Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Beata Zientek

Sędziowie: SSO Teresa Znaińska

SSR del. Karolina Kosikowska- Kosmala

Protokolant: Marta Anzorge

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa małoletniego D. E. (1) reprezentowanego przez ojca G. E.

przeciwko U. E.

o alimenty

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną od wyroku Sądu Rejonowego w Oławie z dnia 30 września 2013 r. sygn. akt III RC 136/13;

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt I, II i III w ten sposób, że alimenty zasądzone pkt I określa na kwotę 500 zł (pięćset złotych) miesięcznie poczynając od dnia 1.04.2012 r. pozostawiając nie zmienione postanowienia pkt I, a opłatę sądową ustaloną pkt III ustala na kwotę 300 zł;

II.  oddala apelację w pozostałej części.

Sygn. akt: XIII Ca 554/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 września 2013 r. (sygn. akt: III RC 375/12) Sąd Rejonowy w Oławie w pkt.I zasądził od pozwanej U. E. na rzecz małoletniego powoda D. E. (1) alimenty w kwocie po 550 zł miesięcznie za okres od 1 kwietnia 2012 r. do 31 sierpnia 2013 r. oraz w wysokości 650 zł miesięcznie od dnia 1 września 2013 r. płatne z góry do 15- go dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat do rąk przedstawiciela ustawowego małoletniego G. E.. W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy powództwo oddalił nakazując uiścić pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 390 zł tytułem opłaty sądowej, od której małoletni powód był zwolniony i 6 zł tytułem opłaty kancelaryjnej.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 05.10.2009r. sygn. akt I RC 1001/09 zostało rozwiązane małżeństwo G. i U. E.. Na mocy tego wyroku wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim synem stron D. E. (2) zostało powierzone obojgu rodzicem, z tym że miejsce zamieszkania małoletniego zostało ustalone przy matce. G. E. został obciążony alimentami na rzecz małoletniego syna w kwocie po 700 zł miesięcznie.

G. E. z zawodu lekarz, w tamtym czasie był zatrudniony w Szpitalu (...) nr we W. z wynagrodzeniem 2.842,41 zł netto miesięcznie. Nadto pracował na umowę zlecenie w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w K. z wynagrodzeniem od 607,20 zł do 948,75 zł miesięcznie.

U. E. z zawodu pielęgniarka otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1.786,38 zł netto miesięcznie, przy czym pracę, po kilkuletniej przerwie, podjęła z dniem 01.07.2009r.

G. E. utrzymywał z synem kontakt, lecz poza płaceniem alimentów nie dokładał się w inny sposób do utrzymania syna.

Na mocy aktu notarialnego z dnia 16.07.2009r. Rep A 2018/2009 strony dokonały podziału majątku wspólnego. G. E. stał się właścicielem domu położonego w K., przejął też zadłużenie zawarte w czasie trwania związku małżeńskiego, z obowiązkiem zapłaty na rzecz U. E. kwoty 300.000 zł, płatnej w sześciu ratach, ostania do dnia 30.06.2014r. U. E. zamieszkała w wynajmowanym dwupokojowym mieszkaniu z małoletnim synem stron.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Oławie z dnia 25.06.2012r, sygn.akt IIINsm 146/12 władza rodzicielska nad małoletnim D. E. (2) została powierzona ojcu, zaś matce ograniczona do współdecydowania w istotnych sprawach małoletniego. Miejscem zamieszkania małoletniego stało się miejsce zamieszkania ojca. W toku tego postępowania Sąd ustalił, iż małoletni zamieszkał z ojcem i był na jego utrzymaniu od dnia 28 marca 2012r.

Na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Oławie z dnia 10.12.2012r. sygn. akt III RC 246/12 został uchylony obowiązek alimentacyjny G. E. wobec małoletniego syna, orzeczonego wyrokiem Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 05.10.2009r. sygn. akt I RC 1001/09, od dnia 01 kwietnia 2012r.

Małoletni powód wraz z ojcem nadal zamieszkuje w domu w K.. W domu tym, w osobnym mieszkaniu o pow. 40m2 mieszka jego bratowa wraz ze swoim małoletnim synem, która – jak twierdzi powód - dokłada się do opłat związanych z eksploatacja domu.

G. E. nadal jest zatrudniony w Szpitalu (...) nr we W. ze średniomiesięcznym wynagrodzeniem w okresie do dnia 01 czerwca 2013r. 3.562,71 zł netto. Od 01 czerwca 2013r. z uwagi na stan zdrowi nie może pełnić dyżurów nocnych i zarabia netto miesięcznie około 2874zł. Nadto od sierpnia 2012r. prowadzi własną działalność gospodarczą w formie prywatnego gabinetu, które jeszcze nie przynosi dochodów. Pozwany wykazuje przychód w wysokości średnio 1600-1800 zł, czasami 2500 zł miesięcznie. Na kwiecień 2013r. działalność przynosiła starty w wysokości 5.403,01 zł.

Małoletni ma obecnie 16 lat i od września b.r. uczęszcza do Liceum Ogólnokształcącego we W.. Do tej pory uczęszczał do gimnazjum w miejscu zamieszkania.

Na koszty utrzymania małoletniego, które zapewnia mu ojciec, składają się wyżywienie 650 zł, ubrania i obuwie 300-400 zł, środki higieny i czystości 100-200 zł, rozwijanie zainteresowań – piłka nożna, koszykówka 150 zł, koszty wypoczynku w wakacje, ferie – 300zł (wakacje w 2013r. kosztowały 2000 zł), imprezy, wycieczki szkolne, spotkania z kolegami 60zł, kieszonkowe 100 zł, koszty związane z nauką – podręczniki 50 zł (łączny koszt zakupu podręczników we wrześniu b.r. wyniósł około 530zł), przybory szkolne 12 zł, komitet rodzicielski i ubezpieczenia 10zł, dojazdy i bilety miesięczne do W. do szkoły 90 zł, koszty leczenia – stałe leki z uwagi na to że małoletni jest leczony na insulinodoporność – 60 zł, koszty leczenia na bieżące badania – przeziębienia itp. 50 zł.

Na miesięczne koszty utrzymania domu gdzie mieszka małoletni składają się opłaty za wodę i kanalizację - 130 zł, prąd – 130-140 zł, gaz – 200-400 zł, czyli średnio 300 zł, Internet 75 zł, telewizja - 90 zł, telefon – 150 zł, telefon małoletniego – 30 zł, ubezpieczenie domu – 50 zł, śmieci – 20 zł, podatek – 67 zł, ubezpieczenie NW - 30 zł, drewno na opał 200 zł.

G. E. spłaca kredyty: na budowę domu w wysokości 1350 zł miesięcznie, na zakup solaru w wysokości 400 zł miesięcznie oraz na zakup telewizora zakupiony w 2012r. na 3 lata – 132 zł.

G. E. zgodnie z umowa o podział majątku wspólnego spłaca pozwanej umówiona kwotę (łącznie 300.000 zł). Do tej pory zapłacił już 270.000 zł – jak twierdzi - z zaciąganych u rodziny pożyczek. Spłaca je w wysokości po 1000 zł miesięcznie.

Przedstawiciel ustawowy małoletniego powoda choruję na cukrzycę insulinozależną i reumatoidalne zapalenia stawów, jest po zatorowości płuc i bierze leki na stałe. Ma stwierdzone również nadciśnienie tętnicze i jest po dwóch operacjach na kręgosłup. Wszystkie leki kosztują około 800 zł. miesięcznie.

G. E. w okresie maja i czerwca 2013r. na leczenie stomatologiczne małoletniego wydał 2.370 zł. U. E. dołożyła do tego wydatku kwotę 300 zł.

