Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CK 402/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 lutego 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Bronisław Czech
SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Z. K.
przeciwko M. W., O. K. i T. Z.
o zadośćuczynienie i rentę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 3 lutego 2005 r.,
kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 11 marca 2004 r., sygn. akt III
Ca (…),
uchyla zaskarżony wyrok w punktach 1 (pierwszym) i 4 (czwartym) i w tym
zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Ł. do ponownego rozpoznania
pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za instancję
kasacyjną.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy z K. wyrokiem z dnia 8 grudnia 2003 r. zasądził od pozwanych M.
W., T. Z. i O. K. solidarnie na rzecz powoda Z. K. kwotę 15.000 złotych tytułem
zadośćuczynienia oraz ustalił, że pozwani ponoszą solidarnie odpowiedzialność za
2
szkody mogące powstać w przyszłości w następstwie pobicia powoda w dniu 11 marca
1999 r.
W wyniku apelacji pozwanego T. Z. Sąd Okręgowy w Ł. zaskarżonym wyrokiem
zmienił wyrok Sądu Rejonowego w ten sposób, że uchylił rozstrzygnięcie o ustaleniu
odpowiedzialności na przyszłość, natomiast dalej idącą apelację oddalił. Sąd Okręgowy
stwierdził, że powód nie domagał się ustalenia odpowiedzialności pozwanych na
przyszłość w związku z czym orzekanie w tym przedmiocie przez Sąd pierwszej instancji
miało charakter czynności z urzędu przewidzianej w art. 321 § 2 k.p.c. Wobec tego, że -
zdaniem Sądu Okręgowego - materiał dowodowy zebrany w sprawie nie dawał podstaw
do przyjęcia, iż w związku ze zdarzeniem w dniu 11 marca 1999 r. stan zdrowia powoda
może ulec pogorszeniu, zaś ustalenia co do zachowania przez powoda dotychczasowej
zdolności do pracy zarobkowej były prawidłowe, brak było podstaw do pozytywnego
orzekania Sądu Rejonowego w tym zakresie.
W kasacji powód zarzucił powyższemu wyrokowi naruszenie przepisów
postępowania - art. 233 § 1 i art. 325 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. przez sprzeczne
z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego ustalenie, że nie istnieje
prawdopodobieństwo powstania u powoda dalszego uszczerbku na zdrowiu
i wynikających z tego szkód, oraz przez błędne uchylenie wyroku Sądu Rejonowego w
pkt 2 zamiast merytoryczne rozstrzygnięcie kwestii odpowiedzialności pozwanych na
przyszłość. Skarżący wnosił o uchylenie tego wyroku w punkcie 1 i przekazanie sprawy
Sądowi Okręgowemu w Ł. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy uznał kasację za usprawiedliwioną.
Uszło uwagi Sądu Okręgowego, że w piśmie procesowym z dnia 9 września 2002
r. – powód sprecyzował swoje żądanie i domagał się m.in. ustalenia odpowiedzialności
pozwanych za mogące się ujawnić w przyszłości skutki pobicia. Ocena Sądu
Okręgowego co do bezpodstawności żądania powoda w tym zakresie powinna być
zatem wyrażona w postaci orzeczenia zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego i
oddalającego powództwo o ustalenie, nie zaś w formie uchylenia punktu 2 orzeczenia
Sądu pierwszej instancji. Rację ma skarżący, że dokonana w zaskarżonym wyroku
zmiana przez samo tylko uchylenie wzmiankowanego punktu 2 doprowadziła do sytuacji
w której, mimo formalnego orzeczenia dotyczącego powództwa o ustalenie, roszczenie
powoda w tej części nie zostało merytorycznie rozstrzygnięte, czego względy procesowe
nie usprawiedliwiały.
3
Również należy przyznać rację powodowi w kasacji, że rozstrzygając
o powództwie ustalającym Sąd Okręgowy nie uwzględnił dowodu z opinii biegłego
lekarza w części dotyczącej zmniejszenia odporności ogólnej organizmu powoda oraz
ryzyka częstszych infekcji górnych dróg oddechowych i układu pokarmowego. Biegły
wyraził powyższe stanowisko w związku ze zleceniem mu przez Sąd Rejonowy
opracowania opinii m. in. na okoliczność prognoz co do ewentualnego pogorszenia się
w przyszłości stanu zdrowia powoda. Gdyby uznać, że w wyniku pobicia powód,
narażony na częstsze zachorowania aniżeli przeciętnie może to mieć miejsce u osób nie
będących ofiarami takich urazów jakich doznał powód, mógłby ponosić dalsze szkody,
nie uwzględnione dotychczas, to powództwo o ustalenie nie mogłoby być uznane za
bezzasadne, a wyrok zasądzający Sądu Rejonowego również tym zakresie powinien by
zostać oceniony jako prawidłowy. Wypada zauważyć, że podniesione przeciwko temu
ostatniemu wyrokowi zarzuty w apelacji w znacznym stopniu nacechowane były
emocjami i niestosowną formą wynikającymi – jak się wydaje – z nieznajomości reguł
prawa cywilnego. Sąd Okręgowy zwrócił na to uwagę przy rozważaniu innych zarzutów
apelacji natomiast pominął przy odniesieniu się do kwestii ustalenia odpowiedzialności
na przyszłość.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Okręgowego
w zaskarżonej części i przekazał w tej części sprawę Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania (art. 39313
§ 1 k.p.c.). Konsekwencją uchylenia punktu
1 zaskarżonego orzeczenia było uchylenie orzeczenia także co do kosztów, ponieważ o
kosztach procesu za II instancję ewentualnie należnych powodowi (jego
pełnomocnikowi) od pozwanych lub od Skarbu Państwa decydować będzie
rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego podjęte po ponownym rozpoznaniu sprawy (art. 108
§ 1 k.p.c.).
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 2
k.p.c.