Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2016 roku

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie V Wydział Karny

w składzie:

Przewodnicząca: SSR Anna Walenciak

Protokolant: Tomasz Janiak

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2016 roku na rozprawie

sprawy P. M. c. Z. i E., ur. (...) w W.

obwinionej o to, że:

w piśmie z dnia 20 lipca 2015 r. będąc właścicielem firmy (...), która była posiadaczem samochodu marki R. o nr rej. (...), wbrew obowiązkowi na żądanie Straży Miejskiej nie wskazała komu powierzyła pojazd do kierowania lub używania w dniu 16 kwietnia 2015 r. ok. godz. 12.00,

tj. za wykroczenie z art. 96 § 3 kw w związku z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20.06.1997 Prawo o ruchu drogowym,

orzeka:

I.  obwinioną P. M. uznaje za winną popełnienia zarzucanego jej wykroczenia z art. 96 § 3 kw w związku z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20.06.1997 Prawo o ruchu drogowym i za to na podstawie art. 96 § 3 kw w zw.
z art. 39 § 1 i 2 kw w zw. z art. 36 kw wymierza jej karę nagany,

II.  zasądza od obwinionej na rzecz Skarbu Państwa zryczałtowane koszty postępowania w wysokości 100 (sto) złotych.

Sygn. akt V W 63/16

UZASADNIENIE

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 kwietnia 2015 r. ok. godz. 12.00 nieustalony kierowca zaparkował pojazd marki R. o nr rej. (...) na ul. (...) w W. na chodniku bez pozostawienia wymaganego 1,5 m przejścia dla pieszych. Strażnik miejski, który ujawnił powyższe zdarzenie pozostawił na szybie w/w pojazdu wezwanie do osobistego stawienia się w terminie 7 dni w siedzibie Straży Miejskiej m.st. W.. /k. 1 notatka urzędowa, k. 2 zdjęcie/

Na podstawie Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców Straż Miejska ustaliła, iż właścicielem pojazdu jest (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W.. W związku z powyższym Straż Miejska wystosowała do w/w spółki wezwanie do wskazania komu powierzono pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. /k. 3 wezwanie/

W odpowiedzi na wezwanie (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. wystosował pismo, oświadczając, że wyżej wymieniony pojazd używany jest na podstawie umowy leasingu przez Sophie D. V. P. M. ul. (...) lok. (...) (...)-(...) W.. /k. 5 pismo/

Straż Miejska za pośrednictwem poczty dwukrotnie wezwała pisemnie P. M. – prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W., która była posiadaczem pojazdu marki R. o nr rej. (...) (k. 6 i 8), do wskazania w terminie 7 dni od otrzymania wezwań, komu powierzyła wskazany pojazd do kierowania lub używania w dniu 16 kwietnia 2015 r. ok. godz. 12.00. W wezwaniach Straż Miejska wskazała, że w przypadku niedopełnienia obowiązku wynikającego z art. 78 ust. 4 i 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym, popełni ona wykroczenie z art. 96 § 3 k.w oraz że w związku z powyższym zakończenie prowadzonych czynności wyjaśniających w sprawie nastąpi poprzez wyrażenie zgody na przyjęcie mandatu karnego kredytowanego w wysokości 200 złotych.

P. M. pierwsze skierowane do niej od Straży Miejskiej m. st. W. wezwanie z dnia 19 maja 2015 r. – odebrała w dniu 26 maja 2015 r. /k. 7 zwrotne potwierdzenie odbioru/

Zaś drugie skierowane przez Straż Miejską m. st. W. wezwanie z dnia 5 lipca 2015 r. odebrała w dniu 9 lipca 2015 r. w imieniu P. M. jej matka E. M., która posiadała upoważnienie do odbioru korespondencji kierowanej do jej córki. /k. 9 zwrotne potwierdzenie odbioru/

E. M. przekazała swojej córce P. M. wezwanie z dnia 9 lipca 2015 r. skierowane do niej przez Straż Miejską m. st. W. w dniu 20 lipca 2015 r. /e-protokół rozprawy z dnia 31 marca 2016 r. – k. 28-30 wyjaśnienia obwinionej P. M. /

