Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 26 listopada 1996 r.
III RN 34/96
Jeśli prawo krajowe nie przewiduje wyraźnych skutków zastrzeżenia
wewnętrznego pierwszeństwa patentowego, to wówczas zgłoszenie dalsze w
Polsce i innym kraju (będącym członkiem MZOLP) należy rozpatrywać jako dwa
niezależne zgłoszenia korzystające z tej samej daty pierwszeństwa.
Przewodniczący SSN: Janusz Łętowski (sprawozdawca), Sędziowie: SN Adam
Józefowicz, NSA Jerzy Sulimierski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 1996 r. sprawy
Włodzimierza G., [...] na postanowienie Urzędu Patentowego RP w Warszawie z dnia
11 października 1995 r. [...] o odmowie przyznania uprzedniego pierwszeństwa ze
zgłoszenia dokonanego w Polsce [...] na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Urzędu
Patentowego [...] od postanowienia Komisji Odwoławczej przy Urzędzie Patentowym z
dnia 15 marca 1996 r. [...]
p o s t a n o w i ł :
u c h y l i ć zaskarżone postanowienie Komisji Odwoławczej przy Urzędzie
Patentowym z dnia 15 marca 1996 r. [...] i poprzedzające je postanowienie Urzędu
Patentowego z dnia 11 października 1995 r. [...] i przekazać sprawę do ponownego
rozpoznania przez Urząd Patentowy.
U z a s a d n i e n i e
Prezes Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej wniósł w dniu 13 wrześ-
nia 1996 r. rewizję nadzwyczajną od postanowienia Komisji Odwoławczej przy Urzędzie
Patentowym [...] z dnia 15 marca 1996 r. [...] i postanowienia Urzędu Patentowego z 11
października 1995 r. [...] o odmowie przyznania uprzedniego pierwszeństwa ze
zgłoszenia dokonanego w Polsce [...].
Zgodnie ze stanowiskiem rewidującego zaskarżone postanowienia rażąco
naruszają prawo przez błędną wykładnię art. 25 ustawy z dnia 19 października 1972 r.
o wynalazczości (jednolity tekst: Dz. U. z 1993 r., Nr 26, poz.117 - w związku z art. 3 tej
ustawy). W konsekwencji na podstawie art. 117 ustawy o wynalazczości w związku z
art. 393 KPC wniósł on o uchylenie zaskarżonych postanowień i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania przez Urząd Patentowy.
Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco:
Włodzimierz L.G., Miami, Stany Zjednoczone Ameryki, posiadający obywa-
telstwo polskie zgłosił dnia 4 grudnia 1992 r. [...] w Urzędzie Patentowym Rzeczypos-
politej Polskiej wynalazek pt. "Sposób odwadniania produktów, urządzenie do odwad-
niania oraz produkt o zmniejszonej zawartości wody". Zgłoszenie zawierało trzy
kategorie wynalazku: sposób, urządzenie i produkt.
Dnia 1 grudnia 1993 r. zostało złożone w Urzędzie Patentowym RP, jako
urzędzie przyjmującym, zgłoszenie międzynarodowe [...] z zastrzeżeniem uprzedniego
pierwszeństwa wynikającego ze zgłoszenia [...], z wyznaczeniem 29 krajów - stron
Układu o współpracy patentowej (PCT - zał. do Dz. U. z 1991 r. Nr 70), w tym Polski,
oraz dwóch organizacji regionalnych.
Urząd Patentowy RP postanowieniem z dnia 11 października 1995 r. odmówił
przyznania uprzedniego pierwszeństwa ze zgłoszenia [...]. W uzasadnieniu postano-
wienia Urząd Patentowy stwierdził, że przy zachowaniu określonych warunków,
zgłaszający może ubiegać się o przyznanie uprzedniego pierwszeństwa, ale ze
zgłoszenia dokonanego za granicą.
Zgłaszający zażalił się na powyższe postanowienie do Komisji Odwoławczej przy
Urzędzie Patentowym podnosząc, że określone w art. 25 ustawy o wynalazczości
kryteria niezbędne do skorzystania z uprzedniego pierwszeństwa zostały przez niego
spełnione, bowiem jest obywatelem państwa należącego do Międzynarodowego
Związku Ochrony Własności Przemysłowej i ubiega się o przyznanie pierwszeństwa ze
zgłoszenia dokonanego w Polsce, a więc państwie również należącym do tego
Związku.
Komisja Odwoławcza przy Urzędzie Patentowym uznała, że nie ma podstaw do
uwzględnienia zażalenia z następujących powodów. Korzystanie z uprzedniego
pierwszeństwa dla zgłoszeń dokonanych w ramach Układu o współpracy patentowej
PCT jest uregulowane w art. 8 ust. 2 pkt b tego Układu, w myśl którego jeżeli w zgło-
szeniu międzynarodowym zastrzega się pierwszeństwo ze zgłoszenia krajowego
dokonanego w wyznaczonym państwie, to warunki i skutki zastrzeżenia pierwszeństwa
w tym państwie reguluje jego prawo krajowe. Z kolei art. 25 ustawy o wynalazczości
stanowi między innymi, że obywatelom państw obcych należących do Między-
narodowego Związku Ochrony Własności Przemysłowej przysługuje na zasadach
określonych w umowach międzynarodowych pierwszeństwo do uzyskania patentu w
Rzeczypospolitej Polskiej według daty pierwszego prawidłowego zgłoszenia wynalazku
w celu uzyskania ochrony w jednym z tych państw, jeżeli zgłoszenia wynalazku w
Urzędzie Patentowym dokonają w okresie dwunastu miesięcy od tej daty (zgłaszający
dokonał zgłoszenia w terminie). Zdaniem Komisji Odwoławczej przepis ten jednoz-
nacznie wyodrębnia państwa obce należące do tego Związku i Rzeczpospolitą Polską
jako kraj, w którym zgłaszający ubiega się o pierwszeństwo wynikające ze zgłoszenia
wynalazku w jednym z tych państw obcych. W konsekwencji trafny jest, zdaniem
Komisji, pogląd Urzędu Patentowego, że zgłaszający może skorzystać w Polsce tylko z
pierwszeństwa wynikającego ze zgłoszenia wynalazku dokonanego wcześniej za
granicą, a nie w Polsce. Zdaniem Komisji odmienna wykładnia art. 25 ustawy o
wynalazczości byłaby zaprzeczeniem zasady uprzedniego pierwszeństwa i mogłaby
prowadzić do uzyskania przez jednego zgłaszającego podwójnej ochrony na to samo
rozwiązanie, co byłoby całkowicie nieuzasadnione.
Zgodnie ze stanowiskiem rewidującego, oba postanowienia są niezgodne z
prawem, albowiem przyjęta w nich wykładnia art. 25 ustawy jest dowolna, nie znajduje
oparcia w treści tego przepisu, powodując zarazem sprzeczność z art. 8 PCT.
Brak jest podstaw do uznania, że art. 25 przesądza o odmowie przyznania
obywatelowi polskiemu, dla zgłoszenia w trybie PCT, pierwszeństwa w Polsce z
wcześniejszego zgłoszenia dokonanego przez niego również w Polsce (pierwszeństwo
wewnętrzne), skoro kwestii pierwszeństwa dla obywatela polskiego oraz owego wew-
nętrznego pierwszeństwa przepis ten w ogóle nie reguluje. Stanowi jedynie szczególną
regulację uprawnień zgłaszających, będących obywatelami państw obcych. Trzeba
dodać, iż przepis ten nie jest sprzeczny z Konwencją paryską z 20 marca 1983 r. o
ochronie własności przemysłowej (Dz. U. z 1975 r., Nr 9, poz. 51), bowiem Konwencja
określa jedynie minimum uprawnień, jakie państwa należące do Związku powinny
przyznać takim zgłaszającym.
Podstawą przyznania pierwszeństwa, również wewnętrznego, jest przepis art. 8
ust. 2 pkt b ratyfikowanego przez Polskę Układu o współpracy patentowej (PCT).
Stanowi on, że zgłoszenie międzynarodowe, dla którego zastrzega się pierwszeństwo z
jednego lub więcej wcześniejszych zgłoszeń wniesionych w umawiającym się państwie
lub dla umawiającego się państwa, może zawierać wyznaczenie tego państwa. Jeżeli w
zgłoszeniu międzynarodowym zastrzega się pierwszeństwo z jednego lub więcej
zgłoszeń krajowych, wniesionych w wyznaczonym państwie lub dla wyznaczonego
państwa albo też gdy zastrzega się pierwszeństwo ze zgłoszenia międzynarodowego, w
którym wyznaczone zostało tylko jedno państwo, to warunki i skutki zastrzeżenia
pierwszeństwa w tym państwie reguluje prawo krajowe tego państwa.
Zgodnie zatem ze zdaniem drugim tego przepisu, prawo krajowe może regu-
lować łącznie warunki i skutki zastrzeżenia pierwszeństwa w tym państwie. Warunki i
skutki, o których mowa w zdaniu drugim, nie mogą być jednak rozumiane jako brak
warunków, a tylko zakaz stosowania normy zdania pierwszego. Taka wykładnia, łącznie
z zaprezentowaną przez Komisję Odwoławczą wykładnią art. 25 ustawy o
wynalazczości prowadzi do naruszenia normy umowy międzynarodowej, a zgodnie z
art. 3 ustawy o wynalazczości, przepisy tej ustawy nie naruszają postanowień zawar-
tych w umowach międzynarodowych.
Rewidujący stwierdza w konsekwencji, że jeśli prawo krajowe nie przewiduje
określonych warunków i skutków dla zastrzegania pierwszeństwa wewnętrznego, a nie
przewiduje, to należy przyjąć, że oba zgłoszenia (jeżeli żadne z nich nie zostanie w toku
postępowania przez zgłaszającego wycofane) trzeba rozpatrywać odrębnie jak dwa
zgłoszenia niezależne, korzystające z tej samej daty pierwszeństwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja jest uzasadniona, a argumenty w niej zawarte - przekonujące. W ocenie
Sądu Najwyższego jako prawną podstawę przyznania pierwszeństwa (również
wewnętrznego) należy przyjąć powołany przez rewidującego przepis art. 8 ust. 2 pkt b
Układu o Współpracy Patentowej (PCT). Zgodnie z tym przepisem możliwe jest
zastrzeżenie w zgłoszeniu międzynarodowym pierwszeństwa wyraźnie określonego
państwa, a wówczas warunki i skutki takiego zastrzeżenia reguluje prawo krajowe tego
państwa. Jeśli - tak jak w rozpatrywanym wypadku - prawo krajowe nie przewiduje
wyraźnych skutków zastrzeżenia pierwszeństwa wewnętrznego, wówczas rzeczywiście
oba zgłoszenia trzeba rozpatrywać tak, jak zgłoszenia niezależne, korzystające z
identycznej daty pierwszeństwa. Wskazane orzeczenie należy zatem ocenić jako
rażąco naruszające prawo. Sąd Najwyższy podziela też pogląd rewidującego, iż
naruszenie przez Polskę zobowiązań wynikających z zawartej umowy międzynarodowej
może być ocenione jako naruszenie interesu RP i w tej sytuacji orzekł jak w sentencji.
========================================