II UR 6/94
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Korekty wprowadzone przez SAOS:
Zmiana nazwy izby Sądu Najwyższego z "Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych" na "Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych".
Automatyczne korekty wprowadzone przez system SAOS w czasie importu orzeczenia z zewnętrznego systemu
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Pełny tekst orzeczenia
Wyrok z dnia 8 lipca 1994 r.
II UR 6/94
Podstawa wymiaru renty inwalidzkiej ustalona przez czechosłowacką
instytucję ubezpieczeniową zgodnie z przepisami obowiązującymi w
Republice
Czechosłowackiej, może być ponownie ustalona na podstawie przepisów
obowiązujących w Polsce, jeżeli osoba zainteresowana była zatrudniona w
Polsce w okresie, z którego zarobki przyjmuje się do ustalenia tej
podstawy (§
10 ust. 3 Porozumienia z dnia 21 padziernika 1970 r. w sprawie
stosowania
umowy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką o
ubezpieczeniu społecznym, podpisanej w Warszawie w dniu 1948 r. - Dz.
Urz.
Komitetu Pracy i Płac z 1971 r., Nr 1, poz. 1).
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Stefania Szymańska,
(sprawozdawca), Maria Tyszel
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Stefana Trautsolta, po
rozpoznaniu
w dniu 8 lipca 1994 r. sprawy z wniosku Wiesława K. przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.S. o wysokoć renty inwalidzkiej
na skutek rewizji wnioskodawcy od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 13 maja 1992 r. [...],
u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz decyzję Zakładu Ubezpieczeń
Społecz-
nych-Oddział w N. S. z dnia 5 grudnia 1991 r. [...] i sprawę przekazał
temuż
Oddziałowi do ponownego rozpatrzenia.
U z a s a d n i e n i e
W załatwieniu wniosku Wiesława K. z dnia 20 czerwca 1985 r. Zakład
Ubezpieczeń Społecznych Biuro Rent Zagranicznych w Warszawie decyzją
zaliczkową z dnia 3 lipca 1986 r. przyznało od dnia 18 lipca 1985 r.
rentę inwalidzką
do czasu ustalenia prawa do renty przez instytucję czechosłowacką (k. 34
akt
rentowych). Po otrzymaniu decyzji Urzędu Zaopatrzenia Emerytalnego w
Pradze z
dnia 30 padziernika 1986 r., Biuro Rent Zagranicznych decyzją z kwietnia
1987 r.
przyznało wiadczenie częciowe. Przyjęto wówczas za podstawę wymiaru
tego
wiadczenia kwotę wynikającą z pomnożenia 2.885,63 kcs [...] przez kurs
korony w
złotych z kwietnia 1987 r. (k.46-48 akt rentowych), co dało kwotę 24.240
zł. Taki
sposób obliczenia podstawy wymiaru wiadczenia Biuro Rent Zagranicznych
przyjmowało za korzystny dla wiadczeniobiorców (pismo Biura z dnia 10
lipca 1991
r. - dołączone do akt sądowych). Przyjęta w decyzji z kwietnia 1987 r.
podstawa
wymiaru, obliczona w sposób jaki podano wyżej, została przy rewaloryzacji
przyrównana do przeciętnych zarobków w gospodarce uspołecznionej z
kwietnia
1987 r., tj. z miesiąca, w którym została wydana decyzja o przyznaniu
wiadczenia
częciowego.
Wobec wejcia w życie ustawy z dnia 17 padziernika 1991 r. o
rewaloryzacji
emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych
ustaw (Dz. U. Nr 40, poz. 450 ze zm.) organ rentowy w decyzji z dnia 5
grudnia 1991
r. dokonał ponownego obliczenia wysokoci renty inwalidzkiej (III grupy)
wnioskodawcy w ten sposób, iż podstawę wymiaru w kwocie 24.240 zł
porównano
do redniego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej z
jednego
miesiąca, tj. kwietnia 1987 r. (miesiąc, w którym wydano decyzję w 1987
r.).
Ustalony w ten sposób wskanik wysokoci podstawy wymiaru wyniósł 73,72%.
W odwołaniu wnioskodawca kwestionował taki sposób obliczenia
wskanika
wysokoci podstawy i twierdził, że spowodowało to obniżenie jego
wiadczenia.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyrokiem
z 13 maja 1992 r. - [...] oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.
Wątpliwoć powziął natomiast Sąd Apelacyjny w Krakowie, który
przedstawił
Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne o następującej
treci:
"czy spełnia wymogi § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22
listopada 1990
r. w sprawie przygotowania do rewaloryzacji emerytur i rent (Dz. U. Nr
83, poz. 484) i
art. 27 ustawy z dnia 17 padziernika 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i
rent, o
zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.
U. Nr 104,
poz. 450 ze zm.) ustalenie wskanika wysokoci wynagrodzenia jako
stosunku
podstawy wymiaru renty przyjętej w decyzji, do przeciętnego wynagrodzenia
z
jednego miesiąca w gospodarce uspołecznionej, z daty wydania tej decyzji,
mimo że
podstawa wymiaru renty nie była obliczona w oparciu o faktycznie osiągane
przez
pracownika (w przeliczeniu na złote) zarobki za granicą?"
Sąd Najwyższy, po przejęciu sprawy do rozpoznania, zważył co
następuje:
W wyjanieniu z dnia 7 czerwca 1994 r. złożonym na pimie na
polecenie
Sądu Najwyższego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Biuro Prawne w Warszawie
podał co następuje:
"Ostatnie - przed powstaniem prawa do renty inwalidzkiej -
zatrudnienie
wnioskodawcy miało miejsce na terenie ówczesnej CSRS. Z tego względu
podstawa
wymiaru renty inwalidzkiej została ustalona - zgodnie z § 10 ust. 2
porozumienia w
sprawie stosowania umowy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską i Republiką
Czechosłowacką o ubezpieczeniu społecznym, podpisanej w Warszawie w dniu
5
kwietnia 1948 r. (Dz. Urz. K.P.i P. z 1971 r. Nr 1, poz. 1) - przez
czechosłowacką
instytucję ubezpieczeniową zgodnie z przepisami obowiązującymi w CSRS.
Stanowi
ona rednią wysokoć zarobków uzyskanych przez Wiesława K. w latach 1979-
1983
i wynosi 2.295,21 koron czeskich (kcs). Jest to tzw. wysokoć zarobków
redukowana, ustalona dla potrzeb instytucji czechosłowackiej; natomiast
przy
ustalaniu wysokoci polskiej renty inwalidzkiej Zakład Ubezpieczeń
Społecznych
przyjął powyższe zarobki w wysokoci nieredukowanej, tj. w kwocie
2.885,63 kcs.
Prawo do renty inwalidzkiej wnioskodawca uzyskał w roku 1985,
jednakże
ostateczne ustalenie wysokoci polskiej renty inwalidzkiej (częciowej)
nastąpiło
dopiero po uzyskaniu decyzji w tej sprawie z instytucji czechosłowackiej,
tj. w
kwietniu 1987 r. Mając na względzie dobrze rozumiany interes rencisty -
Zakład
Ubezpieczeń Społecznych, w porozumieniu i za zgodą Ministerstwa Finansów,
przy
przeliczaniu dewiz na złote zastosował kurs z daty realizacji należnoci
zagranicz-
nych, tj. z kwietnia 1987 r. Taki sposób załatwienia sprawy był wówczas
korzystny
dla zainteresowanego.
Wobec wejcia w życie przepisów ustawy z dnia 17 padziernika 1991
r. o
rewaloryzacji emerytur i rent [...] (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.)
organ rentowy
został zobligowany do ustalenia tzw. "wskanika wysokoci podstawy
wymiaru"
wiadczeń emerytalno-rentowych, stanowiącego procentowy stosunek zarobków
przyjętych do ustalenia podstawy wymiaru i redniej przeciętnego
wynagrodzenia w
gospodarce uspołecznionej z tego okresu. Ze względu na stan faktyczny
niniejszej
sprawy, nie mieszczący się w dyspozycji §§ 3 i 4 rozporządzenia Rady
Ministrów z
dnia 22 listopada 1990 r. w sprawie przygotowania do rewaloryzacji
emerytur i rent
(Dz. U. Nr 83, poz. 484) przy ustalaniu wskanika wysokoci podstawy
wymiaru
renty inwalidzkiej Wiesława K. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zastosował
-
poprzez analogię - przepis § 6 pkt 6 rozporządzenia.
