UZASADNIENIE

Ubezpieczony S. D. wniósł odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oddziału w Z. z dnia 16 grudnia 2010 r. oraz 24 lutego 2011 r., odmawiających mu prawa do emerytury nauczycielskiej. Podniósł, że decyzje są niezgodne ze stanem faktycznym, albowiem na dzień 31 grudnia 2008 r. posiada 30 letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym 20 letni okres pracy w szczególnym charakterze. Potwierdził opłacanie składki za okres podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego duchownych od 1 września 1990 r. do 31 grudnia 1990 r. w Oddziale ZUS S. w kwocie 26 400 zł. Składka za okres od 1 września 1983 r. do 30 czerwca 1989 r. została opłacona.

Organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniósł o oddalenie odwołań, wskazując iż ubezpieczony nie spełnia warunków do uzyskania prawa do emerytury, albowiem udokumentował jedynie 24 lata, 11 miesięcy i 3 dni stażu pracy, w tym 18 lat, 11 miesięcy oraz 14 dni pracy na stanowisku nauczyciela. Organ rentowy nie zaliczył okresów nauczania religii w punktach katechetycznych przy parafiach w S. K., G., S., P. od 1 września 1983 r. do 30 czerwca 1989 r. oraz okresu od 1 września 1990 r. do 31 grudnia 1990 r. w Szkole Podstawowej w G. z uwagi na brak dokumentów potwierdzających opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne duchownych za wskazane okresy podlegania temu ubezpieczeniu. Nie udokumentował również opłacenia składki za okres od 16 stycznia 1999 r. do 18 stycznia 1999 r.

Wyrokiem z dnia 23 maja 2011 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim zmienił zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Z. z dnia 16 grudnia 2010 r. oraz 24 lutego 2011 r. w ten sposób, że przyznał S. D. prawo do emerytury począwszy od 1 września 2010 r. Na skutek apelacji organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 23 maja 2011 r., Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z dnia 31 stycznia 2012 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gorzowie Wielkopolskim. Wskazał, iż zadaniem Sądu Okręgowego przy ponownym rozpoznaniu sprawy będzie ustalenie, czy za S. D. zostały opłacone składki za okres podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego duchownych od 1 września do 31 grudnia 1990 r. oraz od 16 do 18 stycznia 1999 r. Podał, że dopiero ustalenie tej kwestii umożliwi obliczenie ogólnego stażu ubezpieczonego z uwzględnieniem również okresu od 1 września 1983 r. do 30 czerwca 1989 r., a następnie ustalenie, czy okres pracy jako katecheta od 1 września 1983 r. do 30 czerwca 1989 r. jest okresem pracy nauczycielskiej.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 8 sierpnia 2012 r. oddalił odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił, że S. D. urodził się (...). W dniu 30 lipca 2010 r. złożył wniosek o emeryturę. Stosunek pracy ubezpieczonego uległ rozwiązaniu w dniu 31 sierpnia 2010 r., które nastąpiło na wniosek S. D. w związku z przejściem na emeryturę. Decyzjami z 16 grudnia 2010 r. oraz 24 lutego 2011 r. organ rentowy odmówił S. D. prawa do emerytury. Organ ustalił, że S. D. na dzień 31 sierpnia 2008 r. posiada ogólny staż pracy wynoszący 24 lata, 11 miesięcy i 3 dni, natomiast staż pracy w zawodzie nauczyciela wynosi 18 lat, 11 miesięcy i 14 dni. W okresie 1 września 1983 r. do 30 czerwca 1989 r. S. D. nauczał religii w przy parafialnych punktach katechetycznych w S. K., G., S. i P. w pełnym wymiarze czasu pracy to jest 26 godzin w tygodniu. W okresie od 1 września 1990 r. do 31 sierpnia 1991 r. ubezpieczony nauczał nieodpłatnie religii w Szkole Podstawowej w G. na podstawie umowy cywilno – prawnej w wymiarze 11/18. Ubezpieczony zgłosił się do ubezpieczenia z dniem 1 stycznia 1991 r. Uprzednio, z dniem 31 sierpnia 1990 r. został wyłączony z ubezpieczenia społecznego na terenie województwa (...) z tytułu pracy duszpasterskiej w parafii S.. Wpłaty z tytułu składek od września do grudnia 1990 r. w kwocie 26 400 zł zostały przekazane w dniu 29 stycznia 1992 r. z ZUS S. do Oddziału ZUS w Z., z uwagi na jego przejście do parafii w G. i jako nadpłaty pokryły późniejsze niedopłaty składek bieżących za luty 1992 r., maj 1993 r., lipiec 1993 r. oraz odsetki za grudzień 1992 r. Ubezpieczony nie opłacił składki na ubezpieczenie społeczne od 16 stycznia 1999 r. do 18 stycznia 1999 r. w okresie pomiędzy zakończeniem zatrudnienia w Szkole Podstawowej w B., a rozpoczęciem pracy w Szkole Podstawowej w N..

Kierując się treścią art. 88 ustawy Karta Nauczyciela (j. t. Dz. U. 2006, Nr 97 poz. 674 ze zm.) oraz art. 21 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu społecznym duchownych (Dz. U. z 1989 r., Nr 29 z 1989 r. poz. 156 ze zm.) i art. 6 ust. 1 pkt 10 i art. 13 pkt 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009, Nr 205, poz. 1585) w związku z art. 6 ust. 1 pkt 3 a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) Sąd Okręgowy zważył, że odwołania ubezpieczonego nie zasługiwały na uwzględnienie. Warunkiem przyznania prawa do emerytury nauczycielskiej, zgodnie ze szczegółowymi wytycznymi Sądu Apelacyjnego w Szczecinie oraz z wykładnią powołanych powyżej przepisów było wykazanie, czy ubezpieczony opłacił składki na ubezpieczenie społeczne w spornych okresach. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do ustalenia, by składki na ubezpieczenie społeczne za okres od 16 stycznia 1999 r. do 18 stycznia 1999 r. zostały przez ubezpieczonego opłacone. Już sam ten fakt powoduje, że ubezpieczony nie mógł nabyć prawa do emerytury nauczycielskiej. Warunkiem jej nabycia jest bowiem opłacenie składek na ubezpieczenie społeczne za cały okres podlegania temu ubezpieczeniu. Również za okres od 1 września 1990 r. do 31 grudnia 1990 r. składki nie zostały opłacone. Z materiału dowodowego sprawy wynika, że ubezpieczony nie pozostawał w stosunku pracy ze Szkołą Podstawową w G.. Ubezpieczony prowadził we wskazanej szkole nieodpłatne zajęcia nauki religii na podstawie umowy cywilno – prawnej, co na podstawie tak sformułowanej umowy, nie powodowało obowiązku ubezpieczenia społecznego. Ponadto, po zakończeniu pracy duszpasterskiej w S. został wyłączony z ubezpieczenia społecznego na terenie ówczesnego województwa (...), o czym został poinformowany. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Inspektoratu w S. poinformował również ubezpieczonego o powinności zgłoszenia się do ubezpieczenia społecznego do właściwego terytorialnie Oddziału ZUS w Z., pod który podlegał G., gdzie ubezpieczony zamieszkiwał i pracował nieodpłatnie w szkole podstawowej. Natomiast ubezpieczony nie dokonał zgłoszenia zgodnie z powiadomieniem go o tym obowiązku. Zgodnie z art. 27 ustawy o ubezpieczeniu społecznym duchownych to osoby duchowne były zobowiązane do zgłaszania się do ubezpieczenia za pośrednictwem swojej zwierzchniej instytucji diecezjalnej i zakonnej. Sąd Okręgowy dodał nadto, że wpłaty składek za wrzesień – grudzień 1990 r. w kwocie 26 400 zł zostały przekazane przez Inspektorat w S. do Oddziału ZUS w Z., z których pokryto późniejsze niedopłaty składek w 1992 r. i 1993 r. zgodnie z obowiązującymi wówczas zasadami rozliczania składek. Wskazane okoliczności nie dawały więc podstaw do przyznania ubezpieczonemu praw do emerytury nauczycielskiej, dlatego Sąd Okręgowy na podstawie oraz zgodnie z art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył ubezpieczony, który zarzucił orzeczeniu sprzeczność ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że ubezpieczony nie udowodnił opłacania składek na ubezpieczenie społeczne osób duchownych za okres od 1 września 1990 r. do 31 grudnia 1990 r. oraz od 16 stycznia 1999 r. do 18 stycznia 1999 r., co było warunkiem koniecznym zaliczenia do stażu pracy nauczycielskiej okresu od 1 września 1983 r. do 30 czerwca 1989 r. oraz naruszenie art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela w związku z art. 6 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez przyjęcie, że ubezpieczony nie posiada wymaganego okresu zatrudnienia uprawniającego go do emerytury. Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę wyroku i poprzedzającej go decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja ubezpieczonego okazała się niezasadna.

Sąd Okręgowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy przeprowadził wszechstronne i wyczerpujące postępowanie dowodowe na okoliczności związane z opłaceniem przez S. D. składek za okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu duchownych od 1 września do 31 grudnia 1990 r. oraz od 16 do 18 stycznia 1999 r. Wnioski, które Sąd I instancji wywiódł z całokształtu zgromadzonego materiału były uzasadnione i w niczym nie naruszały zasady swobodnej oceny dowodów. Na ich podstawie Sąd ponownie rozpoznający sprawę dokonał kompleksowych ustaleń faktycznych, poddając je prawidłowej subsumcji z przepisami prawa. Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia Sądu I instancji co do opisanego przezeń stanu faktycznego, jak również podziela ocenę prawną.

Jak wynika, z pisma z dnia 6 września 1991 r. nadesłanego przez K. K. D. w G. ksiądz S. D. odszedł z parafii w S. z dniem 24 sierpnia 1990 r. przechodząc do parafii w G.. Okoliczność tą zresztą przyznaje ubezpieczony. Jednocześnie w aktach sprawy znajduje się pismo ZUS Oddziału w G. Inspektoratu w S., z którego wynika, że S. D. został poinformowany o wyłączeniu z ubezpieczenia społecznego z tytułu pracy duszpasterskiej w parafii w S. z dniem 31 sierpnia 1990 r. oraz o tym, że wpłaty za okres od września do grudnia zostały przekazane do Oddziału ZUS w Z. w dniu 3 marca 1992 r., kiedy to zostały rozdysponowane na niedopłaty składek bieżących, tj. za luty 1992 r., maj 1993 r., lipiec 1993 r. i odsetki za wrzesień 1992 r. Akta sprawy dowodzą, że od 1 września 1990 r. do 31 sierpnia 1991 r. S. D. nieodpłatnie nauczał religii w szkole podstawowej w G. na podstawie umowy cywilno-prawnej. Brak jest przy tym dowodów oskładkowania tego stosunku prawnego. Przede wszystkim niesporne jest jednak ustalenie, że po odejściu z parafii w S. z dniem 24 sierpnia 1990 r. S. D. zgłosił się do ubezpieczenia społecznego jako duchowny Kościoła Katolickiego dopiero w dniu 10 stycznia 1991 r. i dopiero od tego czasu został objęty tym ubezpieczeniem, uiszczając należne składki.

W odpowiedzi na zarzuty apelacji powtórzenia wymaga, że wedle art. 27 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. to osoby duchowne były zobowiązane do zgłaszania się do ubezpieczenia za pośrednictwem swojej zwierzchniej instytucji diecezjalnej i zakonnej. Zgodnie zaś z § 3 instrukcji nr 6 Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 czerwca 1989 r. w sprawie wykonywania ubezpieczenia społecznego duchownych (Dz. Urz. ZUS z dnia 30 czerwca 1989 r.), wydanej na podstawie art. 27 ust. 3 i art. 31 ust. 5 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu społecznym duchownych (Dz. U. Nr 29, poz. 156) duchowny podlegający ubezpieczeniu społecznemu zobligowany był złożyć zgłoszenie do ubezpieczenia do instytucji diecezjalnej lub zakonnej w ciągu 30 dni od spełnienia przewidzianych w ustawie warunków do objęcia ubezpieczeniem. Instytucja diecezjalna lub zakonna potwierdzała zaś dane zawarte w prawidłowo sporządzonym zgłoszeniu do ubezpieczenia i w ciągu 7 dni przekazywała je właściwemu oddziałowi ZUS. Regulacja § 5 ust. 2 wspomnianej instrukcji stanowiła z kolei, że w przypadku zmiany miejsca zamieszkania, domu zakonnego lub klasztoru powodującej przejście na teren działania innego oddziału ZUS dokonuje się w tym oddziale, w terminie podanym w § 3 ust. 2 i 3, nowego zgłoszenia do ubezpieczenia, chyba że zmiana ta nadal nie powoduje zmiany oddziału ZUS. W analizowanym stanie faktycznym zmiana miejsca zamieszkania i służby duszpasterskiej spowodowała zmianę oddziału ZUS. Niedopełnienie przez S. D. powyższego obowiązku w związku z przejściem z diecezji w S. do parafii w G. przesądza zatem jednoznacznie o prawidłowości ustalenia, że za okres od 1 września 1990 r. do 31 grudnia 1990 r. nie mogły zostać opłacone za niego składki na ubezpieczenie społeczne duchownych. W świetle takich ustaleń oraz zgodnie z obowiązującymi wówczas zasadami rozliczania składek organ rentowy miał zatem prawo przekazać stwierdzoną nadpłatę składek na poczet powstałych niedopłat w 1992 r. i 1993 r.

Sąd Apelacyjny podzielił nadto ocenę materiału dowodowego sprawy dokonaną przez Sąd I instancji w zakresie ustalenia, że również w okresie od 16 do 18 stycznia 1999 r., to jest pomiędzy zakończeniem zatrudnienia w szkole podstawowej w B., a rozpoczęciem pracy w Szkole Podstawowej w N. ubezpieczony nie uiścił należnych składek, bowiem brak na tą okoliczność dowodów. Nadmienić wystarczy, że choć ubezpieczony kwestionuje powyższe ustalenie w petitum apelacji, zarzucając jego sprzeczność ze zgromadzonym materiałem dowodowym sprawy, to nie przedstawia żadnych merytorycznych argumentów na potwierdzenie tak sformułowanego zarzut, a w szczególności dowodu opłacenia należnej w tym okresie składki. Tak skonstruowane twierdzenia mają charakter wyłącznie polemiczny, stąd nie sposób dokonać ich weryfikacji.

Uwzględniając wszystko powyższe Sąd Okręgowy trafnie rozważył, że ubezpieczony nie spełnił przesłanek o których mowa w art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela warunkujących nabycie emerytury nauczycielskiej, w tym nie wykazał wymaganego okresu zatrudnienia. Zgodnie bowiem z wykładnią art. 6 ust. 1 pkt 3a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dokonaną w tej sprawie przez Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 31 stycznia 2012 r. (III AUa 462/11) brak dowodu opłacenia składek za S. D. za okres podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego duchownych od 1 września do 31 grudnia 1990 r. oraz od 16 do 18 stycznia 1999r. uniemożliwia doliczenie do ogólnego stażu ubezpieczeniowego nie tylko ww. okresów, ale również okresu sprzed 1 lipca 1989 r.

Wskazując na powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako nieuzasadnioną.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE