Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CK 446/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 stycznia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Maria Grzelka
SSN Tadeusz Żyznowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Wielobranżowego "T.(...)" SA w G.
przeciwko "R.(...)" Spółce z o. o. w W.
o zakazanie naruszania prawa do znaku towarowego i odszkodowanie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 13 stycznia 2005 r.,
kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 19 marca 2004 r., sygn.
akt I ACa (…),
oddala kasację.
Uzasadnienie
Powołując się na art. 19 i 20 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach
towarowych (Dz. U. Nr 5, poz. 17 ze zm.) powodowe Przedsiębiorstwo Wielobranżowe
„T.(...)” S.A. wnosiła o zakazanie stronie pozwanej „R.(...)” Spółka z o.o. korzystania z
oznaczenia „V.(...)” i naruszania prawa z rejestracji tego znaku przez zaniechanie
działań naruszających prawo z rejestracji, usunięcia skutków naruszenia oraz
naprawienia wyrządzonej szkody w wysokości 800.000 zł z ustawowymi odsetkami.
2
Wyrokiem nazwanym wstępnym, którego treść zdaniem Sądu Apelacyjnego -
odpowiada przesłankom uzasadniającym wydanie wyroku częściowego, Sąd pierwszej
instancji nakazał pozwanej „R.(...)” Sp. z o.o. zaprzestanie korzystania z oznaczenia
„V.(...)” i oznaczeń podobnych, przez zaniechanie opatrywania tym znakiem „Skwerów
handlowych” oraz innych budowli i urządzeń, dokumentacji handlowej, wprowadzania do
obrotu towarów oznaczonych tym znakiem a także posługiwania się nim w środkach
masowego przekazu w celu reklamy, bądź publikacji materiałów prasowych, usunięcie
znaku towarowego „V.(...)” ze wszystkich „Skwerów handlowych”, innych budowli,
urządzeń, towarów i dokumentacji handlowej, będącej w jego dyspozycji oraz
opublikowanie na koszt pozwanego oświadczenia w dziennikach „R.(…)”, „G.(…)”
i „Gazeta P.(…)”, zamieszczenie ogłoszenia o treści ustalonej w tym wyroku
a stwierdzającego, że osiedlowe centra handlowe oznaczane przez stronę pozwaną
„V.(...) skwer handlowy” i reklama tych obiektów z użyciem znaku towarowego „V.(...)”
prowadzone były z naruszeniem znaku towarowego strony powodowej „V.(...)”.
Jako podstawę faktyczną tego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy przytoczył ustalenia
z których wynika, że w uwzględnieniu zgłoszenia z 9 grudnia 1994 r. powodowa Spółka
uzyskała dnia 5 września 2000 r. decyzję o rejestracji znaku towarowego „V.(...)”
przeznaczonego do oznaczania: usług związanych z prowadzeniem sklepu lub sieci
sklepów detalicznych, artykułów chemii gospodarczej, sprzętu gospodarstwa
domowego, odzieży, artykułów spożywczych, środków wybielających i innych substancji
stosowanych w praniu, środków czyszczących, perfumeryjnych, kosmetyków, płynów do
pielęgnacji włosów, przyborów kuchennych i gospodarstwa domowego, przyborów
toaletowych oraz licznych produktów spożywczych, zbożowych, piekarskich i napojów.
Powodowa Spółka prowadzi działalność w branży spożywczej w dziewięciu sklepach w
tym pięciu na terenie G. i w jednym sklepie w B., który po otwarciu był jednoznacznie
utożsamiany z działalnością gospodarczą prowadzoną przez pozwaną Spółkę, która
administruje pięcioma centrami handlowymi. Dla swojej działalności strona pozwana
używa od 2000 r. oznaczenia „Skwer handlowy V.(...)”, które jest umieszczane na
szyldach i w reklamach prasowej oraz internetowej centrów handlowych. Od sierpnia
2000 r. pozwana oczekuje na rejestrację dwóch znaków towarów tj. słownego i słowno-
graficznego w brzmieniu „V.(...) skwer handlowy” oraz „Skwer V.(...)”.
Strona pozwana, będąc firmą developerską, buduje sieć kompleksów handlowo-
usługowych o nazwie „V.(...) skwer handlowy”. W zależności od warunków lokalnych w
miejscowym skwerze V.(...) znajdują się: supermarket, sklep detaliczny lub delikatesy.
