Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2014r.

Sąd Okręgowy we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: SSO Hanna Wujkowska

Protokolant: sekr. sądowy Violetta Wysocka Adryan

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2014r. we Włocławku na rozprawie

sprawy J. B.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o dodatek pielęgnacyjny

na skutek odwołania J. B.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 2 maja 2013r. znak: (...)

I. oddala odwołanie;

II. zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego we Włocławku na rzecz radcy prawnego K. P. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) powiększoną o należny podatek VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie z urzędu.

Sygn. akt IV U 482/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni J. B.w swoim odwołaniu od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...) (...)we W.z dnia 2 maja 2013r. domagała się – jak ostatecznie sprecyzowano - jej zmiany i przyznania jej prawa do dodatku pielęgnacyjnego - także za okres 5 lat poprzedzających datę złożenia wniosku.

W uzasadnieniu odwołania wskazano, iż ustalono w jej wypadku umiarkowany stopień inwalidztwa. Jak sprecyzował ostatecznie pełnomocnik odwołującej jest ona osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji albowiem, nie wymagając stałej lub długotrwałej opieki, wymaga ona jednak pomocy osób trzecich w załatwianiu bieżących spraw życia codziennego.

Organ rentowy nie ustosunkował się merytorycznie do złożonego odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje :

Wnioskodawczyni J. B.urodziła się w dniu (...)

Dowód : wniosek o rentę k. 1 akt organu rentowego.

J. B. pobiera rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy przyznaną bezterminowo od 1 czerwca 2009r.

Dowód : decyzja k. 270-1 akt organu rentowego

W dniu 16 stycznia 2011r. J. B. złożyła kolejny wniosek o przyznanie dodatku pielęgnacyjnego.

Dowód: wniosek k. 367 akt organu rentowego

Lekarz Rzeczoznawca KRUS w orzeczeniu z dnia 13 marca 2013r. rozpoznał u wnioskodawczyni schorzenie w postaci organicznych zaburzeń osobowości wraz ze współistniejącym niedosłuchem obustronnym znacznego stopnia, stanem po cholecystectomii i przepukliną brzuszną w linii białej. Stwierdził u wnioskodawczyni całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym bez niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Komisja Lekarska KRUS w orzeczeniu z dnia 26 kwietnia 2013r. - rozpoznając u wnioskodawczyni schorzenie w postaci organicznych zaburzeń osobowości wraz ze współistniejącym niedosłuchem obustronnym znacznego stopnia, stanem po cholecystectomii i przepukliną w linii białej oraz otyłością – nie stwierdziła u wnioskodawczyni niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Dowód : orzeczenia k. 393-4, 403-4.

Decyzją z dnia 2 maja 2013r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił wnioskodawczyni przyznania prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

Dowód: decyzja k. 406

W trakcie toczącego się postępowania sądowego wnioskodawczyni została poddana badaniu przez zespół biegłych lekarzy specjalistów: internistę, psychiatrę, laryngologa i neurologa, którzy potwierdzili u niej chorobę podstawową w postaci głębokiego niedosłuchu przewodzeniowo odbiorczego obustronnego, przewlekłego ropnego zapalenia uszu środkowych, stanu po operacjach usznych obustronnie, organicznych zaburzeń osobowości u osoby z obustronnym uszkodzeniem słuchu znacznego stopnia oraz jako choroby współistniejącą nadciśnienie tętnicze, stan po cholecystektomii, przepuklinę brzuszną w bliźnie pooperacyjnej, otyłość, bóle kręgosłupa w wywiadzie oraz zawroty głowy w wywiadzie. Wnioskodawczyni nie wymaga stałej ani długotrwałej opieki innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. J. B. sama przyjechała na badanie, samodzielnie się porusza, ubrała się i rozebrała samodzielnie, jest zorientowana co do miejsca czasu i własnej sytuacji.

Dowód: opinia biegłych lekarzy k. 23-7 akt sprawy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

