UZASADNIENIE

Decyzją z 16.08.2022r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z urzędu ponownie ustalił A. M. kapitał początkowy na dzień 1.01.1999r. w wysokości 109 001,86zł., nie uwzględniając rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Decyzją z 24.08.2 022r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał A. M. emeryturę od 1.07.2022r., tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek, odmawiając przyznania prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach, z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach; uwzględniono 2 lata, 2 dni, przypadające od 24.08.1977 – 25.10.1977, 2.11.1979 – 31.08.1981.

W odwołaniu z 9.09.2022r., w/w wnosił o uwzględnienie do szczególnych warunków zatrudnienia w: (...) S.A. z/s we W. od 1.09.1981 – 30.04.1983, (...) od 2.05.1983 – 10.06.1991, (...) Spółdzielni (...) w P. od 11.06.1991 – 31.12.2008 i przyznanie prawa do rekompensaty oraz doliczenie rekompensaty do kapitału początkowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. M. urodził się (...)

W okresie od 1.09.1981 – 30.04.1983, A. M. był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) z/s we W. jako monter konstrukcji metalowych na wysokości. W – ca wykonywał pracę w delegacji, w Elektrociepłowni (...) w W.. W sobotę były wyjazdy do domu. Praca odbywała się w brygadzie, która liczyła 7 osób. W brygadzie było 2 spawaczy gazowych, a resztę stanowili monterzy. Codziennie praca trwała po 12 godzin, nieraz dłużej, zwłaszcza kiedy była awaria. W-ca wykonywał prace przy remoncie kotła węglowego. W S. były 3 kotły. Kocioł miał wysokość około 20-30m. Do środka kotła był wdmuchiwany dyszami rozdrobniony węgiel. Wokół kotła były rozprowadzone rury z wodą, wytwarzała się para pod ciśnieniem, która poruszała turbiny wytwarzające prąd. Praca w-cy polegała na demontażu wężownic, poprzez cięcie palnikiem acetylenowo - tlenowym. Każdą z wężownic trzeba było pojedynczo wyciąć. Gdy przywieziono nowe wężownice, były one transportowane na górę kotła i były montowane. Trzeba było oczyścić miejsca montażu. Rurki, z których były wykonane wężownice miały przekrój 38 mm. Najpierw trzeba było dopasować styki i przygotować styk rury starej, która nadawała się do użytku z nową rurą. Styki były spawane gazowo. Odwołujący posiadał uprawienia do cięcia palnikiem acetylenowo-tlenowym. Na czas remontu jednego kotła, dwa pozostałe pracowały. Kocioł remontowany był wygaszony. W pewnym okresie, w-ca zajmował się wymianą rur zasilających kocioł w pył węglowy. Młyny węglowe kulowe, mieliły drobniejszy węgiel na pył. Pod wpływem palonego pyłu, wycierały się ścianki rur. Wówczas następowało zużycie szczególnie na kolanach rur, robiły się dziury, przez które wydobywał się pył i trzeba było wymieniać rury o średnicy około 40-50cm, odcinać je palnikiem. Ścianka takiej rury miała grubość około 30 mm, były to ciężkie rury. Po wycięciu i demontażu, rury były transportowane na dół, a za pomocą wciągów linowych i łańcuchowych, górą były wciągane nowe. Były zupy regeneracyjne, mleko. Był dodatek szkodliwy w formie pieniężnej.

W okresie od 2.05.1983 - 10.06.1991, A. M. był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) jako monter urządzeń i konstrukcji metalowych. Praca była na wysokości. Był obowiązek pracy w pasach bezpieczeństwa, kaskach, odzieży ochronnej, obuwiu przemysłowym z osłonkami z blachy na palce stopy. W-ca pracował na terenie Cementowni (...) w D.. Wtedy odbywała się modernizacja zakładu, były stawiane dodatkowe konstrukcje, wprowadzano nową technologię, która wymagała nowych konstrukcji od podstaw. Konstrukcje były dostarczane ciągnikiem na dłużycach. Prace były prowadzone przez Zespół (...) w Ł., pod który podlegał (...). Zakład załatwiał odpowiednie dźwigi, którymi dane konstrukcje były transportowane na miejsce swojego przeznaczenia. Praca odbywała się w brygadach; było kilka brygad - 3-4. Były to brygady tylko monterskie. Jedni montowali główne belki, inni drobniejsze konstrukcje. Gdy powstała konstrukcja, były montowane zbiorniki, kanały, wentylatory i inne urządzenia. Montaż polegał na zakładaniu zawiesi na elementy stalowe konstrukcyjne, które za pomocą dźwigu były transportowane na miejsce przeznaczenia. Konstrukcja musiała być stabilna. Trzeba było osadzić poszczególne elementy konstrukcji na podłożu betonowym. Konstrukcje miały wysokość do 60m. Wykonaniem fundamentów zajmowała się inna firma, było tam zbrojenie, kotwy. Pierwsze słupy były stawiane od podłoża - na wysokość 5-6m. Na każdym z poziomów były montowane odpowiednie belki stalowe. Cały budynek konstrukcyjny miał wymiary 30m x 50m. Belki były łączone linkami, do których monterzy przypinali się pasami. Później słupki były odcinane, bo służyły tylko do zapewnienia bezpieczeństwa pracy. Monterzy byli przewożeni na wysokość koszem transportowym dźwigu. Potem zapinali się na słupach i montowali blachy za pomocą śrub i pozostałe elementy stalowe. W 60% konstrukcja była spawana. Spawaniem zajmowali się spawacze. Zakład zapewniał posiłki regeneracyjne zimą. Praca trwała cały rok, nawet w ujemnej temperaturze - 15°C.

W okresie od 1.06.1991 – 26.07.2022, A. M. był zatrudniony w (...) w P. jako aparatowy mleka w proszku. W zakładzie było 3 aparatowych mleka w proszku. Praca aparatowego wymagała specjalnych uprawnień, które w-ca zdobywał w C.. Aby opanować technologię produkcji mleka w proszku, w-ca uczestniczył w miesięcznym kursie w N.. Uprawnienia musiały być odnawiane co 5 lat. Obsługa urządzeń wyparno-suszarniczych była jednoosobowa. Cykl produkcji mleka w proszku składał się z dwóch etapów. Była hala wyparna i suszarnicza. W-ca pracował w sterowni, gdzie był uruchamiany cały cykl produkcyjny części wyparnej i suszarniczej. Mleko było transportowane z zakładu, w którym odbywało się wirowanie i pasteryzowanie mleka. W P. była produkcja mleka odtłuszczonego, z którego robiło się mleko w proszku. Żeby uruchomić produkcję, należało najpierw uruchomić wyparkę, co trwało około 1 godziny. Była to wyparka próżniowa, trzystopniowa. W wyparce następuje czterokrotne zagęszczenie mleka. Trzeba było wytworzyć próżnię, którą wytwarzały smoczki parowe. Próżnia była wytwarzana po to, aby mleko się nie przypalało. Do wyparki była doprowadzona sieć parowa o ciśnieniu 17 atmosfer. Smoczki parowe działają w ten sposób, że wysokie ciśnienie pary zasysa wartość wyparki i wytwarza próżnię. W wyparce było w obiegu 9 pomp wodnych. Była jeszcze woda transportowana na chłodnię, skraplacz, który skraplał opary z odparowywanego mleka. Żeby odparować wodę z mleka musiało ono wrzeć. Na pierwszym stopniu musiała być temperatura 75°C. Był tam jeszcze rekolumna, gdzie odbywała się repasteryzacja w temperaturze 88°C. Z wyparki do dwóch zbiorników wypływa mleko zagęszczone o temperaturze 45°C. Mleko to później jest transportowane pompą na wieżę suszarniczą, a następnie jest wpompowywane do mechanizmów rozpyłowych. Mechanizm rozpyłowy polega na tym, że ze skrzyni - przekładni, mleko przechodzi do dysku rozpyłowego. Osiąga się wówczas 16 tys. obrotów na minutę i powoduje to rozpylenie mleka na drobne cząsteczki. W górnej części wieży zamontowana jest kierownica gorącego powietrza i rozpylone mleko wespół z gorącym powietrzem podlega suszeniu. Temperatura powietrza dochodzi do 180-190°C. To gorące powietrze suszy mgłę mleczną na zasadzie ruchu wirowego. Osuszony proszek opada na stożek wieży suszarniczej i proszek jest transportowany wózkiem transportowym znajdującym się pod wieżą.

Od 1.06.1992r., powierzono w-cy obowiązki brygadzisty – aparatowego mleka w proszku. Pełniąc obowiązki brygadzisty, w-ca nadal obsługiwał urządzenia związane z produkcją mleka w proszku. W-cy podlegało dwóch pracowników zajmujących się pakowaniem. Gdy proces produkcji mleka w proszku się uruchomił i parametry się wyrównały, w-ca miał chwilę czasu na wypełnienie obowiązkowych dokumentów, tj.: dziennik produkcyjny, kontrolka produktów pakowanych, gdzie wpisywało się wagę wyrywkowych worków, było branych 30 próbek, przy czym pakowaniem zajmowali się pakowacze. Była też kontrolka mycia i napełniania tanków w trakcie produkcji. Wówczas trzeba było zanotować ilość nowego mleka, które zostało zatankowane do tanków. Były zbiorniki o poj. 60 tys. litrów. W-ca także sprawdzał, czy jest odpowiednie smarowanie mechanizmów na wieży suszarniczej, która miała wysokość kilkanaście metrów. Na wieżę wchodziło się po schodach. Zdarzało się, że praca była na trzy lub dwie wydłużone zmiany. Bywało, że w miesiącu były tylko 2 wolne niedziele. Po uruchomieniu pomp i 3 wentylatorów na wieży suszarniczej był bardzo duży hałas. Gdy stwierdzono, że jest ponadnormatywny hałas zarządzono konieczność pracy w ochraniaczach słuchu. Nadto pracował w wysokich temperaturach. Zimą temperatura pomieszczeń wynosiła około 40°C w części wyparnej, w części suszarniczej była wyższa. U góry wieży suszarniczej, gdy w-ca wchodził i demontował mechanizm rozpyłowy, temperatura wynosiła 60-70°C, niżej było ok. 40-50°C.

Po zakończeniu produkcji, należało umyć urządzenia roztworem sody kaustycznej i kwasu azotowego. Do wyparki były sporządzane roztwory jednorazowo. Mycie trwało pół godziny, nieraz trzeba było dwukrotnie poługować. Zakład zapewniał wodę i mleko do picia (zeznania wnioskodawcy – na nagraniu CD – 01:10:13 – 01:11:44 k. 25/akta sprawy; uwierzytelnione kserokopie akt osobowych dot. zatrudnienia w-cy w (...) S.A. zawierające: informację z 10.07.2001r. o zatrudnieniu, angaże k. 9 – 12, uwierzytelnione kserokopie akt osobowych dot. zatrudnienia w-cy w (...), zawierające: umowę o pracę, umowę o pracę z brygadzistą, zakres czynności i odpowiedzialności oraz uprawnień dla brygadzistów i ich zastępców, angaże, kartę obiegową zmiany, zaświadczenie kwalifikacyjne Nr (...) k. 13 – 27/akta ZUS; akta osobowe z okresu zatrudnienia w-cy w OSM zawierające m.in. umowę o pracę z 11.06.1991r., zakres czynności i odpowiedzialności aparatowego produkcji mleczarskiej, skierowanie do pracy w charakterze pracownika proszkowni mleka, orzeczenie lekarskie o zdolności do pracy na stanowisku pracownika proszkowni mleka, zaświadczenie o odbyciu przeszkolenia w zakresie aparatowego mleka w proszku, angaże, zaświadczenie o odbyciu kursu podstawowego w zakresie aparatowego proszku mlecznego z 15.05.1992r., zaświadczenie kwalifikacyjne Nr (...) w zakresie eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznech, świadectrwo kwalifikacyjne nr (...) z 25.03.1999r., uzupełnienie zakresu czynności z odpowiedzialności z 11.06.1991r., uzupełnienie zakresu czynności i odpowiedzialności dla brygadzisty w (...)przy(...), zaświadczenia lekarskie, świadectwo kwalifikacyjne Nr (...); oryginał Rp – 7 z 7.09.2001r./akta kapitałowe ZUS).

W dniu 18.07.2022r., A. M. złożył w ZUS wniosek o emeryturę emerytury (wniosek/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. Fakty dotyczące charakteru pracy wnioskodawcy w spornych okresach zatrudnienia, Sąd ustalił na podstawie zeznań odwołującego, którym dał wiarę oraz dokumentów osobowych. W ocenie Sądu materiał dowodowy daje podstawy do uzupełnienia w-cy stażu w szczególnych warunkach, który uprawnia do nabycia prawa do rekompensaty.

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia w (...) od 2.05.1983 - 10.06.1991, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracę w szczególnych warunkach jako monter konstrukcji metalowych na wysokości. Tego rodzaju praca jest wymieniona w wykazie A dział V poz. 5 rozporządzenia RM z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego (…). Natomiast praca w (...) z/s we W. od 1.09.1981 – 30.04.1983 jako montera przy remoncie kotłów węglowych w Elektrociepłowni (...) , wypełnia dyspozycję wykazu A Dział XIV poz. 25 . Także zatrudnienie odwołującego w (...) w P. od 1.06.1991r., na stanowisku aparatowego produkcji mleka w proszku, kwalifikuje się to zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach, zgodnie z wykazem A dział XIV poz. 11 rozporządzenia RM z 7.02.1983r., tj. prace w suszarniach z zastosowaniem podgrzewania, jeżeli temperatura powietrza w tych suszarniach przekracza 35°C. W-ca posiadał uprawnienia i kwalifikacje do wykonywania pracy aparatowego produkcji mleka w proszku, na co wskazują dokumenty znajdujące się w aktach osobowych oraz zeznania strony. Okoliczność, że od 1.06.1992r., powierzono w-cy obowiązki brygadzisty aparatowego mleka w proszku, nie wpływa na zmianę oceny co do wykonywana przez odwołującego pracy w szczególnych warunkach, bowiem w-ca był brygadzistą pracującym, który nadal obsługiwał urządzenia związane z produkcją mleka w proszku. Zaakcentować trzeba, że zatrudnienie w szczególnych warunkach w OSM podlega ocenie na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych, tj. do 1.01.2009r.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 2 pkt 5 ustawy z 9.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017r., poz. 644 ze zm.), rekompensata - odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Jak wynika z art. 21 cyt. ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. W taki sposób istotę rekompensaty określa zresztą sam ustawodawca, definiując ją w art. 2 pkt 5 ustawy o e. p.

Definicję pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uprawniającą do wcześniejszej emerytury reguluje art. 32 ustawy emerytalno – rentowej oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z §3 i §4 cyt. rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury jeżeli łącznie spełnia warunki: mężczyzna jeżeli osiągnął wiek 60 lat, ma wymagany „okres zatrudnienia” 25 lat, w tym przepracował co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wymienionych w wykazach A lub B stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało ponad wszelką wątpliwość, że wnioskodawca spełnił sporną przesłankę zatrudnienia w szczególnych warunkach, w wymaganym wymiarze co najmniej 15 lat, wymienioną w rozporządzenia RM z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego (…).:

w (...) S.A. od 1.09.1981 – 30.04.1983 - wykaz A Dział XIV poz. 25,

w (...) od 2.05.1983 – 10.06.1991 - wykaz A Dział V, poz. 5,

w (...) w P. od 11.06.1991 – 1.01.2009, wykaz A Dział XIV poz. 11.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje i orzekł, jak w sentencji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE