Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 2 czerwca 1997 r.
I PKN 190/97
Apelacją od wyroku rozstrzygającego o części roszczeń nie można po
upływie terminu z art. 394 § 2 KPC zaskarżyć odrębnego postanowienia odrzu-
cającego pozew w pozostałym zakresie.
Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Józef Iwulski,
Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 1997 r. sprawy z powództwa
Bronisława F. przeciwko masie upadłości [...] Kombinatu Budowlanego w B. o zapłatę,
na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Białymstoku z dnia 27 lutego 1997 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok w części dotyczącej roszczenia o przywrócenie do
pracy i zasądzenia wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy i w tym zakresie
odrzucił apelację;
o d r z u c i ł kasację w pozostałej części.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 16 października 1996 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Białyms-
toku zasądził od strony pozwanej - masy upadłości Kombinatu Budowlanego w B. na
rzecz Bronisława F. kwotę 36,78 zł z ustawowymi odsetkami tytułem ekwiwalentu za nie
wykorzystane 3 dni urlopu wypoczynkowego należnego za 1993 rok i oddalił
powództwo o zasądzenie kwoty 100 zł tytułem zapomogi. Ponadto postanowieniem z
tej samej daty Sąd Rejonowy odrzucił pozew o przywrócenie powoda do pracy i
zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.
Sąd I instancji ustalił, że strona pozwana rozwiązała z powodem umowę o pracę
na podstawie ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązy-
wania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.), zaś Sąd Rejonowy w
Białymstoku wyrokiem z dnia 28 grudnia 1993 r. [...] oddalił powództwo o uznanie tego
wypowiedzenia za bezskuteczne, zasądził natomiast na rzecz powoda odszkodowanie
wobec naruszenia przez stronę pozwaną art. 3 tej ustawy. Sąd Wojewódzki w
Białymstoku, rozpoznając rewizję powoda od powyższego wyroku, wyrokiem z dnia 15
marca 1994 r. [...] oddalił tę rewizję. Okoliczność ta uzasadnia - zdaniem Sądu I
instancji - odrzucenie pozwu z mocy art. 199 § 1 pkt 2 KPC. Gdy chodzi o zapomogę,
Sąd Rejonowy uznał, że żądanie powoda jest niezasadne, gdyż źródłem tych wypłat nie
był ani fundusz socjalny ani fundusz mieszkaniowy, a przede wszystkim były one
wypłacane tym osobom, które po 1 stycznia 1994 r. pozostawały nadal w stosunku
pracy. Należy się natomiast powodowi ekwiwalent za 3 dni urlopu, gdyż w czasie
trwającego urlopu w grudniu 1993 r. powód przez 3 dni świadczył pracę.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku, roz-
poznając apelację powoda złożoną od wyroku z dnia 16 października 1994 r. i doty-
czącą oddalonej części powództwa, wyrokiem z dnia 27 lutego 1997 r. oddalił ją. Sąd II
instancji podzielił ustalenia i argumenty Sądu I instancji i nie znalazł podstaw do zmiany
zaskarżonego orzeczenia.
Od powyższego wyroku powód złożył kasację opartą na zarzucie naruszenia
prawa materialnego - art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach
zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.). Żądał uchylenia tego wyroku w całości
oraz uchylenia wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 16 października 1996 r.
w części oddalającej powództwo o przywrócenie do pracy, o zasądzenie kwoty 2.500 zł
tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy od 1 stycznia do 31 lipca 1994
r., o zasądzenie ekwiwalentu za 11 dni urlopu wypoczynkowego oraz o zasądzenie
kwoty 100 zł tytułem odprawy i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego
rozpoznania. Skarżący podniósł, że w chwili rozwiązania stosunku pracy był
przewodniczącym zarządu zakładowej organizacji związkowej i podlegał szczególnej
ochronie przed zwolnieniem. Mimo to strona pozwana rozwiązała z nim stosunek pracy,
zatem dopuściła się naruszenia prawa. Zasadne są więc wszystkie nie uwzględnione
przez Sądy roszczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie może być merytorycznie rozpoznana ze względu na istnienie
przeszkód natury procesowej.
Sąd I instancji wydał w dniu 16 października 1996 r. dwa orzeczenia: jedno - to
postanowienie o odrzuceniu pozwu w części zawierającej żądanie przywrócenia do
pracy i wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy (nazywanego także odszkodo-
waniem), drugie zaś - to wyrok rozstrzygający o żądaniu ekwiwalentu za urlop wy-
poczynkowy i zapomogi, przy czym wyrok uwzględnił tylko część roszczenia o ekwi-
walent, a oddalił powództwo w pozostałej części.
W dniu 23 października 1996 r. powód złożył wniosek o doręczenie mu wyroku z
uzasadnieniem, co nastąpiło dnia 4 grudnia 1996 r. W dniu 10 grudnia 1996 r. powód
złożył apelację, w której napisał wyraźnie, że zaskarża "doręczony mu wyrok" w części
oddalającej powództwo o przywrócenie do pracy, o wynagrodzenie za czas
pozostawania bez pracy, o ekwiwalent za 11 dni urlopu oraz o zapomogę.