W przedmiotowej sprawie w pierwszej kolejności wskazać należy, iż sąd odmówił dopuszczenia do udziału w sprawie w charakterze pełnomocnika organu rentowego pracownika placówki terenowej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. W ocenie bowiem sądu przyznana organowi rentowemu z mocy art. 460 § 1 k.p.c. zdolności sądowa ogranicza się do określonego art. 476 § 4 k.p.c. jako tenże organ Prezesa Kasy. Jednocześnie brak jest w powołanym kodeksie przepisów szczególnych przyznających tę zdolność placówkom terenowym kasy. Wobec faktu, iż organ rentowy - Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego nie jest podmiotem określonym w art. 87 § 2 k.p.c. wykluczone jest skuteczne udzielenie przez niego pełnomocnictwa procesowego pracownikowi jednostek organizacyjnych Kasy. Wobec bowiem regulacji art. 476 § 4 k.p.c. – określającej zarówno organ rentowy jak i tym samym osobę uprawnioną do działania w postępowaniu sądowym - brak jest w ocenie sądu podstaw do zastosowania w odniesieniu do tegoż podmiotu regulacji art. 67 k.p.c. Zgodzić się przy tym w ocenie sądu należy ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w orzeczeniu z dnia 4 kwietnia 2012r ( I UZ 3/12). W kontekście bowiem sposobu określenia oznaczenia organu rentowego w k.p.c. nie sposób przyjąć odmienności ukształtowania pozycji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w stosunku do innych organów rentowych nie posiadających osobowości prawnej. Brak zaś możliwości skutecznego udzielenia pełnomocnictwa procesowego pracownikowi przez Dyrektora Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji był przedmiotem jednoznacznej oceny w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13.10.2011r. (II UZP 6/11). Jednocześnie w ocenie sądu nie sposób przyjąć by - nie znajdujące oparcia w kodeksie postępowania cywilnego - regulacje niższej rangi - w szczególności regulacje statutowe Kasy - mogły modyfikować przepisy kodeksowe w zakresie możliwości udzielenia pełnomocnictwa procesowego.

Przechodząc do rozważań merytorycznych wskazać należy, iż ustaleń faktycznych w sprawie Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o zgromadzony w aktach materiał dowodowy w postaci przede wszystkim dokumentacji medycznej, decyzji organu rentowego i innych dokumentów zgromadzonych przed organem rentowym, jak i w toku postępowania sądowego, które to nie były kwestionowane przez żadną ze stron procesu. W tym zakresie przede wszystkim bezsporna między stronami była okoliczność, że J. B. (będąca osobą w wieku poniżej 75 lat) jest całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym i z tego tytułu otrzymuje rentę rolniczą – bezterminowo przyznaną od 1 czerwca 2006r.

Spornym było natomiast czy stan zdrowia wnioskodawczyni powoduje u niej niezdolność do samodzielnej egzystencji. Zgodnie bowiem z art. 75 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stosowanym w związku z art. 27 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia. Niezdolność do samodzielnej egzystencji orzeka się w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych (art. 13 ust. 5 cyt. ustawy). Pojęcie to ma zatem szeroki zakres przedmiotowy. Trzeba bowiem odróżnić opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza. Wszystkie zaś powyższe czynniki łącznie wyczerpują treść terminu "niezdolność do samodzielnej egzystencji" ( tak też wyrok SA w Katowicach z dn. 21.02.2002r., III AUa 1333/01, OSA 2003/7/28). Dla stwierdzenia więc zaistnienia niezdolności do samodzielnej egzystencji niezbędne jest kumulatywne wystąpienie obu powołanych przesłanek o czym świadczy użyty spójnik „i”. Nie jest więc – wbrew stanowisku pełnomocnika wnioskodawczyni - wystarczającym zaistnienie konieczności korzystania z pomocy osób trzecich przy załatwianiu bieżących spraw życia codziennego. Musi ona występować łącznie z - wywołaną stanem zdrowia - koniecznością stałej lub długotrwałej opieki innej osoby.

W tym zakresie poczynione w sprawie ustalenia dotyczące stanu zdrowia wnioskodawczyni Sąd oparł przede wszystkim na sporządzonej w sprawie opinii biegłych, która nie była w toku niniejszego postepowania w istocie kwestionowana (fachowy pełnomocnik wnioskodawczyni nie zakwestionował nawet a tym bardziej nie podważył w żaden sposób wniosków powołanej opinii w zakresie odnoszącym się do braku konieczności korzystania przez J. B. ze stałej lub długotrwałej opieki innej osoby).

