KIO/UZP 850/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
-
Protokolanci:Dorota Witak
Powołane przepisy:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt: KIO/UZP 850/08
WYROK
z dnia 29 sierpnia 2008 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Grzegorz Mazurek
Członkowie: Izabela Niedziałek
Marzena Ordysińska
Protokolant: Dorota Witak
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2008 r. w Warszawie odwołania
wniesionego przez Grupę Doradczą Sienna Sp. z o.o., 00-443 Warszawa, ul.
Górnośląska 1/188 od rozstrzygnięcia przez zamawiającego Ministerstwo Infrastruktury,
00-928 Warszawa, ul. Chałubińskiego 4/6 protestu z dnia 29 lipca 2008 r.
orzeka:
1. Uwzględnia odwołanie i unieważnia postępowanie,
2. kosztami postępowania obciąża Ministerstwo Infrastruktury, 00-928 Warszawa, ul.
Chałubińskiego 4/6 i nakazuje:
1) zaliczyć na rzecz Urzędu Zamówień Publicznych koszty w wysokości
4 064 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące sześćdziesiąt cztery złote zero groszy)
z kwoty wpisu uiszczonego przez Grupę Doradczą Sienna Sp. z o.o., 00-
443 Warszawa, ul. Górnośląska 1/188,
2) dokonać wpłaty kwoty 4 064 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące sześćdziesiąt
cztery złote zero groszy) przez Ministerstwo Infrastruktury, 00-928
Warszawa, ul. Chałubińskiego 4/6 na rzecz Grupy Doradczą Sienna Sp. z
o.o., 00-443 Warszawa, ul. Górnośląska 1/188, stanowiącej uzasadnione
koszty strony poniesione z tytułu wpisu,
3) dokonać wpłaty kwoty 00 zł 00 gr (słownie: xxx) przez xxx na rzecz Urzędu
Zamówień Publicznych na rachunek dochodów własnych UZP,
4) dokonać zwrotu kwoty 15 936 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy dziewięćset
trzydzieści sześć złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych Urzędu
Zamówień Publicznych na rzecz Grupy Doradczą Sienna Sp. z o.o., 00-443
Warszawa, ul. Górnośląska 1/188.
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Ministerstwo Infrastruktury prowadzi postępowanie o udzielenie
zamówienia publicznego na „Wyłonienie konsultantów, którzy będą świadczyć usługi prawne
dla Ministerstwa Infrastruktury w zakresie przygotowania i oceny projektów, procedury
przetargowej, kontraktowania oraz systemu zarządzania projektami Funduszu Spójności w
sektorze transportu oraz zawarcie z nimi umowy ramowej”. Ogłoszenie o zamówieniu zostało
opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 2008/S 136-182171 z dnia
16.07.2008r.
W dniu 30.07.2008r. protest dotyczący postanowień ww. ogłoszenia oraz treści
Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia w przedmiotowym postępowaniu złożyła
Grupa Doradcza Sienna sp. z o.o.
Zarzucono zamawiającemu naruszenie art. 7 ust. 1 i art. 22 ust. 2 ustawy Pzp
poprzez opisanie warunków udziału w postępowaniu w sposób utrudniający uczciwą
konkurencję. Ponadto zarzucono zamawiającemu naruszenie art. 91 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt
5 ustawy poprzez ustalenie sposobu oceny ofert w sposób, który nie zapewnia wyboru oferty
obiektywnie najkorzystniejszej.
Zażądano dostosowania treści ogłoszenia o zamówieniu i siwz do przepisów
obowiązującego prawa a w przypadku braku możliwości zmodyfikowania treści ogłoszenia o
zamówieniu i siwz, unieważnienia prowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 7 ustawy.
W argumentacji protestujący zakwestionował warunek wymaganego doświadczenia
jaki określił zamawiający w ogłoszeniu i SIWZ. Warunek dotyczył zrealizowania minimum 3
zamówień o wartości co najmniej 300 000 euro łącznie o podobnym zakresie jak przedmiot
zamówień, które będą udzielane na podstawie umowy ramowej tj. doradztwa prawnego z
zakresu m.in. prawa zamówień publicznych oraz przy przygotowaniu i wyborze projektów
inwestycyjnych, realizowanych przy wyborze projektów unijnych. Protestujący wskazał, że
wyklucza to z postępowania wykonawców zdolnych do realizacji zamówienia ale nie
posiadających wymaganego doświadczenia a ponadto podkreślił specyficzny charakter usług
doradztwa prawnego. Wskazano ponadto, że warunek polegający na posiadaniu
doświadczenia polegającego na wykonaniu co najmniej 3 zamówień o wartości 300 000
każde - jest znacząco wygórowany w stosunku do przedmiotu zamówienia gdyż w ramach
umowy zamawiający zamierza podpisać kilkadziesiąt umów „skonkretyzowanych” na
określone zakresy prac a wartość 300 000 jest ¼ całej umowy ramowej. Zakwestionowano
również uzależnianie warunku posiadanego doświadczenia od wartości wykonanej usługi i
wskazano, że w przypadku usług prawniczych godziny pracy eksperta różnią się znacznie i
nie zależy to od obiektywnych i mierzalnych czynników. W wyniku powyższego zamawiający
nie uzyskuje obiektywnie wiedzy o doświadczeniu wykonawcy a jedynie o stawkach, jakie są
przez niego stosowane na rynku. Wskazano, że zamawiający nie powinien brać pod uwagę
wartości zrealizowanego zamówienia ale jej zakres. Następnie protestujący wskazał na
orzeczenia Zespołów Arbitrów potwierdzające jego argumentację.
Kolejnym zarzutem było wskazanie na bezzasadność warunku dotyczącego
dysponowania przez wykonawcę osobami zdolnymi do wykonania zamówienia. Podkreślono,
że nieuprawnione jest żądanie od kluczowego eksperta prawnego i prawników specjalistów
ukończenia aplikacji radcowskiej lub adwokackiej lub wykazania, że znajdują się w toku
wykonywania owych aplikacji. W ocenie protestującego wymóg ten nie znajduje żadnego
oparcia w przedmiocie zamówienia. Protestujący zacytował załącznik nr 1 do SIWZ który
określał przedmiot zamówienia i konkludował, że w skład przedmiotu zamówienia nie
wchodzi nawet wykonywanie zastępstwa prawnego jak również postępowań objętych
przymusem adwokackim – przed Sądem Najwyższym, Naczelnym Sądem Administracyjnym
czy Trybunałem Konstytucyjnym. Następnie wskazał na orzeczenie KIO dotyczące
konieczności adekwatności warunków udziału w postępowaniu do przedmiotu zamówienia.
Protestujący zakwestionował następnie opis kryterium wyboru oferty
najkorzystniejszej – średnią stawkę godzinową grupy osób : kluczowego eksperta prawnego,
prawnika specjalisty ds. zamówień publicznych, prawnika specjalisty ds. prawa
budowlanego, prawnika specjalisty ds. prawa ochrony środowiska - jako podstawę wyboru
oferty. Wskazano, że faktyczna cena oferty zawsze zależeć będzie od liczby godzin
przeznaczonych do wykorzystania przez danego eksperta. Określenie kryterium w ten
sposób prowadzić może do wyboru oferty która nie będzie najkorzystniejszą.
Na koniec protestujący zarzucił błąd w zapisach projektu umowy ramowej gdzie w § 7
ust. 1 wskazano maksymalną wysokość wynagrodzenia – 1 185 600 jak również liczbę
godzin – 1560 co powoduje, że średnia stawka do wykonawcy wynosi 760 zł. Wynika z tego,
że oferta wybranego wykonawcy ma już określoną – dość wysoką jak na tego typu usługi
stawkę godzinową.
W dniu 5.08.2008r. przystąpienie do postępowania protestacyjnego złożyła
Kancelaria Radców Prawnych Stopczyk & Mikulski Spółka Komandytowa. Wniesiono o
uwzględnienie wszystkich zarzutów zawartych w proteście.
Zamawiający w dniu 8.08.2008r. dokonał rozstrzygnięcia protestu poprzez jego
oddalenie.
Odnośnie zarzutu dotyczącego wymaganego doświadczenia wskazano, że
protestujący nieprawidłowo zrozumiał zapisy ogłoszenia i SIWZ. Podkreślono, że w celu
spełnienia tego warunku wystarczy, że dany podmiot wykona wiele zamówień które w sumie
dadzą 300 000 zł. Zwyczajowa wartość podobnych usług znana jest zamawiającemu z
kontroli dokumentacji przetargowych w postępowaniach przeprowadzanych przez
Beneficjentów środków Funduszu Spójności dotyczących m.in. zlecania przez Beneficjentów
usług doradczych, wydawania opinii i wykonywania analiz. Dalej zacytowano komentarz pod
red. T. Czajkowskiego na potwierdzenie swojej argumentacji. Wskazano ponadto na
zasadność podpisania umowy ramowej w przypadku niemożności szczegółowego określenia
z góry przedmiotu zamówienia. Następnie wskazano na czynniki od jakich zależy wybór
firmy świadczącej usługi prawne odnosząc się do podziału na sektor publiczny i prywatny i
podsumowano, że cena, będąca wartością konkretnych rozwiązań jest wypadkową
wszystkich wcześniej wymienionych czynników oraz instrumentem do określenia
minimalnych standardów, których zamawiający oczekuje od strony wykonawców.
Odnośnie zarzutu dotyczącego ukończenia aplikacji radcowskiej lub adwokackiej lub
wykazania, że znajdują się w toku wykonywania owych aplikacji - kluczowego eksperta
prawnego i prawników specjalistów zamawiający wskazał na brzmienie art. 36 ust. 1 pkt 2 i 5
z którego wynika, że ustalenie w SIWZ opisu przedmiotu zamówienia oraz warunków udziału
w postępowaniu jest podstawowym obowiązkiem Zamawiającego. Wskazano, że posiadanie
aplikacji lub aplikacji w toku jest obiektywnym instrumentem, który pozwala określić
minimalny poziom wiedzy, a w przypadku wymogu ukończonej aplikacji, także
doświadczenia osób wskazanych do wykonania zamówienia. Wskazano na orzeczenie KIO
odnośnie adekwatności warunków do przedmiotu zamówienia. Następnie podkreślono, że
wykonanie przedmiotu zamówienia wymaga specjalistycznej wiedzy i dużego doświadczenia
i od rzetelności i wysokiego poziomu merytorycznego wykonawcy świadczącego pomoc
prawną może zależeć powodzenie przy realizacji inwestycji transportowych o strategicznym
znaczenia dla Polski, finansowanych ze środków UE. Wskazano dalej, że definicja pomocy
prawnej jest na tyle szeroka, że znajdują się w niej wskazane w opisie przedmiotu
zamówienia formy świadczenia usług/doradztwa prawnego. Podniesiono, że opis przedmiot
zamówienia obejmuje wsparcie w przygotowaniu wniosków o dofinansowanie z Funduszu
Spójności oraz rozstrzyganie kwestii prawnych związanych z zasadami kwalifikowalności
kosztów w ramach projektów Funduszu Spójności na wszystkich etapach realizacji projektów
a każda z tych czynności może zawierać w sobie zarówno usługi prawne o charakterze
czysto doradczym, jaki i zastępstwo prawne i procesowe. Wskazano dalej, że właściwym
wydaje się przekazywanie do Komisji Europejskiej opinii prawnych sporządzonych przez
adwokata lub radcę prawnego. Ponadto wskazano, że nieokreślenie warunku ukończenia
aplikacji adwokackiej albo radcowskiej bądź aplikacji w toku może skutkować świadczenie
przez wykonawcę usług prawnych na niedostatecznie wysokim poziomie oraz w
niedostatecznie szerokim zakresie. Na koniec podkreślono, że kwestionowany warunek nie
ogranicza kręgu potencjalnych wykonawców do kilku lub kilkudziesięciu gdyż istnieje grupa
kilkuset wykonawców którzy mogą spełniać warunki zawarte w SIWZ.
