UZASADNIENIE

wyroku z dnia 27 marca 2013 r.

Wyrokiem z dnia 4 lipca 2012 r. Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił odwołanie Z. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 31 stycznia 2012 r. odmawiającej przeliczenia emerytury z zastosowaniem aktualnie obowiązującej kwoty bazowej.

Sąd Okręgowy ustalił, że Z. P. ur. (...) od 2 października 2003 roku pobierał wcześniejszą emeryturę przyznaną decyzją z dnia 30 października 2003 roku. W dniu 8 października 2008 roku wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie emerytury z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego. Decyzją z dnia 27 października 2008 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. przyznał Z. P. emeryturę od 2 października 2008 roku na podstawie art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U z 2009 r. nr 153, póz. 1227 ze zm.). Zważywszy, że wnioskodawca po przyznaniu wcześniejszej emerytury podlegał ubezpieczeniom społecznym przez co najmniej 30 miesięcy, organ rentowy w myśl przepisu art. 53 ust. 4 powołanej ustawy obliczył tzw. część socjalną świadczenia z zastosowaniem aktualnej kwoty bazowej 2 275,37 zł, obowiązującej w dacie zgłoszenia wniosku o świadczenie z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego. Z. P. odwołał się od tej decyzji domagając się ustalenia wg. aktualnej kwoty bazowej również tzw. części stażowej świadczenia. Odwołanie to zostało prawomocnie przez sąd oddalone (akta sygn. VIU 4615/08 ). W dniu 17 stycznia 2012 roku Z. P. złożył wniosek o przeliczenie pobieranej emerytury z zastosowaniem aktualnie obowiązującej kwoty bazowej, powołując się na podleganie ubezpieczeniom społecznym po ustaleniu uprawnień do emerytury z art. 27 ustawy wyżej powołanej przez okres ponad 30 miesięcy. Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił wnioskodawcy przeliczenia świadczenia.

Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Powołał się na treść art. 110 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (deformując jego treść). Stwierdził, że prawidłowo organ rentowy uznał, że art. 53 ust. 3 i 4 powołanej ustawy nie dotyczą ponownego obliczenia wysokości emerytury, a obliczenia emerytury dopiero ustalonej - w przypadku wnioskodawcy emerytury przyznanej na podstawie art. 27 ustawy od 2 października 2008 roku decyzją z dnia 30 października 2008 roku. (Uchwała SN z 10 września 2009 roku l UZP 6/09). Ponowne obliczenie wysokości emerytury z zastosowaniem aktualnie obowiązującej kwoty bazowej następuje w oparciu o art. 110 ustawy. Wnioskodawca nie spełnia warunków do przeliczenia świadczenia w świetle powyższego przepisu. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy wynosi 129%. Spełnienie wyłącznie warunku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez co najmniej 30 miesięcy nie uprawnia do ponownego obliczenia emerytury z zastosowaniem kwoty bazowej obowiązującej w dacie zgłoszenia wniosku o przeliczenie świadczenia. Mając na uwadze powyższe okoliczności na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku złożył Z. P. wnosząc o uchylenie wyroku i uwzględnienie jego wniosku z 17 stycznia 2012 r. o ponowne przeliczenie pobieranej emerytury z zastosowaniem aktualnie obowiązującej kwoty bazowej. W uzasadnieniu podniósł, że od 1 listopada 2003 r. przebywał na wcześniejszej emeryturze z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Przepracował w czasie jej trwania 37 miesięcy podlegając ubezpieczeniu społecznemu. Po ukończeniu 65 roku życia od 2 października 2008 r. uzyskał prawo do emerytury powszechnej i wystąpił o zmianę emerytury na powszechną i przeliczenie świadczenia wg aktualnie obowiązującej kwoty bazowej. ZUS przeliczył tylko część socjalną nie uwzględniając części stażowej. Na skutek odwołania Sąd Okręgowy i Apelacyjny stwierdził, że do całkowitego ustalenia emerytury potrzebny jest 30 miesięczny okres pracy, ale po przejściu na emeryturę powszechną. Będąc na emeryturze powszechnej od 2 października 2008 r. do 31 grudnia 2011 r. przepracował kolejne 39 miesięcy podlegając ubezpieczeniu społecznemu i złożył wniosek do ZUS o przeliczenie emerytury z zastosowaniem obowiązującej w tym momencie pełnej kwoty bazowej. Organ rentowy odmówił, a Sad Okręgowy oddalił odwołanie uznając, że art. 53 ust. 3 i 4 nie dotyczy ponownego obliczenia emerytury powszechnej przyznanej od dnia 2 października 2008 r. Stanowisko to uważa skarżący za niesłuszne, gdyż powołana przez sąd uchwała Sądu Najwyższego z 10 października 2009 r. I UZP 6/09 dotyczyła stanu faktycznego związanego z przepracowaniem 30 miesięcznego okresu pracy po uzyskaniu prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu wyroków Sądu Okręgowego i Apelacyjnego w poprzedniej sprawie zawarto istotne stwierdzenie, że „zastosowanie pełnej aktualnej kwoty bazowej nie jest możliwe z uwagi na brak podlegania ubezpieczeniu społecznemu przez so najmniej 30 miesięcy po nabyciu prawa do powszechnej emerytury”. W 2009 r. wnioskodawca tego warunku nie spełniał, ale w 2012 r. r. już tak, bo przepracował 39 miesięcy w czasie emerytury powszechnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Przed wszystkim należy zwrócić uwagę, że nie zachodzą w niniejszej sprawie przesłanki do zastosowania art. 110 i 111 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (tekst jednolity: Dz.U z 2009 r. nr 153, póz. 1227 ze zm). W przypadku art. 110 konieczne jest wskazanie do obliczenia podstawy wymiaru świadczenia podstawy przypadającej w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wnioskodawca takiej podstawy nie wskazuje. W praktyce chodzi o wskazanie do uwzględnienia wyliczenia podstawy zarobków stanowiących podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne uzyskanych już po przyznaniu emerytury. Przeliczenie to wchodzi w grę tylko w przypadku uzyskania wyższego niż dotychczasowy wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia. Z kolei przeliczenie na podstawie art. 111 dotyczy tylko wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia, ponieważ zgodnie z ust. 2 tego przepisu ewentualny nowy, wyższy wskaźnik mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia (zatem nie przez nową kwotę bazową). Zresztą z treści odwołania i apelacji wynika jednoznacznie, że skarżący nie powołuje się na treść tych przepisów (nie wskazuje też na żadne okoliczności pozwalające na ewentualne przeliczenie świadczenia na tych podstawach prawnych), lecz na treść art. 53 ustawy. Przepis ten stanowi, że emerytura wynosi:

1) 24 % kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2) po 1,3 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3) po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55.

Przy obliczaniu emerytury okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy (ust. 2). Emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury (ust. 3). Przepisu ust. 3 nie stosuje się, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (ust. 4).

Prawidłowo sąd pierwszej instancji powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 10 września 2009 r. I UZP 6/09 (OSNP 2010/5-6/72), zgodnie z którą kwotę bazową obowiązującą w dacie złożenia wniosku o emeryturę na podstawie art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) przez osobę mającą ustalone prawo do wcześniejszej emerytury, która podlegała co najmniej trzydzieści miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, uwzględnia się tylko do obliczenia części socjalnej później ustalanej emerytury (art. 53 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 tej ustawy). Uchwałę tę prawidłowo zastosowały sądy w poprzednim postępowaniu, kiedy organ rentowy słusznie przeliczył emeryturę uzyskaną w powszechnym wieku emerytalnym przy zastosowaniu nowej kwoty bazowej (z daty wniosku o tę emeryturę) tylko w stosunku do części socjalnej. W niniejszym postępowaniu ubezpieczony dąży do kolejnego przeliczenia kwoty bazowej w związku z podleganiem co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po nabyciu prawa do emerytury w wieku powszechnym. Żądanie to nie może zostać uwzględnione. Przeliczenie określone w art. 53 ust. 4 w związku z ust. 3 ustawy ma charakter jednorazowy. Dotyczy tylko sytuacji, gdy ubezpieczony pobierał wcześniej rentę lub emeryturę (wcześniejszą lub w obniżonym wieku), po czym osiąga powszechny wiek emerytalny i występuje o przeliczenie emerytury w trybie art. 53 ust. 3 i 4. Tego typu sytuacja miała już miejsce w przypadku wnioskodawcy i kwota bazowa w zakresie składnika socjalnego została już zgodnie z tym przepisem przeliczona po uzyskaniu powszechnego wieku emerytalnego (65 lat). Powołany przepis nie znajduje kolejnego zastosowania po podleganiu co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po nabyciu prawa do emerytury w wieku powszechnym. Wynika to jednoznacznie z odwołania się przez art. 53 ust. 3, a co za tym idzie także ust. 4, do sytuacji, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy, czyli w przypadku wnioskodawcy uzyskania prawa do emerytury w wieku powszechnym w przypadku wcześniejszego ustalenia prawa do emerytury (wcześniejszej lub w obniżonym wieku).

Należy przyznać rację skarżącemu, że w uzasadnieniu Sądu Apelacyjnego rozpoznającego sprawę poprzednio, znalazło sie niezręczne sformułowanie sugerujące możliwość zastosowania pełnej, aktualnej kwoty bazowej po podleganiu ubezpieczeniu społecznemu przez co najmniej 30 miesięcy po nabyciu prawa do powszechnej emerytury, ale twierdzenie to nie znajduje uzasadnienia wobec treści powołanych przepisów i Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie poglądu tego nie podziela. Jednocześnie sąd w niniejszym postępowaniu nie jest związany wyrażonym wówczas poglądem, ponieważ ówczesna sprawa dotyczyła przeliczenia emerytury, do której prawo powstało w powszechnym wieku emerytalnym. Przeliczenie emerytury w poprzednim postępowaniu zostało przeprowadzone prawidłowo, jak to już wyżej wskazano z ograniczeniem zastosowania nowej kwoty bazowej do składnika socjalnego świadczenia. Niniejsza sprawa dotyczy przeliczenia emerytury uzyskanej w wieku powszechnym, po wykazaniu 30 miesięcy podlegania ubezpieczeniu po dacie jej osiągnięcia. Wniosek o jej przeliczenie na podstawie art. 53 z zastosowaniem aktualnej kwoty bazowej jest bezzasadny.

Na koniec wreszcie zauważyć należy, że w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2008 r. I UZP 1/08 (OSNP 2008/23-24/353) dopuszczono możliwość przeliczenia wysokości emerytury zarówno w części socjalnej, jak i części stażowej, po okresie podlegania przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu, ale tylko w przypadku przeliczenia emerytury na podstawie art. 110 ustawy, który w niniejszej sprawie nie stanowi podstawy wniosku o przeliczenie. Sytuację tę wyjaśnił Sąd Najwyższy w cytowanej wyżej uchwale z 10 września 2009 r. I UZP 6/09, stwierdzając między innymi, że przepisy art. 53 i art. 110 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dotyczą niezależnych regulacji ustawy emerytalnej, których sensu nie można korygować przez wzajemnie odwoływanie się jednej do drugiej. Art. 53 nie dotyczy ustalania podstawy wymiaru emerytury i już tylko w tym znaczeniu jest rozłączny z art. 110. Między przepisami art. 53 i art. 110 nie ma zależności ogólnej i szczególnej.

Wobec powyższego na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE