Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 13 maja 1997 r.
II UKN 103/97
Przewidziany w art. 30 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu
osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (jednolity tekst:
Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 ze zm.) trzymiesięczny nieprzerwany okres
wyczekiwania, warunkujący nabycie prawa do zasiłku chorobowego przez osobę
współpracującą nie jest wymagany, gdy niezdolność ubezpieczonego do pracy
została spowodowana wypadkiem przy prowadzeniu działalności gospodarczej.
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Maria Mańkowska,
Barbara Wagner (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 maja 1997 r. sprawy z wniosku Łucji
N. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w B. o zasiłek cho-
robowy i uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy, na skutek kasacji organu rento-
wego od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Białymstoku z dnia 15 stycznia 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w B. decyzją z dnia 19 grudnia 1995 r.
odmówił Łucji N. prawa do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy od 29
maja do 14 sierpnia 1995 r., a to wobec niespełnienia warunku przewidzianego w art.
30 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących
działalność gospodarczą oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 46 , poz.
250 ze zm.), powoływanej dalej jako ?ustawa ubezpieczeniowa@. Organ rentowy
ustalił, że wnioskodawczyni została zgłoszona przez Jana R. do ubezpieczenia
społecznego jako osoba z nim współpracująca w dniu 25 maja 1995 r. Jej niezdolność
do pracy powstała przed upływem trzech miesięcy nieprzerwanego ubezpieczenia.
Przyczyną niezdolności wnioskodawczyni do pracy był wypadek, w wyniku którego
doznała złamania prawej nogi. Zdarzenie to, zaistniałe w dniu 21 maja 1995 r. nie było,
w ocenie organu rentowego, wypadkiem związanym z działalnością gospodarczą.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wy-
rokiem z dnia 24 października 1996 r. [...] zmienił powyższą decyzję ustalając, że wy-
padek jakiemu uległa Łucja N. w dniu 21 maja 1995 r. był wypadkiem związanym z
działalnością gospodarczą i przyznając jej zasiłek chorobowy za okres od 29 maja do
14 sierpnia 1995 r. Sąd ustalił, że odwołująca się była zatrudniona w sklepie, którego
właścicielem był jej szwagier Jan R., na stanowisku sprzedawcy i zaopatrzeniowca. Do
jej obowiązków należało zaopatrzenie sklepu w płody rolne. W dniu 21 maja 1995 r.
pracowała do godziny 17
00
w charakterze sprzedawcy, a następnie pojechała z pra-
codawcą do T. L., zamieszkałego w S. , po ziemniaki. W obejściu rolnika potknęła się i
upadając złamała nogę. Zdarzenie to nastąpiło w czasie wykonywania obowiązków
zaopatrzeniowca. Miało zatem związek z prowadzoną działalnością gospodarczą . W tej
sytuacji, do nabycia przez odwołującą się prawa do zasiłku chorobowego nie ma
zastosowania przewidziany w art. 30 ustawy ubezpieczeniowej wymóg trzymiesięcz-
nego okresu wyczekiwania .
W apelacji od tego wyroku Zakład Ubezpieczeń Społecznych podnosząc zarzut
naruszenia prawa materialnego, a to art. 10 ust. 2 pkt 1 ustawy ubezpieczeniowej,
wniósł o jego zmianę. W ocenie organu rentowego, Sąd błędnie zakwalifikował
zdarzenie, w wyniku którego Łucja N. złamała nogę jako wypadek przy prowadzeniu
działalności gospodarczej. Wypadek miał miejsce 21 maja 1995 r., w niedzielę, w S., a
więc poza miejscem pracy wnioskodawczyni. Nadto Łucja N. była zatrudniona u Jana
R. - jej szwagra - od 15 maja 1995 r. Do ubezpieczenia społecznego została zgłoszona
25 maja 1995 r., już po powstaniu jej niezdolności do pracy. Jan R. dopiero w dniu 16
listopada 1995 r. złożył oświadczenie o zakresie czynności współpracującej z nim
wnioskodawczyni, z którego wynika, że poza sprzedażą towarów do jej obowiązków
należało zaopatrzenie sklepu w płody rolne. Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych, wszystkie te fakty wskazują jednoznacznie, że cała sytuacja została zaaran-
żowana przez zainteresowanych w celu wyłudzenia świadczenia z ubezpieczenia
społecznego.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 15 stycznia 1997 r. [...] oddalił apelację. W
ocenie Sądu II instancji , dokonując ustaleń stanowiących faktyczną podstawę rozs-
trzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku Sąd Wojewódzki nie przekroczył, wyz-
naczonych w art. 233 KPC, granic swobodnej oceny dowodów. Data zgłoszenia osoby
współpracującej do ubezpieczenia nie jest decydująca dla należnych jej świadczeń.
Oświadczenie Jana R. co do zakresu czynności należących do obowiązków Łucji N.
złożone zostało na żądanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 31 października 1995
r. Fakt, że wnioskodawczyni oświadczyła lekarzowi przeprowadzającemu z nią wywiad,
iż wypadek zdarzył się ?poza pracą@ nie ma znaczenia w sprawie, gdyż w istocie
chciała ona powiedzieć, że miał miejsce ? poza lokalem sklepowym@.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaskarżył wyrok Sądu II instancji kasacją
wskazując jako jej podstawy naruszenie prawa materialnego, a to art. 6 ustawy z dnia
12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób za-
wodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.), przez przyjęcie, że
wnioskodawczyni w dniu 21 maja 1995 r. była zatrudniona u Jana R. na podstawie
umowy o pracę oraz naruszenie prawa procesowego ? polegające na dowolnej ocenie
dowodów@.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut kasacji nie jest zasadny. Sąd Apelacyjny nie ustalił, że Łucja N. była
zatrudniona u Jana R. na podstawie umowy o pracę. Przeciwnie, podzielił ustalenia
Sądu I instancji co do podstawy świadczenia przez nią pracy na rzecz szwagra i kwa-
lifikacji zdarzenia z dnia 21 maja 1995 r. jako wypadku związanego z prowadzeniem
działalności gospodarczej. Nadto, z materiału sprawy wynika jednoznacznie, że pos-
tępowanie przed Sądami obu instancji, prowadzone było w kontekście przepisów us-
tawy o ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, nie zaś w
aspekcie przepisów ustawy z 12 czerwca 1975 r. Wskazują na to przede wszystkim
powoływane w uzasadnieniach wyroków podstawy prawne rozstrzygnięć. Sama też
kwestia wymogu posiadania trzechmiesięcznego okresu wyczekiwania jako warunku
nabycia prawa do zasiłku chorobowego związana jest nie z pracowniczym ubezpiecze-
niem społecznym, lecz dotyczy prawa do świadczeń osób współpracujących. Kwa-
lifikacja prawna ustalonego pośrednio przez Sąd II instancji stanu faktycznego jest
prawidłowa. Skoro bowiem zdarzenie z dnia 21 maja 1995 r. było wypadkiem
związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej, to Łucja N. nabyła prawo do
zasiłku chorobowego z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej tym wypadkiem.
Zarzut naruszenia przepisów postępowania nie został skonkretyzowany. Zakład Ubez-
pieczeń Społecznych nie wskazuje przepisów, którym Sąd uchybił ustalając oko-
liczności stanowiące faktyczną podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym
wyroku. Z uzasadnienia kasacji wynika, że w ocenie organu rentowego przepisem,
którego naruszenia dopuścił się Sąd Apelacyjny jest art. 233 KPC. W tej części kasacja
jest jednak tylko polemiką z ustaleniami Sądu II instancji i sprowadza się do odmiennej
oceny faktów. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację w granicach ustalonego stanu
faktycznego. Przedmiotem jego kontroli jest prawo, a nie fakty.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy , stosownie do treści art. 393
12
KPC, orzekł jak w sentencji.
========================================