Sygn. akt II AKa 305/14
Dnia 16 października 2014 roku
Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:
|
Przewodniczący: |
SSA Wojciech Kociubiński |
|
Sędziowie: |
SA Andrzej Kot (spr.) SA Stanisław Rączkowski |
|
Protokolant: |
Aldona Zięta |
przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Urszuli Piwowarczyk - Strugały
po rozpoznaniu w dniu 16 października 2014 roku
sprawy T. S.
oskarżonego z art. 148 § 1 k.k.
z powodu apelacji wniesionej przez oskarżycielkę posiłkową i oskarżonego
od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu
z dnia 26 czerwca 2014 roku, sygn. akt III K 117/14
I zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
1 na podstawie art. 46 § 1 k.k. zasądza od oskarżonego T. S. na rzecz oskarżycielki posiłkowej M. M. (1) 6600(sześć tysięcy sześćset) złotych tytułem odszkodowania, ponad kwotę zadośćuczynienia orzeczoną w punkcie VI części rozstrzygającej;
2 uchyla orzeczenie zawarte w punkcie IX części rozstrzygającej o zasądzeniu od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;
I w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy, uznając apelację oskarżonego za oczywiście bezzasadną;
II zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata P. C. 600 zł tytułem kosztów nieopłaconej obrony z urzędu oskarżonego T. S. w postępowaniu odwoławczym oraz 138 zł tytułem zwrotu podatku od towarów i usług;
III zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata M. K. 600 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżycielce posiłkowej M. M. (1) w postępowaniu odwoławczym oraz 138 zł tytułem zwrotu podatku od towarów i usług;
IV zwalnia oskarżonego T. S. od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, zaliczając wydatki na rachunek Skarbu Państwa.
T. S. został oskarżony o to, że:
w dniu 20 lipca 2013 roku we W., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, uderzył M. M. (2) nożem w klatkę piersiową, powodując ranę kłutą tej części ciała drążącą do serca i lewej gałęzi tętnicy płucnej z następowym masywnym krwawieniem, skutkującą jego zgonem
tj. o czyn z art. 148 § 1 k.k.
Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 26 czerwca 2014 r. sygn.akt III K 117/14 oskarżonego T. S. uznał za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie I części wstępnej wyroku tj. przestępstwa z art. 148 § 1 k.k. i za to na podstawie cyt. przepisu wymierzył mu karę 15 (piętnastu) lat pozbawienia wolności.
Na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu T. S. okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania od dnia 20 lipca 2013 roku do dnia 26 czerwca 2014 roku;
Na podstawie art. 46 § 1 k.k. zasądził od oskarżonego T. S. na rzecz pokrzywdzonej M. M. (1) kwotę 100.000 zł (stu tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Na podstawie art. 44 § 1 k.k. orzekł przepadek dowodów rzeczowych zarejestrowanych w wykazie dowodów rzeczowych Nr I/487/12 pod pozycją 1, 3, 5-9 na karcie 875 akt sprawy.
Na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. zwrócił:
- pokrzywdzonej M. M. (1) dowody rzeczowe zarejestrowane w wykazie dowodów rzeczowych Nr I/487/13 pod pozycją 4, 10, 14, 16 na karcie 875-876 akt sprawy,
- oskarżonemu T. S. dowody rzeczowe zarejestrowane w wykazie dowodów rzeczowych Nr I 487/13 pod pozycją 22-27, na karcie 876 akt sprawy.
Zasądził od oskarżonego T. S. na rzecz pokrzywdzonej M. M. (1) kwotę 1.140 zł. netto tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. C. kwotę 1402,20 zł. brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżonemu T. S..
Na podstawie art. 624 § 1 k.k. zwolnił oskarżonego T. S. od ponoszenia kosztów sądowych, zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.
Apelację od tego wyroku wnieśli oskarżycielka posiłkowa oraz oskarżony poprzez swoich obrońców.
Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej zaskarżył powyższy wyrok w części tj. odnośnie pkt VI w zakresie nieuwzględniającym żądań oskarżycielki posiłkowej ponad zasądzoną kwotę 100.000 zł.
