I PKN 76/96
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Korekty wprowadzone przez SAOS:
Zmiana nazwy izby Sądu Najwyższego z "Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych" na "Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych".
Automatyczne korekty wprowadzone przez system SAOS w czasie importu orzeczenia z zewnętrznego systemu
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
- 1 -
Sygn. akt I PKN 76/96
W Y R O K
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 6 lutego 1997 r.
Sąd Najwyższy - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie następującym:
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza
Sędziowie SN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca)
Walerian Sanetra
Protokolant: Zofia Zakrzewska
z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Witolda Bryndy
po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 1997 r.
sprawy z powództwa Ewy Komińskiej-Cozaś
przeciwko Sądowi Wojewódzkiemu w Kaliszu
o wynagrodzenie
na skutek kasacji Ministra Sprawiedliwości S/C VII P 5320/928/95
od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Poznaniu
z dnia 29 grudnia 1994 r., sygn. akt VI Pr 489/94
1.u c h y l a zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok
Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Środzie Wielkopolskiej z
dnia 10 października 1994 r., sygn. akt IV P 645/94 w pkt I i III
w częściach dotyczących wynagrodzenia za okres od dnia
10 marca 1992 r. do dnia 31 maja 1992 r. i w tym zakresie
- 2 -
przekazuje sprawę temu Sądowi Rejonowemu do
ponownego rozpoznania.
2. o d d a l a kasację w pozostałej części.
U z a s a d n i e n i e
Minister Sprawiedliwości wniósł kasację od prawomocnego wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 29 grudnia
1994 r., VI Pr 489/94, wydanego w sprawie z powództwa Elżbiety Komińskiej-Cozaś
przeciwko Sądowi Wojewódzkiemu w Kaliszu o wynagrodzenie. Temu wyrokowi zarzucił
rażące naruszenie art. 3 § 2 k.p.c. (w brzmieniu sprzed dnia 1 lipca 1996 r.), art. 16 pkt
2 ustawy z dnia 25 stycznia 1992 r. o zasadach gospodarki finansowej państwa w 1992
r. (Dz. U. Nr 21, poz. 83), art. 28 i 37 pkt 1 ustawy budżetowej na rok 1992 (Dz. U. Nr
50, poz. 229) oraz naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej i wniósł o uchylenie
tego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Środzie
Wlkp. z dnia 10 października 1994 r., sygn. akt IV P 645/94, w części uwzględniającej
powództwo w pkt I oraz w pkt III i przekazanie sprawy w tym zakresie temu Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu wskazano, że Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Środzie Wlkp.
zasądził od Sądu Wojewódzkiego w Kaliszu na rzecz powódki Ewy Komińskiej-Cozaś
tytułem wyrównania wynagrodzenia oraz skapitalizowanych odsetek kwotę 14.239.526
zł za okres od 1 stycznia 1992 r. do 31 maja 1992 r. na podstawie przeciętnego
wynagrodzenia w sferze produkcji materialnej za I i II kwartał 1992 r., ogłoszonego w
Monitorze Polskim i art. 71 Prawa o ustroju sądów powszechnych, oddalając powództwo
w zakresie żądania przez powódkę zasądzenia podatku dochodowego za ten okres w
kwocie 1.490.412 zł. Wniesiona od tego wyroku rewizja została oddalona przez Sąd II
instancji, który podzielając ustalenia i stanowisko Sądu I instancji podniósł, że przepis
art. 71 Praw o ustroju sądów powszechnych nie został formalnie uchylony przez ustawy
budżetowe i dlatego nie ma żadnych powodów by odmówić mu mocy wiążącej.
Zdaniem skarżącego w sprawie znajdują zastosowanie wyżej wymienione
przepisy, przewidujące okresowe ustalanie wynagrodzeń sędziów w oparciu o niższą
- 3 -
podstawę niż to wynikałoby z art. 71 prawa o ustroju sądów powszechnych.
Sprzeczność między przepisami różnych ustaw w przypadku, gdy późniejsze nie
uchylają w wyraźny sposób wcześniejszych, podlega usunięciu przy zastosowaniu
reguły lex posterior derogat legi priori. Wynika stąd, że przepisy tych ustaw jako
późniejsze uchylają w okresie ich obowiązywania przepis art. 71 Prawa o ustroju sądów
powszechnych. Bez znaczenia przy tym jest, że regulacje prawne wynagrodzeń sędziów
zostały zamieszczone w przepisach dotyczących budżetu państwa, gdyż o znaczeniu
przepisu nie decyduje to, w jakim akcie został on zamieszczony, lecz jego treść i
funkcja.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Według art. 16 pkt 2 ustawy z dnia 25 stycznia 1992 r. o zasadach gospodarki
finansowej państwa w 1992 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 83), do czasu uchwalenia ustawy
budżetowej na 1992 r. do ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziów Sądu
Najwyższego, sędziów sądów powszechnych i prokuratorów stosuje się przeciętne
wynagrodzenie w sferze produkcji materialnej w pierwszym kwartale 1991 r.
Orzeczeniem z dnia 30 listopada 1993 r., sygn. K 18/92 (OTK 1993 r. cz. II poz. 41)
Trybunał Konstytucyjny uznał ten przepis za sprzeczny z Konstytucją w zakresie
odnoszącym się do czasu przed jego wejściem w życie. W obwieszczeniu z dnia 15
czerwca 1994 r. (Dz. U. Nr 74, poz. 338) Prezes Trybunału ogłosił utratę mocy
obowiązującej omawianego przepisu w zakresie odnoszącym się do czasu przed jego
ogłoszeniem w Dzienniku Ustaw. Obejmuje to okres od dnia 1 stycznia 1992 r. do dnia 9
marca 1992 r. , gdyż ustawa o zasadach gospodarki finansowej państwa w 1992 r.
została ogłoszona w Dzienniku Ustaw Nr 21 z dnia 10 marca 1992 r. Oznacza to, że we
wskazanym wyżej okresie powódka nabyła prawo do wynagrodzenia w wysokości
wynikającej z art. 71 prawa o ustroju sądów powszechnych. Wynagrodzenie to powinno
być ustalone na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w sferze produkcji materialnej
w gospodarce narodowej bez wypłat z zysku w I kwartale 1992 r. (tak uchwała
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lutego 1993 r., sygn. W 4/92 - Dz. U. Nr 17, poz.
81, OTK 1993 r. cz. I poz. 15). W tym zakresie kasacja nie jest zatem uzasadniona.
W okresie od dnia 10 marca 1992 r. do dnia 31 maja 1992 r. powódka nabyła
prawo do wynagrodzenia określonego w art. 16 ust. 2 ustawy o zasadach gospodarki
finansowej państwa w 1992 r.
- 4 -
Nie są trafne poglądy obu Sądów o wyższej mocy obowiązującej Prawa o
ustroju Sądów powszechnych w porównaniu z ustawą o zasadach gospodarki
finansowej państwa w 1992 r. Taka hierarchia musiałaby mieć umocowanie w
Konstytucji, czego jednak w niej brak. Ustawa taka, zwana okołobudżetową, nie jest
ustawą budżetową w rozumieniu art. 20 Małej Konstytucji, której przedmiotem mogą być
tylko dochody i wydatki państwa. Trafnie podniesiono zatem w kasacji, że sprzeczność
między tymi ustawami powinna być usunięta przy pomocy ogólnych metod wykładni
dwóch równorzędnych aktów prawnych.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji (art. 393
12
i art. 393
13
§ 1 k.p.c.).
Sygn. akt I PKN 76/96
W Y R O K
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 6 lutego 1997 r.
Sąd Najwyższy - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie następującym:
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza
Sędziowie SN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca)
Walerian Sanetra
Protokolant: Zofia Zakrzewska
z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Witolda Bryndy
po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 1997 r.
sprawy z powództwa Ewy Komińskiej-Cozaś
przeciwko Sądowi Wojewódzkiemu w Kaliszu
o wynagrodzenie
na skutek kasacji Ministra Sprawiedliwości S/C VII P 5320/928/95
od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Poznaniu
z dnia 29 grudnia 1994 r., sygn. akt VI Pr 489/94
1.u c h y l a zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok
Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Środzie Wielkopolskiej z
dnia 10 października 1994 r., sygn. akt IV P 645/94 w pkt I i III
w częściach dotyczących wynagrodzenia za okres od dnia
10 marca 1992 r. do dnia 31 maja 1992 r. i w tym zakresie
- 2 -
przekazuje sprawę temu Sądowi Rejonowemu do
ponownego rozpoznania.
2. o d d a l a kasację w pozostałej części.
U z a s a d n i e n i e
Minister Sprawiedliwości wniósł kasację od prawomocnego wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 29 grudnia
1994 r., VI Pr 489/94, wydanego w sprawie z powództwa Elżbiety Komińskiej-Cozaś
przeciwko Sądowi Wojewódzkiemu w Kaliszu o wynagrodzenie. Temu wyrokowi zarzucił
rażące naruszenie art. 3 § 2 k.p.c. (w brzmieniu sprzed dnia 1 lipca 1996 r.), art. 16 pkt
2 ustawy z dnia 25 stycznia 1992 r. o zasadach gospodarki finansowej państwa w 1992
r. (Dz. U. Nr 21, poz. 83), art. 28 i 37 pkt 1 ustawy budżetowej na rok 1992 (Dz. U. Nr
50, poz. 229) oraz naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej i wniósł o uchylenie
tego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Środzie
Wlkp. z dnia 10 października 1994 r., sygn. akt IV P 645/94, w części uwzględniającej
powództwo w pkt I oraz w pkt III i przekazanie sprawy w tym zakresie temu Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu wskazano, że Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Środzie Wlkp.
zasądził od Sądu Wojewódzkiego w Kaliszu na rzecz powódki Ewy Komińskiej-Cozaś
tytułem wyrównania wynagrodzenia oraz skapitalizowanych odsetek kwotę 14.239.526
zł za okres od 1 stycznia 1992 r. do 31 maja 1992 r. na podstawie przeciętnego
wynagrodzenia w sferze produkcji materialnej za I i II kwartał 1992 r., ogłoszonego w
Monitorze Polskim i art. 71 Prawa o ustroju sądów powszechnych, oddalając powództwo
w zakresie żądania przez powódkę zasądzenia podatku dochodowego za ten okres w
kwocie 1.490.412 zł. Wniesiona od tego wyroku rewizja została oddalona przez Sąd II
instancji, który podzielając ustalenia i stanowisko Sądu I instancji podniósł, że przepis
art. 71 Praw o ustroju sądów powszechnych nie został formalnie uchylony przez ustawy
budżetowe i dlatego nie ma żadnych powodów by odmówić mu mocy wiążącej.
Zdaniem skarżącego w sprawie znajdują zastosowanie wyżej wymienione
przepisy, przewidujące okresowe ustalanie wynagrodzeń sędziów w oparciu o niższą
- 3 -
podstawę niż to wynikałoby z art. 71 prawa o ustroju sądów powszechnych.
Sprzeczność między przepisami różnych ustaw w przypadku, gdy późniejsze nie
uchylają w wyraźny sposób wcześniejszych, podlega usunięciu przy zastosowaniu
reguły lex posterior derogat legi priori. Wynika stąd, że przepisy tych ustaw jako
późniejsze uchylają w okresie ich obowiązywania przepis art. 71 Prawa o ustroju sądów
powszechnych. Bez znaczenia przy tym jest, że regulacje prawne wynagrodzeń sędziów
zostały zamieszczone w przepisach dotyczących budżetu państwa, gdyż o znaczeniu
przepisu nie decyduje to, w jakim akcie został on zamieszczony, lecz jego treść i
funkcja.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Według art. 16 pkt 2 ustawy z dnia 25 stycznia 1992 r. o zasadach gospodarki
finansowej państwa w 1992 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 83), do czasu uchwalenia ustawy
budżetowej na 1992 r. do ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziów Sądu
Najwyższego, sędziów sądów powszechnych i prokuratorów stosuje się przeciętne
wynagrodzenie w sferze produkcji materialnej w pierwszym kwartale 1991 r.
Orzeczeniem z dnia 30 listopada 1993 r., sygn. K 18/92 (OTK 1993 r. cz. II poz. 41)
Trybunał Konstytucyjny uznał ten przepis za sprzeczny z Konstytucją w zakresie
odnoszącym się do czasu przed jego wejściem w życie. W obwieszczeniu z dnia 15
czerwca 1994 r. (Dz. U. Nr 74, poz. 338) Prezes Trybunału ogłosił utratę mocy
obowiązującej omawianego przepisu w zakresie odnoszącym się do czasu przed jego
ogłoszeniem w Dzienniku Ustaw. Obejmuje to okres od dnia 1 stycznia 1992 r. do dnia 9
marca 1992 r. , gdyż ustawa o zasadach gospodarki finansowej państwa w 1992 r.
została ogłoszona w Dzienniku Ustaw Nr 21 z dnia 10 marca 1992 r. Oznacza to, że we
wskazanym wyżej okresie powódka nabyła prawo do wynagrodzenia w wysokości
wynikającej z art. 71 prawa o ustroju sądów powszechnych. Wynagrodzenie to powinno
być ustalone na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w sferze produkcji materialnej
w gospodarce narodowej bez wypłat z zysku w I kwartale 1992 r. (tak uchwała
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lutego 1993 r., sygn. W 4/92 - Dz. U. Nr 17, poz.
81, OTK 1993 r. cz. I poz. 15). W tym zakresie kasacja nie jest zatem uzasadniona.
W okresie od dnia 10 marca 1992 r. do dnia 31 maja 1992 r. powódka nabyła
prawo do wynagrodzenia określonego w art. 16 ust. 2 ustawy o zasadach gospodarki
finansowej państwa w 1992 r.
- 4 -
Nie są trafne poglądy obu Sądów o wyższej mocy obowiązującej Prawa o
ustroju Sądów powszechnych w porównaniu z ustawą o zasadach gospodarki
finansowej państwa w 1992 r. Taka hierarchia musiałaby mieć umocowanie w
Konstytucji, czego jednak w niej brak. Ustawa taka, zwana okołobudżetową, nie jest
ustawą budżetową w rozumieniu art. 20 Małej Konstytucji, której przedmiotem mogą być
tylko dochody i wydatki państwa. Trafnie podniesiono zatem w kasacji, że sprzeczność
między tymi ustawami powinna być usunięta przy pomocy ogólnych metod wykładni
dwóch równorzędnych aktów prawnych.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji (art. 393
12
i art. 393
13
§ 1 k.p.c.).