Odnośnie zarzutu dotyczącego określenia kryterium ceny w SIWZ – wskazano, że nie
da się precyzyjnie określić ilości godzin zlecanych konkretnemu specjaliście. Stawki
określone w umowie zgodnie z ideą umowy ramowej będą miały charakter maksymalny.
Zaoferowanie niższej ceny przez wykonawcę jest pożądane ze strony Zamawiającego, który
będzie zobowiązany do wyboru oferty najkorzystniejszej, kierując się, między innymi
stawkami za pracę konkretnego eksperta przy konkretnym zamówieniu. Na koniec
podniesiono, że każda z cen jednostkowych będzie oddzielnym kryterium – mającym wagę
25%.
Odnośnie zarzutu popełnienia błędu w zapisach projektu umowy ramowej przy
określaniu wysokości wynagrodzenia – wskazano, że Zamawiający określił kwotę, jaką jest w
stanie przeznaczyć na realizację umowy ramowej. Dodano, że w ten sposób zostały
przedstawione jedne z podstawowych warunków dotyczących zamówień, które udzielone
zostaną w przyszłości. Następnie przywołano brzmienie art. 2 pkt 9a ustawy Prawo
zamówień publicznych oraz zacytowano fragment komentarza pod red. T. Czajkowskiego w
celu przybliżenia definicji umowy ramowej. Na koniec konkludowano, że pomimo istnienia
zapisu określającego maksymalną kwotę przeznaczoną przez zamawiającego na realizację
umowy ramowej oraz maksymalną ilość godzin, stawki godzinowe przedstawione przez
wykonawców z którymi podpisana zostanie umowa ramowe, nie są w chwili obecnej do
przewidzenia.
W dniu 13.08.2008r. protestujący wniósł odwołanie od ww. rozstrzygnięcia protestu.
Zarzucono czynnościom zamawiającego naruszenie art. 7 ust. 1 i art. 22 ust. 2 ustawy
Prawo zamówień publicznych poprzez opisanie warunków udziału w postępowaniu w sposób
utrudniający uczciwą konkurencję oraz naruszenie art. 91 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy
Pzp przez ustalenie sposobu oceny ofert w sposób nie zapewniający wyboru oferty
obiektywnie najkorzystniejszej. Wniesiono o dostosowanie treści ogłoszenia o zamówieniu i
SIWZ do przepisów obowiązującego prawa a w przypadku niemożności dokonania
modyfikacji o unieważnienie prowadzonego postępowania ona podstawie art. 93 ust. 1 pkt 7
ustawy Pzp. Powtórzono argumentację zawartą w proteście a ponadto dodano, że warunek
dotyczący doświadczenia został doprecyzowany w rozstrzygnięciu protestu a w ogłoszeniu i
SIWZ został określony niejasno. Ograniczenie uczciwej konkurencji polega również na
wskazaniu zakresu merytorycznego usług potwierdzających wymagane doświadczenie –
zamówienia publiczne oraz przy przygotowaniu i wyborze projektów inwestycyjnych,
realizowanych przy udziale środków unijnych. W ocenie odwołującego nie ma różnicy
pomiędzy udzielaniem zamówień publicznych finansowanych z udziałem środków
pochodzących z UE a zamówień publicznych finansowanych ze środków budżetowych.
Ponadto odwołujący wskazał, że nie jest mu wiadome co oznacza „wybór projektów
inwestycyjnych”.
Odnośnie warunku dotyczącego dysponowania odpowiednią kadrą powtórzono
argumentację wynikającą z protestu a ponadto dodano, że w rozstrzygnięciu protestu
zamawiający poinformował, że na podstawie umowy ramowej będzie zlecać również usługi
prawnicze nie mieszczące się w zakresie opisu przedmiotu zamówienia. Zakwestionowano
również rozstrzygnięcie w zakresie sporządzenia opinii przekazywanych do Komisji
Europejskiej. Na koniec podkreślono, że sporządzanie analiz prawnych może być wykonane
prawidłowo przez osobę z tytułem doktora nauk prawnych oraz osobę z odpowiednim
wykształceniem i wieloletnim doświadczeniem a przepisy art. 22 ustawy Prawo zamówień
publicznych w zw. z § 1 ust. 2 pkt 6 ustawy Pzp nie pozostawiają wątpliwości, że wymóg
legitymowania się uprawnieniami jest warunkiem błędnym w przypadku jeśli nie wymaga
tego przedmiot zamówienia.
Odnośnie zarzutu dotyczącego kryterium ceny odwołujący powtórzył argumentację
wynikającą z protestu a ponadto wskazał, że zamawiający w rozstrzygnięciu protestu
zmodyfikował w nieuprawniony sposób kryteria oceny ofert wprowadzając wagi dla
poszczególnych cen.
Odnośnie zarzutu dotyczącego błędu w zapisach projektu umowy ramowej
powtórzono argumentację wynikającą z protestu a ponadto dodano, że zapis dotyczący
średniej stawki dla wykonawcy w wys. 760 zł w połączeniu z warunkiem udziału w
postępowaniu dotyczącym doświadczenia wykonawcy przesądza, z kim zostanie zawarta
umowa.
W dniu 29.08.2008r. przystąpienie do postępowania odwoławczego złożyła
Kancelaria Radców Prawnych Stopczyk & Mikulski sp. k. opowiadając się po stronie
Zamawiającego i wnosząc o oddalenie odwołania w całości jako całkowicie bezzasadnego.
Krajowa Izba Odwoławcza po przeprowadzeniu rozprawy i dokonaniu analizy
dokumentacji postępowania postanowiła uwzględnić odwołanie i unieważnić postępowanie.
Odnośnie zarzutów dotyczących sformułowania warunku wymaganego
doświadczenia – kluczowym dla rozstrzygnięcia w tej kwestii jest analiza treści warunku w
ogłoszeniu i SIWZ. Warunek ten został określony w taki sposób, że wskazuje na
konieczność wykonywania doradztwa prawnego m.in. z zakresu zamówień publicznych oraz
przy przygotowaniu i wyborze projektów inwestycyjnych, realizowanych przy udziale środków
unijnych na łączną kwotę 300 000 zł w ciągu ostatnich 3 lat przed wszczęciem
postępowania. Spójnik „oraz” wskazuje na konieczność posiadania doświadczeń zarówno w
doradztwie przy zamówieniach publicznych jak również przy przygotowaniu i wyborze
projektów inwestycyjnych, realizowanych przy udziale środków unijnych. Należy wskazać, że
wedle interpretacji zamawiającego w ramach kwoty 300 000 zł powinny być wykonywane –
zarówno doradztwo w zakresie zamówień publicznych jak i doradztwo w zakresie
przygotowania i wyboru projektów inwestycyjnych, realizowanych przy udziale środków
unijnych. Zamawiający wskazał jednak, że nie ma znaczenia wartość poszczególnych
rodzajów usług – ważne jest jedynie, żeby w ramach łącznej kwoty co najmniej 300 000 zł
wystąpiły obydwie. Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że nie jest to warunek wygórowany i
utrudniający uczciwą konkurencję. Ilość projektów inwestycyjnych realizowanych przy
udziale środków unijnych na terenie Rzeczpospolitej Polskiej w ostatnich latach jak również
ilość środków wydatkowanych przez zamawiających w ramach zamówień publicznych
pozwalają za zasadne uznać twierdzenie o dużej liczbie podmiotów które mogłyby spełnić
warunek postawiony przez zamawiającego. Należy również podkreślić możliwość tworzenia
konsorcjów w celu wspólnego ubiegania się o udzielenie zamówienia.
Odnośnie zarzutu dotyczącego warunku ukończenia aplikacji radcowskiej lub
adwokackiej lub bycia w trakcie jej wykonywania przez kluczowego eksperta prawnego oraz
prawników specjalistów – Krajowa Izba Odwoławcza uznała go za uzasadniony.
śądanie posiadania uprawnień do określonej działalności w postępowaniu powinno
być uzasadnione przedmiotem zamówienia – aplikacja adwokacka lub radcowska umożliwia
m.in. wykonywanie czynności zastępstwa procesowego przed sądami a w ramach
przedmiotu zamówienia w niniejszym postępowaniu nie ma czynności zastrzeżonych dla
aplikantów, radców prawnych i adwokatów.
Argumentacja zamawiającego o potwierdzaniu doświadczenia oraz kwalifikacji
danego specjalisty przez udział w aplikacji jest bezzasadna w kontekście dyskryminacji
prawników praktyków z wieloletnim doświadczeniem w zakresie zamówień publicznych,
prawa budowlanego czy prawa ochrony środowiska oraz prawników z tytułami naukowymi w
zakresie nauk prawnych. Należy również wskazać na to, że zarówno prawo zamówień
publicznych, prawo budowlane jak i prawo ochrony środowiska są gałęziami prawa
charakteryzującymi się częstymi czynnościami przed urzędami administracji gdzie
niekonieczne jest posiadanie uprawnień radcy prawnego czy adwokata w celu dokonywania
czynności. Występują w tym zakresie prawnicy o dużym doświadczeniu praktycznym ale bez
wymaganych przez zamawiającego aplikacji prawniczych.
Odnośnie zarzutu dotyczącego sposobu sformułowania kryterium cenowego w
postępowaniu w sposób uniemożliwiający prawidłową ocenę najkorzystniejszej oferty –
Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że znajduje on uzasadnienie.
Kluczowym aspektem w zakresie rozstrzygnięcia odnośnie tego zarzutu było nie
określenie przez zamawiającego przewidywanych ilości rodzajów poszczególnych usług
jakie zostaną wykonane w wyniku zrealizowania kwoty z umowy ramowej (nawet w
przybliżeniu). Powoduje to w efekcie, że wybór oferty w oparciu o średnią stawkę godzinową
za godzinę pracy kluczowego eksperta prawnego, prawnika specjalisty ds. zamówień
publicznych, prawnika specjalisty ds. prawa budowlanego i prawnika specjalisty ds. prawa
ochrony środowiska nastąpić może z naruszeniem art. 91 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy
Prawo zamówień publicznych. W przypadku gdy wykonawcy mieliby informację o
przybliżonych ilościach godzin przeznaczonych do wykorzystania dla poszczególnych
specjalistów – np. na pracę specjalisty ds. prawa ochrony środowiska zostanie
przeznaczonych tylko 100 godzin a na pracę specjalisty ds. zamówień publicznych 500
godzin wtedy również mogliby dokonać prawidłowej kalkulacji cen w ofertach –
nawiązujących do rzeczywistych kosztów.
Należy jednak wskazać, że przy charakterze usług oraz rodzaju umowy jaka ma być
podpisana w wyniku przeprowadzenia przedmiotowego postępowania wskazanie dotyczące
ilości godzin jakie zostaną w przyszłości przeprowadzone przez każdego ze specjalistów jest
znacznie utrudnione. Tym samym podkreślić należy innowacyjność przedmiotowego
postępowania stanowiącego próbę zastosowania trybu konkurencyjnego dla usługi
prawniczej o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych.
W wyniku uwzględnienia zarzutu dotyczącego warunku dysponowania osobami
zdolnymi do wykonania zamówienia w cz. X pkt 2 SIWZ oraz zarzutu dotyczącego określenia
kryterium cenowego w cz. XVI i XVII SIWZ Krajowa Izba Odwoławcza mając na uwadze
brzmienie art. 38 ust. 5 ustawy Prawo zamówień publicznych postanowiła unieważnić
postępowanie na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 7 ustawy Prawo zamówień publicznych w
wyniku uwzględnienia wniosku odwołującego zawartego w odwołaniu i popartego na
rozprawie.
Z uwagi na powyższe orzeczono jak na wstępie.
O kosztach orzeczono stosownie do wyniku sprawy na podstawie art. 191 ust.6 i 7 ustawy
Pzp.
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych
do Sądu Okręgowego w Warszawie..
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
_____
*
niepotrzebne skreślić
WYROK
z dnia 29 sierpnia 2008 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Grzegorz Mazurek
Członkowie: Izabela Niedziałek
Marzena Ordysińska
Protokolant: Dorota Witak
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2008 r. w Warszawie odwołania
wniesionego przez Grupę Doradczą Sienna Sp. z o.o., 00-443 Warszawa, ul.
Górnośląska 1/188 od rozstrzygnięcia przez zamawiającego Ministerstwo Infrastruktury,
00-928 Warszawa, ul. Chałubińskiego 4/6 protestu z dnia 29 lipca 2008 r.
orzeka:
1. Uwzględnia odwołanie i unieważnia postępowanie,
2. kosztami postępowania obciąża Ministerstwo Infrastruktury, 00-928 Warszawa, ul.
Chałubińskiego 4/6 i nakazuje:
1) zaliczyć na rzecz Urzędu Zamówień Publicznych koszty w wysokości
4 064 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące sześćdziesiąt cztery złote zero groszy)
z kwoty wpisu uiszczonego przez Grupę Doradczą Sienna Sp. z o.o., 00-
443 Warszawa, ul. Górnośląska 1/188,
2) dokonać wpłaty kwoty 4 064 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące sześćdziesiąt
cztery złote zero groszy) przez Ministerstwo Infrastruktury, 00-928
Warszawa, ul. Chałubińskiego 4/6 na rzecz Grupy Doradczą Sienna Sp. z
o.o., 00-443 Warszawa, ul. Górnośląska 1/188, stanowiącej uzasadnione
koszty strony poniesione z tytułu wpisu,
3) dokonać wpłaty kwoty 00 zł 00 gr (słownie: xxx) przez xxx na rzecz Urzędu
Zamówień Publicznych na rachunek dochodów własnych UZP,
4) dokonać zwrotu kwoty 15 936 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy dziewięćset
trzydzieści sześć złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych Urzędu
Zamówień Publicznych na rzecz Grupy Doradczą Sienna Sp. z o.o., 00-443
Warszawa, ul. Górnośląska 1/188.
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Ministerstwo Infrastruktury prowadzi postępowanie o udzielenie
zamówienia publicznego na „Wyłonienie konsultantów, którzy będą świadczyć usługi prawne
dla Ministerstwa Infrastruktury w zakresie przygotowania i oceny projektów, procedury
przetargowej, kontraktowania oraz systemu zarządzania projektami Funduszu Spójności w
sektorze transportu oraz zawarcie z nimi umowy ramowej”. Ogłoszenie o zamówieniu zostało
opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 2008/S 136-182171 z dnia
16.07.2008r.
W dniu 30.07.2008r. protest dotyczący postanowień ww. ogłoszenia oraz treści
Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia w przedmiotowym postępowaniu złożyła
Grupa Doradcza Sienna sp. z o.o.
Zarzucono zamawiającemu naruszenie art. 7 ust. 1 i art. 22 ust. 2 ustawy Pzp
poprzez opisanie warunków udziału w postępowaniu w sposób utrudniający uczciwą
konkurencję. Ponadto zarzucono zamawiającemu naruszenie art. 91 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt
5 ustawy poprzez ustalenie sposobu oceny ofert w sposób, który nie zapewnia wyboru oferty
obiektywnie najkorzystniejszej.
Zażądano dostosowania treści ogłoszenia o zamówieniu i siwz do przepisów
obowiązującego prawa a w przypadku braku możliwości zmodyfikowania treści ogłoszenia o
zamówieniu i siwz, unieważnienia prowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 7 ustawy.
W argumentacji protestujący zakwestionował warunek wymaganego doświadczenia
jaki określił zamawiający w ogłoszeniu i SIWZ. Warunek dotyczył zrealizowania minimum 3
zamówień o wartości co najmniej 300 000 euro łącznie o podobnym zakresie jak przedmiot
zamówień, które będą udzielane na podstawie umowy ramowej tj. doradztwa prawnego z
zakresu m.in. prawa zamówień publicznych oraz przy przygotowaniu i wyborze projektów
inwestycyjnych, realizowanych przy wyborze projektów unijnych. Protestujący wskazał, że
wyklucza to z postępowania wykonawców zdolnych do realizacji zamówienia ale nie
posiadających wymaganego doświadczenia a ponadto podkreślił specyficzny charakter usług
doradztwa prawnego. Wskazano ponadto, że warunek polegający na posiadaniu
doświadczenia polegającego na wykonaniu co najmniej 3 zamówień o wartości 300 000
każde - jest znacząco wygórowany w stosunku do przedmiotu zamówienia gdyż w ramach
umowy zamawiający zamierza podpisać kilkadziesiąt umów „skonkretyzowanych” na
określone zakresy prac a wartość 300 000 jest ¼ całej umowy ramowej. Zakwestionowano
również uzależnianie warunku posiadanego doświadczenia od wartości wykonanej usługi i
wskazano, że w przypadku usług prawniczych godziny pracy eksperta różnią się znacznie i
nie zależy to od obiektywnych i mierzalnych czynników. W wyniku powyższego zamawiający
nie uzyskuje obiektywnie wiedzy o doświadczeniu wykonawcy a jedynie o stawkach, jakie są
przez niego stosowane na rynku. Wskazano, że zamawiający nie powinien brać pod uwagę
wartości zrealizowanego zamówienia ale jej zakres. Następnie protestujący wskazał na
orzeczenia Zespołów Arbitrów potwierdzające jego argumentację.
