Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2014r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Ewa Adamczyk (sprawozdawca)

Sędzia SO Urszula Kapustka

Sędzia SO Katarzyna Kwilosz – Babiś

Protokolant: insp. Jadwiga Sarota

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2014r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. M.

przeciwko J. S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

z dnia 19 września 2013 r., sygn. akt I C 732/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala,

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 383 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III Ca 3/14

UZASADNIENIE

Powód J. M. w pozwie wniesionym w dniu 7 maja 2013 r. przeciwko pozwanej J. S. domagał się pozbawienia wykonalności w całości tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu z dnia 18 stycznia 2013 r., sygn. akt I C 539/12, opatrzonego klauzulą wykonalności w dniu 25 marca 2013 roku, zasądzającego od powoda na rzecz pozwanej kwotę 2 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 października 2010 r. oraz kwotę 30 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 19 września 2013 r. Sąd Rejonowy w Nowym Sączu powództwo to częściowo uwzględnił i pozbawił powyższy tytuł wykonawczy wykonalności do wysokości 1647,40 zł (pkt I). W pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt II). Zasadził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 50 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu (pkt III), a w pozostałym zakresie kosztami postępowania obciążył powoda (pkt IV).

Sąd Rejonowy ustalił m.in., że w dniu 28 marca 2006 r. na konto bankowe powódki Zarząd Dróg Wojewódzkich w K. wpłacił kwotę 17 475 zł tytułem odszkodowania za działkę nr (...) należnego stronom postępowania oraz ich matce A. M. i bratu S. M. jako współwłaścicielom działki nr (...). Na tę kwotę składała się wierzytelność A. M. w wysokości 12 849 zł oraz kwoty po 1542 zł należne powodowi, powódce oraz S. M..

Powód zawarł z matką A. M. w dniu 26 lutego 2013 r. – umowę przelewu wierzytelności. W treści powołanej umowy A. M. oświadczyła iż przysługuje jej wobec pozwanej wymagalna wierzytelność w kwocie 2 866,40 zł z tytułu odszkodowania wypłaconego przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w K. za udział w nieruchomości stanowiącej działkę (...), której powódka jej zwróciła i jednocześnie w umowie A. M. dokonała cesji tej wierzytelności na rzecz powoda, wskazując dodatkowo, iż przedmiotową wierzytelność powód darował jej (A. M.) w dniu 29 marca 2006 r. bowiem powód podczas uzgodnień związanych z uzyskaniem środków z wywłaszczenia przekazał swoją część odszkodowania matce A. M.. Przedmiotem cesji była wierzytelność obejmująca należność główną w kwocie 1542 zł oraz odsetki ustawowe za zwłokę w jej zapłacie liczone od dnia 29 marca 2006 r. do dnia 26 lutego 2013 r. w kwocie 1324,40 zł. A. M. umowę cesji zawarła dobrowolnie, miała pełną świadomość skutków złożenia takiego oświadczenia jakie zostało zapisane w treści umowy. Dodatkowo umowa została sporządzona w obecności świadków. Pozwana nie przekazała A. M. po 2006 r. kwoty wypłaconej tytułem odszkodowania w wysokości 1542 zł. O przedmiotowej umowie pozwana została poinformowana w piśmie 26 lutego 2013 r.

Powód w piśmie z dnia 26 lutego 2013 r. skierował do pozwanej oświadczenie o potrąceniu wierzytelności stron tj. wierzytelności wraz z odsetkami jaka mu wobec pozwanej przysługiwała z tytułu należnego odszkodowania w łącznej wysokości 2 866,40 zł jaką nabył w drodze cesji wierzytelności z dnia 26 lutego 2013 r. od A. M. z wierzytelnością przysługującą pozwanej wobec powoda objętej tytułem wykonawczym. W piśmie powód podkreślił, iż wobec potrącenia wierzytelności, wierzytelność pozwanej jako niższa uległa umorzeniu w całości, a jednocześnie powód wezwał pozwaną do zapłaty różnicy tj. kwoty 210,30 zł w terminie 3 dni od otrzymania wezwania. Pomiędzy A. M., a pozwaną ani też pomiędzy powodem, a pozwaną nie było jednoznacznych ustaleń odnośnie terminu, do którego miała ona zwrócić rzeczoną kwotę.

Pozwana w piśmie z dnia 27 lutego 2013 r. w odpowiedzi na oświadczenie o potrąceniu wierzytelności i wezwanie do zapłaty z dnia 26 lutego 2013 r. oświadczyła, iż przedmiotowe potrącenie jest całkowicie bezzasadne, bowiem A. M. nie posiadała wierzytelności wobec pozwanej, a zatem nie mogła dokonać przelewu jakiejkolwiek wierzytelności. Natomiast wierzytelność należna A. M. w wysokości 12 840 zł z tytułu odszkodowania wypłaconego przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w K. za udział w nieruchomości stanowiącej działkę (...) została w całości rozliczona pismem z dnia 16 kwietnia 2012 r. zalęgającym w aktach sprawy I C 539/12.

W takim stanie faktycznym Sąd powództwo uwzględnił co do kwoty 1647,40 zł, przyjmując, że skuteczne było dokonane przez powoda w takim zakresie potrącenie należności pozwanej stwierdzonej tytułem egzekucyjnym z wierzytelnością, jaka jemu przysługiwała względem pozwanej, na podatnie umowy cesji z dnia 26 lutego 2013 r. W ocenie Sądu, pozwana, mimo, że to na niej spoczywał ciężar dowodu, w żaden sposób nie wykazała by wierzytelność objęta umową cesji została wcześniej rozliczona, a w konsekwencji by w dacie cesji wierzytelność taka nie istniała, podobnie jak i tego że umowa jest zupełnie niewiarygodna i została sporządzona wyłącznie na użytek niniejszego procesu. Wskazał Sąd, że w niniejszej sprawie nie można przyjąć twierdzeń pozwanej, że w ramach postępowania w sprawie I C 539/12 Sąd ustalił, że kwota 1542 zł darowana matce przez powoda została już rozliczona, albowiem w tamtejszej sprawie Sąd zajmował się rozliczeniem kwoty należnej A. M. z tytułu wywłaszczenia nieruchomości tj. kwotą 12 840 zł (a nie kwotą 1542 zł darowaną matce).

O kosztach orzekł Sąd na podstawie art. 100 kpc.

Wyrok ten pozwana w pkt I i III zaskarżyła apelacją. Zarzuciła naruszenie art. 233 § 1 kpc przez uznanie za wiarygodną umowy cesji z dnia 26.02.2013 r. i przez pominięcie w uzasadnieniu wyroku stanowiska powoda co do wierzytelności w kwocie 1542 zł, będącej przedmiotem cesji z dnia 26.02.2013 r., a zajętego w sprawie IC 539/12 oraz nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia. Wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa, a ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest zasadna. Podniesione w niej zarzuty musiały skutkować zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem powództwa.

W pierwszym rzędzie stwierdzić jednak trzeba, że w sprawie nie zachodzą uchybienia, które Sąd Okręgowy bierze pod uwagę z urzędu, a których skutkiem byłaby nieważność postępowania – art. 378 § 1 kpc.

Konieczność zmiany zaskarżonego wyroku wynika z błędnych ustaleń faktycznych, które to są następstwem nieprawidłowej, dokonanej z naruszeniem art. 233 § 1 kpc, oceny materiału dowodowego. Takie błędne ustalenia prowadziły z kolei do dokonania kwalifikacji prawnej, która bez względu na jej ewentualną poprawność z punktu widzenia ustalonych faktów, jest nieadekwatna do rzeczywistego stanu rzeczy, jaki miał miejsce w niniejszej sprawie i jako taka nie może się ostać.

Wskazania w tym miejscu wymaga, że Sąd zgodnie z art. 233 § 1 kpc dokonuje oceny dowodów co prawda według własnego przekonania, ale taka swoboda oceny sędziowskiej musi odpowiadać zasadom logiki i doświadczenia życiowego. Koniecznym jest przy tym, aby przedmiotowa ocena miała charakter wszechstronny, była oparta na całym zebranym w sprawie materiale.

Sąd w swej ocenie odniósł się co prawda do wszelkich dowodów ale nie uwzględnił wszystkich wynikających z nich faktów. I tak w szczególności bezzasadnie przyjął Sąd, że pomiędzy powodem a A. M. w dniu 26 lutego 2013 r. doszło do umowy przelewu wierzytelności na jego rzecz kwoty 1542 zł wraz z odsetkami. Za przekonującą ocenić trzeba w tym zakresie argumentację apelującej, która podnosi, że przelew taki był niemożliwy z uwagi na to, że A. M. na wskazaną datę tego przelewu nie miała już względem apelującej żadnej wierzytelności.

Skutecznie apelująca kwestionowała tu umowę darowizny, o jakiej stanowi przedmiotowa umowa cesji, a która miała mieć za przedmiot wierzytelność powoda względem apelującej z tytułu wywłaszczenia. Już sam fakt daty, w której miało dojść do takiej umowy nasuwa wątpliwości. Znamiennym jest, że powód w swych zeznaniach nie potrafił tej daty sprecyzować (k.45). Zasadnie apelująca podnosi natomiast, że nie można przyjąć aby do umowy tej doszło jak wskazano w umowie cesji w dniu 29 marca 2006 r. gdy uwzględnić materiał dowodowy zebrany w sprawie z jej powództwa prowadzonej pod sygn. I C 539/ 12. Fakt, iż w tamtej sprawie powód w sprzeciwie od nakazu zapłaty przedmiotową wierzytelność względem apelującej z tytułu wywłaszczenia przedstawił do potrącenia, wskazuje, że na datę złożenia tego sprzeciwu (19 marca 2012 r.) to on powinien nadal dysponować przedmiotową wierzytelnością a nie jego matka (A. M.). Podzielić trzeba stanowisko apelującej, że do takich samych wniosków prowadzą zeznania złożone przez powoda w sprawie I C 539/12 w dniu 10 stycznia 2013 r., a zatem na miesiąc przed rzekomą umową cesji (26 luty 2013 r.). Z zeznań tych ponad wszelką wątpliwość wynika, że jeszcze w dacie ich złożenia powód twierdził, że to jemu przysługuje wierzytelność względem apelującej. Zgodzić trzeba się bowiem z apelującą, że jego ostateczne twierdzenie, że wierzytelność tę darować miał matce nie koresponduje z całością jego zeznań, jest lakoniczne i sprzeczne z podnoszonymi w tamtejszej sprawie zarzutami (k. 75 akt IC 539/12).

Powyższe sprzeczności w sposób dobitny wskazują na niewiarygodność zeznań powoda jak i przedstawionych przez niego dowodów rzeczowych. Powód zmienia swe stanowisko w zależności od konkretnych okoliczności ujawnionych w toku postępowania, usiłując tworzyć taką wersję, która pozostawałaby w zgodzie z jego interesem procesowym.

W tym miejscu za nieprawidłowe ocenić trzeba równocześnie przyjęcie przez Sąd, że to na apelującej spoczywał ciężar dowodu w niniejszej sprawie w zakresie wykazania roszczenia wynikającego z tytułu wykonawczego. Istnienie tego roszczenia zostało bowiem stwierdzone tym tytułem, a zatem to powód powinien wykazać, że roszczenie to wygasło. W sytuacji, gdy apelująca kwestionowała podniesiony przez powoda zarzut potrącenia, to on powinien zaoferować dowody, które w sposób nienasuwający żadnych wątpliwości prowadziłyby do przekonania, że potrącenie takie miało miejsce. Nie można bowiem w tym zakresie zgodzić się z Sądem Rejonowym, że apelująca nie potwierdziła rozliczenia wierzytelności będącej przedmiotem cesji z dnia 26 lutego 2013 r. Apelująca konsekwentnie, zarówno niniejszej sprawie, jak i w sprawie IC 539/12 utrzymywała, że wierzytelność powoda względem niej z tytułu wywłaszczenia została uwzględniona już w ramach umowy określonej jako darowizna powoda na jej rzecz z tytułu udziałów w majątku wspólnym, a która to bezspornie miała miejsce 12 marca 2010 r. Dokonanie takiego rozliczenia przedmiotowej kwoty 1542 zł wraz z odsetkami pozostaje także w zgodzie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Trudno wyobrazić sobie bowiem przyczyny, dla których powód uznając wierzytelność apelującej z tytułu udziałów miałby nie potrącić jej wówczas z własną wierzytelnością z tytułu wywłaszczenia. Znamiennym jest, że apelujący stawiając w sprawie IC 539/12 w dniu 1 października 2010 r. zarzut potrącenia oraz wskazując, że do rozliczenia pozostaje jeszcze kwota 6 865,36 zł na jego rzecz, następnie w dniu 4 listopada 2010 r. dokonał na rzecz powódki zapłaty kwoty 13 000 zł. Bezzasadnie przyjął przy tym Sąd, że w tamtejszej sprawie przedmiotem rozpoznania była jedynie kwota należna A. M. z tytułu wywłaszczenia. Stawiając zarzut potrącenia w tamtej sprawie powód miał na względzie bowiem także kwotę 1542 zł z tytułu wywłaszczenia jemu należną.

Sąd nie uwzględnił zarzutu potrącenia zgłoszonego w sprawie IC 539/12, co dotyczyło tak kwoty 19 547 zł jak i kwoty 2 384 zł (1542 zł + 842 zł z tytułu odsetek). Przyjęcie w uzasadnieniu orzeczenia, że wierzytelność z tytułu odszkodowania powód darował matce, nie było jedyną przyczyną nie uwzględnienia zarzutu potrącenia. Sąd bowiem nadto przyjął, że powód a pozwany w tamtej sprawie nie wykazał by powołana w oświadczeniu o potrąceniu wierzytelności umowa cesji była skuteczną.

Zasadnie wreszcie apelująca kwestionując wiarygodność umowy cesji z dnia 26 lutego 2013 r. wskazywała na pominięcie przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie stanowiska, jakie przyjął w zakresie wiarygodności A. M. w sprawie IC 539/12. Otóż mając na względzie sprzeczność zeznań świadka w tamtej sprawie i nieumiejętność wyrażenia precyzyjnego stanowiska, zupełnie bezpodstawnie Sąd kwestię tę pominął w niniejszej sprawie. Przedmiotowa ocena świadka w tamtej sprawie powinna budzić uzasadnione wątpliwości Sądu także w niniejszej sprawie. Brak jakiegokolwiek ustosunkowania się do niej przy ocenie wiarygodności umowy cesji stanowi naruszenie obowiązku rozpoznania sprawy w sposób wszechstronny.

Z tych wszystkich przyczyn orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie art. 98 §1 kpc. Na koszty te składała się opłata od apelacji w wysokości 83 zł obliczona na podstawie art. 13 ust. 1 w zw. z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 j.t.) oraz koszty zastępstwa procesowego apelującej w kwocie 300 zł, której to wysokość wynika z § 6 pkt 3 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Z 2002 r., nr 163, poz. 1348).