Wyrokowi zarzucił:
1. obrazę przepisu prawa materialnego, a to art. 46 § 1 kk polegającej na błędnej jego wykładni i uznaniu, że na podstawie tegoż przepisu Sąd może orzec odszkodowanie albo zadośćuczynienie, podczas gdy z jego treści wynika, że oba środki karne mogą być zasądzone łącznie;
2. rażącą niewspółmierność środka karnego zadośćuczynienia za doznaną przez M. M. (1) krzywdę, w sytuacji, gdy stopień winy oskarżonego T. S., charakter popełnionej przez niego zbrodni oraz jej skutki dla oskarżycielki posiłkowej uzasadniają zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie 200.000 zł.
Powołując się na powyższe zarzuty pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od oskarżonego T. S. na rzecz M. M. (1) kwot: 6.600 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10.10.2013 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania oraz dalszej kwoty 100.000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20.07.2013 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Obrońca oskarżonego T. S. zaskarżył wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych na korzyść oskarżonego.
Wyrokowi temu zarzucił rażącą niewspółmierność kary i środka karnego wyrażającą się w orzeczeniu wobec T. S. kary pozbawienia wolności w wymiarze 15 lat i zadośćuczynienia w kwocie 100 000,00 zł. podczas gdy stopień winy, społeczna szkodliwość czynu, a przede wszystkim cele kary w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej uzasadniają orzeczenie wobec oskarżonego kary bezwzględnej w minimalnym wymiarze przewidzianym za przestępstwo za które został skazany.
Podnosząc powyższy zarzut obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze i środkach karnych poprzez orzeczenie wobec oskarżonego kary 8 lat pozbawienia wolności i zadośćuczynienia w kwocie 50.000,00 zł.
Sąd Apelacyjny zważył co następuje.
Apelacja oskarżycielki posiłkowej okazała się częściowo zasadna. Apelacja obrońcy oskarżonego jest bezzasadna w stopniu oczywistym.
Zarzut rażącej niewspółmierności kary pozbawienia wolności
Nie sposób podzielić zarzutu skarżącego, iż orzeczona w niniejszej sprawie w stosunku do oskarżonego T. S. kara 15 lat pozbawienia wolności jest karą rażąco surową.
W orzecznictwie trafnie podkreśla się, że zarzut niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnosić wówczas, gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia
w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak
i osobowości sprawcy, innymi słowy - gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą (tak wyrok SN z 11 kwietnia 1985 r., V KRN 178/85, OSNKW 7-8/1985, poz. 60). Rażąca niewspółmierność kary, o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k., zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji, a karą jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 k.k. oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo Sądu Najwyższego. Na gruncie art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi więc o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby - również w potocznym znaczeniu tego słowa - "rażąco" niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nienadającym się wręcz do zaakceptowania (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lutego 1995 roku, sygn. akt II KRN 189/94, OSN Prok. i Pr. 1995, nr 5, poz. 18)
.
Sąd Okręgowy w sposób wyczerpujący uzasadnił swoje rozstrzygnięcie w tej kwestii na str. 21-23 uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Dokonana przez Sąd meriti ocena okoliczności podmiotowych i przedmiotowych istotnych z punktu widzenia społecznej szkodliwości, a także pozostałych okoliczności mających wpływ na wymiar kary jest trafna i nie budzi żadnych zastrzeżeń. Orzeczona względem oskarżonego kara 15 lat pozbawienia wolności, jest bez wątpienia współmierną do wagi popełnionego czynu i w pełni oddaje jego zawartość kryminalną, stopień winy oskarżonego, społeczną szkodliwość czynu oraz spełnia funkcje prewencyjne, tak w jej ogólnym, jak i indywidualnym wymiarze. Nie bez znaczenia pozostawały bowiem takie okoliczności jak: sposób działania, właściwości osobiste oskarżonego, popełnienie przestępstwa pod wpływem alkoholu, uprzednia karalność, dotychczasowy sposób życia. Pobudki jakimi kierował się oskarżony popełniając przypisaną mu zbrodnię zasługują na jednoznaczne potępienie, bowiem nie ulega wątpliwości, że oskarżony dokonał tego czynu z błahego powodu, podczas przypadkowej kłótni z pokrzywdzonym. Po zabójstwie nie wyraził dezaprobaty dla swojego czynu. W żadnym stopniu nie zainteresował się stanem zdrowia ofiary. Próbował zatrzeć ślady, przekazując narzędzie zbrodni Ł. B.. Oskarżony działał przy tym, przy w pełni zachowanej zdolności rozeznania znaczenia swojego postępowania i pokierowania swoim postępowaniem.