Kolejnym zarzutem było wskazanie na bezzasadność warunku dotyczącego
dysponowania przez wykonawcę osobami zdolnymi do wykonania zamówienia. Podkreślono,
że nieuprawnione jest żądanie od kluczowego eksperta prawnego i prawników specjalistów
ukończenia aplikacji radcowskiej lub adwokackiej lub wykazania, że znajdują się w toku
wykonywania owych aplikacji. W ocenie protestującego wymóg ten nie znajduje żadnego
oparcia w przedmiocie zamówienia. Protestujący zacytował załącznik nr 1 do SIWZ który
określał przedmiot zamówienia i konkludował, że w skład przedmiotu zamówienia nie
wchodzi nawet wykonywanie zastępstwa prawnego jak również postępowań objętych
przymusem adwokackim – przed Sądem Najwyższym, Naczelnym Sądem Administracyjnym
czy Trybunałem Konstytucyjnym. Następnie wskazał na orzeczenie KIO dotyczące
konieczności adekwatności warunków udziału w postępowaniu do przedmiotu zamówienia.
Protestujący zakwestionował następnie opis kryterium wyboru oferty
najkorzystniejszej – średnią stawkę godzinową grupy osób : kluczowego eksperta prawnego,
prawnika specjalisty ds. zamówień publicznych, prawnika specjalisty ds. prawa
budowlanego, prawnika specjalisty ds. prawa ochrony środowiska - jako podstawę wyboru
oferty. Wskazano, że faktyczna cena oferty zawsze zależeć będzie od liczby godzin
przeznaczonych do wykorzystania przez danego eksperta. Określenie kryterium w ten
sposób prowadzić może do wyboru oferty która nie będzie najkorzystniejszą.
Na koniec protestujący zarzucił błąd w zapisach projektu umowy ramowej gdzie w § 7
ust. 1 wskazano maksymalną wysokość wynagrodzenia – 1 185 600 jak również liczbę
godzin – 1560 co powoduje, że średnia stawka do wykonawcy wynosi 760 zł. Wynika z tego,
że oferta wybranego wykonawcy ma już określoną – dość wysoką jak na tego typu usługi
stawkę godzinową.
W dniu 5.08.2008r. przystąpienie do postępowania protestacyjnego złożyła
Kancelaria Radców Prawnych Stopczyk & Mikulski Spółka Komandytowa. Wniesiono o
uwzględnienie wszystkich zarzutów zawartych w proteście.
Zamawiający w dniu 8.08.2008r. dokonał rozstrzygnięcia protestu poprzez jego
oddalenie.
Odnośnie zarzutu dotyczącego wymaganego doświadczenia wskazano, że
protestujący nieprawidłowo zrozumiał zapisy ogłoszenia i SIWZ. Podkreślono, że w celu
spełnienia tego warunku wystarczy, że dany podmiot wykona wiele zamówień które w sumie
dadzą 300 000 zł. Zwyczajowa wartość podobnych usług znana jest zamawiającemu z
kontroli dokumentacji przetargowych w postępowaniach przeprowadzanych przez
Beneficjentów środków Funduszu Spójności dotyczących m.in. zlecania przez Beneficjentów
usług doradczych, wydawania opinii i wykonywania analiz. Dalej zacytowano komentarz pod
red. T. Czajkowskiego na potwierdzenie swojej argumentacji. Wskazano ponadto na
zasadność podpisania umowy ramowej w przypadku niemożności szczegółowego określenia
z góry przedmiotu zamówienia. Następnie wskazano na czynniki od jakich zależy wybór
firmy świadczącej usługi prawne odnosząc się do podziału na sektor publiczny i prywatny i
podsumowano, że cena, będąca wartością konkretnych rozwiązań jest wypadkową
wszystkich wcześniej wymienionych czynników oraz instrumentem do określenia
minimalnych standardów, których zamawiający oczekuje od strony wykonawców.
Odnośnie zarzutu dotyczącego ukończenia aplikacji radcowskiej lub adwokackiej lub
wykazania, że znajdują się w toku wykonywania owych aplikacji - kluczowego eksperta
prawnego i prawników specjalistów zamawiający wskazał na brzmienie art. 36 ust. 1 pkt 2 i 5
z którego wynika, że ustalenie w SIWZ opisu przedmiotu zamówienia oraz warunków udziału
w postępowaniu jest podstawowym obowiązkiem Zamawiającego. Wskazano, że posiadanie
aplikacji lub aplikacji w toku jest obiektywnym instrumentem, który pozwala określić
minimalny poziom wiedzy, a w przypadku wymogu ukończonej aplikacji, także
doświadczenia osób wskazanych do wykonania zamówienia. Wskazano na orzeczenie KIO
odnośnie adekwatności warunków do przedmiotu zamówienia. Następnie podkreślono, że
wykonanie przedmiotu zamówienia wymaga specjalistycznej wiedzy i dużego doświadczenia
i od rzetelności i wysokiego poziomu merytorycznego wykonawcy świadczącego pomoc
prawną może zależeć powodzenie przy realizacji inwestycji transportowych o strategicznym
znaczenia dla Polski, finansowanych ze środków UE. Wskazano dalej, że definicja pomocy
prawnej jest na tyle szeroka, że znajdują się w niej wskazane w opisie przedmiotu
zamówienia formy świadczenia usług/doradztwa prawnego. Podniesiono, że opis przedmiot
zamówienia obejmuje wsparcie w przygotowaniu wniosków o dofinansowanie z Funduszu
Spójności oraz rozstrzyganie kwestii prawnych związanych z zasadami kwalifikowalności
kosztów w ramach projektów Funduszu Spójności na wszystkich etapach realizacji projektów
a każda z tych czynności może zawierać w sobie zarówno usługi prawne o charakterze
czysto doradczym, jaki i zastępstwo prawne i procesowe. Wskazano dalej, że właściwym
wydaje się przekazywanie do Komisji Europejskiej opinii prawnych sporządzonych przez
adwokata lub radcę prawnego. Ponadto wskazano, że nieokreślenie warunku ukończenia
aplikacji adwokackiej albo radcowskiej bądź aplikacji w toku może skutkować świadczenie
przez wykonawcę usług prawnych na niedostatecznie wysokim poziomie oraz w
niedostatecznie szerokim zakresie. Na koniec podkreślono, że kwestionowany warunek nie
ogranicza kręgu potencjalnych wykonawców do kilku lub kilkudziesięciu gdyż istnieje grupa
kilkuset wykonawców którzy mogą spełniać warunki zawarte w SIWZ.
