Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2014r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym

Przewodniczący: SSO Grażyna Borzestowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Łukasz Szramke

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2014r. w Elblągu

na rozprawie sprawy

z odwołania J. B. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 18/06/2013r znak: (...)

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy J. B. (1) prawo do emerytury od dnia 10 maja 2013r.

Sygn. akt IV U 1610/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca J. B. (2) wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 8 stycznia 2014r. znak: (...) odmawiającej prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania podniósł, nie jest prawdą, że nie udokumentował wymaganych lat pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Wskazał, że z uwagi na fakt rozwiązania (...) Przedsiębiorstwa (...) w P. w 1992r. nie jest możliwe uzyskanie świadectwa potwierdzającego jego pracę w warunkach szczególnych. Podniósł, że udokumentował pracę w szczególnych warunkach na podstawie dokumentacji i zaświadczeń z Archiwum Urzędu Miasta i Gminy w P.. Nadto, że dla zatrudnienia pracownika w warunkach szczególnych nie ma znaczenia przynależność resortowa, wskazując jednocześnie, że jego pracodawca podlegał pod Ministerstwo Rolnictwa.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania. Pozwany powołując się na art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r.o emeryturach i rentach z FUS wskazał, że skarżący nie udowodnił 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy nie uwzględnił jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 01.09.1971r. do 06.02.1992r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w P. na stanowiskach stażysty, technika budowlanego, kierownika budowy, majstra budowy, ponieważ skarżący nie przedłożył świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach, ani innych dowodów na tą okoliczność np. angaży, umów o pracę, zakresów czynności itp., które jednoznacznie wskazywałyby jakiego rodzaju prace wykonywał wnioskodawca oraz pod jaki resort podlegał. W postępowaniu administracyjnym nie można było jednoznacznie uznać, iż wnioskodawca w spornym okresie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach, które uprawniają do „wcześniejszej emerytury” w myśl rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43).

Sąd ustalił, co następuje:

Wnioskodawca J. B. (2) urodzony (...), w dniu 10 maja 2013r. wystąpił do pozwanego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury.

/dowód: wniosek k. 1-3 akt emerytalnych/.

Wnioskodawca posiada na 1.01.1999r. okres składkowy w wymiarze 26 lat, 10 miesięcy i 29 dni oraz okres nieskładkowy w wymiarze 4 miesięcy i 29 dni.

/ bezsporne, nadto świadectwa pracy i zaświadczenia oraz wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego w aktach ZUS/

W okresie od 1 września 1971r. do 6 lutego 1992r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w P. w pełnym wymiarze czasu pracy, początkowo na jako stażysta ( do 29.02.1972r.), a następnie pracował na stanowiskach technik budowy, majster budowy, starszy majster budowy, kierownik budowy.

/ bezsporne , nadto umowa o pracę, angaże k.6-16, pismo Urzędu Miejskiego w P. k.17 akt ZUS, świadectwo pracy w aktach ZUS – plik kapitału początkowego/.

W trakcie zatrudnienia w (...) w P., w okresie od 1 marca 1972r. do 6 lutego 1992r. wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

/ dowód: zeznania świadków B. S. , P. M. – e-protokół k.36/.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust.1a i 1 b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl art. 184 ust. 1 ww. ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ust. 2 Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.Nr 39, poz. 353 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01.01.1949r. , będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (65 lat dla mężczyzn). Przy czym przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (ust. 1a).

Stosownie zaś do ust. 2 dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

W myśl ust. 4 wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.Nr 8, poz. 43) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie zaś z § 3 rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z powyższego wynika, iż skarżący nabyłby prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku łącznego spełnienia przesłanek:

- ukończenia wieku 60 lat

- legitymowania się łącznym okresem ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, przypadającym na dzień 01.01.1999r.;

- legitymowania się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, przypadających na dzień 01.01.1999r.;

- nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego;.

