomości rolnych, będących w zasobie Agencji Nieruchomości Rolnych, a które oddane są w dzierżawę. Zatem w świetle okoliczności sprawy uprawnione jest twierdzenie, że zaniechanie zwrotu nieruchomości rolnych w terminie powodowało szkodę w postaci utraconych korzyści równą wartości czynszu, jaki powódka mogła ze znacznym prawdopodobieństwem uzyskać, gdyby działki rolne zostały zwrócone w terminie i zgodnie ze swoim przeznaczeniem oddane w dzierżawę innej osobie.

W tym miejscu odnosząc się do zarzutów pozwanej dotyczącej niewykazania przez powódkę rzeczywistej powierzchni gruntów pozostających w bezumownym użytkowaniu przez pozwaną oraz nie wykazania wysokości wynagrodzenia Sąd podkreślił, że zgodnie z zasadą kontradyktoryjności procesu, samo twierdzenie nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszające (art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c.).

Zgodnie także z art. 6 k.c. ciężar dowodu faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

W ocenie Sądu powódka w sposób właściwy udowodniła zarówno wykaz gruntów, będących przedmiotem bezumownego korzystania przez pozwaną z nieruchomości powódki. Ponadto strona powodowa udowodniła sposób wyliczenia należności czynszowej, które zostało ustalone w oparciu o treść przepisu art. 39b ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 1991 nr 107 poz. 464).

Oceniając żądanie powództwa oraz zarzuty stawiane przez stronę pozwaną Sąd zaznaczył, że pozwana kwestionując poprawność wyliczenia należności, a więc prawidłowości przyjętej podstawy – w szczególności określenie powierzchni nieruchomości oraz ustalenie wynagrodzenia nie przedstawiła żadnych dowodów podważających poprawność przyjętego przez powódkę wyliczenia. W efekcie brak jest zdaniem Sądu podstaw by odmówić racji stanowisku zaprezentowanemu przez powódkę. Zdaniem Sądu udowodnienie tych okoliczności związanych z zanegowaniem prawidłowości wyliczenia czynszu zgodnie z regułą dowodową z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. obciążało pozwaną, która nie udźwignęła ciężaru dowodu.

Zgodnie z treścią art. 39b ustawy dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1991 r., nr 107, poz. 464) osoba władająca nieruchomością wchodzącą w skład zasobu bez tytułu prawnego jest zobowiązana do zapłaty na rzecz Agencji wynagrodzenia za korzystanie z tej nieruchomości w wysokości stanowiącej 5-krotność wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu (ust. 1). Wysokość wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1, ustala się na dzień, w którym Agencja zażądała zwrotu nieruchomości (ust. 2). Do roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie bez tytułu prawnego z nieruchomości Zasobu nie stosuje się przepisów art. 224-231 Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem art. 229 (ust. 3). Przepis art. 39b dodany został przez art. 1 pkt 24 ustawy z dnia 16 września 2011 r. (Dz.U. z 2011 r. nr 233 poz. 1382) zmieniającej nin. ustawę z dniem 3 grudnia 2011 r., a biorąc pod uwagę pismo powódki z dnia 08 grudnia 2010 r., wzywające pozwaną do wydania przedmiotowej nieruchomości, to w ocenie Sądu powyższy przepis stanowi podstawę prawną wyliczenia wynagrodzenia za korzystanie bez podstawy prawnej. Kierując się zaś dyspozycją art. 39a ust. 2 tej ustawy czynsz dzierżawny ustala się w umowie jako sumę pieniężną albo jako równowartość pieniężną odpowiedniej ilości pszenicy. Czynsz ten jest płatny za półrocze roku kalendarzowego z dołu. Z kolei zgodnie z treścią rozdziału 4 zarządzenia Prezesa ANR w W. z dnia 28 września 2009 r. nr (...) wysokość stosowanych przez ANR czynszów wywoławczych zależna jest od rodzaju gruntu, jego klasy i okręgu podatkowego. W konsekwencji przyjąć należy, że wywoławczy czynsz dzierżawny za nieruchomość będąca przedmiotem bezumownego korzystania przez pozwaną wynosił 2542,9891 decytony pszenicy w skali roku, przy przyjęciu, iż nieruchomość ta składała się z: gruntów ornych w tym: klasy IIIb - 8,2504 ha, klasy IVa - 262,7217 ha, klasy IVb - 248,5973 ha, klasy V - 12,6761 ha, użytków zielonych w tym: klasy III - 6,1533 ha, klasy IV - 80,4532 ha, klasy V - 35,7987 ha, gruntów nie podlegających oczynszowaniu - o łącznej powierzchni 48,5986 ha i budynków. Stąd też zgodnie z dyspozycją art. 39b ust. 1 ustawy pięciokrotność wywoławczej wysokości czynszu dzierżawnego za przedmiotową nieruchomość stanowi równowartość 12624,9454 decytony pszenicy w skali roku.