Argumenty zawarte w apelacji oskarżonego nie przekonują. Skarżący wskazuje na okoliczności bezpośrednio poprzedzające czyn oskarżonego, a związane z rzekomym agresywnym zachowaniem się pokrzywdzonego M. M. (2). Prawdą jest, że między oskarżonym, a pokrzywdzonym doszło do kłótni. Chociaż nie ustalono, że oskarżony zainicjował samą sytuację konfliktową, to i tak nie ma żadnego usprawiedliwienia dla użycia przez niego noża. Ustalenia Sądu Okręgowego nie pozostawiają wątpliwości, że w żadnym momencie zdarzenia oskarżony nie mógł czuć się zagrożony zachowaniem pokrzywdzonego, który próbował nawet się wycofać z bójki z oskarżonym stwierdzając, że „ Ja się z nim nie biję, bo on ma nóż”(k736).
Fakt, że oskarżony był już karany za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu - wyrokiem Sądu Rejonowego w Jaśle z dnia 28 lutego 2011roku, został skazany na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat, za czyn z art. 157 § 1 k.k.- a w trakcie trwania okresu próby dopuścił się zbrodni zabójstwa, przeczy twierdzeniom skarżącego, że oskarżony „ustabilizował swoje życie”.
Zarzuty dotyczące orzeczonego środka karnego z art. 46 § 1 KK
Zarzut podniesiony w punkcie 1 apelacji oskarżycielki posiłkowej jest zasadny. Przepis art. 46 § 1 KK, w razie wydania wyroku skazującego, obliguje sąd, na wniosek osoby uprawnionej, do obligatoryjnego orzeczenia obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Interpretując ten przepis Sąd Okręgowy uznał, że na jego podstawie łączne orzeczenie obowiązku naprawienia szkody i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jest niedopuszczalne. Taka interpretacja cytowanego przepisu jest błędna. Dyspozycja art. 46 § 1 k.k. zawiera bowiem wyraźnie alternatywę łączną (wyraz: „lub”) wskazującą na uprawnienie sądu do jednoczesnego orzeczenia wobec skazanego obowiązku naprawienia szkody majątkowej (odszkodowania) i wynagrodzenia za szkodę niemajątkową (krzywdę) w postaci zadośćuczynienia. Taka wykładnia logiczno - językowa jest potwierdzona również przez ratio legis omawianego środka karnego. Skoro szkoda wyrządzona przestępstwem może przybrać postać zarówno szkody majątkowej, jak i niemajątkowej, to celowe jest przyznanie sądowi uprawnienia do jednoczesnego orzekania odszkodowania i zadośćuczynienia. Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej M. M. (1) w terminie złożył wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody oraz zasądzenie zadośćuczynienia, co obligowało Sąd do uwzględnienia obu roszczeń. Tymczasem Sąd meriti nie orzekł obowiązku naprawienia szkody majątkowej, pomimo, że jej wysokość nie budziła żadnych wątpliwości. Została bowiem udokumentowana fakturą VAT(k918). W tej sytuacji konieczna stała się zmiana zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od oskarżonego T. S. na rzecz oskarżycielki posiłkowej M. M. (1) 6600 złotych tytułem odszkodowania, ponad kwotę zadośćuczynienia orzeczoną w punkcie VI części rozstrzygającej.
W świetle dyrektyw z art. 53 k.k. w zw. z art.56 k.k. prawidłowo Sąd meriti ustalił kwotę 100 000 złotych, jaką oskarżony zobowiązany jest uiścić tytułem zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną przestępstwem pokrzywdzonej M. M. (1). Orzeczony środek karny obok funkcji rekompensacyjnej spełnia bowiem także funkcję penalną wobec oskarżonego. Obok rozmiaru krzywdy uwzględnić należało więc także obiektywne możliwości wywiązania się oskarżonego z nałożonego obowiązku oraz dolegliwość płynącą z orzeczonej kary pozbawienia wolności.
Mając to wszystko na uwadze należało orzec jak w części dyspozytywnej wyroku.
O kosztach nieopłaconej obrony z urzędu oskarżonego za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art. 29 prawa o adwokaturze (DzU nr 146/2009 r.,poz. 1188 ze zm.) i § 2 ust. 3, 14 ust. 1 pkt 5 oraz § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348 z póżn. zm.).
Sąd Apelacyjny na podstawie art. 634 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego T. S. z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa, uznając, iż nie jest w stanie ich ponieść z uwagi na orzeczenie długotrwałej kary pozbawienia wolności.