Jak z przedstawionych okoliczności faktycznych wynika, powód nie złożył
wniosku o doręczenie mu postanowienia o odrzuceniu pozwu i nie złożył apelacji od
tego postanowienia. Tymczasem postanowienie to zostało wydane na rozprawie i ogło-
szone wraz z pouczeniem o sposobie i terminie jego zaskarżenia [...]. Według
terminologii art. 394 § 1 KPC postanowienie sądu pierwszej instancji o odrzuceniu
pozwu jest postanowieniem "kończącym postępowanie w sprawie" i stosownie do tego
przepisu przysługuje na nie zażalenie. W myśl art. 394 § 2 KPC termin do wniesienia
zażalenia wynosi 7 dni i liczy się od doręczenia postanowienia, a gdy strona nie
zażądała w terminie przepisanym doręczenia postanowienia zapadłego na rozprawie,
termin 7 dniowy liczy się od ogłoszenia postanowienia.
Na podstawie powyższych przepisów należy zatem stwierdzić, że od postano-
wienia Sądu Rejonowego z dnia 16 października 1996 r. o odrzuceniu pozwu przysłu-
giwało powodowi zażalenie, które powinien złożyć w terminie 7 dni od ogłoszenia
postanowienia, albo w terminie 7 dni od doręczenia mu tego postanowienia, pod
warunkiem, że złożył w odpowiednim czasie wniosek o jego doręczenie. Wobec tego,
że powód nie zażądał doręczenia mu postanowienia z uzasadnieniem, mógł jedynie
złożyć zażalenie w terminie do dnia 23 października 1996 r. Tego jednak nie uczynił.
Konsekwencją powyższego stanu rzeczy było uprawomocnienie się postanowienia o
odrzuceniu pozwu w zakresie roszczenia o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za
czas pozostawania bez pracy oraz niemożność orzekania o tych roszczeniach przez
Sąd Apelacyjny w związku ze złożoną apelacją. Apelacja bowiem - pomijając już
kwestię, że służy zaskarżaniu wyroków i postanowień co do istoty sprawy wydanych w
postępowaniu nieprocesowym - jest środkiem zaskarżenia nieprawomocnych orzeczeń
(art. 367 KPC). Tymczasem postanowienie Sądu Rejonowego o odrzuceniu pozwu w
chwili wniesienia apelacji było już prawomocne. Wprawdzie nie można wyłączyć
zaskarżenia jednym środkiem odwoławczym orzeczeń mających różne formy (wyrok i
postanowienie), lecz dopuszczalne jest to pod warunkiem zachowania terminu
przewidzianego dla zaskarżenia każdego z tych orzeczeń i pod warunkiem, że orze-
czenia są nieprawomocne. Przede wszystkim jednak powód zaskarżył apelacją wyrok,
który nie zawierał rozstrzygnięcia o przywróceniu do pracy i o wynagrodzeniu. Nie
zaskarżył natomiast postanowienia o odrzuceniu pozwu.
Oznacza to, że Sąd Apelacyjny nie miał podstaw do wydania orzeczenia doty-
czącego wskazanych wyżej roszczeń, gdyż nie mógł apelacji od wyroku z dnia 16 paź-
dziernika 1996 r. potraktować jako środka zaskarżenia postanowienia o odrzuceniu
pozwu. Powinien zatem odrzucić apelację w tym zakresie. Z art. 373 w związku z art.
372 KPC wynika bowiem, że sąd drugiej instancji odrzuca apelacją wniesioną po
upływie przepisanego terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalną.
Rozpoznanie przez Sąd Wojewódzki roszczenia powoda o przywrócenie do
pracy i wynagrodzenie, w warunkach gdy Sąd Rejonowy odrzucił pozew w tym zakresie
ze względu na wyrok Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 28 grudnia 1993 r. [...]
orzekający prawomocnie o tym roszczeniu, oznacza także naruszenie zasady powagi
rzeczy osądzonej. Jego skutkiem jest nieważność postępowania (art. 379 pkt 4 KPC),
tę zaś okoliczność Sąd Najwyższy rozpoznając kasację bierze pod rozwagę z urzędu.
Skoro więc Sąd II instancji nie odrzucił apelacji powoda co do roszczenia o
przywrócenie do pracy i wynagrodzenie, lecz w tym zakresie rozpoznał sprawę, ko-
nieczne stało się w wyniku złożonej kasacji uchylenie przez Sąd Najwyższy zaskar-
żonego wyroku w tej części i odrzucenie apelacji (art. 393
8
§ 1 w związku z art. 379 pkt
4 KPC).
Powyższe rozstrzygnięcie oznacza, że pozostała Sądowi Najwyższemu do roz-
poznania kasacja, której przedmiotem zaskarżenia jest kwota 100 zł żądana przez
powoda z tytułu zapomogi oraz kwota 135,86 zł z tytułu ekwiwalentu za 11 dni urlopu,
której Sądy obu instancji nie uwzględniły. Łącznie zatem wartość przedmiotu zas-
karżenia kasacją wynosi 235,86 zł i jest niższa od wartości określonej w art. 393 § 1
KPC, która stanowi próg dopuszczalności kasacji (5.000 zł). W myśl art. 393
5
KPC sąd
drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym kasację, która jest niedopusz-
czalna, a jeżeli tego nie uczyni, odrzucenie kasacji należy do Sądu Najwyższego (art.
393
8
§ 1 KPC).
Z przytoczonych względów i na podstawie powołanych przepisów Sąd Najwyższy
orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================