3
Takie skwery handlowe V.(...) kolejno zostały otwarte w Ł., B., T., I., G. a nowe
inwestycje planowane są prawie we wszystkich większych miastach w tym w W., W., K.,
O., S., J. i P.. Strony konkurują na rynku sprzedaży detalicznej ponieważ wynajmowane
przez stronę pozwaną centra handlowe, oznaczone są znakiem „V.(...)’. Sprzedaż - w
ocenie Sądów obu instancji – odbywa się w warunkach jednoznacznie sugerujących, że
pozwana prowadzi działalność tożsamą z działalnością strony powodowej. „Skwer
handlowy V.(...)” wskazuje na działalność handlową a nie developerską. Używane
oznaczenie jest nakierowane i oddziaływuje na tę samą grupę klientów, nabywców dóbr
konsumpcyjnych. Dlatego jest prezentowany przez umieszczanie go na budynkach
centrów handlowych, co wskazuje, że tak eksponowane oznaczenie nie jest skierowane
do nabywców usług developerskich. Analiza poszczególnych elementów oznaczeń
używanych przez pozwaną i zarejestrowanego znaku towarowego w płaszczyznach
wizualnej, fonetycznej i znaczeniowej wskazuje - jak stwierdziły Sądu obu instancji - że
słowa handlowy i skwer pozbawione są znamion odróżniających a dominującym dla
każdego odbiorcy jest słowo V.(...).
Kasację złożyła pozwana „R.(...)” Spółka z o.o.
Skarżąca zarzuciła naruszenie przepisów postępowania , a mianowicie:
a/ art. 378 § 1 k.p.c., art. 321 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 380 §
1, 2 i 3 k.p.c. i art.. 354 k.p.c. poprzez rozpoznanie przez Sąd Apelacyjny apelacji od
wyroku częściowego Sądu Okręgowego w T., podczas gdy Sąd Okręgowy w T. wydał
wyrok wstępny i od wyroku wstępnego apelował pozwany, a brak jest rozstrzygnięcia o
sprostowaniu wyroku Sądu I instancji w tym zakresie i brak jest podstaw do
sprostowania tegoż wyroku, jak również nie jest to dopuszczalne, które to uchybienie
mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, gdyż Sąd Apelacyjny z uwagi na powyższe
naruszenia przepisów postępowania nie rozpoznał środka zaskarżenia wniesionego
przez pozwanego i pominął zgłoszony przez p ozwanego w apelacji zarzut naruszenia
przez Sąd Okręgowy przepisu art. 318 § 1 k.p.c. poprzez wydanie wyroku wstępnego
o niedopuszczalności treści.
b) art. 378 § 1 k.p.c. i art. 382 k.p.c. poprzez pominięcie zgłoszonego przez
pozwanego w piśmie procesowym z dnia 30 kwietnia 2003 r. zarzutu naruszenia przez
Sąd Okręgowy przepisu art. 318 § 1 k.p.c. poprzez wydanie wyroku wstępnego o
niedopuszczalnej treści, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy,
gdyż rozważenie przez Sąd Apelacyjny powyższego zarzutu pozwanego mogło
4
skutkować uchyleniem wyroku Sądu Okręgowego, a zaskarżone orzeczenie stwarza
jedynie pozory przeprowadzenia kontroli instancyjnej przez Sąd drugiej instancji.
c) art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. poprzez niewskazanie
w uzasadnieniu wyroku powodów nieuwzglednienia zarzutów naruszenia prawa
materialnego (art. 19 i 20 ustawy o znakach towarowych) zgłoszonych przez pozwanego
w apelacji oraz brak rozważań zasadności powyższych zarzutów w świetle
obowiązującego prawa oraz wymienia przyczyn, dla których nie mogły być
uwzględnione, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, gdyż z
treści uzasadnienia Sądu Apelacyjnego wynika, iż nie dokonał on samodzielnych
rozważań podstawy prawnej powództwa, a poczynienie takich rozważań mogło
doprowadzić do odmiennego rozstrzygnięcia sprawy, podczas gdy brak tych rozważań
skutkuje tym, że wyrok Sądu Apelacyjnego uchyla się kontroli instancyjnej w tym
zakresie,
d) art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. poprzez uznanie, iż nie zachodzą w niniejszej sprawie
podstawy do zawieszenia postępowania, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ
na wynik sprawy, gdyż rozstrzygnięcie postępowania rejestrowego toczącego się z
wniosku pozwanego, dotyczącego zgłoszenia do Urzędu Patentowego znaku
towarowego „Skwer handlowy V.(...)”, ma istotny wpływ dla ustalenia zgodności z
prawem używania znaku przez pozwanego i oceny czy używanie przez pozwanego
znaku towarowego narusza prawa powoda wynikające z rejestracji znaku towarowego
„V.(...)”, a w konsekwencji dla oceny zasadności powództwa,
e) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 382 k.p.c., poprzez dowolną,
rażąco wadliwą i oczywiście błędną ocenę materiału dowodowego, polegającą na
nieuwzględnieniu wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu. Poprzez
pominięcie wskazanych w apelacji pozwanego dowodów Sąd II instancji rażąco naruszył
zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów. Wskazane naruszenie przepisów
proceduralnych mogło mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Uwzględnienie
wskazanych przez pozwanego dowodów miało istotne znaczenie dla ustalenia istnienia
jednej z wymienionych w art. 19 ustawy o znakach towarowych z dnia 31 stycznia 1985
r. (Dz. U. z 1985 r. Nr 5, poz. 7 z późn. zm.) przesłanek uznania, iż doszło do
naruszenia prawa z rejestracji znaku towarowego, a mianowicie przesłanki możliwości
wprowadzenia odbiorców w błąd, co do pochodzenia towarów lub usług.
Nadto skarżąca Spółka zarzuciła obrazę przepisów prawa materialnego, poprzez
jego niewłaściwe zastosowanie, a mianowicie:
5
a/ przepisu art. 19 ustawy o znakach towarowych poprzez przyjęcie, iż używanie
znaku towarowego podobnego do znaku zarejestrowanego, dla usług odmiennych
stanowi naruszenie prawa z rejestracji znaku towarowego. Wskazując na powyższe
pozwana wnosiła o: uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania lub uchylenie zaskarżonego wyroku i wyroku wstępnego Sądu
Okręgowego w T. z dnia 10 marca 2003 r., sygn. akt VI GC (…) i przekazanie sprawy
Sądowi pierwszej instancji do ponownego jej rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie
powództwa z zasadzeniem na rzecz strony pozwanej kosztów procesu według norm
przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Bezspornym jest, że powodowe Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „T.(...)” jako
uprawniony z rejestracji znaku towarowego V.(...) z pierwszeństwem od 9 grudnia 1994
r. nabyło wyłączne prawo używania tego znaku w obrocie gospodarczym na terytorium
całego państwa dla towarów objętych rejestracją (art. 13 ustawy z dnia 31 stycznia 1985
r. o znakach towarowych – Dz. U. Nr 5, poz. 17 ze zm.). Rejestracją tego znaku
towarowego V.(...) zostały objęte usługi związane z prowadzeniem sklepu lub sieci
sklepów z artykułami spożywczymi i przemysłowymi. Bezspornym jest, że pozwana
Spółka R.(...)” posługuje się oznaczeniem „V.(...) Skwer Handlowy”. Jak stwierdził J. G.
b. prezes tej Spółki zajmowała się ona budowaniem centrów handlowych
i zarządzaniem nimi. Na wizytówkach firmy prezes J. G. używał oznaczenia „V.(...)
Skwer Handlowy”. Nadto autentyczności dokumentów i wiarygodności opinii biegłych M.
R. oraz J. C. a także dowodów z zeznań licznych świadków nie podważyła skarżąca
Spółka w toku postępowania ani też w kasacji. Już w odpowiedzi na pozew strona
pozwana wskazała, że swoje centra handlowo-usługowe nazwała „Skwer handlowy
V.(...)”. Takimi oznaczeniami posługiwała się w kolejnych obiektach handlowych.
Przytoczone oznaczenia – jak to trafnie i obszernie przytoczyły Sądu obu instancji -
zawierają elementy nieodróżniające (skwer handlowy) i odróżniające V.(...). O zdolności
odróżniającej rozstrzyga, co także trafnie zostało uzasadnione w kwestionowanym
orzeczeniu, ten dominujący element wyróżniający. Prawidłowa i wyczerpująca
argumentacja Sądów obu instancji nie wymaga jej przytaczania i powtarzania. Nie
kwestionowanym a ugruntowanym jest zapatrywanie stwierdzające, że dla przeciętnego
nabywcy decydujące znaczenie ma zbieżny element obu ocenianych oznaczeń - V.(...).
W literaturze przedmiotu i orzecznictwie podkreśla się, że jest to usprawiedliwione z
6
psychologicznego punktu widzenia, ponieważ nabywca zachowuje z reguły w pamięci
jedynie ogólny zarys interesującego go oznaczenia a przy dokonywaniu wyboru kieruje
się przewodnimi elementami oznaczenia, pomijając inne drobne rozbieżności.
Niewątpliwym jest, że na dominującym elemencie V.(...) skupia się siła intensywność
przyciągania oraz cechuje go łatwość co do zdolności a także możliwości przyswajania.
Oceny przesłanek i zachowań zakazanych osobom trzecim (art. 19 i 20 ustawy o
znakach towarowych) dokonuje się, co trafnie także wskazały Sądy obu instancji, z
punktu widzenia przeciętnego odbiorcy towarów (usług). Dążeniu ustawodawcy do
realizacji w orzecznictwie sądów kierunku mającego zapewnić ochronę zdrowej
konkurencji i eliminację innych niepożądanych zachowań sprzyja zapewnienie
konsumentowi rzetelnej i obiektywnej informacji o przedsiębiorcy i jego towarze.
Zrozumiała i niezakłócona informacja zapewnia konsumentowi możliwość dokonywania
przez niego niezakłóconego i racjonalnego wyboru.
Orzecznictwo sądowe, w tym także kwestionowane, lecz prawidłowe i zasadne
rozstrzygnięcie zapadłe w rozpoznawanej sprawie, jest jednym z istotnych instrumentów
regulujących działalność wolnego rynku, zapewniających jego przejrzystość, ochronę
pozycji konsumenta, a także interesów przedsiębiorców. Wbrew wywodom kasacji
żadna z powołanych podstaw z art. 3931
k.p.c. nie została wykazana. W myśl art. 316 §
1 k.p.c. sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili
zamknięcia rozprawy. Przez stan rzeczy należy rozumieć ustalenia faktyczne i
obowiązujący stan prawny, który został uwzględniony w zaskarżonym orzeczeniu.
Nie istniały uzasadnione podstawy (art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c.) do wstrzymania
postępowania w tej sprawie aż do wyczerpania procedury przed Urzędem Patentowym i
sądem administracyjnym związanej ze zgłoszonymi przez pozwaną Spółkę znakami
towarowymi do rejestracji.
Kasacja jako środek odwoławczy o szczególnym znaczeniu została ograniczona
do badania legalności zaskarżonego orzeczenia. W następstwie wniesienia kasacji Sąd
Najwyższy nie rozpoznaje już sprawy (nie jest sądem meriti), lecz skargę kasacyjną,
rozstrzygając o jej zasadności, bądź bezzasadności na podstawie stanu faktycznego,
będącego podstawą zaskarżonego orzeczenia. Dlatego Sąd Najwyższy nie rozpatrywał
przedstawionych po raz pierwszy w postępowaniu kasacyjnym dokumentów mających
dowodzić zasadności kasacji strony pozwanej.
Zgodnie z art. 318 § 1 k.p.c. sąd, uznając roszczenie za usprawiedliwione
w zasadzie, może wydać wyrok wstępny, tylko co do samej zasady, co do spornej zaś
7
wysokości żądania – zarządzić dalszą rozprawę, bądź jej odroczenie. W treści
powołanego przepisu art. 318 § 1 k.p.c. zasadzie roszczenia przeciwstawiono wysokość
żądania. Wyrok wstępny powinien dotyczyć samej zasady odpowiedzialności, tj.
rozstrzygać o istnieniu konkretnego stosunku prawnego lub prawa, z którego wynika
dochodzone roszczenie. Przez pojęcie „żądanie usprawiedliwione w zasadzie” należy
rozumieć istnienie pomiędzy stronami procesu stosunku prawnego uzasadniającego
uwzględnienie powództwa. Wyrok Sądu Okręgowego został błędnie nazwany wyrokiem
wstępnym, na co trafnie zwrócił uwagę Sąd Apelacyjny stwierdzając, że kwestionowany
w apelacji wyrok zawiera elementy przesądzające o jego istocie i bycie jako wyroku
częściowego (art. 317 k.p.c.). Powyższe uchybienie jest poddane w instancji kasacyjnej
kontroli w aspekcie wpływu tego uchybienia na treść – zawierającego wszystkie
niezbędne elementy (art. 325 k.p.c.) – wyroku Sądu Apelacyjnego. Obszerne wywody
kasacji w żadnym stopniu nie wykazały negatywnego dla skarżącej Spółki wpływu, czy
też ograniczenia bądź utrudnienia możliwości zwalczania wyroku Sądu pierwszej
instancji przez to, że został on błędnie nazwany.
Z powyższego wynika, że kasacja nie zawiera uzasadnionej podstawy i dlatego
podlega oddaleniu (art. 39312
k.p.c.).