Wobec bowiem niezbędnej dla oceny stanu zdrowia odwołującej wiedzy specjalistycznej, dopuszczono w sprawie dowód z opinii biegłych lekarzy: internisty, neurologa, laryngologa i psychiatry, którzy w wydanej opinii z dnia 22 sierpnia 2013r., po badaniu wnioskodawczyni oraz na podstawie złożonej dokumentacji medycznej rozpoznali u niej liczne schorzenia (których istnienie w istocie pozostawało poza sporem) ale nie stwierdzili niezdolności do samodzielnej egzystencji. Biegli w sposób jasny i precyzyjny uzasadniali swoją ocenę stanu zdrowia wnioskodawczyni w powołanym zakresie, wskazując także na okoliczności odnoszące się do jej funkcjonowania podczas samego badania. Z protokołu badania oraz samej opinii wynika nadto, że wnioskodawczyni funkcjonuje samodzielnie, ubiera się i porusza samodzielnie, wykazuje orientację co do miejsca, czasu i swej sytuacji. Oceniając powyższą opinię, pod względem dowodowym należy podkreślić, iż Sąd w pełni podzielił wnioski w niej zawarte. Przedmiotową opinię uznano za wiarygodną i rzetelną, albowiem nie doszukano się w niej jakichkolwiek cech subiektywizmu czy też prób dokonywani ocen które przynależą do wyłącznych kompetencji Sądu. Przedmiotowa opinia sporządzona została w sposób wnikliwy i rzetelny, zgodny z wiedzą i doświadczeniem jej autorów – biegłych lekarzy specjalistów w zakresie chorób na jakie cierpi wnioskodawczyni i które były podstawą orzekania o jej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Należy wskazać, iż omawiana opinia charakteryzuje się jasnością, stanowiska w niej zawarte są pełne i wyczerpujące. Uwzględnia ona ponadto wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności, w tym także zgromadzoną dotychczas dokumentację medyczną. Opinia jest logiczna i wewnętrznie spójna. Warto w tym miejscu wskazać, iż w sposób jednoznaczny potwierdza ona prawidłowość orzeczenia Komisji Lekarskiej KRUS.

Wobec powyższego w ocenie Sądu nie ma najmniejszych podstaw do podważenia stanowiska biegłych z dnia 22 sierpnia 2013 roku, jako osób posiadających wiadomości specjalne, których pozbawiona jest nie tylko strona ale także i organ orzekający. W tym miejscu podkreślić należy, iż dowód z opinii biegłych jest specyficznym środkiem dowodowym, którego ocena przebiega według odmiennych, właściwych tylko dla tych opinii biegłych kryteriów. Przeprowadzana ocena dokonywana jest z punktu widzenia fachowości osób, które ją sporządziły, dokładności przeprowadzonych badań oraz trafności uzasadnienia w powiązaniu z wynikami badań (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002r., V CKN 1354/00, LEX nr 77046; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 07 listopada 2000r., ICKN 1170/98, OSNC 2001/4/64).

Zatem należy stwierdzić, iż biegli powołani w niniejszej sprawie w sposób skuteczny procesowo potwierdzili prawidłowość stanowiska zajętego przez Lekarza orzecznika i Komisję Lekarską KRUS.

Jednocześnie podkreślić należy, iż - jak już zaznaczono - także fachowy pełnomocnik wnioskodawczyni nie tylko nie przedstawił jakichkolwiek dowodów podważających powyższą ocenę lecz wyraźnie przyznał, iż J. B. nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki innej osoby a jedynie wymaga pomocy osób trzecich przy załatwianiu spraw urzędowych czy też przy robieniu zakupów i wizytach lekarskich.

W tym kontekście – w świetle przedstawionej powyżej wykładni ustawowego pojęcia niezdolności do samodzielnej egzystencji uznać należy, iż powołane przez fachowego pełnomocnika strony okoliczności nie wyczerpują przesłanek przyznania dodatku pielęgnacyjnego. Jak już bowiem zaznaczono, wobec wymogu kumulatywnego zaistnienia przesłanek określonych w art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wyraźne przyznanie przez stronę braku jednej z nich (znajdujące pełne oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym) czyni całkowicie bezzasadnymi ustalenia co do wystąpienia drugiej z przesłanek, a tym samym zbędnym dla rozstrzygnięcia sprawy było uzupełnienie opinii biegłych w tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd stwierdził, że J. B. nie spełnia przesłanek do nabycia prawa do dodatku pielęgnacyjnego albowiem nie stwierdzono u niej cech niezdolności do samodzielnej egzystencji i nie ukończyła 75 lat a tym samym - na podstawie art. 27 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w zw. z art. 75 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych a contrario - zasadną była odmowa przyznania tegoż świadczenia.

W tych okolicznościach zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 1 kpc odwołanie podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. z art. 22 ³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, koszty pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ponosi Skarb Państwa. Stąd uwzględniając przedmiot niniejszego postepowania i treść wydanego rozstrzygnięcia merytorycznego (wykluczającego zasądzenie tychże kosztów od przeciwnika procesowego), oraz uwzględniając fakt złożenia wniosku o przyznanie kosztów pomocy prawnej - zawierającego oświadczenie o ich nieuiszczeniu - na podstawie powołanego przepisu w zw. z § 11 ust. 2 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, orzeczono jak w punkcie II sentencji.