Sygn. akt.

VIII Ga 120/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2014r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący

Sędzia

Sędzia

SSO Barbara Jamiołkowska (spr.)

SR del. Wiesław Łukaszewski

SO Elżbieta Kala

Protokolant

Karolina Glazik

po rozpoznaniu w dniu 16 października 2014r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa: J. K. i S. H.

przeciwko: J. P.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 17 października 2013r. sygn. akt VIII GC 743/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

Sygn. akt VIII Ga 120/14

UZASADNIENIE

Powodowie - S. H. i J. K. domagali się zasądzenia od pozwanego - J. P. kwoty 32.210,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 marca 2011 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, iż na podstawie umowy z dnia 15 listopada 2010 r., pozwany zlecił im wykonanie prac ogólnobudowlanych w punkcie sprzedaży maszyn rolniczych w P. tj. w punkcie należącym do firmy (...) sp. z o.o. - klienta pozwanego. Powodowie wykonali swoje prace zgodnie z umową. Powód podał, że w zasadzie zostały rozliczone wszystkie prace dotyczące robót w P.. Do rozliczenia pozostały faktury VAT: FV (...) z dnia 30 listopada 2010 r., na kwotę 61.000 zł, nr FV (...) z dnia 28 lutego 2011 roku, na kwotę 33.210,00 zł oraz w większości uregulowana faktura VAT (...) z dnia 15 maja 2011 r., gdzie do uregulowania pozostała kwota 123 zł. W niniejszym pozwie powodowie dochodzą zapłaty za zaakceptowaną, podpisaną i podpieczętowaną przez pozwanego fakturę VAT nr (...) wraz z odsetkami od dnia 15 lutego 2011 r. Powodowie podkreślili, że strony były zgodne co do tego, że roboty budowlane zostały wykonane i zakończone. W szczególności nie było do nich uwag, co potwierdza protokół przekazania z dnia 11 maja 2011 r.

Nakazem zapłaty z dnia 3 kwietnia 2013 r., sygn. akt VIII GNc 1599/13, Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w osobie referendarza sądowego orzekł zgodnie z żądaniem pozwu oraz rozstrzygnął o kosztach procesu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Skarżący zakwestionował powództwo co do zasady, jak i co do wysokości. Podniósł, że nie zaksięgował faktury VAT nr (...) z dnia 28 lutego 2011 r., albowiem uzgodnił z powodem - J. K., że faktura zostanie przez niego zniszczona, jako bezzasadnie wystawiona. Pozwany wyjaśnił, iż w dniu 15 listopada 2010 r. wystawił zlecenie na wykonanie robót ogólnobudowlanych w punkcie sprzedaży maszyn rolniczych w P.. Było to zlecenie wstępne. W dniu 25 listopada 2010 r. odbyło się spotkanie na terenie budowy, w toku którego poczyniono ustalenia co do zakresu robót i ceny. W oparciu o poczynione ustalenia pozwany wystosował do powodów pismo z 6 grudnia 2010, prosząc o przedstawienie umowy do akceptacji. Dowodem na to, że roboty nie rozpoczęły się przed dniem 6 grudnia 2010 r., jest zdaniem pozwanego fakt, że geodeta dokonał wytyczenia działki dopiero około 15 grudnia 2010 r. Ostatecznie powód rozpoczął realizację robót bez podpisania umowy w formie pisemnej, w oparciu o ustalenia poczynione na terenie budowy w dniu 25 listopada 2010 r. Strony rozliczyły się na podstawie kosztorysów powykonawczych opracowanych przez powodów i zaakceptowanych przez pozwanego. Pozwany podał, że poza kwotą ujętą w zbiorczym zestawieniu kosztów powód wykonał roboty fundamentowe pod pylon na kwotę 12.380,27 zł netto. Podkreślił, że poza robotami ujętymi w zbiorczym zestawieniu kosztów i poza fundamentem pod pylon, powodowie nie wykonali żadnych innych robót. Łącznie za wykonane w P. roboty powodom należało się wynagrodzenie w kwocie 434.420,51 zł netto plus podatek VAT w kwocie 99.916,71 złotych, tj. łącznie kwota 534.337,22 zł brutto. Pozwany zapłacił powodom wynagrodzenie w pełnej wysokości, na podstawie czterech faktur wystawionych przez powodów. W związku z powyższym, powództwo jest, zdaniem pozwanego, bezzasadne.

W odpowiedzi na sprzeciw powodowie wskazali, iż fakt braku zaksięgowania faktury przez pozwanego nie ma znaczenia, księgowanie faktury jest bowiem po stronie odbiorcy faktury uprawnieniem, a nie obowiązkiem. Powodowie ze swojego obowiązku wywiązali się i sporną fakturę na kwotę 33.210,00 zł zaksięgowali, podobnie jak i nieuiszczoną fakturę FV (...) z dnia 30 listopada 2010 r., na kwotę 61.000,00 zł, która także dotyczyła robót w P.. Powodowie wskazali, iż pozwany przedłożył sprawozdanie ofertowe, a nie powykonawcze. Strony ustaliły, iż do kosztorysu ofertowego zostanie doliczone to, czego nie dało się przewidzieć w trakcie jego tworzenia i to, co zostało źle wymierzone bądź pomyłkowo pominięte. W powyższy sposób strony ustaliły, iż oprócz prac wynikających z kosztorysów ofertowych należy doliczyć prace o wartości 33.210,00 zł (dochodzone niniejszym pozwem) oraz 61.000,00 zł (także nieuiszczone przez pozwanego). Powodowie wyjaśnili, że do owych prac strony nie stworzyły kosztorysu, gdyż byłoby to uciążliwe. Prace były wyceniane na podstawie roboczych kalkulacji i obmiarów, przez powoda podczas bytności na budowie, który ustnie tłumaczył pozwanemu co składa się na ich wartość. Pozwany, w razie akceptacji, odbierał fakturę i ją podpisywał.

Na rozprawie w dniu 14 października 2013 r., pozwany podniósł zarzut braku legitymacji biernej po stronie pozwanego, wskazując, że pozwany działał w imieniu inwestora Raiffeisen Agrotechnika. W związku z powyższym pozwany wniósł o oddalenie powództwa na tej podstawie.

Wyrokiem z dnia 17 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo. Za bezzasadny Sąd Rejonowy uznał podniesiony przez pozwanego zarzut braku legitymacji procesowej biernej. Pozwany nie wykazał bowiem, że powodów łączył z innym podmiotem stosunek prawny tego rodzaju, że wyłączałby odpowiedzialność pozwanego za dochodzone należności. Jednocześnie brak było dowodów potwierdzających, iż pozwany działał w imieniu innego podmiotu, który winien stać się stroną pozwaną niniejszego procesu. Sąd I instancji zauważył, że to pozwany podpisywał dokumentację dotyczącą umowy - zlecenia określające zakresy prac (k. 7 i 28), kosztorysy ofertowe. Pozwany samodzielnie dokonywał czynności w zakresie rozliczeń z powodami - podpisywał faktury VAT, prowadził negocjacje w przedmiocie rozliczeń i wreszcie dokonywał wpłat na rzecz powodów. Sąd Rejonowy zważył, że strony łączyła umowa o wykonanie robót ogólnobudowlanych w punkcie sprzedaży maszyn rolniczych w P. (art. 647 k.c.) Wskazał, że okolicznością bezsporną w sprawie było to, iż powodowie wykonali obowiązki wynikające z umowy łączącej ich z pozwanym. Sąd wskazał, że powodowie podali, że za wykonaną pracę w zakresie ogrodzenia pozwany zobowiązany jest zapłacić dodatkowo - ponad wcześniejsze rozliczenia - należność 27.000,00 zł netto. Pozwany zarzucił zaś, iż całość należności za wykonanie ogrodzenia została objęta fakturami VAT o numerach (...), które zostały uiszczone. Pozwany podniósł, iż prace zostały wykonane w całości i strony są rozliczone. Sąd Rejonowy zważył, że pomimo zarzutu pozwanego, powodowie nie wykazali, iż należność za wykonanie ogrodzenia posesji w P., winna obejmować kwotę ponad należności objęte powołanymi fakturami a tym samym, iż pozwany winien uiścić dochodzoną kwotę wynikającą z faktury numer (...). Powodowie nie udowodnili, zdaniem Sądu Rejonowego, iż rozliczenia stron nie wyczerpały całości należności z tytułu wykonanego ogrodzenia. W tych okolicznościach, na podstawie art. 647 k.c. a contrario powództwo w sprawie oddalono. .

Postanowieniem z dnia 27 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uzupełnił wyrok z dnia 17 października 2013 r. w ten sposób, że dodatkowo zasądził od powodów na rzecz pozwanego kwot2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W apelacji powodowie zaskarżyli wyrok Sądu Rejonowego w całości, zarzucając mu:

1/naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 227 kpc poprzez ocenę materiału dowodowego w sposób dowolny, nie wszechstronny, z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów, oraz w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, przejawiające się w:

- daniu wiary zeznaniom pozwanego w całości i jednocześnie odmowie uwzględnienia zeznań powoda w zakresie, w jakim twierdził, iż nie było rozmów co do anulowania wystawionej faktury (...) nr (...) i twierdzeniu przez sąd, że przeczą temu zebrany w sprawie materiał dowodowy, podczas gdy dowodem prywatnym w sprawie jest faktura VAT nr (...) zaakceptowana i podpisana przez pozwanego,

- uznaniu, że treści zeznań powoda przeczy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, lecz sąd nie wskazał o jaki materiał chodzi;

- braku rozważenia, że sporne ogrodzenie było wykonywane etapami (co potwierdzili świadkowie P. A. i T. Z., którym sąd dał wiarę), zatem faktura (...) obejmuje etap budowy ogrodzenia, nie rozliczony wcześniej ani później w innych fakturach;

-braku uwzględnienia, że twierdzenia pozwanego (jakoby uzgodnił z powodem J. K. zniszczenie spornej faktury) poparte były wyłącznie jego twierdzeniami, a nie zeznaniami świadków, co ogranicza wiarygodność zeznań, ponieważ pozwany był stroną zainteresowaną w sprawie;

- w pominięciu, że powodowie jako przedsiębiorcy i profesjonaliści od lat działający w branży budowlanej, w razie wątpliwości co do istnienia swej wierzytelności nie wystawiliby faktury VAT (od której odprowadzili podatek VAT i dochodowy), lecz np. notę obciążeniową lub fakturę pro-forma, z prawem do weryfikacji przez stronę pozwaną;

- uznaniu roszczenia za niezasadne pomimo ustalenia, że strony łączyła umowa o wykonanie robót budowlanych oraz że powodowie wykonali swe obowiązki.

2/ Naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy - art. 328 § 2 kpc, przejawiające się w braku wskazania w uzasadnieniu na jakich dowodach oparł się Sąd oddalając powództwo, jakie dowody przeprowadził i jakim dowodom (poza dowodami osobowymi) dał wiarę, a jakim odmówił wiarygodności, które to uchybienia w budowie uzasadnienia skutkują niemożnością weryfikacji wyroku przez Sąd drugiej instancji;

3/ Naruszenie prawa materialnego - art. 6 kc przez jego niewłaściwe zastosowanie, przejawiające się w odwróceniu ciężaru dowodu i nałożeniu na powodów obowiązku wykazania, iż należność za wykonanie ogrodzenia nie została uiszczona, podczas gdy przedłożone w sprawie dokumenty (faktura VAT) potwierdzają, że pozwany zaakceptował wystawioną fakturę i zgodnie z ustaleniami stron zobowiązał się do jej zapłaty, a zatem to pozwany winien wykazać, że nic nie jest winny powodom.

W tych okolicznościach powodowie domagali się uchylenia wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania, ewentualnie zmiany wyroku w całości i zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 33.210,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 marca 2011 r. do dnia zapłaty. Ponadto, skarżący wnieśli o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz solidarnie kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji, a nadto zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów nie zasługiwała na uwzględnienie.

Odnosząc się do zarzutów apelacji dotyczących obrazy prawa procesowego, przede wszystkim wskazać należy, że wbrew zarzutom skarżących, uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia zawiera wszystkie elementy wymagane treścią art. 328 § 2 k.p.c. W piśmiennictwie wskazuje się, że uzasadnienie powinno być syntezą pełną, ale jednocześnie zwięzłą. Uzasadnienie wyroku sporządzone w niniejszej sprawie odpowiada powyższym postulatom. Odzwierciedla ono i ujawnia w dostatecznym stopniu tok procesu myślowego i decyzyjnego Sądu Rejonowego, którego wynikiem jest treść zaskarżonego wyroku i pozwala na kontrolę instancyjną zapadłego orzeczenia. Należy zauważyć, iż sam fakt, że strona powodowa sformułowała w apelacji szereg zarzutów, świadczy o tym, iż była ona w stanie odnieść się do stanowiska Sądu I instancji, które znalazło odzwierciedlenie w treści uzasadnienia. Zupełnie inną natomiast kwestią jest to, czy argumentacja przestawiona przez Sąd Rejonowy, jest trafna. Sam fakt, iż powodowie nie zgadzają się z tą argumentacją nie może stanowić podstawy zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

Pozostając w kręgu zarzutów naruszenia prawa procesowego, stwierdzić należy, że chybiony jest również, w ocenie Sądu Okręgowego, podniesiony przez skarżących zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy wszechstronnie przeanalizował i ocenił zgodnie z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego materiał dowodowy, a w każdym razie skarżący nie wykazali, aby tak ujęte kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały przez Sąd ten naruszone, prowadząc do ustaleń niezgodnych z materiałem dowodowym. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. - zobacz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, niepubl.

Z niezakwestionowanych skutecznie ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że jedną ze zleconych powodom przez pozwanego prac, było wykonanie ogrodzenia działki na cokole, z osadzeniem wmurowanych słupków ogrodzenia i założeniem siatki. Świadkowie P. O. i T. Z. potwierdzili, że prace odbywały się w ten sposób, że przyjeżdżał szef (powód) oraz pozwany, którzy wskazywali im, jaki etap robót i w jaki, sposób należy wykonać. W związku z wykonanymi pracami, m.in. w zakresie ogrodzenia, powodowie obciążyli pozwanego kolejno: fakturą VAT nr (...) na kwotę 61.500 zł oraz fakturą VAT nr (...) na kwotę 73.800,00 zł, które pozwany uregulował.

Elementem spornym pomiędzy stronami była należność wynikająca z faktury VAT (...) na kwotę 27.000 zł (netto). Powodowie twierdzili, że za wykonaną pracę w zakresie ogrodzenia pozwany jest zobowiązany zapłacić dodatkowo, ponad wcześniejsze rozliczenia, wskazaną wyżej kwotę. Rzecz jednak w tym, zdaniem Sądu Okręgowego, że powodowie nie wykazali w trakcie przedmiotowego postępowania, że uregulowane przez pozwanego należności z tytułu faktur VAT (...), nie stanowiły całości wynagrodzenia za wykonanie ogrodzenia. W szczególności, z załączonego do sprzeciwu dokumentu w postaci „zbiorczego zestawienia kosztów robót budowlanych punkt sprzedaży P. (…)”, wynika, że w zestawieniu tym zostały już ujęte „roboty dodatkowe” w kwocie 57.423,74 zł oraz „roboty dodatkowe uzupełniające” w kwocie 14.764,79 zł (k.30, 31 akt). Zestawienie to powód J. K. podpisał, co sam zresztą przyznał.

W ocenie Sądu Okręgowego, powodowie nie wykazali w trakcie przedmiotowego postępowania, aby wykonali na rzecz pozwanego jakieś inne, dodatkowe roboty, poza tymi ujętymi już w w/w zestawieniu, w związku z czym należałoby się im dodatkowe wynagrodzenie. Nie wykazali, aby faktura (...) obejmowała etap budowy ogrodzenia, który nie został rozliczony ani we wcześniejszych, ani w późniejszych fakturach. Pozwany zaś w trakcie procesu konsekwentnie twierdził, że strony umówiły się, iż sporna faktura VAT nr (...) zostanie zniszczona z uwagi na fakt, że została wystawiona bezzasadnie. Pozwany w przekonywujący, w ocenie Sądu Okręgowego, sposób opisał okoliczności związane z wystawieniem tego rachunku. Na rozprawie zeznał, że po wystawieniu jej przez powoda, zwrócił się o korektę faktury, argumentując, że lepiej będzie wystawić ją w marcu, kiedy będzie lepsza pogoda, a co za tym idzie więcej prac zostanie wykonanych. Powód wystawił wówczas fakturę VAT 73.800,00 zł, z której pozwany się rozliczył.

Wbrew zarzutom skarżących Sądowi Rejonowemu nie umknęła okoliczność, że przedmiotowe prace były wykonywane etapami. Okoliczności tej zresztą nikt nie kwestionował. Dodatkowo potwierdzili ją zawnioskowani przez powodów świadkowie - O. i Z.. Ich zeznania nie okazały się jednak przydatne dla poczynienia ustaleń w zakresie rozliczeń stron, albowiem, jak zgodnie zeznali, nie posiadają żadnej wiedzy na ten temat.

Chybiony okazał się także, w ocenie Sądu Okręgowego, zarzut naruszenia art. 6 kc. Stwierdzić należy, że zgodnie z art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Art. 6 k.c. stanowi, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten odnosi się do materialnoprawnego aspektu zagadnienia ciężaru udowodnienia faktu (ciężaru dowodu). Przepis regulujący rozkład ciężaru dowodu określa, jaki wpływ na wynik procesu ma nieudowodnienie pewnych faktów, inaczej mówiąc kto poniesie wynikające z przepisów prawa materialnego negatywne konsekwencje ich nieudowodnienia.

Zgodnie z regułą rozkładu ciężaru dowodu statuowaną przez wyżej cytowane przepisy kc i kpc powodowie winni byli udowodnić, że pozwany jest zobowiązany uiścić na ich rzecz kwotę żądaną w pozwie, z tytułu dodatkowo wykonanych prac, których nie ujęto w zestawieniu kosztów. Tymczasem powodowie, wobec stanowczego zaprzeczenia strony przeciwnej nie udowodnili, że należność wynikająca z faktury (...), jest uzasadniona. Strona powodowa nie przedstawiła żadnych dokumentów, z których wynikałoby, że pozwany jest powodom winien kwotę 32.210,00 zł z tytułu wynagrodzenia za wykonane prace. Jedynym dowodem (nie osobowym), w oparciu o który powodowie dochodzą przedmiotowego roszczenia jest faktura VAT o nr (...). Bezsprzecznie faktura stanowi dokument księgowy potwierdzający dokonaną transakcję, podlegając księgowaniu oraz wprowadzeniu do rejestru VAT. Jednak w przedstawionym stanie faktycznym, w sytuacji, kiedy pozwany stanowczo zaprzeczył roszczeniom powodów, zaoferowany przez nich rachunek nie może samodzielnie przesądzać o zasadności ich roszczenia. O ile bowiem z przedmiotowej faktury wynika za jakie prace została wystawiona i na jaką kwotę opiewa, o tyle nie wynika z niej już to, że stanowi wynagrodzenie dodatkowe, którego nie ujęto w „zbiorczym zestawieniu kosztów robót”. Zawnioskowani przez powodów świadkowie (O. i Z.) nie mieli zaś żadnej wiedzy odnośnie wzajemnych rozliczeń stron. Pozwany natomiast zaoferował Sądowi szeroką dokumentację, w tym kluczowy z punktu widzenia rozstrzygnięcia sporu dokument w postaci „zbiorczego zestawienia kosztów robót budowlanych” (k.30 akt), kosztorysów, w tym dotyczącego „robót dodatkowych filia P.” (k. 46-50 akt), wreszcie - zestawienie faktur, w którym nie figuruje sporna faktura (k.57 akt).

Podsumowując powyższe Sąd Okręgowy zważył, że brak jest podstaw do uchylenia czy zmiany zaskarżonego orzeczenia, a w konsekwencji oddalił apelację powodów, jako nieuzasadnioną, o czym na podstawie art. 385 kpc, postanowił jak w pkt 1 sentencji.

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98 kpc. Kwota 1.200 zł stanowi wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, ustalone w oparciu o § 6 pkt 5 w związku z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.