Pozwana U. E. nadal pracuje jako pielęgniarka i otrzymuje obecnie wynagrodzenie w wysokości około 3.162 zł netto miesięcznie. Przez ostanie 4 lata była w sumie przez 10 miesięcy na zwolnieniu lekarskim. Cierpi na zespól jelita wrażliwego i towarzyszące choroby tj. insulinoodporność, anemię, dolegliwości bólowe. Wymaga specjalnego odżywiania

Do sierpnia 2012r. mieszkała w mieszkaniu w K. przy ul. (...), opłaty związane z utrzymaniem mieszkania wyniosły około 1500 zł miesięcznie. Od 01 sierpnia 2012 r. zamieszkuje w mieszkaniu w K. przy ul. (...). Średniomiesięczne opłaty związane z utrzymaniem tego mieszkania wynoszą około 600-1000 zł miesięcznie, w zależności od pory roku. Na dojazdy do pracy pozwana wydaje 350 zł miesięcznie, 80 zł parking przy pracy, na telefon wydaje 140 zł miesięcznie, zaś opłaty za Internet i telewizję wynoszą 144 zł miesięcznie. Na leki wydaje 250 zł miesięcznie, a na wyżywienie 650 zł miesięcznie (wymaga specjalnej diety). We wrześniu 2013r. zakupiła nową lodówkę na raty, z miesięczną ratą 180 zł (na 12 miesięcy), nadto spłaca również kredyt na zakup telewizora (do 2015r.) z miesięczna rata 109 zł oraz spłaca kredyt na zakup telefonu komórkowego dla syna w kwocie 120 zł (do stycznia 2014r.) Pozwana przekazuje synowi kieszonkowe w wysokości 50 zł miesięcznie.

U. E. w lipcu 2013r,. była razem z synem na wakacjach i wydała na ten cel 4000 zł.

Pozwana z pieniędzy otrzymanych od byłego męża tytułem podziału majątki utrzymywała siebie i syna, spłaciła długi, naprawiła auto. Obecnie posiada 100.000 zł oszczędności.

Pozwana utrzymuje kontakt z synem, które odbywają się w zasadzie kiedy małoletni ma na to ochotę, zdarza się iż małoletni spożywa u matki obiady.

Pozwana od lipca 2012r. płaciła na utrzymanie syna po 300 zł miesięcznie, nadto spłacała raty za zakup komputera dla syna w wysokości 140 zł (do maja 2013r.). Od maja 2013r. płaciła 400 zł na utrzymanie syna, a od lipca 2013r. - 450 zł. Od czerwca 2013r. wpłaca na konto bankowe małoletniego kwotę 50 zł.

U. E. dnia 19.04.2012r. zapłaciła 2500 zł tytułem specjalizacji anestezjologicznej.

W oparciu o powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo na podstawie art. 133 § 1 krio, art. 135 zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Sąd I instancji wskazał, iż z uwagi na zmianę orzeczenia w przedmiocie władzy rodzicielskiej nad małoletnim, obowiązek alimentacyjny wobec niego przeszedł z dniem 1 kwietnia 2012 r. na jego matkę, a pozwaną w niniejszym postępowaniu.

Ustalając wysokość alimentów, Sąd Rejonowy nie wziął pod uwagę zadłużeń kredytowych żadnej ze stron, wskazując, iż zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem na wysokość alimentów nie mogą mieć wpływu np. zadłużenia bankowe i nie mogą one powodować ograniczenia należnych małoletniemu powodowi środków utrzymania i wychowania.

Wysokość usprawiedliwionych kosztów małoletniego oszacował Sąd I instancji na kwotę 1275 zł miesięcznie wskazując, iż od września 2013r. małoletni dojeżdża do szkoły do W. , co wiąże się z wydatkiem w wysokości 90 zł miesięcznie, podnoszącym o tą kwotę koszty jego utrzymania od powyższej daty. Sąd nie wliczał kosztów wypoczynku małoletniego do kosztów jego utrzymania, gdyż każda ze stron ponosi ten wydatek we własnym zakresie, spędzając z synem wakacje.

Oceniając jednocześnie możliwości zarobkowe zobowiązanych, Sąd Rejonowy wskazał, iż zasadnym jest obciążenie pozwanej kwotę stanowiącym niemal 50 % powyższych potrzeb. Sąd I instancji wskazał przy tym, iż na taki udział pozwanej w kosztach utrzymania syna pozwalają jej możliwości zarobkowe, w tym w szczególności wynagrodzenie w wysokości 3.162 zł netto w odniesieniu do miesięcznych wydatków U. E. w wysokości 2.274 zł. Powyższą decyzję argumentował nadto Sąd Rejonowy faktem, iż pozwana nie bierze obecnie czynnego udziału w wychowywaniu małoletniego, nie interesuje się nauką syna, nie uczęszcza do szkoły na zebrania, nie zawozi syna na zajęcia sportowe, ani inne pozalekcyjne, ani sama nie zapewnia mu dodatkowych atrakcji, rzadko spotyka się z synem i rzadko uczestniczy w jego życiu.

Sąd I instancji wyjaśnił przy tym, iż ustalając powyższe okoliczności, nie wziął pod uwagę, iż pozwana uzyskała od byłego męża 270.000 zł, albowiem kwota ta, jako uzyskana z podziału majątku ma stanowić zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych pozwanej.

Odnosząc się do możliwości zarobkowych ojca małoletniego, Sad Rejonowy ocenił, iż są one wyższe niż te, którymi dysponuje pozwana. Na poparcie swych twierdzeń, wskazał Sąd I instancji, iż są mu znane są z urzędu opłaty za prywatną wizytę u lekarza tej specjalności ojca małoletniego i z powyższych względów można uznać, iż nie ewidencjonuje on wszystkich dochodów, przedstawiając w Sądzie ich zaniżoną wartość. Za powyższym zdaniem Sądu przemawia także wysokość comiesięcznych dochodów ojca małoletniego, która znacznie przewyższa jego zarobki. W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy uznał, iż G. E. ma możliwości i lepsze warunki finansowe, by ponosić wyższe koszty utrzymania syna.

Opłata sądowa wynosiła w niniejszej sprawie 390 zł i taką też kwotą została obciążana pozwana, jako że strona powodowa była z mocy ustawy zwolniona z wniesienia tej opłaty (pkt III).

Orzeczenie o kosztach procesu oparł Sąd I instancji na następujących wyliczeniach: powód żądał alimentów w kwocie 700 zł, a ostatecznie zostały zasądzone w wysokości 650 zł miesięcznie, co stanowi o tym, że strona powodowa wygrała proces w 92,85 %. Wobec wartości przedmiotu sporu 7800 zł, stawka minimalna wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika w sprawach cywilnych wyniosła 1.200 zł., zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, a zatem należny od pozwanej na rzecz przedstawiciela ustawowego małoletniego powoda zwrot kosztów jego zastępstwa prawnego wynosi 1.104 zł.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 k.p.c. polegające na dowolnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego i wadliwej ocenie możliwości majątkowych zarówno pozwanej jak i powoda;

2.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że pozwana ma rzadki kontakt z synem i nie dokłada się do kosztów jego utrzymania.

W oparciu o powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i ustalenie alimentów na kwotę 450 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu wskazała pozwana, iż z przedłożonych przez nią zaświadczeń wynika bezspornie, iż wysokość jej zarobków wynosi 2.797, 27 zł miesięcznie, a nie jak mylnie przyjął Sąd Rejonowy 3.162 zł miesięcznie. Przy takim ustaleniu, kwota, która pozostaje do jej dyspozycji po opłaceniu wszystkich wydatków wynosi ok. 500 zł, nie 900 zł jak przyjął Sąd I instancji. Z powyższej kwoty pozwana spłaca natomiast raty za zakup komputera dla małoletniego.

Powód, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, na rozprawie w dniu 21 lutego 2014 r. wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Sąd Rejonowy przeprowadził wprawdzie prawidłowo postępowanie dowodowe i dokonał w większości prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne, nie ustrzegł się jednak - co skutecznie i trafnie podniosła apelująca - kilku błędów w ustaleniach dotyczących możliwości zarobkowych pozwanej iż jej udziału w życia małoletniego.

Zauważyć należy, iż Sąd Rejonowy dokonując oceny możliwości zarobkowych pozwanej oparł się na przedłożonym przez nią zaświadczeniu o zarobkach za jeden jedynie miesiąc ( k. 163). Tymczasem w aktach sprawy znajduje się zaświadczenie o średnich zarobkach pozwanej w okresie rocznym tj. od 1 maja 2012 r. do 30 kwietnia 2013 r., z którego wynika, iż wynosi ono ok. 2.700 zł netto. Zdaniem Sądu Okręgowego, to właśnie ten drugi dokument winien mieć większe znaczenie dla rozstrzygniecie w niniejszym postępowaniu. Pozwana wykonuje bowiem zawód pielęgniarki, co powoduje, iż wysokość jej wynagrodzenia nie jest stała, a na powyższą ma choćby wpływ ilość przepracowanych w miesiącu dyżurów, co jest faktem powszechnie wiadomym. W tym stanie rzeczy dla rzetelnego ustalenia możliwości zarobkowych pozwanej koniecznym była ocena jej dochodów w dłuższym okresie, czego Sąd Rejonowy nie uczynił, ograniczając się jedynie do ustaleń dotyczących jednego miesiąca, co w znaczący sposób miało wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Słusznie nadto podniosła pozwana, iż Sąd I instancji błędnie ocenił jej udział w życiu i utrzymaniu małoletniego poza alimentami. Przede wszystkim jak wskazał Sąd Rejonowy częstotliwość kontaktów małoletniego z matką zależy tylko i wyłącznie od jego woli, do której pozwana się dostosowuje starając się być do dyspozycji syna. W tym stanie rzeczy, trudno więc obarczać ją winą za rzadki kontakt z małoletnim powodem, skoro nie jest on wynikiem jej woli. Co więcej, zgromadzony materiał dowody wskazuje bezspornie, iż poza płaconymi alimentami pozwana finansuje także inne potrzeby małoletniego, jak wakacje, kieszonkowe w wysokości 50 zł , czy wreszcie zakup komputera na raty. Z tego też powodu niezasadnie pominął Sąd I instancji wszystkie zobowiązania kredytowe pozwanej albowiem jak wskazuje powyższy przykład, niektóre z nich zostały zaciągnęte na zaspokojenie potrzeb małoletniego powoda. Sąd Okręgowy nie neguje tym samy, przyjętego od lat stanowiska doktryny i judykatury odnośnie oceny zadłużenia zobowiązanych do alimentów w kontekście realizacji ich obowiązku wobec uprawnionych jednakże należy mieć na uwadze, iż każdy przypadek rozpatrywać należy indywidualnie, czego Sąd meriti nie uczynił.

W świetle tych okoliczności, jak i niezakwestionowanych przez Sąd Okręgowy ustaleń Sądu Rejonowego, należy zgodzić się ze skarżącą, że jej możliwości zarobkowe wynoszą obecnie ok. 2.800 zł. Gdy się zatem przyjmie, iż koszt jej miesięcznej partycypacji w kosztach utrzymania małoletniego wynosić miałby 650 zł, do dyspozycji pozwanej pozostanie kwota 2.050 zł, która przy uwzględnieniu jej comiesięcznych wydatków w wysokości ok. 2.300 zł, w tym 180 zł raty za komputer nie spełni przesłanki określonej w art. 135 k.r.o. polegającej na adekwatności wysokości alimentów do możliwości zarobkowych zobowiązanego.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w pkt. I w ten sposób, że obniżył ustalone przez Sąd Rejonowy alimenty do kwoty po 500 zł miesięcznie( uznając jednocześnie za bezzasadne różnicowanie wysokości alimentów na dwa okresy), co znalazło odzwierciedlenie w pkt. I sentencji wyroku. Jednocześnie Sąd obniżył opłatę zasądzoną w pkt. III zaskarżonego wyroku do kwoty 300 zł ( 500 zł x12 msc. x 5 %)

Dalej idąca apelacja pozwanej podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc, co znalazło wyraz w pkt. II sentencji wyroku.