Natomiast wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości w okresie od 1 stycznia 2012 r. do dnia 30 czerwca 2012 r. wynosił 536.938,92 zł i stanowił iloczyn ceny pszenicy obowiązującej za pierwsze półrocze 2012 r. i 5-krotnego wywoławczego czynszu dzierżawnego tj. 85,06 zł x 6.312,4726 dt. = 536.938,92 zł. Zważając jednak na żądanie powódki w zakresie zasądzenia od pozwanej kwoty 431.434,74 zł, to w ocenie Sądu strona powodowa w sposób należyty wykazała powyższą okoliczność. W warunkach rozpoznawanej sprawy wysokość tego odszkodowania określona została prawidłowo i powódka wskazała, że pozwana obowiązana była do zapłaty odszkodowania za okres od 01 stycznia 2012 r. do 30 czerwca 2012 r. odpowiadającego 5 – krotności wywoławczej wysokości czynszu wywoławczego wyrażonej w decytonach pszenicy i przeliczonej według ceny pszenicy publikowanej przez GUS.

W ocenie Sądu taki sposób wyliczenia przez powódkę należnego jej od pozwanej odszkodowania zasługiwał na pełną aprobatę, jako że spełnia on wymagania określone w art. 39b ustawy dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw obowiązującym na dzień żądania zwrotu nieruchomości przez powódkę w dniu 08 grudnia 2010 r. Biorąc zaś pod uwagę uregulowania tej kwestii w ust. 3 art. 39b ustawy, to wskazać należy, że do roszczeń powódki o wynagrodzenie za korzystanie bez tytułu prawnego nie stosuje się przepisów art. 224-231 k.c. Powódka przedłożyła również dowody na to, że w okresie objętym sporem szczegółowo na piśmie informowała pozwaną o wysokości należnych opłat oraz istniejącym zadłużeniu.

Sąd zauważył, że obowiązek płacenia odszkodowania powstaje dlatego, że osoba zajmująca nieruchomość czyni to, nie posiadając tytułu do jej zajmowania. Brak jest w tym wypadku możliwości wskazywania przez tę osobę na przyczyny, z powodu których działek tych nie może opuścić. Nie ma więc znaczenia, czy osoba ta ponosi winę w nie wywiązaniu się ze swojego obowiązku opuszczenia nieruchomości, czy nie. Nie ma również znaczenia, czy właściciel poniósł w związku z tym jakąkolwiek szkodę. Osoba zajmując nieruchomość bez tytułu prawnego nie może doprowadzić do zwolnienia jej z obowiązku uiszczania comiesięcznego odszkodowania, powołując się przy tym na jakiekolwiek okoliczności. Decydujące znaczenie w ocenie, czy właścicielowi przysługuje odszkodowanie ma jedynie fakt zajmowania nieruchomości bez tytułu prawnego.

Reasumując, Sąd stwierdził, że powódka w sposób należyty wykazała, iż pozwana powinna co do zasady uiścić na jej rzecz odszkodowanie za zajmowanie bez tytułu prawnego nieruchomość położone w gminie M.; w obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach: (...); obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach: (...); obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach (...); obrębie nr (...), stanowiące działki gruntu o numerach (...) w okresie od dnia 01 stycznia 2012 r. do dnia 30 czerwca 2012 r.