W odpowiedzi na wezwanie z dnia 9 lipca 2015 r. P. M. w piśmie z dnia 20 lipca 2015 r. przesłanym na adres Straży Miejskiej m. st. W. nie złożyła żadnego oświadczenia w przedmiocie tego komu powierzony został pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. W swoim piśmie P. M. wskazała, że pojazd marki R. o nr rej. (...) jest samochodem wykorzystywanym do celów służbowych i rodzinnych i nie posiada ona informacji, kto we wskazanym dniu mógł nim kierować, tym bardziej, że w związku z prowadzeniem własnej firmy, często przebywa ona poza granicami kraju, a wszelkie dokumenty odbiera członek rodziny. Wskazała ona jednocześnie, że nie zgadza się na przyjęcie grzywny w drodze mandatu karnego z tytułu art. 97 kw. W powyższym piśmie P. M. podała także, że po otrzymaniu pisma podjęła próbę ustalenia osoby kierującej w/w pojazdem, która okazała się nieskuteczna. /k. 10 pismo/

P. M. ma 44 lata. Ma wykształcenie wyższe ekonomiczne. Utrzymuje się z własnej działalności gospodarczej – przedstawicielstwo: dystrybucja i budowa sieci dla firm zagranicznych, osiąga dochód w wysokości ok. 3000 zł. Jest stanu wolnego, ma jedno małoletnie dziecko. Nie była leczona psychiatrycznie ani odwykowo. Niekarana. /e-protokół rozprawy z dnia 31 marca 2016 r. wyjaśnienia obwinionej P. M. – k. 28/

Obwiniona P. M. /e-protokół rozprawy z dnia 31 marca 2016 r. – k. 28-30/ nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu. W zakresie istotnym dla sprawy wyjaśniła, że udzieliła informacji pisemnej, że nie posiada informacji na temat osoby korzystającej z tego pojazdu w czasie wskazanym w tym piśmie. Obwiniona wyjaśniła, że w celu załatwienia tej sprawy udała się osobiście do siedziby Straży Miejskiej i strażniczka miejska udzieliła jej informacji. Wskazała ona również, że powyższa rozmowa odbywała się bez wylegitymowania jej. W złożonych wyjaśnieniach obwiniona zaprzeczyła, aby w dniu 16 kwietnia jej samochód był udzielany osobom nieuprawnionym. Wskazała ona nadto, że nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji osób korzystających z pojazdu i nie prowadziła ona takiej ewidencji. Wyjaśniła ona także, że jej samochód wykorzystywany jest w związku z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą. Wskazała ona również, że wynajęła biuro od dnia 1 kwietnia w okolicy ul. (...) i w dniu 16 kwietnia były przenoszone rzeczy do tego biura. Obwiniona wyjaśniła, że odbyła rozmowę z osobami, które mogły korzystać z jej pojazdu w czasie wskazanym w piśmie uzyskanym od Straży Miejskiej i żadna z tych osób nie potwierdziła, że była wówczas użytkownikiem tego pojazdu. Obwiniona wyjaśniła również, że w czasie jej nieobecności jej mama jest upoważniona do odbioru kierowanej do niej korespondencji. Wskazała ona także, że skierowane przez Straż Miejską pismo przekazano jej w lipcu – prawdopodobnie w dniu 20 lipca, gdyż wcześniej przebywała ona w Anglii.

Sąd zważył, co następuje:

Za wiarygodne należało uznać wyjaśnienia obwinionej P. M. w zakresie podanych przez nią informacji na temat osób korzystających z pojazdu marki R. o nr rej. (...), którego jest ona posiadaczem. Sąd dał wiarę również tej części wyjaśnień obwinionej P. M., w której podawała ona, że zwróciła się do osób, które użytkują pojazd, którego jest ona współwłaścicielką o wskazanie kto użytkował ten pojazd, lecz żadna z tych osób nie była w stanie udzielić jej odpowiedzi. Wyjaśnienia obwinionej we wskazanym zakresie były logiczne i spójne oraz zgodne z doświadczeniem życiowym.

Za wiarygodne należało uznać również wyjaśnienia obwinionej dotyczące osoby, która upoważniona była do odbioru kierowanej do niej korespondencji, tj. jej matki oraz w zakresie, w jakim wskazała ona, że to właśnie jej matka w jej imieniu odebrała skierowane do niej pismo od Straży Miejskiej m. st. W.. Wyjaśnienia obwinionej we wskazanym zakresie znalazły potwierdzenie w zwrotnym potwierdzeniu odbioru – k. 9.

W pozostałym zakresie wyjaśnienia obwinionej P. M., w których obwiniona nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu, Sąd uznał za niewiarygodne, albowiem okoliczności, na które powołuje się obwiniona, nie powodują braku wyczerpania znamion zarzucanego jej wykroczenia. Sąd ocenił, że wyjaśnienia obwinionej stanowią rezultat braku dostatecznej refleksji nad zakresem obowiązku ciążącego na właścicielu, posiadaczu pojazdu z mocy art. 96 § 3 kw i art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym.

Wiarygodny dowód w sprawie stanowiły ponadto ujawnione na rozprawie dokumenty, ich treści nie budziły wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy ani nie były kwestionowane przez strony.

Obwinionej P. M. zarzucono, że w piśmie z dnia 20 lipca 2015 r. będąc właścicielem firmy (...), która była posiadaczem samochodu marki R. o nr rej. (...), wbrew obowiązkowi na żądanie Straży Miejskiej nie wskazała komu powierzyła pojazd do kierowania lub używania w dniu 16 kwietnia 2015 r. ok. godz. 12.00, tj. za wykroczenie z art. 96 § 3 kw w związku z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20.06.1997 Prawo o ruchu drogowym.

Zgodnie z art. 96 § 3 kw, karze grzywny podlega ten, kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Wykroczenie określone w art. 96 § 3 kw ma na celu m.in. ustalenie kierującego pojazdem w razie popełnienia przestępstwa lub popełnienia wykroczenia z udziałem tego pojazdu. Przepis ten odnosi się wprost do obowiązku wynikającego z art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym, zgodnie z którym właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.

W niniejszej sprawie w związku z podejrzeniem popełnienia wykroczenia drogowego przez kierującego samochodem marki R. o nr rej. (...) Straż Miejska dwukrotnie zwróciła się do posiadacza pojazdu P. M. z wezwaniem do udzielenia informacji o osobie, której powierzony został w/w pojazd do kierowania lub używania w dniu 16 kwietnia 2015 r. ok. godz. 12.00. W powyższych pismach /k. 6 i 8/ obwiniona została pouczona o treści art. 96 § 3 kw i art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że obwiniona P. M. przesłała do siedziby Straży Miejskiej pismo, w którym nie udzieliła Staży Miejskiej danych, o których podanie była wezwana.

W doktrynie wskazuje się, że sytuacja, w której osoba osobiście zobowiązana odebrała kierowane do niej pismo uprawnionego organu i nie udzieliła na nie właściwej odpowiedzi lub w ogóle jej zaniechała, popełnia wykroczenie stypizowane w art. 96 § 3 kw. (W. Jankowski [w:] Grzegorczyk T. (red.), Jankowski W., Zbrojewska M., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Wolters Kluwer 2013). W takim przypadku niewskazaniem będzie przede wszystkim udzielenie odpowiedzi negatywnej, np. w przypadku, gdy osoba zobowiązana nie wskaże tej osoby lub poda, że nie wie, w czyjej dyspozycji w określonym czasie był pojazd. Niewskazaniem będzie również zaniechanie udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie.

Nadmienić należy, że kwestia czy dany pojazd uczestniczył w zdarzeniu drogowym, które wskazuje na popełnienie wykroczenia nie ma znaczenia, gdyż organ może zwracać się do właściciela/posiadacza pojazdu o wskazanie komu pojazd w danym czasie był powierzony z różnych przyczyn. Najczęściej organy zwracają się do właściciela/posiadacza pojazdu, w związku z istnieniem podejrzenia popełnienia przez osobę kierującą tym pojazdem wykroczenia drogowego, a także w celu ustalenia innych okoliczności dotyczących zdarzeń drogowych lub innych.

Norma prawna zawarta w art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym przewiduje możliwość uchylenia się od obowiązku wskazania na żądanie uprawnionego organu komu został powierzony pojazd do używania lub kierowania w oznaczonym czasie jedynie w sytuacji, gdy pojazd został użyty wbrew woli tej osoby i jej wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mogła ta osoba zapobiec. Wyjaśnienia obwinionej obrazują, że nie wystąpiły w sprawie warunki, na podstawie których mogłaby ona uchylić się od obowiązku odpowiedzi na temat danych osoby, której powierzyła pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Wyjaśnienia obwinionej jasno obrazują, że samochód, którego była posiadaczem był wykorzystywany przez obwinioną do celów prywatnych i służbowych i był on przez obwinioną udostępniany jej rodzinie oraz współpracownikom firmy, której jest ona właścicielką. Z wyjaśnień obwinionej wynika, że nie pamięta ona komu powierzyła pojazd i że nie prowadziła ona notatek dotyczących tego kto kiedy zabierał samochód, na bieżąco nie rejestrowała komu pojazd jest powierzany, a rozpytanie następcze wskazanych osób, nie przyniosło rezultatu.

Zgodnie z art. 1 § 2 kw nie popełnia wykroczenia sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu. Zgodnie zaś z art. 6 § 1 kw wykroczenie umyślne zachodzi wtedy, gdy sprawca ma zamiar popełnienia czynu zabronionego, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia na to się godzi. Każda osoba, która decyduje się na bycie właścicielem/posiadaczem/leasingobiorcą/kierującym samochodem w Polsce przyjmuje na siebie obowiązki określone w ustawie Prawo o ruchu drogowym, które obciążają taką osobę. W przedmiotowej sprawie na obwinionej, jako posiadaczce pojazdu, ciążył obowiązek w zakresie uregulowanym w art. 96 § 3 kw i w art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym takiego postępowania, by jako posiadaczka pojazdu, mogła zgodnie z ustawą zrealizować obowiązek udzielenia informacji organowi. Oznacza to, że osoba zobowiązana wobec organu ma obowiązek posiadania danych na temat tego, kto użytkował jej pojazd (pojazd znajdujący się w jej posiadaniu) i czynić to może w sposób dla siebie dogodny i przez siebie obrany, np. poprzez zwykłe – zapamiętywanie tych faktów, bądź jeśli osoba nie przechowuje w pamięci takich danych np. poprzez powierzenie ewidencjonowania takich zdarzeń innym osobom lub prowadzenie notatek, monitoringu – tak by zgodnie z ustawą móc efektywnie wywiązać się z obowiązku wobec organu, w sytuacji zwrócenia się o takie dane przez organ zgodnie z art. 96 § 3 kw. Nie ma obowiązku ustawowego ani wydanego w drodze rozporządzenia, który by nakładał na posiadacza pojazdu obowiązek prowadzenia ewidencji komu pojazd został powierzony. Jednakże właściciel, posiadacz pojazdu, który podaje, że nie może lub nie jest w stanie pamiętać, kto prowadził pojazd, a jednocześnie nie zabezpiecza sobie danych na temat tego komu powierzył pojazd, tym samym biorąc pod uwagę istnienie ustawowego obowiązku określonego w art. 96 § 3 kw, przewidując możliwość popełnienia tego wykroczenia, godzi się na to.

Zgodnie ze znowelizowanym w 2010 r. art. 17 § 3 kpw i art. 129 ustawy Prawo o ruchu drogowym straże miejskie posiadają uprawnienia oskarżyciela publicznego w sprawach dotyczących art. 96 § 3 kw. Mogą one zatem żądać od właściciela lub posiadacza pojazdu wskazania komu powierzyli pojazd do kierowania lub używania w określonym czasie. Stanowisko to jest zgodne również z orzecznictwem Sądu Najwyższego. W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2014 r. sygn. akt V KK 378/13, wskazano, że (...) gminnej (miejskiej) przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenie z art. 96 § 3 k.w., popełnione od dnia 31 grudnia 2010 r., jeśli w zakresie swojego działania, w tym w trakcie prowadzonych czynności wyjaśniających ujawniły to wykroczenie i wystąpiły z wnioskiem o ukaranie za owo wykroczenie.” Podobny pogląd Sąd Najwyższy wyjawił również w Uchwale 7 sędziów – zasada prawna z dnia 30 września 2014 r., sygn. akt I KZP 16/14. Sąd w niniejszej sprawie podziela te stanowiska.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał obwinioną P. M. za winną popełnienia zarzucanego jej wykroczenia z art. 96 § 3 kw.

W chwili popełnienia czynu obwiniona była osobą dojrzałą życiowo, w pełni poczytalną, nie zachodziła żadna okoliczność wyłączająca winę obwinionej. Została ona uprzednio przeszkolona jako kierowca w zakresie przepisów z zakresu ruchu drogowego. W związku z powyższym znała ona przepisy ruchu drogowego, w tym również art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Dokonując wymiaru kary, Sąd kierował się dyrektywami określonymi w art. 33 k.w. Sąd baczył by dolegliwość kary była adekwatna do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu oraz wziął pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, a także dyrektywę prewencji generalnej w zakresie kształtowania świadomości społecznej. Mając na uwadze treść art. 47 § 6 k.w., Sąd doszedł do wniosku, że stopień społecznej szkodliwości czynu obwinionej nie był wysoki. Sąd jako okoliczność łagodzącą potraktował wykazanie przez obwinioną inicjatywy, obwiniona po otrzymaniu wezwania z dnia 9 lipca 2015 r. zareagowała na powyższe wezwanie i w piśmie z dnia 20 lipca 2015 r. przesłanym na adres Straży Miejskiej m. st. W. odpowiedziała Straży Miejskiej, że nie jest w stanie wskazać osoby, której w czasie określonym w powyższym wezwaniu powierzony został pojazd marki R. o nr rej. (...), którego była ona posiadaczem, a następnie obwiniona stawiła się osobiście w siedzibie Straży Miejskiej w celu załatwienia tej sprawy i rozmawiała na temat powyższego wezwania ze strażniczką miejską. W ocenie Sądu wskazane zachowanie obwinionej świadczy o braku złej woli ze strony obwinionej. Jako okoliczność łagodzącą Sąd potraktował również niekaralność obwinionej.

W ocenie Sądu charakter i okoliczności czynu oraz właściwości i warunki osobiste obwinionej uzasadniają zastosowanie wobec obwinionej P. M. na podstawie art. 39 § 1 i 2 kw dobrodziejstwa nadzwyczajnego złagodzenia kary. Jako, że zarzucone obwinionej wykroczenie jest zagrożone jedynie karą grzywny bez szczególnego określenia granic jej wymiaru, nadzwyczajne złagodzenie kary mogło polegać na wymierzeniu kary łagodniejszego rodzaju, czyli nagany. Karę nagany, w myśl art. 36 § 1 kw, można orzec, gdy ze względu na charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy należy przypuszczać, że zastosowanie tej kary jest wystarczające do wdrożenia go do poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego. Charakter i okoliczności czynu wskazują na niską jego szkodliwość społeczną, nieudzielenie informacji nie wiązało się z danymi odnoszącymi się do groźnego zdarzenia z udziałem pojazdu. Z kolei warunki osobiste obwinionej i jej wyjaśnienia, a także podjęcie inicjatywy przez obwinioną w zakresie udzielenia informacji organowi, pozytywnie świadczą o postawie obwinionej. Obwiniona dopuściła się czynu o niewysokiej społecznej szkodliwości, który nie wskazuje na lekceważącą postawę wobec obowiązującego porządku prawnego. W ocenie Sądu także sam udział w postępowaniu uświadomił obwinionej treść i zakres jej obowiązków wynikających z bycia posiadaczem samochodu i oddziałał istotnie wychowawczo. W konsekwencji Sąd stwierdził, że orzeczenie obwinionej kary nagany, będzie wystarczające do przeciwdziałania tego typu zachowaniu w przyszłości i dostatecznie sprzyjać będzie przestrzeganiu przez obwinioną porządku prawnego oraz będzie adekwatną dolegliwością za popełnione wykroczenie.

Orzeczenie o zryczałtowanych wydatkach postępowania Sąd wydał na podstawie art. 118 § 1 kpw w zw. z § 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 października 2001 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłaty za wniesienie wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia. Sąd zasądził od obwinionej na rzecz Skarbu Państwa zryczałtowane koszty postępowania, które w sprawie o wykroczenie, rozpoznanej na rozprawie wynoszą 100 złotych. Sąd mając na uwadze zdolności zarobkowe obwinionej P. M. oraz uzyskiwane przez obwinioną dochody w wysokości około 3000 zł, ocenił, że uiszczenie przez obwinioną tych kosztów nie będzie wiązało się z uszczerbkiem dla koniecznego utrzymania.