Odnośnie zarzutu dotyczącego określenia kryterium ceny w SIWZ – wskazano, że nie
da się precyzyjnie określić ilości godzin zlecanych konkretnemu specjaliście. Stawki
określone w umowie zgodnie z ideą umowy ramowej będą miały charakter maksymalny.
Zaoferowanie niższej ceny przez wykonawcę jest pożądane ze strony Zamawiającego, który
będzie zobowiązany do wyboru oferty najkorzystniejszej, kierując się, między innymi
stawkami za pracę konkretnego eksperta przy konkretnym zamówieniu. Na koniec
podniesiono, że każda z cen jednostkowych będzie oddzielnym kryterium – mającym wagę
25%.
Odnośnie zarzutu popełnienia błędu w zapisach projektu umowy ramowej przy
określaniu wysokości wynagrodzenia – wskazano, że Zamawiający określił kwotę, jaką jest w
stanie przeznaczyć na realizację umowy ramowej. Dodano, że w ten sposób zostały
przedstawione jedne z podstawowych warunków dotyczących zamówień, które udzielone
zostaną w przyszłości. Następnie przywołano brzmienie art. 2 pkt 9a ustawy Prawo
zamówień publicznych oraz zacytowano fragment komentarza pod red. T. Czajkowskiego w
celu przybliżenia definicji umowy ramowej. Na koniec konkludowano, że pomimo istnienia
zapisu określającego maksymalną kwotę przeznaczoną przez zamawiającego na realizację
umowy ramowej oraz maksymalną ilość godzin, stawki godzinowe przedstawione przez
wykonawców z którymi podpisana zostanie umowa ramowe, nie są w chwili obecnej do
przewidzenia.
W dniu 13.08.2008r. protestujący wniósł odwołanie od ww. rozstrzygnięcia protestu.
Zarzucono czynnościom zamawiającego naruszenie art. 7 ust. 1 i art. 22 ust. 2 ustawy
Prawo zamówień publicznych poprzez opisanie warunków udziału w postępowaniu w sposób
utrudniający uczciwą konkurencję oraz naruszenie art. 91 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy
Pzp przez ustalenie sposobu oceny ofert w sposób nie zapewniający wyboru oferty
obiektywnie najkorzystniejszej. Wniesiono o dostosowanie treści ogłoszenia o zamówieniu i
SIWZ do przepisów obowiązującego prawa a w przypadku niemożności dokonania
modyfikacji o unieważnienie prowadzonego postępowania ona podstawie art. 93 ust. 1 pkt 7
ustawy Pzp. Powtórzono argumentację zawartą w proteście a ponadto dodano, że warunek
dotyczący doświadczenia został doprecyzowany w rozstrzygnięciu protestu a w ogłoszeniu i
SIWZ został określony niejasno. Ograniczenie uczciwej konkurencji polega również na
wskazaniu zakresu merytorycznego usług potwierdzających wymagane doświadczenie –
zamówienia publiczne oraz przy przygotowaniu i wyborze projektów inwestycyjnych,
realizowanych przy udziale środków unijnych. W ocenie odwołującego nie ma różnicy
pomiędzy udzielaniem zamówień publicznych finansowanych z udziałem środków
pochodzących z UE a zamówień publicznych finansowanych ze środków budżetowych.
Ponadto odwołujący wskazał, że nie jest mu wiadome co oznacza „wybór projektów
inwestycyjnych”.
Odnośnie warunku dotyczącego dysponowania odpowiednią kadrą powtórzono
argumentację wynikającą z protestu a ponadto dodano, że w rozstrzygnięciu protestu
zamawiający poinformował, że na podstawie umowy ramowej będzie zlecać również usługi
prawnicze nie mieszczące się w zakresie opisu przedmiotu zamówienia. Zakwestionowano
również rozstrzygnięcie w zakresie sporządzenia opinii przekazywanych do Komisji
Europejskiej. Na koniec podkreślono, że sporządzanie analiz prawnych może być wykonane
prawidłowo przez osobę z tytułem doktora nauk prawnych oraz osobę z odpowiednim
wykształceniem i wieloletnim doświadczeniem a przepisy art. 22 ustawy Prawo zamówień
publicznych w zw. z § 1 ust. 2 pkt 6 ustawy Pzp nie pozostawiają wątpliwości, że wymóg
legitymowania się uprawnieniami jest warunkiem błędnym w przypadku jeśli nie wymaga
tego przedmiot zamówienia.
Odnośnie zarzutu dotyczącego kryterium ceny odwołujący powtórzył argumentację
wynikającą z protestu a ponadto wskazał, że zamawiający w rozstrzygnięciu protestu
zmodyfikował w nieuprawniony sposób kryteria oceny ofert wprowadzając wagi dla
poszczególnych cen.
Odnośnie zarzutu dotyczącego błędu w zapisach projektu umowy ramowej
powtórzono argumentację wynikającą z protestu a ponadto dodano, że zapis dotyczący
średniej stawki dla wykonawcy w wys. 760 zł w połączeniu z warunkiem udziału w
postępowaniu dotyczącym doświadczenia wykonawcy przesądza, z kim zostanie zawarta
umowa.
W dniu 29.08.2008r. przystąpienie do postępowania odwoławczego złożyła
Kancelaria Radców Prawnych Stopczyk & Mikulski sp. k. opowiadając się po stronie
Zamawiającego i wnosząc o oddalenie odwołania w całości jako całkowicie bezzasadnego.
Krajowa Izba Odwoławcza po przeprowadzeniu rozprawy i dokonaniu analizy
dokumentacji postępowania postanowiła uwzględnić odwołanie i unieważnić postępowanie.
Odnośnie zarzutów dotyczących sformułowania warunku wymaganego
doświadczenia – kluczowym dla rozstrzygnięcia w tej kwestii jest analiza treści warunku w
ogłoszeniu i SIWZ. Warunek ten został określony w taki sposób, że wskazuje na
konieczność wykonywania doradztwa prawnego m.in. z zakresu zamówień publicznych oraz
przy przygotowaniu i wyborze projektów inwestycyjnych, realizowanych przy udziale środków
unijnych na łączną kwotę 300 000 zł w ciągu ostatnich 3 lat przed wszczęciem
postępowania. Spójnik „oraz” wskazuje na konieczność posiadania doświadczeń zarówno w
doradztwie przy zamówieniach publicznych jak również przy przygotowaniu i wyborze
projektów inwestycyjnych, realizowanych przy udziale środków unijnych. Należy wskazać, że
wedle interpretacji zamawiającego w ramach kwoty 300 000 zł powinny być wykonywane –
zarówno doradztwo w zakresie zamówień publicznych jak i doradztwo w zakresie
przygotowania i wyboru projektów inwestycyjnych, realizowanych przy udziale środków
unijnych. Zamawiający wskazał jednak, że nie ma znaczenia wartość poszczególnych
rodzajów usług – ważne jest jedynie, żeby w ramach łącznej kwoty co najmniej 300 000 zł
wystąpiły obydwie. Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że nie jest to warunek wygórowany i
utrudniający uczciwą konkurencję. Ilość projektów inwestycyjnych realizowanych przy
udziale środków unijnych na terenie Rzeczpospolitej Polskiej w ostatnich latach jak również
ilość środków wydatkowanych przez zamawiających w ramach zamówień publicznych
pozwalają za zasadne uznać twierdzenie o dużej liczbie podmiotów które mogłyby spełnić
warunek postawiony przez zamawiającego. Należy również podkreślić możliwość tworzenia
konsorcjów w celu wspólnego ubiegania się o udzielenie zamówienia.
Odnośnie zarzutu dotyczącego warunku ukończenia aplikacji radcowskiej lub
adwokackiej lub bycia w trakcie jej wykonywania przez kluczowego eksperta prawnego oraz
prawników specjalistów – Krajowa Izba Odwoławcza uznała go za uzasadniony.
śądanie posiadania uprawnień do określonej działalności w postępowaniu powinno
być uzasadnione przedmiotem zamówienia – aplikacja adwokacka lub radcowska umożliwia
m.in. wykonywanie czynności zastępstwa procesowego przed sądami a w ramach
przedmiotu zamówienia w niniejszym postępowaniu nie ma czynności zastrzeżonych dla
aplikantów, radców prawnych i adwokatów.
Argumentacja zamawiającego o potwierdzaniu doświadczenia oraz kwalifikacji
danego specjalisty przez udział w aplikacji jest bezzasadna w kontekście dyskryminacji
prawników praktyków z wieloletnim doświadczeniem w zakresie zamówień publicznych,
prawa budowlanego czy prawa ochrony środowiska oraz prawników z tytułami naukowymi w
zakresie nauk prawnych. Należy również wskazać na to, że zarówno prawo zamówień
publicznych, prawo budowlane jak i prawo ochrony środowiska są gałęziami prawa
charakteryzującymi się częstymi czynnościami przed urzędami administracji gdzie
niekonieczne jest posiadanie uprawnień radcy prawnego czy adwokata w celu dokonywania
czynności. Występują w tym zakresie prawnicy o dużym doświadczeniu praktycznym ale bez
wymaganych przez zamawiającego aplikacji prawniczych.
Odnośnie zarzutu dotyczącego sposobu sformułowania kryterium cenowego w
postępowaniu w sposób uniemożliwiający prawidłową ocenę najkorzystniejszej oferty –
Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że znajduje on uzasadnienie.
Kluczowym aspektem w zakresie rozstrzygnięcia odnośnie tego zarzutu było nie
określenie przez zamawiającego przewidywanych ilości rodzajów poszczególnych usług
jakie zostaną wykonane w wyniku zrealizowania kwoty z umowy ramowej (nawet w
przybliżeniu). Powoduje to w efekcie, że wybór oferty w oparciu o średnią stawkę godzinową
za godzinę pracy kluczowego eksperta prawnego, prawnika specjalisty ds. zamówień
publicznych, prawnika specjalisty ds. prawa budowlanego i prawnika specjalisty ds. prawa
ochrony środowiska nastąpić może z naruszeniem art. 91 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy
Prawo zamówień publicznych. W przypadku gdy wykonawcy mieliby informację o
przybliżonych ilościach godzin przeznaczonych do wykorzystania dla poszczególnych
specjalistów – np. na pracę specjalisty ds. prawa ochrony środowiska zostanie
przeznaczonych tylko 100 godzin a na pracę specjalisty ds. zamówień publicznych 500
godzin wtedy również mogliby dokonać prawidłowej kalkulacji cen w ofertach –
nawiązujących do rzeczywistych kosztów.
Należy jednak wskazać, że przy charakterze usług oraz rodzaju umowy jaka ma być
podpisana w wyniku przeprowadzenia przedmiotowego postępowania wskazanie dotyczące
ilości godzin jakie zostaną w przyszłości przeprowadzone przez każdego ze specjalistów jest
znacznie utrudnione. Tym samym podkreślić należy innowacyjność przedmiotowego
postępowania stanowiącego próbę zastosowania trybu konkurencyjnego dla usługi
prawniczej o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych.
W wyniku uwzględnienia zarzutu dotyczącego warunku dysponowania osobami
zdolnymi do wykonania zamówienia w cz. X pkt 2 SIWZ oraz zarzutu dotyczącego określenia
kryterium cenowego w cz. XVI i XVII SIWZ Krajowa Izba Odwoławcza mając na uwadze
brzmienie art. 38 ust. 5 ustawy Prawo zamówień publicznych postanowiła unieważnić
postępowanie na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 7 ustawy Prawo zamówień publicznych w
wyniku uwzględnienia wniosku odwołującego zawartego w odwołaniu i popartego na
rozprawie.
Z uwagi na powyższe orzeczono jak na wstępie.
O kosztach orzeczono stosownie do wyniku sprawy na podstawie art. 191 ust.6 i 7 ustawy
Pzp.
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych
do Sądu Okręgowego w Warszawie..
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
_____
*
niepotrzebne skreślić