Poza sporem w sprawie było, iż skarżący w dniu wydania zaskarżonej decyzji miał ukończony wiek 60 lat, na dzień 01.01.1999r. legitymował się ponad 25 letnim okresem ubezpieczenia oraz nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego . Spornym pozostawało czy skarżący na dzień 01.01.1999r. legitymuje się 15-letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Faktem jest, że w świetle przepisu § 2 ust. 2 ww. rozporządzenia RM z dnia 07.02.1983r., okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Jednakże , pomimo braku stosownego świadectwa, ubezpieczony, zgodnie z utrwalonym w judykaturze poglądem, może w postępowaniu przed sądem wykazywać charakter pracy także w oparciu o inne dowody niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy (zob. uchwała SN z dn. 21.09.1984r., sygn. akt III UZP 48/84, LEX nr 14630, uchwała SN z dn. 10.03.1984r., sygn. akt III UZP 6/84, LEX nr 14625).

Ciężar zatem przeprowadzenia stosownego dowodu na potwierdzenie charakteru zatrudnienia w postępowaniu sądowym obciążał ubezpieczonego, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 6 k.c., stosownie do którego ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Zdaniem Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na przyjęcie, że skarżący w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w P. na stanowiskach technik budowy, majster budowy, starszy majster budowy i kierownik budowy wykonywał pracę w szczególnych warunkach uprawniającą do niższego wieku emerytalnego.

Skarżący w toku postępowania w sposób szczegółowy opisał jakie czynności wykonywał i na czym polegała jego praca w (...) w P.. Wskazał, że (...) w P. wykonywało przede wszystkim roboty polegające na drenowaniu. Pracownicy fizyczni pracujący w terenie pracowali jako: układacze, kopacze, maszyniści ciężkiego sprzętu, tamiarze, betoniarze, sporadycznie na budowę byli wzywani ślusarze i spawacze. Przede wszystkim były układane rury przy użyciu niwelatora. Praca na stanowisku technika budowy, majstra budowy i starszego majstra budowy w zasadzie niczym się nie różniła. Wnioskodawca na tych stanowiskach miał przydzielony określony odcinek pracy, wytyczał rurociągi drenarskie, przede wszystkim zajmował się drenowaniem. Drenowanie połączone było przy tym z innymi pracami, np. umacnianiem skarp. Skarżący „ przenosił „ dokumentacje techniczną na grunt. Dokonywał wytyczenia robót. Dokonywał również obmiarów i pomiarów robót, które były niezbędne do dokonania comiesięcznych rozliczeń. Skarżący sprawował kontrolę nad wykonywanymi pracami przez pracowników fizycznych , którzy wykonywali roboty. Mieszkał bezpośrednio na budowie. Ponieważ wnioskodawca miał uprawnienia budowlane, powierzano mu stanowisko kierownika budowy. Jako kierownik budowy organizował całość pracy na budowie, przygotowywał plan prowadzenia robót, harmonogram robót, pilnował parametry techniczne i ekonomiczne. Jako kierownik budowy wykonywał takie same prace jak technik budowy, czy majster budowy z uwagi na fakt, iż liczna osób inżynieryjno-technicznych była bardzo mała. Skarżący podnosił, iż praca jego polegała przez cały okres na prowadzeniu nadzoru i prowadzeniu robót terenie. Wyjaśnienia wnioskodawcy znalazły odzwierciedlenie w zeznaniach świadków B. S. i P. M..

Świadek B. S. był zatrudniony w (...) w P. na stanowisku zastępcy dyrektora do spraw technicznych. Zeznał, że wnioskodawca pracował w terenie, prawie zawsze na drenowaniu gruntów rolnych. Świadek przydzielał na budowę sprzęt, ludzi, często wyjeżdżał w teren. Osoby zatrudnione na stanowiskach technik budowy, majster budowy, starszy majster budowy, kierownik budowy wykonywały na budowie w zasadzie takie same prace. Praca kierownika budowy tym się jedynie różniła, że ponosił największą odpowiedzialność.

Świadek P. M. pracował w (...) w P. wspólnie z wnioskodawcą. Świadek pracował jako technik budowy, majster budowy i kierownik budowy. Z zeznań świadka wynika, że (...) prowadziło prace melioracyjne na dużych obszarach . Praca na stanowisku technika, majstra i kierownika budowy w zasadzie niczym się nie różniła. Każda z tych osób miała wytyczony w terenie odcinek na którym pracowała, ponieważ wówczas było bardzo mało kadry technicznej. Pracując zatem zarówno czy jako technik budowy, czy jako majster budowy, czy kierownik budowy był sprawowany bezpośredni nadzór nad pracownikami fizycznymi, tj. układaczami, pomocnikami układaczy, operatorami. Osoby pracujące na stanowisku technik budowy, majster budowy , kierownik budowy nie sporządzały dokumentacji technicznej, taką dokumentacje sporządzał projektant. Jedynie na koniec miesiąca w/w osoby sporządzały karty pracy pracowników celem ich rozliczenia.

Sąd nie miał podstaw by powyższym zeznaniom odmówić wiarygodności. Były one jasne i niesprzeczne i korelowały z wyjaśnieniami złożonymi przez skarżącego.

W ocenie Sądu zeznania przesłuchanych świadków, które korespondują z wyjaśnieniami wnioskodawcy dają podstawę do przyjęcia, iż czynności wykonywane przez skarżącego w spornym okresie skupiały się w głównej mierze na nadzorze pracowników zajmujących się pracami drenarskimi. Zdaniem Sądu skarżący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace o jakich mowa w wykazie A, dziale XIV, poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i dziale XIV , poz.24 zał. nr 1 do zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r. Zgodnie z art. 32 ust.1 , 2 i 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 2 ust.1 i § 4 ust.1 rozporządzenia z 1983r. zaliczenie wyżej wymienionej pracy do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych, od którego zależy przyznanie prawa do emerytury w niższym od powszechnego wieku emerytalnego, jest możliwe tylko wtedy, gdy praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Łączne odczytanie § 2 ust.1 i pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z 1983r. prowadzi do wniosku, że praca polegająca na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym może być uznana za pracę w szczególnych warunkach, jeżeli pracownik stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy sprawował taką kontrolę lub dozór na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A. Z dokładnego brzmienia pkt 24 działu XIV wykazu A wynika, że warunkiem zakwalifikowania tego rodzaju kontroli i dozoru jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest to, aby na oddziałach i wydziałach, na których są one wykonywane, jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie A. Oznacza to, że objęcie takim nadzorem lub kontrolą także innych niż wymienione w wykazie A prac nie wyłącza zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w warunkach szczególnych, jeżeli te inne ( podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na danym oddziale lub wydziale podstawowe. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4.10.2007r. I UK 111/07). Wskazać nadto należy, iż ust.2 art.32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zawiera definicje ustawową „ pracy w warunkach szczególnych” . Mianowicie, zgodnie z tym przepisem, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otocznia. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Jako przykład takiej pracy można wymienić: pracę w narażeniu na hałas przekraczający dozwolone normy, w zapyleniu, w oparach chemicznych, w wysokich temperaturach lub zmiennych warunkach atmosferycznych. Motyw przyświecający ustawodawcy w stworzeniu instytucji wymienionej w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS opiera się zatem na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Pamiętać również należy, iż prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym stanowi odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i określonego w nim wieku emerytalnego, tak więc przepisy regulujące to prawo należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo. Zatem czynności ogólnie podjętego nadzoru lub kontroli, to te czynności, które są wykonywane w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc podlegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. ( por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2007r. III UK 62/07). Skoro z zabranego materiału dowodowego wynika, że wnioskodawca zarówno jako technik budowy, majster budowy, starszy majster budowy i kierownik wykonywał czynności stale w terenie, bezpośrednio przy stanowiskach pracy, na których pracownicy pracowali w szczególnych warunkach, zatem praca na tych stanowiskach była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, iż skarżący spełnił wszystkie przesłanki do nabycia prawa do emerytury w wieku wcześniejszym i dlatego też, na mocy art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję pozwanego i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 10 maja 2013r.