Zaznaczyć jednakże należy, że rencista może - na podstawie § 10 ust.
3
cytowanego wyżej porozumienia - zgłosić wniosek o ustalenie podstawy
wymiaru w
myl przepisów obowiązujących w Polsce, gdy w okresie czasu, z którego
zarobki
przyjmuje się dla ustalenia podstawy wymiaru, był zatrudniony na terenie
Polski.
Jako taki wniosek można byłoby potraktować odwołanie od decyzji
rewaloryzującej
dotychczas pobieraną rentę inwalidzką".
Sąd Najwyższy uznaje powyższe wyjanienie za miarodajne. Powoduje to
koniecznoć uchylenia zaskarżonego wyroku Sądu Wojewódzkiego oraz decyzji
ZUS Oddział w N. S. z dnia 5 grudnia 1991 r. i przekazanie sprawy temuż
Oddział-
owi do ponownego rozpatrzenia. Jak bowiem trafnie wskazano w tym
wyjanieniu, z
powołaniem się na § 10 ust. 3 Porozumienia z dnia 21 padziernika 1970 r.
w
sprawie stosowania umowy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską i Republiką
Czechosłowacką o ubezpieczeniu społecznym, podpisanej w Warszawie dnia 5
kwietnia 1948 r., wnioskodawca może domagać się ustalenia podstawy
wymiaru
renty inwalidzkiej w myl przepisów obowiązujących w Polsce, przy czym
jako
wniosek o takie ustalenie można potraktować jego odwołanie od decyzji
rewalory-
zującej dotychczas pobieraną rentę inwalidzką. Treć tego odwołania
bowiem
wskazywała, że wnioskodawca nie zgadza się ze sposobem obliczenia jego
renty
przyjętym w tej decyzji. W tej sytuacji rzeczą organu rentowego było
wyjanienie, czy
ustalenie podstawy wymiaru w myl przepisów obowiązujących w Polsce (na
co
zezwala § 10 ust. 3 w/cyt. Porozumienia) byłoby dla wnioskodawcy
korzystniejsze.
Ponieważ Sąd Wojewódzki także nie wyjanił sprawy w tym aspekcie
zaskarżony
wyrok nie może się utrzymać.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku na mocy
art.
388 § 1 k.p.c.
==========================================
II UR 6/94
Podstawa wymiaru renty inwalidzkiej ustalona przez czechosłowacką
instytucję ubezpieczeniową zgodnie z przepisami obowiązującymi w
Republice
Czechosłowackiej, może być ponownie ustalona na podstawie przepisów
obowiązujących w Polsce, jeżeli osoba zainteresowana była zatrudniona w
Polsce w okresie, z którego zarobki przyjmuje się do ustalenia tej
podstawy (§
10 ust. 3 Porozumienia z dnia 21 padziernika 1970 r. w sprawie
stosowania
umowy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką o
ubezpieczeniu społecznym, podpisanej w Warszawie w dniu 1948 r. - Dz.
Urz.
Komitetu Pracy i Płac z 1971 r., Nr 1, poz. 1).
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Stefania Szymańska,
(sprawozdawca), Maria Tyszel
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Stefana Trautsolta, po
rozpoznaniu
w dniu 8 lipca 1994 r. sprawy z wniosku Wiesława K. przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.S. o wysokoć renty inwalidzkiej
na skutek rewizji wnioskodawcy od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 13 maja 1992 r. [...],
u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz decyzję Zakładu Ubezpieczeń
Społecz-
nych-Oddział w N. S. z dnia 5 grudnia 1991 r. [...] i sprawę przekazał
temuż
Oddziałowi do ponownego rozpatrzenia.
U z a s a d n i e n i e
W załatwieniu wniosku Wiesława K. z dnia 20 czerwca 1985 r. Zakład
Ubezpieczeń Społecznych Biuro Rent Zagranicznych w Warszawie decyzją
zaliczkową z dnia 3 lipca 1986 r. przyznało od dnia 18 lipca 1985 r.
rentę inwalidzką
do czasu ustalenia prawa do renty przez instytucję czechosłowacką (k. 34
akt
rentowych). Po otrzymaniu decyzji Urzędu Zaopatrzenia Emerytalnego w
Pradze z
dnia 30 padziernika 1986 r., Biuro Rent Zagranicznych decyzją z kwietnia
1987 r.
przyznało wiadczenie częciowe. Przyjęto wówczas za podstawę wymiaru
tego
wiadczenia kwotę wynikającą z pomnożenia 2.885,63 kcs [...] przez kurs
korony w
złotych z kwietnia 1987 r. (k.46-48 akt rentowych), co dało kwotę 24.240
zł. Taki
sposób obliczenia podstawy wymiaru wiadczenia Biuro Rent Zagranicznych
przyjmowało za korzystny dla wiadczeniobiorców (pismo Biura z dnia 10
lipca 1991
r. - dołączone do akt sądowych). Przyjęta w decyzji z kwietnia 1987 r.
podstawa
wymiaru, obliczona w sposób jaki podano wyżej, została przy rewaloryzacji
przyrównana do przeciętnych zarobków w gospodarce uspołecznionej z
kwietnia
1987 r., tj. z miesiąca, w którym została wydana decyzja o przyznaniu
wiadczenia
częciowego.
Wobec wejcia w życie ustawy z dnia 17 padziernika 1991 r. o
rewaloryzacji
emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych
ustaw (Dz. U. Nr 40, poz. 450 ze zm.) organ rentowy w decyzji z dnia 5
grudnia 1991
r. dokonał ponownego obliczenia wysokoci renty inwalidzkiej (III grupy)
wnioskodawcy w ten sposób, iż podstawę wymiaru w kwocie 24.240 zł
porównano
do redniego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej z
jednego
miesiąca, tj. kwietnia 1987 r. (miesiąc, w którym wydano decyzję w 1987
r.).
Ustalony w ten sposób wskanik wysokoci podstawy wymiaru wyniósł 73,72%.
W odwołaniu wnioskodawca kwestionował taki sposób obliczenia
wskanika
wysokoci podstawy i twierdził, że spowodowało to obniżenie jego
wiadczenia.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyrokiem
z 13 maja 1992 r. - [...] oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.
Wątpliwoć powziął natomiast Sąd Apelacyjny w Krakowie, który
przedstawił
Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne o następującej
treci:
"czy spełnia wymogi § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22
listopada 1990
r. w sprawie przygotowania do rewaloryzacji emerytur i rent (Dz. U. Nr
83, poz. 484) i
art. 27 ustawy z dnia 17 padziernika 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i
rent, o
zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.
U. Nr 104,
poz. 450 ze zm.) ustalenie wskanika wysokoci wynagrodzenia jako
stosunku
podstawy wymiaru renty przyjętej w decyzji, do przeciętnego wynagrodzenia
z
jednego miesiąca w gospodarce uspołecznionej, z daty wydania tej decyzji,
mimo że
podstawa wymiaru renty nie była obliczona w oparciu o faktycznie osiągane
przez
pracownika (w przeliczeniu na złote) zarobki za granicą?"
Sąd Najwyższy, po przejęciu sprawy do rozpoznania, zważył co
następuje:
W wyjanieniu z dnia 7 czerwca 1994 r. złożonym na pimie na
polecenie
Sądu Najwyższego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Biuro Prawne w Warszawie
podał co następuje:
"Ostatnie - przed powstaniem prawa do renty inwalidzkiej -
zatrudnienie
wnioskodawcy miało miejsce na terenie ówczesnej CSRS. Z tego względu
podstawa
wymiaru renty inwalidzkiej została ustalona - zgodnie z § 10 ust. 2
porozumienia w
sprawie stosowania umowy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską i Republiką
Czechosłowacką o ubezpieczeniu społecznym, podpisanej w Warszawie w dniu
5
kwietnia 1948 r. (Dz. Urz. K.P.i P. z 1971 r. Nr 1, poz. 1) - przez
czechosłowacką
instytucję ubezpieczeniową zgodnie z przepisami obowiązującymi w CSRS.
Stanowi
ona rednią wysokoć zarobków uzyskanych przez Wiesława K. w latach 1979-
1983
i wynosi 2.295,21 koron czeskich (kcs). Jest to tzw. wysokoć zarobków
redukowana, ustalona dla potrzeb instytucji czechosłowackiej; natomiast
przy
ustalaniu wysokoci polskiej renty inwalidzkiej Zakład Ubezpieczeń
Społecznych
przyjął powyższe zarobki w wysokoci nieredukowanej, tj. w kwocie
2.885,63 kcs.
