Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 36/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło
SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Polskiej Telefonii Cyfrowej Spółki Akcyjnej w W.
przeciwko Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej
z udziałem zainteresowanej Telekomunikacji Polskiej Spółki Akcyjnej w W.
o określenie warunków udostępniania danych abonentów,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 21 czerwca 2013 r.,
skarg kasacyjnych strony pozwanej i zainteresowanej od wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 14 grudnia 2011 r.,
oddala obie skargi kasacyjne.
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 16 sierpnia 2007 r. (decyzja nr 1) Prezes Urzędu Komunikacji
Elektronicznej (Prezes Urzędu) po rozpatrzeniu wniosku Telekomunikacji Polskiej
2
S.A. (zainteresowany) określił warunki udostępniania zainteresowanemu
niezbędnych danych abonentów Polskiej Telefonii Cyfrowej Sp. z o.o. (powód,
obecnie T-Mobile Polska S.A.) celem świadczenia usługi ogólnopolskiego biura
numerów (OBN) i wydawania ogólnopolskiego spisu abonentów (OSA). Następnie
decyzją z dnia 6 listopada 2007 r. (decyzja nr 2) Prezes Urzędu zmienił decyzję z
dnia 16 sierpnia 2007 r. w ten sposób, że wykreślił § 6 ust. 3 i 4.
Powód zaskarżył obie decyzje odwołaniami, domagając się ich uchylenia w
całości.
W odwołaniu od decyzji Prezesa Urzędu z dnia 16 sierpnia 2007 r. powód
zaskarżył przedmiotową decyzję w całości (tom I, karta 60-61) i wniósł o jej
uchylenie w całości „z uwagi na fakt, że zebrany w sprawie materiał dowodowy jest
wystarczający do wydania rozstrzygnięcia przez Sąd Okręgowy w W.”. Zaskarżonej
decyzji zarzucił naruszenie art. 15 pkt 3 Prawa telekomunikacyjnego, poprzez
niezastosowanie do zaskarżonej decyzji procedury określonej w art. 15 pkt 3 Prawa
telekomunikacyjnego, co spowodowało, że powód i inne strony postępowania nie
miały możliwości zapoznania się z projektem rozstrzygnięcia; art. 67 w związku z
27-31 Prawa telekomunikacyjnego, poprzez uznanie, że zaskarżona decyzja nie
jest decyzją o dostępie telekomunikacyjnym; art. 28 Prawa telekomunikacyjnego,
poprzez brak rzetelnej analizy kwestii stanowiących przedmiot zaskarżonej decyzji
w zakresie charakteru zaistniałych kwestii spornych oraz ekonomicznych aspektów
dostępu telekomunikacyjnego; art. 95-99 Prawa telekomunikacyjnego, poprzez
nieuwzględnienie tych przepisów; art. 106 Prawa telekomunikacyjnego, poprzez
dokonanie ustaleń pozostających w sprzeczności z przepisami rozporządzenia
wydanego na podstawie art. 106 ust. 4 Prawa telekomunikacyjnego oraz
przepisami k.p.a.
Wyrokiem z dnia 7 marca 2011 r., Sąd Okręgowy oddalił oba odwołania
powoda. Uzasadniając wydane rozstrzygnięcie, Sąd Okręgowy w szczególności
wskazał, że brak w odwołaniach konkretnych propozycji zmian zaskarżonych
decyzji czyni bezprzedmiotowymi wszelkie rozważania co do ich treści.