Zdaniem Sądu zasadą powszechnie przyjętą w prawie cywilny, a uregulowaną w art. 481 § 1 k.c. jest możliwość żądania przez wierzyciela odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczone od daty wymagalności roszczenia. Biorąc pod uwagę dokonanie przez pozwaną przelewu bankowego w dniu 05 stycznia 2013 r., to uznać należy iż strona pozwana jest w opóźnieniu w płatności pozostałej kwoty z dniem następnym, to jest z dniem 06 stycznia 2013 r. i od tego dnia należało zasądzić odsetki ustawowe.

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd dokonał w oparciu o dowody z dokumentów, gdyż ich autentyczności i pochodzenia od osób, które się pod nimi podpisały żadna ze stron nie kwestionowała i nie budziły tez wątpliwości Sądu.

Sąd oddalił postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 12 grudnia 2013 r. wniosek pozwanej o przesłuchanie świadka J. S. oraz przesłuchanie w charakterze strony J. H., bowiem w ocenie Sądu uwzględnienie powyższego wniosku spowodowałoby zwłokę w rozpoznaniu tej sprawy, a okoliczności, które miały być stwierdzone przez te osoby zostały już ustalone.

Sąd oddalił również wniosek pozwanej o wskazanie osób przez stronę powodową, które ustaliły rzeczywistą powierzchnię gruntów użytkowanych w okresie objętym pozwem przez powódkę, gdyż okoliczność ta została wykazana na podstawie umowy dzierżawy nieruchomości rolnej oraz prawomocnego wyroku Sąd Rejonowego w Goleniowie z dnia 25 sierpnia 2011 r., a wniosek pozwanej zmierzał jedynie do przewlekłości przedmiotowego postępowania.

Ponadto Sąd również postanowieniem z dnia 12 grudnia 2013 r. oddalił wniosek powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia wywoławczej wysokości czynszu dzierżawnego w skali roku oraz wartości rynkowej czynszu dzierżawnego, bowiem okoliczności te zostały ustalone na podstawie dokumentów złożonych przez powódkę.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 §1 i 4 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana.

Zaskarżyła go częściowo - w punkcie I i III (po modyfikacji stanowiska podczas rozprawy apelacyjnej w dniu 30 kwietnia 2014 r.).

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1. błąd w ustaleniach, faktycznych, polegający na przyjęciu, że:

a) w toku postępowania przed Sądem I instancji, w sposób nie budzący wątpliwości (a co do wysokości stawki opłaty z tytułu bezumownego użytkowania - w sposób bezsporny) ustalona została wysokość opłaty z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości, która odpowiada wysokości żądania zgłoszonego przez powódkę, podczas gdy w efekcie fragmentarycznie przeprowadzonego postępowania dowodowego, potwierdzeniu uległa okoliczność użytkowania przez pozwaną nieruchomości w mniejszym, niż wskazany pozwem zakresie, a nadto, już w pozwie powódka wskazywała na konieczność przeprowadzenia - w sytuacji gdy pozwana zakwestionuje wysokość naliczonej opłaty - dowodu z opinii biegłego celem wykazania rzeczywistej wartości czynszu jaki winien być na rzecz pozwanej uiszczony, a w toku rozprawy w dniu 12 grudnia 2013 r., strony wspólnie wnosiły o przeprowadzenie tego dowodu, skutkiem czego winno być uznanie, że wysokość opłaty z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości jest między stronami sporna i winna być ustalona, przy uwzględnieniu danych pochodzących z ARiMR, oraz pozostałych zawnioskowanych w sprawie dowodów, w drodze min. dowodu z opinii biegłego,

b) w toku niniejszego postępowania wykazano powierzchnię gruntów będących w okresie objętym pozwem przedmiotem bezumownego użytkowania nieruchomości i w efekcie, ustalono również w sposób bezsporny wysokość wywoławczej ceny czynszu dzierżawnego stanowiącego podstawę ustalenia wysokości opłaty z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości w rozumieniu art. 39b ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U 2012 r. poz. 1187), podczas gdy, w efekcie realizacji zamieszczonego w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosku pozwanej wykazano, iż powierzchnia gruntów objęta wnioskiem o dopłaty była znacznie niższa, niż wskazywana przez powódkę w pozwie, co przy jednoczesnym oddaleniu przez Sąd I instancji wniosku o ustalenie osób dokonujących w imieniu powódki lustracji nieruchomości i w następstwie ich przesłuchania, musiało skutkować błędnym ustaleniem rzeczywiście bezumownie użytkowanej powierzchni przez pozwaną,