Prawo do renty inwalidzkiej wnioskodawca uzyskał w roku 1985,
jednakże
ostateczne ustalenie wysokoci polskiej renty inwalidzkiej (częciowej)
nastąpiło
dopiero po uzyskaniu decyzji w tej sprawie z instytucji czechosłowackiej,
tj. w
kwietniu 1987 r. Mając na względzie dobrze rozumiany interes rencisty -
Zakład
Ubezpieczeń Społecznych, w porozumieniu i za zgodą Ministerstwa Finansów,
przy
przeliczaniu dewiz na złote zastosował kurs z daty realizacji należnoci
zagranicz-
nych, tj. z kwietnia 1987 r. Taki sposób załatwienia sprawy był wówczas
korzystny
dla zainteresowanego.
Wobec wejcia w życie przepisów ustawy z dnia 17 padziernika 1991
r. o
rewaloryzacji emerytur i rent [...] (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.)
organ rentowy
został zobligowany do ustalenia tzw. "wskanika wysokoci podstawy
wymiaru"
wiadczeń emerytalno-rentowych, stanowiącego procentowy stosunek zarobków
przyjętych do ustalenia podstawy wymiaru i redniej przeciętnego
wynagrodzenia w
gospodarce uspołecznionej z tego okresu. Ze względu na stan faktyczny
niniejszej
sprawy, nie mieszczący się w dyspozycji §§ 3 i 4 rozporządzenia Rady
Ministrów z
dnia 22 listopada 1990 r. w sprawie przygotowania do rewaloryzacji
emerytur i rent
(Dz. U. Nr 83, poz. 484) przy ustalaniu wskanika wysokoci podstawy
wymiaru
renty inwalidzkiej Wiesława K. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zastosował
-
poprzez analogię - przepis § 6 pkt 6 rozporządzenia.
Zaznaczyć jednakże należy, że rencista może - na podstawie § 10 ust.
3
cytowanego wyżej porozumienia - zgłosić wniosek o ustalenie podstawy
wymiaru w
myl przepisów obowiązujących w Polsce, gdy w okresie czasu, z którego
zarobki
przyjmuje się dla ustalenia podstawy wymiaru, był zatrudniony na terenie
Polski.
Jako taki wniosek można byłoby potraktować odwołanie od decyzji
rewaloryzującej
dotychczas pobieraną rentę inwalidzką".
Sąd Najwyższy uznaje powyższe wyjanienie za miarodajne. Powoduje to
koniecznoć uchylenia zaskarżonego wyroku Sądu Wojewódzkiego oraz decyzji
ZUS Oddział w N. S. z dnia 5 grudnia 1991 r. i przekazanie sprawy temuż
Oddział-
owi do ponownego rozpatrzenia. Jak bowiem trafnie wskazano w tym
wyjanieniu, z
powołaniem się na § 10 ust. 3 Porozumienia z dnia 21 padziernika 1970 r.
w
sprawie stosowania umowy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską i Republiką
Czechosłowacką o ubezpieczeniu społecznym, podpisanej w Warszawie dnia 5
kwietnia 1948 r., wnioskodawca może domagać się ustalenia podstawy
wymiaru
renty inwalidzkiej w myl przepisów obowiązujących w Polsce, przy czym
jako
wniosek o takie ustalenie można potraktować jego odwołanie od decyzji
rewalory-
zującej dotychczas pobieraną rentę inwalidzką. Treć tego odwołania
bowiem
wskazywała, że wnioskodawca nie zgadza się ze sposobem obliczenia jego
renty
przyjętym w tej decyzji. W tej sytuacji rzeczą organu rentowego było
wyjanienie, czy
ustalenie podstawy wymiaru w myl przepisów obowiązujących w Polsce (na
co
zezwala § 10 ust. 3 w/cyt. Porozumienia) byłoby dla wnioskodawcy
korzystniejsze.
Ponieważ Sąd Wojewódzki także nie wyjanił sprawy w tym aspekcie
zaskarżony
wyrok nie może się utrzymać.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku na mocy
art.
388 § 1 k.p.c.
==========================================