Powód zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego apelacją w całości. W apelacji
domagał się zmiany zaskarżonego wyroku, poprzez uchylenie decyzji nr 1 i decyzji
nr 2 w całości, ewentualnie zmiany zaskarżonego wyroku, poprzez zmianę decyzji
3
nr 1 i nr 2 przez podwyższenie należnej powodowi opłaty za przekazanie danych na
potrzeby OBN i wprowadzenie opłaty za przekazanie danych na potrzeby OSA, a
dodatkowo w przypadku decyzji nr 2, przez wprowadzenie obowiązku zgody
abonentów instytucjonalnych na przekazanie danych.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił w szczególności naruszenie art. 321 § 1
k.p.c., poprzez przyjęcie, że niektóre zarzuty powoda nie mogą być rozpatrywane w
wyniku niesformułowania przez niego wniosku o zmianę zaskarżonej decyzji oraz
poprzez przyjęcie, że Sąd Okręgowy może zmienić decyzję Prezesa Urzędu
wyłącznie w razie sformułowania żądania jej zmiany i wskazania zakresu tej zmiany
przez wnoszącego odwołanie. Powód zarzucił także naruszenie art. 67 Prawa
telekomunikacyjnego w związku z art. 25 dyrektywy 2002/22 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i
związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników
(dyrektywa o usłudze powszechnej) (Dz.Urz. UE z 2002 r., L 108, s. 51, dalej jako
dyrektywa 2002/22), poprzez zaakceptowanie ustalania poziomu wynagrodzenia za
przekazanie danych na potrzeby OSA i OBN na zbyt niskim poziomie.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 14 grudnia 2011 r., zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w ten sposób, że zmienił decyzję Prezesa Urzędu nr 1 w § 7.11,
poprzez nadanie mu w zdaniu pierwszym brzmienia „PTC zobowiązana jest
przekazywać bazy danych na potrzeby publikacji Ogólnokrajowego Spisu
Abonentów w celu aktualizacji, cyklicznie, co trzy miesiące”; w § 11.1, poprzez
nadanie mu brzmienia „Z tytułu udostępniania przez TP baz danych abonentów
jawnych PTC na potrzeby usługi OBN i OSA, TP zapłaci na rzecz PTC
wynagrodzenia zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 5 do niniejszej
decyzji”, wykreślił § 11 ust. 2, a pkt 1 załącznika nr 5 nadał brzmienie „Opłaty
ponoszone na rzecz PTC za każdy przekazany rekord na potrzeby
ogólnokrajowego biura numerów oraz OSA. PTC przysługuje opłata w wysokości
0,01 netto, przy czym przekazywanie odbywa się cyklicznie, co trzy miesiące i
obejmuje wszystkie rekordy przekazane w celu świadczenia usług OBN i OSA,
zawierające informacje o abonentach jawnych PTC. Sposób naliczania opłaty;
opłata jednostkowa x liczba rekordów PTC zaimportowanych przez TP w danym
okresie rozliczeniowym. Zgodnie z powyższą zasadą rozliczana jest także
4
aktualizacja danych”. W pozostałej części Sąd Apelacyjny oddalił odwołanie
powoda oraz jego apelację oraz zasądził od powoda na rzecz Prezesa Urzędu i
zainteresowanego koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
Uzasadniając podjęte rozstrzygnięcie, Sąd Apelacyjny wyjaśnił, że z treści
odwołania od decyzji nr 1 wynika, że powód uznał za zaniżoną ustaloną w decyzji
Prezesa Urzędu opłatę za przekazanie danych na potrzeby OBN. Zakwestionował
także zasadę nieodpłatnego przekazywania danych na potrzeby OSA. Oba
zagadnienia, jako sporne miedzy stronami, wymagały ze strony Sądu Okręgowego
oceny i analizy. Ustosunkowując się do zarzutu naruszenia art. 321 § 1 k.p.c.,
poprzez przyjęcie, że Sąd Okręgowy może zmienić zaskarżoną decyzję wyłącznie
w razie sformułowania w odwołaniu żądania zmiany decyzji (podczas gdy powód
wnosił tylko o uchylenie decyzji w całości), Sąd Apelacyjny przypomniał, że zakres
żądania wyznaczony jest przez zakres odwołania, zaś uchylenie albo zmiana
decyzji są formami rozstrzygnięcia przez Sąd Okręgowy o żądaniu odwołującego
się. Zatem niesformułowanie w odwołaniu wniosku o zmianę decyzji nie wyklucza
zmiany decyzji w wyroku, jeżeli Sąd Okręgowy uznał odwołanie za słuszne z
powodu takich wadliwości decyzji, które nie kwalifikują się do jej uchylenia.
Sąd Apelacyjny nie podzielił także założenia Sądu pierwszej instancji,
zgodnie z którym rozpoznanie niektórych zarzutów odwołania jest możliwe jedynie
w razie przedstawienia w odwołaniu konkretnych propozycji zmian treści
zaskarżonej decyzji. Sąd orzekający w sprawie z odwołania od decyzji Prezesa
Urzędu bada bowiem nie tylko legalność decyzji, ale także jej celowość i
zasadność, w związku z czym bierze pod uwagę zgłoszone przez strony dowody
oraz materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania administracyjnego. W
razie ustalenia niezgodności decyzji z prawem lub niezasadności zastosowanego w
niej rozwiązania problemów, Sąd orzekający w sprawie z odwołania od decyzji
Prezesa Urzędu ma obowiązek dokonania odpowiedniej zmiany decyzji, a dopiero
niemożność naprawy stwierdzonych uchybień powoduje konieczność uchylenia
zaskarżonej decyzji.
Prezes Urzędu zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w
całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie art. 370 k.p.c. oraz art. 321
k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 383 k.p.c. Naruszenia art. 370 k.p.c.
5
Prezes Urzędu upatruje w zaniechaniu odrzucenia apelacji powoda, w sytuacji gdy
nie spełniała ona wymagań formalnych, jako że wnioski apelacji zostały
sformułowane poprzez odesłanie do uzasadnienia apelacji, a ponadto w zakresie
punktu 3 wyroku Sądu Okręgowego Sąd Apelacyjny uznał za dopuszczalną
apelację skierowaną od niezaskarżalnego postanowienia o odmowie wstrzymania
wykonania zaskarżonej decyzji. Naruszenie art. 321 § 1 k.p.c. w związku z art. 391
§ 1 k.p.c. oraz art. 383 k.p.c. polega zdaniem Prezesa Urzędu na zmianie wyroku
Sądu Okręgowego w sytuacji, gdy powód w odwołaniu nie wnosił o zmianę decyzji,
poprzez podwyższenie należnej opłaty i wprowadzenie opłaty za przekazanie
danych na potrzeby OSA oraz o zmianę § 7.11, 11.1, 11.2 a także załącznika nr 5
pkt 1, a żądanie to zostało podniesione dopiero w apelacji.
Wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną zaskarżył także
zainteresowany. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów prawa
procesowego oraz prawa materialnego. W zakresie procesowej podstawy skargi
kasacyjnej zainteresowany podniósł zarzuty naruszenia art. 386 § 1 k.p.c., poprzez
uwzględnienie apelacji powoda, gdy apelacja podlegała oddaleniu w całości jako
bezzasadna; art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c., poprzez
niedostateczne wyjaśnienie podstawy faktycznej wyroku, zaniechanie ustalenia
faktów, które sąd uznał za udowodnione, niewskazanie na jakich dowodach się
oparł i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, braku rzetelnego uzasadnienia
podstawy prawnej; art. 321 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c., poprzez
dokonanie zmiany wyroku Sądu Okręgowego i zaskarżonej decyzji Prezesa Urzędu
w sytuacji, gdy powód nie zgłosił żądania ustalenia opłaty z tytułu przekazania
przez powoda danych abonentów na potrzeby świadczenia usługi OBN w kwocie
0,01 zł na żadnym etapie prowadzonego postępowania sądowego. W zakresie
obejmującym przepisy prawa materialnego zainteresowany zarzucił zaskarżonemu
wyrokowi naruszenie: 1) art. 67 ust. 2 w związku z art. 27 ust. 2, art. 28 ust. 1 pkt 2,
4, 5 lit. b), art. 31 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 28 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego
poprzez dokonanie zmiany zasad rozliczeń z tytułu udostępnienia
zainteresowanemu danych abonentów powoda na potrzeby świadczenia usługi
OSA i ustalenie, że udostępnienie przez powoda na rzecz zainteresowanego
danych abonentów powoda ma być dokonane odpłatnie, gdy z treści powołanych
6
przepisów wynika obowiązek bezpłatnego udostępniania danych
zainteresowanemu na potrzeby OSA w zamian za bezpłatne przekazania
egzemplarzy OSA; 2) art. 67 ust. 2 w związku z art. 28 ust. 1 pkt 1 i 7 oraz art. 28
ust. 1 pkt 2 Prawa telekomunikacyjnego poprzez nie uwzględnienie, że zaskarżona
decyzja powinna uwzględniać interes użytkowników oraz interes publiczny w
rozumieniu art. 28 Prawa telekomunikacyjnego oraz że na zainteresowanego
zostały uprzednio nałożone przez Prezesa Urzędu określone obowiązki; 3) art. 67
Prawa telekomunikacyjnego, poprzez nie uwzględnienie postanowień art. 3 ust. 1 i
2 oraz art. 25 dyrektywy 2002/22/WE.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skargi kasacyjne Prezesa Urzędu i zainteresowanego nie mają
uzasadnionych podstaw.
Zarzut skargi kasacyjnej Prezesa Urzędu dotyczący naruszenia art. 370
k.p.c. jest oczywiście bezzasadny. Przepis ten adresowany jest do Sądu pierwszej
instancji i dotyczy międzyinstancyjnego postępowania apelacyjnego. Sąd
Apelacyjny nie mógł natomiast naruszyć tego przepisu, nie odrzucając apelacji
powoda w niniejszej sprawie, ponieważ samodzielnie przepis ten nie odnosi się do
obowiązków Sądu drugiej instancji.
Niezasadny okazał się także zarzut naruszenia art. 321 § 1 k.p.c., poprzez
wprowadzenie opłaty za przekazanie danych na potrzeby OSA w wyniku
uwzględnienia zgłoszonego w apelacji żądania zmiany wyroku Sądu Okręgowego i
zaskarżonej decyzji Prezesa Urzędu. W zakresie dotyczącym art. 321 § 1 k.p.c.
zaskarżony wyrok opiera się na dwóch założeniach. Po pierwsze, kompetencja
Sądu orzekającego w sprawie z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu do zmiany
zaskarżonej decyzji nie jest uzależniona od tego, czy w odwołaniu od tej decyzji
zostanie zawarty wniosek o zmianę decyzję regulatora. Sądy orzekające w sprawie
z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu badają nie tylko legalność decyzji, ale także
jej zasadność i celowość. W przypadku samego badania legalności decyzji
uwzględnienie odwołania prowadziłoby do jej uchylenia. Natomiast z uwagi na
objęcie kognicją Sądów zasadności i celowości decyzji, Sąd zmienia zaskarżoną
7
decyzję, jeżeli uzna za zasadne zarzuty odwołania dotyczące niezasadności lub
niecelowości zastosowanego w zaskarżonej decyzji rozwiązania sporu między
przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi. Po drugie, w odwołaniu od decyzji nr 1
powód kwestionował stawkę za przekazanie zainteresowanemu danych na
potrzeby OBN oraz brak opłaty za przekazanie danych na potrzeby OSA.
Uwzględniając specyfikę spraw z zakresu regulacji telekomunikacji, w
których odwołanie wnoszone jest od decyzji Prezesa Urzędu zastępującej umowę
między przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi, a także okoliczności niniejszej
sprawy Sąd Najwyższy stwierdza, że wyrok Sądu Apelacyjnego nie narusza
art. 321 § 1 k.p.c.
W pierwszej kolejności Sąd Najwyższy stwierdza, że nie można podzielić
stanowiska Prezesa Urzędu, zgodnie z którym żądanie odwołania należy rozumieć
jako wniosek o uchylenie albo zmianę decyzję. Konsekwencją takiego założenia
Prezesa Urzędu byłoby to, że gdyby przedsiębiorca zaskarżył decyzję i wnosił tylko
o jej uchylenie, Sąd uwzględniając odwołanie mógłby ją jedynie uchylić nawet
gdyby stwierdzone uchybienia były tego rodzaju, że mogłyby zostać skorygowane
w postępowaniu sądowym, bądź dotyczyły tylko części decyzji. Odnosząc
powyższe do realiów tej sprawy, Prezes Urzędu uznaje, że skoro Sąd Apelacyjny
uznał zasady opłatności za udostępnianie danych abonentów na potrzeby OSA za
niewłaściwie ukształtowane przez Prezesa Urzędu, powinien był uchylić decyzję
Prezesa Urzędu, przy czym uchylenie to powinno nastąpić w całości, skoro powód
domagał się uchylenia w całości. Tymczasem w niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny
podzielił tylko jeden z zarzutów apelacji i tylko w tym zakresie zmienił decyzję
Prezesa Urzędu, dokonując jej merytorycznej kontroli.
Akceptacja stanowiska Prezesa Urzędu prowadziłaby do uczynienia z
Sądów orzekających w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacyjnych sądów
kasacyjnych. Dokonując merytorycznej oceny odwołania, Sądy te, w przypadku
jego uwzględnienia, mogłyby tylko uchylić decyzję Prezesa Urzędu, co z kolei
mogłoby prowadzić do wydania kolejnej decyzji przez regulatora rynku, która
zaskarżona zostanie odrębnym odwołaniem, które z kolei może zakończyć się
uchyleniem nowej decyzji. Ponadto, w przypadku uwzględnienia stanowiska
Prezesa Urzędu, Sąd Okręgowy będzie zmuszony uchylać decyzje niezależnie od
8
tego, jakiego rodzaju zarzuty odwołania zostały uwzględnione. Wreszcie, w sytuacji
gdy przedsiębiorca wniesie o zmianę zaskarżonej decyzji, a jedynym
uwzględnionym przez Sąd zarzutem będzie nieprzeprowadzenie postępowania
konsultacyjnego albo brak umocowania Prezesa Urzędu do działania, wówczas
Sąd Okręgowy – pomimo zasadności zarzutów odwołania w tym zakresie - nie
będzie mógł go uwzględnić, gdyż nie każde naruszenie Prawa
telekomunikacyjnego uzasadnia zmianę decyzji Prezesa Urzędu.
Dlatego, zgodnie z zapatrywaniami wyrażonymi w uzasadnieniu wyroku
Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2009 r., III SK 28/09, zawarte w odwołaniu
żądanie zmiany albo uchylenia decyzji Prezesa Urzędu nie powinno być
utożsamiane z żądaniem pozwu w rozumieniu właściwym dla art. 321 § 1 k.p.c.
Przedsiębiorca wnoszący odwołanie domaga się udzielenia mu ochrony prawnej
poprzez dokonanie oceny zgodności z prawem wydanej decyzji. Udzielenie tej
ochrony następuje zaś poprzez weryfikację przez Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony
Konkurencji i Konsumentów, czy wydając zaskarżoną decyzję Prezes Urzędu nie
uchybił wymogom wynikającym z prawa materialnego, bądź nie naruszył gwarancji
proceduralnych wynikających z przepisów Prawa telekomunikacyjnego. W wyniku
przeprowadzonej weryfikacji decyzji Prezesa Urzędu w tym zakresie oraz
dokonania odpowiedniej kwalifikacji ewentualnych uchybień, Sądy orzekające w
sprawie z odwołania wyciągają stosowne konsekwencje w postaci uchylenie lub
modyfikacji decyzji. Uchylenie decyzji będzie zatem skutkiem udzielenia
przedsiębiorcy żądanej przez niego ochrony prawnej.
Odwołanie jest środkiem zaskarżenia decyzji, która wydawana jest w
określonym stanie faktycznym i dokonuje prawnej kwalifikacji tego stanu
faktycznego. Wnosząc odwołanie, przedsiębiorca telekomunikacyjny w takiej
sprawie jak niniejsza kwestionuje treść obowiązków nałożonych na niego przez
Prezesa Urzędu, a zatem domaga się ukształtowania tych obowiązków w inny
sposób, niż uczynił to Prezes Urzędu, z uwzględnieniem okoliczności ustalonych
przez Prezesa Urzędu, bądź dodatkowych okoliczności i dowodów, a także
wskazanej przez Prezesa Urzędu podstawy prawnej lub domaga się weryfikacji
przez sąd, czy Prezes Urzędu dochował proceduralnych gwarancji przewidzianych
w przepisach Prawa telekomunikacyjnego dla przedsiębiorców
9
telekomunikacyjnych uczestniczących w postępowaniu w sprawie obowiązków z
art. 67 Prawa telekomunikacyjnego.
Wnosząc odwołanie od decyzji Prezesa Urzędu, powód domagał się
udzielenia ochrony prawnej w najszerszym możliwym zakresie, to jest poprzez
zniesienie zaskarżonej decyzji z powodu uchybień w zakresie postępowania
dowodowego na etapie postępowania administracyjnego. Gdyby Sądy orzekające
w niniejszej sprawie uznały, że wytknięte w odwołaniu niedostatki w zakresie
poczynienia przez Prezesa Urzędu odpowiednich ustaleń i analiz w odniesieniu do
nałożonych na powoda obowiązków dotyczących OBN i OSA nie podlegają
konwalidacji na etapie postępowania sądowego, wówczas powinny uchylić
zaskarżoną decyzję. Sąd Okręgowy nie podzielił jednak podniesionych przez
powoda zarzutów i odwołanie oddalił. W apelacji od wyroku Sądu pierwszej
instancji powód podtrzymał z kolei wniosek o uchylenie decyzji, a jednocześnie
sformułował alternatywny wniosek o zmianę tej decyzji poprzez odmienne
ukształtowanie obowiązków w zakresie odpłatności za udostępniania
zainteresowanemu danych na potrzeby OBN i OSA. Wnosząc o zmianę
zaskarżonej decyzji w ten sposób, powód zawęził więc żądanie odwołania, które w
pierwotnym brzmieniu obejmowało całą decyzję i takie jej wady, których
konwalidacja na etapie postępowania odwoławczego była zdaniem powoda
niemożliwa. Skoro pierwotnie powód podważał legalność całej decyzji, a następnie
– podtrzymując to pierwotne żądanie – alternatywnie wnosił o zbadanie celowości
rozstrzygnięcia decyzji tylko w zakresie dotyczącym samej opłatności za
udostępnianie danych zainteresowanemu, to Sąd Apelacyjny mógł uznać to
żądanie za zasadne i w tym zakresie apelację uwzględnić. Przepis art. 321 § 1
k.p.c. nie stoi bowiem na przeszkodzie uwzględnieniu takiego zawężonego
żądania.
Z analogicznych powodów co przedstawione powyżej, Sąd Najwyższy nie
uwzględnił zarzutu naruszenia art. 321 § 1 k.p.c. sformułowanego w skardze
kasacyjnej zainteresowanego. Zarzut ten powód uzasadnia ustaleniem przez Sąd
Apelacyjny opłaty z tytułu przekazania danych abonentów na potrzeby świadczenia
OSA, w sytuacji gdy powód nie zgłosił takiego żądania na żadnym etapie
prowadzonego postępowania sądowego. Zarzutu tego nie można podzielić,
10
ponieważ w apelacji powód wnosił o wprowadzenie opłaty za udostępnianie danych
na potrzeby OSA, zaś Sąd Apelacyjny uznał za właściwą – w okolicznościach
faktycznych sprawy – opłatę w wysokości 0,01 zł za jeden rekord. Powód zgłosił
zatem żądanie wprowadzenia odpłatności, a zgodnie z zasadami postępowania
cywilnego rozstrzygnięcie o wysokości tej odpłatności należało do Sądu.
Sąd Najwyższy nie podziela także pozostałych zarzutów skargi kasacyjnej
zainteresowanego.
Zarzut naruszenia art. 386 § 1 k.p.c., poprzez uwzględnienie apelacji
powoda, gdy apelacja podlegała oddaleniu w całości jako bezzasadna, jest
oczywiście chybiony. Przepis ten nie może zostać naruszony przez Sąd drugiej
instancji, gdy po przeprowadzeniu postępowania apelacyjnego uznaje, że apelacja
jednej ze stron jest zasadna i odpowiednio modyfikuje wyrok Sądu pierwszej
instancji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2011 r., II PK 202/10, LEX
nr 817516 i orzecznictwo w nim powołane). O naruszeniu tego przepisu można by
mówić jedynie wówczas, gdyby Sąd drugiej instancji uwzględnił apelację strony,
choć z uzasadnienia wyroku tego Sądu wynikałoby, że ją oddalił.
Z kolei zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c.
jest nieuzasadniony, gdyż uzasadnienie zaskarżonego wyroku w pełni poddaje się
kontroli kasacyjnej, prezentując tok rozumowania Sądu drugiej instancji.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 67 ust. 2 w związku z art. 27 ust. 2,
art. 28 ust. 1 pkt 2, 4, 5 lit. b), art. 31 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 28 ust. 3 Prawa
telekomunikacyjnego, poprzez dokonanie zmiany zasad rozliczeń z tytułu
udostępnienia zainteresowanemu danych abonentów powoda na potrzeby
świadczenia usługi OSA, należy stwierdzić, że z powołanych przez
zainteresowanego przepisów Prawa telekomunikacyjnego nie wynika obowiązek
nieodpłatnego udostępniania przez powoda danych na potrzeby OSA.
Sąd Najwyższy podziela pogląd wyrażony przez powoda, że w przypadku,
gdy dane abonentów wykorzystywane na potrzeby świadczenia usług OBN i OSA
są częścią jednej bazy danych i powód przekazuje zainteresowanemu na użytek
OSA te same dane, które są przekazywane na potrzeby OBN, wówczas aktualizuje
się zagadnienie przyznania powodowi wynagrodzenia za czynności, które nie
generują po jego stronie dodatkowych kosztów w stosunku do przekazania danych
11
na potrzeby OBN. Jak wynika to z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego
2011 r., III SK 35/10, przewidziane w art. 28 Prawa telekomunikacyjnego kryteria
„nie mogą uzasadniać nałożenia obowiązku nieodpłatnego udostępniania danych
na potrzeby OSA, jeżeli ich wygenerowanie wiąże się z poniesieniem dodatkowych
kosztów, których nie pokrywa opłata ustalona z tytułu udostępnienia bazy danych
na potrzeby OBN”. Jednakże uznanie, że Sąd Apelacyjny naruszył w opisany
powyżej sposób powołane przez zainteresowanego przepisy Prawa
telekomunikacyjnego jest możliwe jedynie wówczas, gdyby z poczynionych w
niniejszej sprawie ustaleń faktycznych wynikało, że faktycznie dane przekazywane
na potrzeby OBN oraz dane przekazywane na potrzeby OSA są tymi samymi
danymi, które powód generuje i opracowuje już na potrzeby świadczenia przez
zainteresowanego usługi OBN. Zainteresowany nie wskazał jednak, aby takowe
ustalenie miało w niniejszej sprawie miejsce, nie powołał odpowiednich dowodów
na tę okoliczność w aktach postępowania, co oznacza że zawarte w uzasadnieniu
tego zarzutu skargi kasacyjnej twierdzenia zainteresowanego co do określonego
sposobu funkcjonowania rynku telekomunikacyjnego w zakresie przekazywania
danych abonentów na potrzeby OBN i OSA nie znajdują oparcia w poczynionych
przez Sądy obu instancji ustaleniach.
Powyższy zarzut i jego uzasadnienie pokrywa się z zauważalną w
orzecznictwie Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacji,
energetyki oraz ochrony konkurencji - rozpowszechnioną i negatywnie ocenianą -
praktyką przerzucania się przez strony postępowania przed Sądem Okręgowym,
Sądem Apelacyjnym i Sądem Najwyższym ogólnikowymi argumentami
odnoszącymi się do zastosowania przez Sądy przepisów prawa materialnego, które
nie zostają powiązane z poczynionymi w poszczególnych sprawach ustaleniami co
do sposobu działania rynku oraz reperkusji podjętych działań regulacyjnych.
Tymczasem stosowanie przepisów prawa materialnego przez sądy w tego rodzaju
sprawach jak niniejsza jest w dużej mierze uzależnione od uprzedniego ustalenia
przez organ regulacji na etapie postępowania administracyjnego, bądź wykazania
przez strony w toku postępowania odwoławczego, zasad działania mechanizmów
gospodarczych, których dotyczy kwestionowana decyzja.
12
Z analogicznych powodów niezasadny jest także zarzut naruszenia art. 67
ust. 2 w związku z art. 28 ust. 1 pkt 1 i 7 oraz art. 28 ust. 1 pkt 2 Prawa
telekomunikacyjnego, poprzez nieuwzględnienie, że zaskarżona decyzja powinna
uwzględniać interes użytkowników oraz interes publiczny w rozumieniu art. 28
Prawa telekomunikacyjnego oraz że na zainteresowanego zostały uprzednio
nałożone przez Prezesa Urzędu określone obowiązki. Brak podstaw dla kwalifikacji
wprowadzenia odpłatności za udostępnienie danych na potrzeby OSA w wysokości
ustalonej przez Sąd Apelacyjny jako naruszenia interesu użytkowników oraz
interesu publicznego. Nieuprawniona jest także argumentacja dotycząca
nieuwzględnienia uprzednio nałożonych na zainteresowanego obowiązków na
podstawie decyzji z dnia 14 lipca 2006 r. Przede wszystkim kontrola tej decyzji nie
jest przedmiotem niniejszego postępowania, zaś ze skargi kasacyjnej
zainteresowanego nie wynika, aby treść tej decyzji współkształtowała stan
faktyczny niniejszej sprawy. Zainteresowany poprzestaje na ogólnikowym
odwołaniu się do wydanej wcześniej decyzji Prezesa Urzędu, adresowanej do
niego. Nie wskazuje, jakie konkretnie obowiązki wynikają z tej decyzji, jak
obowiązki określone w decyzji zaskarżonej w niniejszej sprawie odnoszą się do
obowiązków wynikających z decyzji z dnia 14 lipca 2006 r. w zakresie zmian
wprowadzonych przez Sąd Apelacyjny. Ogranicza się jedynie do gołosłownej – w
kontekście ustaleń faktycznych i materiału dowodowego niniejszej sprawy – tezy,
że zaskarżona w niniejszej sprawie decyzja zobowiązuje go do bezpłatnego
przekazywania egzemplarzy OSA, podczas gdy na mocy decyzji z dnia 14 lipca
2006 r. każdy użytkownik publicznej sieci telefonicznej uprawniony jest do
otrzymania OSA po kosztach.
Wyrok Sądu Apelacyjnego nie narusza także art. 67 Prawa
telekomunikacyjnego w związku z art. 3 ust. 1 i 2 oraz art. 25 ust. 2 dyrektywy
2002/22. Naruszenia tych przepisów zainteresowany upatruje w naruszeniu
wynikającego z art. 3 ust. 1 oraz 2 dyrektywy 2002/22 wymogu, zgodnie z którym
państwa członkowskie mają zapewnić dostępność usług powszechnych po
przystępnej cenie z uwzględnieniem interesu publicznego. Natomiast zgodnie z
art. 25 ust. 2 dyrektywy 2002/22 „państwa Członkowskie zapewniają, aby wszystkie
przedsiębiorstwa, które przypisują numery telefoniczne abonentom, spełniały
13
wszystkie, w granicach rozsądku, wymagania udostępnienia dla celów świadczenia
publicznie dostępnych usług biura numerów i spisów abonentów ważnych
informacji w uzgodnionym formacie i na uczciwych, obiektywnych, zorientowanych
na koszty i niedyskryminacyjnych warunkach”. Powołane przepisy dyrektywy
2002/22 stanowią o świadczeniu usług powszechnych po przystępnej cenie oraz o
udostępnianiu danych na potrzeby spisu abonentów na warunkach „zorientowanych
na koszty”. Aczkolwiek w przypadku nieodpłatnego przekazywania przez powoda
danych o abonentach na potrzeby świadczenia przez zainteresowanego usług OSA
niewątpliwie u zainteresowanego nie powstałyby koszty z tytułu konieczności
zapłaty wynagrodzenia za samo udostępnienie danych przez powoda, okoliczność
ta nie przesądza w żaden sposób, że dojdzie do naruszenia obowiązków
wynikających z powołanych przepisów dyrektywy 2002/22. Przepisy te mówią
bowiem o świadczeniu usług powszechnych „po przystępnej cenie”, co jest formułą
na tyle pojemną, że ustalona przez Sąd Apelacyjny odpłatność nie uzasadnia –
sama w sobie – przyjęcia założenia, zgodnie z którym, w wyniku jej wprowadzenia,
zainteresowany będzie świadczył usługę OSA po cenie, która nie będzie
przystępna.
Sąd Najwyższy stwierdzając, że skargi kasacyjne Prezesa Urzędu i
zainteresowanego nie mają uzasadnionych podstaw, orzekł o ich oddaleniu
stosownie do art. 39814
k.p.c.