c) ustalono w niniejszej sprawie wysokość wynagrodzenia z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości w rozumieniu art. 39 b ust. 2 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U 2012 r. poz. 1187), podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowody wskazuje, iż pismem, w którym powódka wezwała pozwaną do wydania nieruchomości jest pismo z dnia 2 sierpnia 2012 r. a w treści tego pisma brak jest informacji na temat wysokości wynagrodzenia z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości,

d) ustalono, iż pismem wzywającym pozwaną do zapłaty należności dochodzonej pozwem jest pismo powódki z dnia 28 sierpnia 2012 r. (Zawiadomienie o płatności) podczas gdy w treści tego pisma brak jest określenia okresu bezumownego użytkowania nieruchomości, a pozwana w toku niniejszego postępowania podnosiła wątpliwości co do poprawności rozliczeń wpłacanych na rzecz powódki opłat z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości, co zresztą przyniosło częściowy efekt w postaci częściowego cofnięcia wskutek treści sprzeciwu od nakazu zapłaty, powództwa w niniejszej sprawie,

e) powódka wygrała spór w całości, podczas gdy treść pozwu, sprzeciwu od nakazu zapłaty oraz fakt, iż powódka, w trakcie trwania sporu, cofnęła częściowo pozew, przeczą tej tezie;

2. naruszeniu prawa procesowego w postaci art. 224 §1 k.p.c. w zw. z art. 217 §1 i 2 k.p.c., poprzez zaniechanie przeprowadzenia - pomimo wspólnego wniosku stron - dowodu z opinii biegłego celem wskazania wysokości opłaty z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości w określonym pozwem zakresie, jaki byłby należny powódce z tytułu użytkowania nieruchomości przez pozwaną, a także oddalenia wniosku o przesłuchanie w charakterze strony Prezesa Zarządu pozwanej Spółki oraz pracowników powódki dokonujących lustrację nieruchomości, a także pracownika powódki zajmującego się rozliczaniem należności z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości na okoliczność min. zakresu bezumownego użytkowania nieruchomości oraz wysokości opłaty (stanu rozliczenia należności);

3. naruszenie prawa procesowego w postaci art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. poprzez oparcie rozstrzygnięcia wyłącznie na materiale dowodowym przedstawionym przez powódkę, z pominięciem dowodu przedstawionego przez pozwaną, a tym samym pominięcie kluczowych dla przedmiotowego rozstrzygnięcia kwestii podnoszonych przez pozwaną, a dotyczących min.:

a) rzeczywistej powierzchni użytkowanej przez pozwaną, która nie jest tożsama z powierzchnią wskazywaną przez powódkę,

b) braku podstaw w wyznaczaniu ilości decyton pszenicy, koniecznej do ustalenia wywoławczej ceny czynszu, z uwagi na to, iż Zarządzenie Prezesa ANR, nie stanowi prawa powszechnie obowiązującego, a co za tym idzie nie może stanowić podstawy decyzji wobec podmiotów (zewnętrznych) takich jak pozwana,

c) okresu na jaki winna być obliczona opłata z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości, tj. dnia wskazanego w treści art. 39b ust. 2 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. 2012 r. poz. 1187) - tj. dnia żądania wydania nieruchomości - na gruncie niniejszej sprawy dniem tym jest 2 sierpnia 2012 r. (k. 35),

d) znacznej różnicy (142.535,40 zł) dochodzonych przez powódkę kwot pieniężnych, z tytułu bezumownego użytkowania tych samych gruntów przez pozwaną, w następujących po sobie okresach (za I i II półrocze 2012 r.),

e) znacznej różnicy (448.459,02 zł) dochodzonych przez powódkę kwot pieniężnych, z tytułu bezumownego użytkowania tych samych gruntów przez pozwaną, w następujących po sobie latach (za 1 półrocze 2012 r. i I półrocze 2013 r.), przy jednocześnie wyższej cenie ogłaszanej przez GUS za 1 dt.,

a także nieuwzględnienie:

f) pisma Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia 16 września 2013 r., przedstawiającego numery i powierzchnie działek objętych pozwem, o jakie dopłaty zwracała się pozwana spółka,

g) wezwań do zapłaty kierowanych do pozwanej, przedstawiających różne kwoty, nieznajdujące tej samej podstawy do ich wyliczenia, a dotyczące tożsamych gruntów,

co czyni ocenę materiału zgromadzonego w sprawie dowolną, a nie swobodną;

4. naruszenie prawa materialnego i prawa procesowego w postaci odpowiednio: art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c., które miały istotny wpływ na zaskarżany wyrok, polegające na przyjęciu, iż pozwana nie udowodniła okoliczności związanych z nieprawidłowością wyliczenia czynszu, oraz rzeczywistą powierzchnią gruntów zajmowanych przez pozwaną (co jednak, pomimo zarzutów Sądu I instancji pozwana uczyniła, o czym mowa powyżej i szczegółowo w uzasadnieniu niniejszego pisma);

5. naruszeniu przepisów postępowania, które miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, w postaci art. 98 §1 k.p.c. oraz art. 100 k.p.c., polegający na nieuzasadnionym rozliczeniu kosztów postępowania w niniejszej sprawie, poprzez obciążenie pozwanej całością uiszczonych kosztów sądowych w sprawie oraz kosztów zastępstwa procesowego, podczas gdy, w toku sporu, powódka cofnęła powództwo, pozwana złożyła wniosek o zasądzenie z tym związanych kosztów postępowania, Sąd I instancji umorzył postępowanie w objętej cofnięciem pozwu części i - zapewne - wobec częściowego cofnięcia powództwa, dokona zwrotu części opłaty od pozwu powódce.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji pozwana wniosła o:

1. uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie I Wydział Cywilny,

2. zasądzenie kosztów postępowania przed Sądem Apelacyjnym, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych na rzecz pozwanej,

ewentualnie, w przypadku gdy powyższe zarzuty i wnioski nie zostaną uwzględnione:

3. zmianę wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach sądowych (pkt III wyroku), poprzez uwzględnienie w ich rozliczeniu wyniku postępowania przed Sądem I instancji.

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej jest w zasadniczej części bezzasadna.

Apelacja pozwanej aczkolwiek formułuje wiele zarzutów, to w swej istocie sprowadza się ona do dwóch zasadniczych zarzutów, a mianowicie zarzutu wadliwego przyjęcia powierzchni nieruchomości rolnych znajdujących się we władaniu pozwanej za okres objęty pozwem (od 1 stycznia 2012 r. do 30 czerwca 2012 r.) oraz prawidłowości i podstawy prawnej do wyliczenia czynszu za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Pozwana nie kwestionuje w okresie objętym pozwem posiadania i użytkowania nieruchomości powoda.

Zaprzecza jednak - i to jest przedmiotem zarzutu w pkt 1a, 2b, 2, 3a, 3f, 4, że faktycznie użytkowała mniejszą powierzchnię niż powierzchnia, którą powódka przyjęła za podstawę wyliczeń do ustalenia wysokości czynszu za bezumowne korzystanie.

Niespornym jest, że umowa dzierżawy nieruchomości rolnej przez pozwaną stanowiąca własność powódki, wygasła z dniem 26 stycznia 2011 roku, a od dnia następnego pozwana stała się podmiotem władającym tą nieruchomością bez tytułu prawnego.

Przedmiotem umowy dzierżawy między stronami, po uwzględnieniu kolejnych aneksów do umowy, były grunty o ogólnej powierzchni 703,24 ha.

Pozwana nie kwestionując tych okoliczności podniosła jednak, że rzeczywisty użytkowany areał z wyżej wymienionej powierzchni w okresie objętym pozwem wynosi jedynie 585,70 ha.

Powołuje się tutaj na pismo Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (...) Oddziału Regionalnego w S. z dnia 23.09.2013 roku (k. 133-134) oraz zarzuca sądowi oddalenie wniosku o przesłuchanie prezesa pozwanej na powyższe okoliczności.

Zarzuty w tym zakresie są bezzasadne.

