UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 12 stycznia 2023 r., sygn. akt II Kow 418/22, Sąd Okręgowy w Nowym Sączu odmówił udzielenia skazanemu zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego kary 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Sączu z dnia 6 maja 2022 r., sygn. akt II K 766/21, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 13 października 2022 r., sygn. akt II Ka 389/22 [k. 43].

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł obrońca skazanego, który zarzucił:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia i mający wpływ na jego treść, poprzez przyjęcie, że system dozoru elektronicznego nie jest wystarczającym środkiem do osiągnięcia wobec skazanego celu zapobiegawczego i wychowawczego kary pozbawienia wolności i odwołanie się w tym zakresie przez Sąd I instancji do wielokrotnej karalności skazanego przed orzeczonym wyrokiem z dnia 6 maja 2022 roku, sygn. akt II K 766/21 oraz poprzez przyjęcie, że brak zapłaty kar grzywny orzeczonych wyrokami oraz brak uregulowania świadczeń świadczy o lekceważącym stosunku skazanego do porządku prawnego i prawomocnych orzeczeń sądowych;

2. obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 43la § 1 k.k.w. w zw. z art. 43la § 2 k.k.w. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że system dozoru elektronicznego nie jest środkiem wystarczającym do osiągniecia wobec skazanego celów kary.

Podnosząc powyższe zarzuty odwoławcze obrońca skazanego wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez udzielenie skazanemu wnioskowanego zezwolenia na dozór elektroniczny. Alternatywnie skarżący obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania [ vide k. 46-47].

Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje.

Zażalenie obrońcy skazanego nie jest zasadne.

Nie kwestionując okoliczności podniesionych w zażaleniu, to w pierwszej kolejności przypomnieć trzeba, że przy ocenie stopnia demoralizacji nie można pomijać okoliczności, które wskazuje Sąd Okręgowy, a dotyczących sposobu życia skazanego, w tym i po popełnieniu przestępstw, które w realiach rozpoznawanej sprawy wynikają przede wszystkim z informacji o karalności oraz wywiadu środowiskowego kuratora sądowego, a odnoszą się także do uprzedniej karalności za przestępstwa. Zwłaszcza, że zażalenie pomija, iż nawet samo poprawne zachowanie czy włączenie się w proces resocjalizacji nie stanowi wystarczającej podstawy do udzielenia zezwolenia na odbycie kary poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (zob. postanowienie SA w Krakowie z 10.12.2018., II AKzw (...), LEX 2692651).

Dlatego nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego ocena wywiadu środowiskowego i dotychczasowej karalności G. B., dokonana przez Sąd Okręgowy o braku zaangażowaniu skazanego w procesy resocjalizacyjne, która pozostaje w zgodzie z treścią art. 7 k.p.k., bowiem ich wymowę Sąd Okręgowy racjonalizuje, także poprzez odwoływanie się do zachowania skazanego przed i po popełnieniu przestępstw. W powyższym kontekście podkreślić należy, iż przesłanki udzielenia skazanemu zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego mają charakter ocenny, a sąd nie może skupiać się tylko na okolicznościach dotyczących czynu i czynić je decydującymi, bowiem w tym postępowaniu sąd penitencjarny ma ustalić czy cechy sprawcy, a więc postawa, właściwości i warunki osobiste, w różnych ich aspektach, pozwolą w sposób niezakłócony osiągnąć cele szczególno-prewencyjne kary odbywanej w tym systemie. W przeciwieństwie do zażalenia obrońcy skazanego, takiej wszechstronnej analizy w orzeczeniu Sądu Okręgowego nie zabrakło – o czym świadczy choćby ocena, że „Za przyjęciem powyższego stanowiska przemawia dotychczasowa wielokrotna karalność wymienionego w przeważającej części za tożsame przestępstwa przeciwko mieniu, jak i bezskuteczność zastosowanego dotychczas wobec niego środka wychowawczego – raz orzeczono mu pierwotnie karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, a ponadto kilkukrotnie karę ograniczenia wolności, a pomimo tego ponownie wchodził w konflikt z prawem, skutkiem czego kara musiała zostać zarządzana do wykonania, co za tym idzie, kilkukrotnie przebywał już w izolacji zakładu karnego (zapisy aktualnej informacji z Krajowego Rejestru Karnego – k. 15-19). Tego rodzaju postawa skazanego G. B. świadczy o tym, że jego wejście w konflikt z prawem osądzone w ramach sprawy o sygnaturze akt II K 766/21 (samo zresztą to konkretne skazanie obejmuje kilka innych jeszcze przestępstw umyślnych) absolutnie nie miało charakteru incydentalnego, a było wynikiem jego – znacznego już i stałego – braku poszanowania dla obowiązującego porządku prawnego i zapadających względem niego kolejnych orzeczeń sądu. Ta wielokrotna karalność skazanego sama w sobie świadczy o znacznym stopniu jego demoralizacji, a bezskuteczność orzekanych mu do tej pory kar wskazuje na potrzebę prowadzenia w stosunku do niego resocjalizacji w warunkach penitencjarnych.” (k. 43).

Dalej Sąd Okręgowy ustalając czy do osiągnięcia celów kary pozbawienia wolności wystarczające będzie odbycie jej w formie dozoru elektronicznego (art. 43la § 1 pkt 2 k.k.w.), miał na uwadze cele tej kary określone w art. 67 k.k.w., który przewiduje znacznie węższy zakres celów wykonywania kary pozbawienia wolności niż dyrektywy wymiaru kary wymienione w art. 53 § 1 k.k., a więc celów, którym ma służyć wymiar kary (zob. postanowienie SA w Szczecinie z 10.05.2017., II AKzw 544/17, OSASz 2017/3/19-27). W doktrynie podkreśla się, iż podstawowym celem wykonywania kary pozbawienia wolności - co ma kapitalne znaczenie przy ocenie realizacji przesłanki z art. 43la § 1 pkt 2 k.k.w., w kontekście zasadności wniosku obrońcy skazanego (k. 2-3), zwłaszcza wobec spełnienia przez skazanego wszystkich pozostałych przesłanek z art. 43la § 1 k.k.w. - jest cel zapobiegawczy i wychowawczy, a więc to, co jest nazywane prewencją szczególną. Został on jednoznacznie wyartykułowany w art. 67 k.k.w., jako wzbudzanie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego, a zatem powstrzymania się od powrotu do przestępstwa. Jest to cel niejako perspektywiczny, dalekosiężny, mający szansę realizacji w przyszłości, po odbyciu kary (zob. K. Postulski , Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, LEX el. 2017, teza 2 do art. 43la).

Formułując zarzuty w zażaleniu obrońca skazanego zapomina ponadto, że z odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie powinny korzystać osoby, które lekceważą porządek prawny (zob. postanowienie SA w Krakowie z 8.01.2018., II AKzw (...), LEX 2566965). Skoro zaś G. B. był wielokrotnie karany, to słusznie przyjmuje Sąd Okręgowy, że świadczy to o nieskuteczności stosowanych wobec niego środków probacyjnych i kar wolnościowych. Wskazane okoliczności nie pozwalają uwierzyć w deklarowane przez skazanego przewartościowanie postawy i uznania zasadności stanowiska zażalenia, iż G. B. z pewnością respektuje porządek prawny, a ponadto daje gwarancję należytego wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. W konsekwencji zupełnie chybiona jest konkluzja zażalenia, iż prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego winna prowadzić do wniosku, że wobec skazanego G. B. istnieje pozytywna prognoza kryminologiczna, a zatem spełnione zostały przesłanki do obdarzenia skazanego dobrodziejstwem odbywania zastępczej kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

Niewątpliwie bowiem w zachowaniu G. B. jest kilka pozytywnych sygnałów świadczących o rozpoczętym procesie resocjalizacji i co najmniej werbalnym zdiagnozowaniu przyczyn wchodzenia w konflikt z prawem. Jest jednak równocześnie w dalszym ciągu kilka czynników wskazujących, że proces ten niewątpliwie nie jest nie tylko zakończony, ale także utrwalony, co ma decydujące znaczenie dla ustalenia, że w sytuacji procesowej skazanego nie zostały zrealizowane przesłanki z art. 67 § 1 k.k.w., pozwalające na ustalenie, że cele orzeczonej kary pozbawienia wolności zostaną zrealizowane przy zastosowaniu systemu dozoru elektronicznego.

Ponieważ ze względu na stan zdrowia G. B. nie pracuje zarobkowo, co uniemożliwia mu uzyskiwanie dochodów i nie ma żadnego majątku, to Sąd Apelacyjny uznał, iż uiszczenie przez niego kosztów sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym byłoby zbyt uciążliwe. Dlatego też, na zasadzie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w. zwolnił skazanego od ich zapłaty. Z kolei na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z § 4 pkt 1 i 3 oraz § 19 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2019 r., poz. 18 – ze zm.) oraz na podstawie § 13 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 – z późn. zm.) przy uwzględnieniu treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie SK 78/21 zasądzono adwokatowi koszty pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu, z uwzględnieniem stawki podatku VAT.

W tych warunkach Sąd Apelacyjny orzekł jak w dyspozytywnej części postanowienia.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE