II CK 609/04
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:06-10-2014
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CK 609/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 kwietnia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
SSA Andrzej Struzik
w sprawie z powództwa J. W.
przeciwko Z. W.
o rozwód,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 14 kwietnia 2005 r., kasacji
pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 27 kwietnia 2004 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w G. wyrokiem zaocznym z dnia 2 grudnia 2002 r. rozwiązał
małżeństwo stron, zawarte w dniu 7 marca 1991 r. w USC W., (Niemcy), przez rozwód
bez orzekania o winie.
Na skutek sprzeciwu pozwanej od tego orzeczenia Sąd Okręgowy wyrokiem z
dnia 17 listopada 2003 r. uchylił wyrok zaoczny i oddalił powództwo, uznając, że między
stronami nie nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego.
2
Po rozpoznaniu apelacji powoda od tego rozstrzygnięcia, Sąd Apelacyjny
wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2004 r. zmienił je i orzekł rozwód z winy pozwanej.
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżyła pozwana kasacją, zarzucając naruszenie
art. 56 § 1 i art. 57 k.r.i o. oraz art. 233 § 1, art. 316, art. 328 § 2 i art. 382 k.p.c. i
wnosząc o jego zmianę przez oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca bezpodstawnie kwestionuje prawidłowość ustaleń i oceny Sądu co do
zaistnienia trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego stron. Jest bezsporne,
iż niniejsza sprawa jest drugim ich procesem rozwodowym (pierwszy został wniesiony w
1998 r.). Prawomocnym wyrokiem z dnia 4 grudnia 2000 r. orzeczona została separacja,
a pozew rozwodowy w niniejszej sprawie wniesiony został 9 sierpnia 2002 r.
Uwzględniając fakt, że strony są w podeszłym wieku oraz, że przedtem każda z nich
była już w innym związku małżeńskim, należy przyjąć, że obecna sytuacja nie jest
przejściowym kryzysem małżeńskim, jak to ocenia skarżąca, ale jak przyjął Sąd -
trwałym i zupełnym rozkładem ich pożycia. Dlatego niezasadny jest zarzut kasacji
naruszenia art. 56 § 1 k.r.i o. oraz przepisów procesowych, na podstawie których
pozwana podważa prawidłowość ustaleń Sądu w tym przedmiocie.
Nie sposób jest natomiast odeprzeć zarzutów kasacji kwestionujących
przypisanie pozwanej wyłącznej winy za rozkład pożycia stron. Rozstrzygnięcie w tej
mierze oparł Sąd w zasadzie na zeznaniach powoda. Procesowo jest to dopuszczalne,
ale wymaga przeprowadzenia wnikliwego dowodu z przesłuchania stron, a następnie
szczegółowej jego oceny. Orzeczenie o winie, niezależnie od poważnych następstw
prawnych, zwłaszcza w zakresie obowiązku alimentacji byłego małżonka, stanowi
swoiste podsumowanie i ocenę wspólnego pożycia. Dlatego jego uzasadnienie powinno
być szczególnie wyważone i wszechstronnie uargumentowane. Tymczasem w treści
uzasadnienia Sądu w kwestii winy operuje się kilkoma ogólnikami, nie wskazując nawet
kiedy określone fakty czy zachowania zarzucane pozwanej miały miejsce i na czy bliżej
polegały. Nie przesądzając ostatecznego wyniku tej kwestii, należy przyjąć, że w
obecnym stanie sprawy jest to niewystarczające do przypisania wyłącznej winy,
zwłaszcza w sytuacji, kiedy sam powód nie domagał się uznania winy pozwanej.
Dlatego zarzut kasacji naruszenia art. 57 k.r.i o. oraz zarzuty uchybienia przepisom
procesowym, w części odnoszącej się do ustalenia winy, okazały się usprawiedliwione.
Uwzględniając zaś obowiązującą w tym zakresie zasadę integralności wyroku
3
rozwodowego, należało zaskarżone orzeczenie uchylić i przekazać sprawę do
ponownego rozpoznania (art. 39313
w zw. z art. 108 § 2 k.p.c.).
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 kwietnia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
SSA Andrzej Struzik
w sprawie z powództwa J. W.
przeciwko Z. W.
o rozwód,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 14 kwietnia 2005 r., kasacji
pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 27 kwietnia 2004 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w G. wyrokiem zaocznym z dnia 2 grudnia 2002 r. rozwiązał
małżeństwo stron, zawarte w dniu 7 marca 1991 r. w USC W., (Niemcy), przez rozwód
bez orzekania o winie.
Na skutek sprzeciwu pozwanej od tego orzeczenia Sąd Okręgowy wyrokiem z
dnia 17 listopada 2003 r. uchylił wyrok zaoczny i oddalił powództwo, uznając, że między
stronami nie nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego.
2
Po rozpoznaniu apelacji powoda od tego rozstrzygnięcia, Sąd Apelacyjny
wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2004 r. zmienił je i orzekł rozwód z winy pozwanej.
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżyła pozwana kasacją, zarzucając naruszenie
art. 56 § 1 i art. 57 k.r.i o. oraz art. 233 § 1, art. 316, art. 328 § 2 i art. 382 k.p.c. i
wnosząc o jego zmianę przez oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca bezpodstawnie kwestionuje prawidłowość ustaleń i oceny Sądu co do
zaistnienia trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego stron. Jest bezsporne,
iż niniejsza sprawa jest drugim ich procesem rozwodowym (pierwszy został wniesiony w
1998 r.). Prawomocnym wyrokiem z dnia 4 grudnia 2000 r. orzeczona została separacja,
a pozew rozwodowy w niniejszej sprawie wniesiony został 9 sierpnia 2002 r.
Uwzględniając fakt, że strony są w podeszłym wieku oraz, że przedtem każda z nich
była już w innym związku małżeńskim, należy przyjąć, że obecna sytuacja nie jest
przejściowym kryzysem małżeńskim, jak to ocenia skarżąca, ale jak przyjął Sąd -
trwałym i zupełnym rozkładem ich pożycia. Dlatego niezasadny jest zarzut kasacji
naruszenia art. 56 § 1 k.r.i o. oraz przepisów procesowych, na podstawie których
pozwana podważa prawidłowość ustaleń Sądu w tym przedmiocie.
Nie sposób jest natomiast odeprzeć zarzutów kasacji kwestionujących
przypisanie pozwanej wyłącznej winy za rozkład pożycia stron. Rozstrzygnięcie w tej
mierze oparł Sąd w zasadzie na zeznaniach powoda. Procesowo jest to dopuszczalne,
ale wymaga przeprowadzenia wnikliwego dowodu z przesłuchania stron, a następnie
szczegółowej jego oceny. Orzeczenie o winie, niezależnie od poważnych następstw
prawnych, zwłaszcza w zakresie obowiązku alimentacji byłego małżonka, stanowi
swoiste podsumowanie i ocenę wspólnego pożycia. Dlatego jego uzasadnienie powinno
być szczególnie wyważone i wszechstronnie uargumentowane. Tymczasem w treści
uzasadnienia Sądu w kwestii winy operuje się kilkoma ogólnikami, nie wskazując nawet
kiedy określone fakty czy zachowania zarzucane pozwanej miały miejsce i na czy bliżej
polegały. Nie przesądzając ostatecznego wyniku tej kwestii, należy przyjąć, że w
obecnym stanie sprawy jest to niewystarczające do przypisania wyłącznej winy,
zwłaszcza w sytuacji, kiedy sam powód nie domagał się uznania winy pozwanej.
Dlatego zarzut kasacji naruszenia art. 57 k.r.i o. oraz zarzuty uchybienia przepisom
procesowym, w części odnoszącej się do ustalenia winy, okazały się usprawiedliwione.
Uwzględniając zaś obowiązującą w tym zakresie zasadę integralności wyroku
3
rozwodowego, należało zaskarżone orzeczenie uchylić i przekazać sprawę do
ponownego rozpoznania (art. 39313
w zw. z art. 108 § 2 k.p.c.).