Powódka nie kwestionowała danych wynikających z powyższego pisma, podnosiła jednak (k. 144-145), że fakt zgłoszenia wniosku o dokonanie dopłat co do działek wskazanych w piśmie ARiMR z dnia 23.09.2013 r. nie jest równoznaczny z tym, że pozwana spółka nie była w posiadaniu całego areału objętego pierwotnie umową dzierżawy (z uwzględnieniem aneksów), tj. nieruchomości o powierzchni 703,24 ha.

Zasadnie przyjął w tej sytuacji Sąd, że prawidłowo powódka dochodzi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości od powierzchni 703,24 ha znajdującej się w faktycznym władaniu pozwanej, gdyż szkoda powódki obejmuje potencjalnie utracone korzyści w postaci chociażby czynszu dzierżawnego od całej powierzchni łącznie z zabudowaniami (703,24 ha), a nie tylko od powierzchni faktycznie użytkowanej.

Fakt władania całością nieruchomości przez pozwaną potwierdzają notatki służbowe powódki z dnia 27.01.2011 r. (k. 25) i 28.02.2011 r. (k. 28).

Pozwana wydała i to tylko niewielką część nieruchomości o łącznej powierzchni 63,88 ha dopiero w dniu 24 sierpnia 2012 roku i to dopiero po wydaniu prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Goleniowie z dnia 25 sierpnia 2011 roku nakazującego pozwanej wydanie całej nieruchomości.

Pozwana nie wykazała żadnym dowodem i nawet nie potwierdziła w toku procesu, że wydała lub chociażby próbowała wydać pozwanej część nieruchomości znajdującej się w jej posiadaniu do czasu upływu okresu objętego pozwem do dnia 30 czerwca 2012 roku.

W tej sytuacji zasadnie uznał sąd I instancji, że wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania powinno być ustalone od całej powierzchni znajdującej się we władaniu pozwanej, a nie tylko od faktycznie użytkowanej. Za nieistotne dla rozstrzygnięcia należało uznać dowody z przesłuchania prezesa pozwanej na okoliczność obszaru faktycznie użytkowanej nieruchomości oraz informacji zawartych w piśmie ARiMR z dnia 23.09.2013 r.

Drugi zasadniczy zarzut apelacji sprowadza się do zanegowania ustalenia przez sąd I instancji wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze spornej nieruchomości.

Z zarzutem tym wiąże się ściśle zarzut wskazujący na bezzasadne oddalenie przez sąd I instancji wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na wysokość tego wynagrodzenia.

Zdaniem pozwanej zarzut ma być tym bardziej zasadny, gdyż o jego przeprowadzenie wniosły zgodnie obie strony, a powódka zgłosiła już ten wniosek w pozwie. Zarzut ten nie jest zasadny.

Powódka co prawda zgłaszała taki wniosek zarówno w pozwie (pkt 6a, b) oraz na rozprawie w dniu 12 grudnia 2013 r. (k. 150), ale był to wniosek składany jako ewentualny w przypadku nieuznania przez sąd wskazanego przez powódkę sposobu wyliczenia kwoty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Sąd I instancji akceptując ten sposób wyliczenia uznał w tej sytuacji wniosek o powołanie biegłego za zbędny.

Wskazać należy, że sąd w tej sytuacji nie był związany wnioskiem dowodowym żadnej ze stron.

Nie jest również zasadny zarzut pozwanej co do prawidłowości wyliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Powódka dochodzi wynagrodzenia za okres od dnia 1 stycznia 2012 roku do 30 czerwca 2012 roku. Za cały okres objęty pozwem obowiązywał już (od dnia 3 grudnia 2011 r.) przepis art. 39b ustawy z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz zmianie niektórych ustaw (Dz.U. 1991, nr 107, poz. 464), który został dodany ustawą z dnia 16 września 2011 roku o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. 2011, nr 23, poz. 1382).

Istotnym w odniesieniu również do realiów niniejszej sprawy jest cel dla którego ten przepis wprowadzono.

Powódka jako zarządzająca nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa w skali całego kraju borykała się często z problemami z wydaniem nieruchomości, które uprzednio były dzierżawione, a co do których umowy wygasły lub były rozwiązane.

Uprzedni dzierżawcy w takich sytuacjach często odmawiali wydania tych nieruchomości powódce użytkując dalej nieruchomości osiągając realne korzyści, chociażby z tytułu dopłat unijnych, a nie uiszczając żadnego wynagrodzenia na rzecz powódki. Wydanie tych nieruchomości nawet po uzyskaniu korzystnego orzeczenia sądowego w praktyce stwarzało szereg problemów w egzekucji tych orzeczeń, chociażby z tytułu trudności w wydaniu takich nieruchomości liczących często po kilkaset hektarów powierzchni (jak w sprawie niniejszej).

Prowadzenie długotrwałych procesów o wydanie a następnie o zapłatę z tytułu bezumownego korzystania z takich nieruchomości narażało Skarb Państwa na wymierne straty nie tylko z tytułu ponoszenia kosztów sądowych, ale przede wszystkim z tytułu utraty korzyści jakie Skarb Państwa mógł uzyskać z tytułu sprzedaży lub wydzierżawienia tych nieruchomości.

Sytuacjom tym ma zapobiegać lub chociażby w znacznym stopniu ograniczyć wprowadzenie art. 39b, który wprowadza w takich sytuacjach obowiązek zapłaty od władających nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa na rzecz powódki wynagrodzenia za korzystanie z tej nieruchomości w wysokości stanowiącej 5-krotność wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy darowizny po przeprowadzeniu przetargu (ust. 1).

Za wywoławczą cenę czynszu należy uznać cenę czynszu, którą hipotetycznie powódka może uzyskać wskazując ją w ogłoszeniu o przetargu, a której ustalenie należy do kompetencji Prezesa ANR.

Do ustalenia tych wynagrodzeń nie stosuje się przepisów 224-231 kodeksu cywilnego z wyłączeniem art. 229 (ust. 3).

Wysokość wynagrodzenia o którym mowa w ust. 1 ustala się na dzień w którym Agencja (powódka) zażądała zwrotu nieruchomości (ust. 2).

Wbrew zarzutom pozwanej zawartym w pkt 3c apelacja powódki żądała już wcześniej niż na dzień 2.08.2012 r. wydania nieruchomości, a mianowicie pismami z dnia 8 grudnia 2010 r. (k. 23-24) oraz z dnia 17 lutego 2011 r. (k. 26-27).

Bezzasadny jest zarzut pozwanej, że zasady opłaty – wysokości czynszu wywoławczego opisane w art. 39b ust. 1 (jak również w art. 39a) ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa nie może ustalać Prezes powodowej Agencji.

Jako kompetencje do ustalania czynszu wywoławczego wydzierżawionych nieruchomości wynikają z art. 8 pkt 1 powyższej ustawa oraz §16 pkt 1 lit. b statutu powódki stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Skarbu Państwa z dnia 1 sierpnia 2003 roku w sprawie nadania Statutu Agencji Nieruchomości Rolnych (Dz.U. 2003 r., Nr 140, poz. 1348 z późn. zm.).

Na tej podstawie Prezes Agencji Nieruchomości Rolnych wydał zarządzenie nr (...) z dnia 28 września 2009 roku w sprawie zasad dzierżawy nieruchomości zasobu własności Rolnej Skarbu Państwa (k. 40-43), które ustala wysokość czynszów dzierżawnych w cenach dt pszenicy za dany okres ogłaszaną przez GUS, biorą pod uwagę okrąg podatkowy w którym znajduje się dzierżawiona nieruchomość, przeznaczenie dzierżawionego gruntu oraz klasę bonitacyjną gruntu.

Zarządzenie ustala również stawki czynszu dzierżawnego za budynki i budowle.

Mając za uwagę powoływane przepisy ustawy (art. 39b) oraz zarządzenia Prezesa ANR z 28.09.2009 r. powódka ustaliła wysokość należnego czynszu w dt pszenicy (k. 38).

Wysokości 1 dt pszenicy na dzień 1.01.2012 r. wynosiła 85,06 zł (k. 39).

Strona pozwana zasadniczo nie kwestionuje rachunkowej prawidłowości wyliczenia kwoty odszkodowania według zasad przedstawionych przez powódkę, zgłaszając jedynie zarzut potrącenia oraz kwestionując wysokość wywoławczego czynszu dzierżawnego, który powinien wynosić 2392,960376 dt pszenicy w skali roku zamiast 2542,9891 dt pszenicy.

Zarzut potrącenia został przez sąd I instancji uwzględniony poprzez częściowe umorzenie postępowania postanowieniem z dnia 1 lipca 2013 roku (k. 90, 119).

Nie jest zasadny zarzut wadliwego wyliczenia czynszu dzierżawnego w dt pszenicy.

W swoim wyliczeniu zawartym w apelacji pozwana pomija należny czynsz również za budynki i budowle, które to należność jednoznacznie wynika z powoływanego zarządzenia Prezesa ANR z dnia 28.09.2009 r. oraz prawidłowego wyliczenia tego czynszu dokonanego przez powódkę (k. 38).

Dla istoty niniejszego procesu nie mają znaczenia zarzuty i rozważania pozwanej co do wysokości dochodzonych przez powódkę czynszów za II półrocze 2012 roku i I półrocze 2013 roku, skoro nie są one objęte zakresem dochodzonych roszczeń przez powódkę w niniejszym postępowaniu.

Za zasadny należało natomiast uznać zarzut nieprawidłowego rozliczenia kosztów postępowania przed sądem I instancji (pkt III wyroku).

Sąd wskazał w uzasadnieniu (k. 182), że całością tych kosztów obciąża pozwaną uznając, że powódka wygrała sprawę w całości. Uszło jednak uwadze sądu I instancji, że swoim postanowieniem z dnia 1 lipca 2013 roku (k. 90) oraz zbędnie powtórzonym pkt II w zaskarżonym wyroku Sąd ten umorzył postępowanie co do kwoty 98.512,09 złotych wraz z odsetkami.

Pozew w niniejszej sprawie wpłynął w dniu 19 lutego 2013 r. (k. 2). Powódka natomiast przyznała, że pozwana wpłaciła na konto powódki kwotę 70.000 złotych w dniu 16 października 2012 r. i kwotę 50.000 złotych w dniu 5 lutego 2013 roku. Kwoty te powódka częściowo zaliczyła na poczet zaległych należności przysługującej jej od pozwanej.

Obie kwoty wpłynęły zatem na konto powódki przed datą wniesienia pozwu.

Powszechnie akceptowana wykładnia art. 203 §2 k.p.c. nakazuje uznać powódkę za stronę przegrywającą w zakresie umorzonej kwoty, gdyż roszczenie w tym zakresie nie było wymagalne na dzień wniesienia pozwu.

Wymagało to rozliczenia kosztów postępowania za I instancję na podstawie art. 100 k.p.c.

Koszty powódki za I instancję stanowiły: opłata od pełnomocnictw – 34 zł, opłata od pozwu – 26.498 zł, wynagrodzenie pełnomocnika za zażalenie na koszty (k. 119) – 150 zł, wynagrodzenie pełnomocnika za I instancję – 7.200 zł. Razem 33.882 zł. Koszty pozwanej za I instancję to wynagrodzenie pełnomocnika – 7.200 zł.

Uwzględniając wysokość kwoty umorzonej 98.512,09 zł do kwoty pierwotnie dochodzonej przez powódkę (529.946,83 zł), uznać należy, że powódka wygrała sprawę w 81%, a pozwana w 19%, co skutkuje uznaniem, że należne powódce koszty za postępowanie przed sądem I instancji wynoszą po wzajemnej kompensacji 26.076,42 zł (27.444,42 zł – 1.368 zł).

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w pkt III na podstawie art. 386 §1 k.p.c., uznając w tym zakresie apelację pozwanej za zasadną.

W pozostałej części Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., apelację pozwanej oddalił jako bezzasadną z przyczyn wyżej wskazanych.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny oparł na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 100 k.p.c. w związku z §6 pkt 7 i §12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), mając na uwadze, że powódka przegrała apelację w znikomym zakresie (co do kosztów) – co do kwoty 1.368 złotych w stosunku do wygranej przez powódkę kwoty 431.435 złotych (0,3%).

Tomasz Żelazowski Maria Iwankiewicz Eugeniusz Skotarczak

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE