Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 13 maja 1997 r.
II UKN 102/97
Jeżeli niewysłanie stronie zawiadomienia o terminie rozprawy pod wska-
zany przez nią adres dla doręczeń pozbawiło ją możności obrony jej praw, to
postępowanie dotknięte jest nieważnością (art. 379 pkt 5 KPC).
Przewodniczący SSN: Teresa Romer (sprawozdawca), Sędziowie SN: Maria
Mańkowska, Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 maja 1997 r. sprawy z wniosku
Wojciecha S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w C. o rentę
inwalidzką, na skutek kasacji Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Wojewódz-
kiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie z dnia 21 lutego 1996 r.
[...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu-
Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Minister Sprawiedliwości wniósł kasację od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie z dnia 21 lutego 1996 r., wydanego
w sprawie Wojciecha S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych- Oddziałowi w
C. o wyższą rentę inwalidzką. Wyrokowi temu zarzucił rażące naruszenie art. 369 pkt 5
KPC w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 lipca 1996 r., a nadto naruszenie interesu
Rzeczypospolitej Polskiej i na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o
zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej
- Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania
administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych
innych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz. 189) i domagał się uchylenia tego wyroku i przekaza-
nia sprawy Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Częstochowie do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu Minister Sprawiedliwości
podał, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w C. decyzją z dnia 27 paździer-
nika 1995 r. wydaną na podstawie orzeczenia Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej do
Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia w C. z dnia 18 października 1995 r. zawiadomił
Wojciecha S., że będzie wypłacał mu nadal rentę inwalidzką w wymiarze określonym
dla inwalidy III grupy.
W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca wnosił o przyznanie mu wyż-
szej renty inwalidzkiej podnosząc, że stan jego zdrowia uległ pogorszeniu.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie
postanowił przeprowadzić badanie lekarskie przez biegłych lekarzy internistę i neuro-
loga. Biegli ci po zbadaniu wnioskodawcy rozpoznali podejrzenie zesztywniającego
zapalenia kręgosłupa miernego stopnia, zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowego,
cukrzycę insulinozależną, nadciśnienie tętnicze i otyłość dużego stopnia i wyrazili
opinię, że wnioskodawca jest niezdolny do wykonywania dotychczasowego zatrud-
nienia, a więc jest inwalidą III grupy. Następnie Sąd przeprowadził dowód z opinii
biegłego reumatologa. Biegły ten rozpoznał u wnioskodawcy dużego stopnia zmiany
zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego z towarzyszącą otyłością
oraz zmiany zwyrodnieniowe miernego stopnia stawów obwodowych również wyraził
opinię, że jest on inwalidą III grupy. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 21 lutego 1996 r. odwołanie oddalił.
W protokole z posiedzenia Sądu odnotowano, że wnioskodawca nie stawił się, o
terminie powiadomiony prawidłowo. W ocenie wnoszącego kasację ten wyrok Sądu
rażąco narusza prawo.
Wnioskodawca w odwołaniu oprócz swojego adresu w C. wskazał jako adres
korespondencyjny C.P. [...] gmina M. Zawiadomienie o terminie rozprawy przed Sądem
Wojewódzkim w dniu 21 lutego 1996 r., do którego dołączono odpisy opinii biegłych
sądowych, zostało wysłane na adres w C. i zwrócone Sądowi przez urząd pocztowy
przed terminem rozprawy, bez doręczenia przesyłki adresatowi. W takiej sytuacji
wnioskodawca został pozbawiony możności obrony swych praw. W kasacji zwrócono
uwagę, że gdy strona wskazała adres dla doręczeń, to stosownie do art. 133 § 1 KPC
doręczenia dokonuje się jej osobiście pod tym adresem. Niewysłanie zawiadomienia o
rozprawie na wskazany przez wnioskodawcę adres ma taki sam skutek, jak w
przypadku niedoręczenia pisma procesowego stronie. Takie uchybienie procesowe,
polegające na pozbawieniu strony możności obrony swych praw prowadzi do
nieważności postępowania, o jakiej mowa w art. 369 pkt 5 KPC w brzmieniu
obowiązującym do 1 lipca 1996 r. Tak istotne uchybienie przepisów prawa proceso-
wego, które z mocy art. 381 § 1 KPC podlegało z urzędu rozważeniu, w istocie narusza
konstytucyjną zasadę praworządności i tym samym narusza interes Rzeczypospolitej
Polskiej, podważając zaufanie obywateli do Państwa i jego organów, w tym przypadku
do organów wymiaru sprawiedliwości.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja zasługuje na uwzględnienie. Z materiału dowodowego zawartego w
aktach wynika, że już w odwołaniu wnioskodawca podał adres dla korespondencji.
Odpis opinii biegłych wraz z zawiadomieniem o terminie rozprawy został Sądowi
zwrócony i znajduje się w aktach [...]. Odpis ten wraz z zawiadomieniem wysłano na
stały adres zamieszkania wnioskodawcy a nie na podany przez niego w odwołaniu
adres dla doręczeń. Mimo tego, że wnioskodawca o terminie rozprawy nie został po-
wiadomiony, w protokole rozprawy odnotowano "nie stawił się, o terminie powiadomiony
prawidłowo" i Sąd wydał zaskarżony kasacją wyrok.
Nieważność postępowania, która zgodnie z przepisem art. 379 pkt 5 KPC (po-
przednio 369 pkt 5 KPC) zachodzi wówczas, gdy strona została pozbawiona możliwości
obrony swych praw Sąd Najwyższy bierze pod rozwagę z urzędu (art. 393
11
KPC). W
rozpoznawanej sprawie zarzut ten został podniesiony w kasacji i znajduje potwierdzenie
w aktach sprawy. Wnioskodawca został pozbawiony możliwości obrony swoich praw
wobec nie doręczenia mu treści opinii biegłych i nie zawiadomienie o terminie rozprawy,
która zakończyła się wydaniem zaskarżonego wyroku. Obowiązkiem Sądu, wobec
zwrotu przez pocztę zawiadomienia o terminie rozprawy i opinii biegłych, było
odroczenie rozprawy i ponowne wyznaczenie innego terminu, o którym należało
wnioskodawcę zawiadomić pod podanym przez niego adresem dla doręczeń. Sąd
błędnie odnotował w protokole, że wnioskodawca został o terminie rozprawy
prawidłowo powiadomiony i rozpoznał sprawę merytorycznie mimo oczywistej
nieprawidłowości w doręczeniu wezwania, która obowiązywała Sąd do odroczenia
rozprawy (art. 214 KPC). Poprzez takie działanie Sądu postępowanie w sprawie stało
się nieważne z mocy wspomnianego już art. 379 pkt 5 KPC.
Pozbawienie wnioskodawcy możliwości obrony jego praw łączy się z pod-
ważeniem zaufania do Państwa i praworządności, a więc narusza także interes Rzeczy-
pospolitej Polskiej. Dlatego też Sąd Najwyższy na mocy art. 393
13
§ 1 KPC w związku z
art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego... (Dz. U. Nr 43, poz. 189) orzekł jak w sentencji.
========================================