Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 12 maja 1998 r.
II UKN 42/98
Sąd nie jest obowiązany zwracać stronie uwagi na celowość ustanowie-
nia pełnomocnika tylko z tego powodu, że rozpoznawana sprawa jest sprawą o
ustalenie prawa do renty inwalidzkiej.
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Roman Kuczyński,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 12 maja 1998 r. sprawy z wniosku
Stefanii G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w Ł. o rentę z
tytułu wypadku w drodze do pracy, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku
Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 24 paź-
dziernika 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w Ł. decyzją z dnia 27 czerwca
1996 r. odmówił Stefanii G. prawa do renty inwalidzkiej z tytułu wypadku w drodze do
pracy, jakiemu uległa w dniu 6 grudnia 1995 r., w którym doznała złamania otwartego
kości piszczelowej lewej. Organ rentowy ustalił na podstawie akt dochodzeniowych
Prokuratury Rejonowej w Z. [...], że winę za zaistniałe zdarzenie ponosi wniosko-
dawczyni, gdyż wyjeżdżając rowerem z drogi podporządkowanej nie ustąpiła pierw-
szeństwa przejazdu, doprowadzając do zderzenia z samochodem marki Ford Sierra.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 26 marca 1997 r. [...] oddalił odwołanie Stefanii G. od powyższej decyzji. Sąd
ustalił na podstawie akt dochodzeniowych Prokuratury Rejonowej w Z. oraz zeznań
świadków, że w dniu 6 grudnia 1995 r. wnioskodawczyni jechała rowerem ulicą S. w
A. w kierunku ulicy W.P. “Przejeżdżając jezdnię ulicy B. - z pierwszeństwem przejaz-
2
du - na środku jezdni doprowadziła do zderzenia z jadącym tą ulicą samochodem
marki Ford-Sierra [...] prowadzonym przez Łucję P. W wyniku tego zdarzenia wnios-
kodawczyni doznała złamania otwartego kości piszczelowej lewej.” W ocenie Sądu
wyłączną przyczyną wypadku w drodze do pracy było naruszenie przez wniosko-
dawczynię przepisów o ruchu drogowym, gdyż wyjeżdżając rowerem z drogi podpo-
rządkowanej na drogę z pierwszeństwem przejazdu doprowadziła do zderzenia z
samochodem jadącym z dozwoloną prędkością. Stosownie do przepisu art. 8 ust. 1
w związku z art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r. Nr 30,
poz. 144 ze zm.) Sąd oddalił odwołanie.
Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 24 października 1997 r. III AUa
329/97 oddalił apelację wnioskodawczyni od powyższego wyroku Sądu Wojewódz-
kiego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi. W ocenie Sądu rozstrzyg-
nięcie zawarte w zaskarżonym wyroku jest trafne i znajduje swoje uzasadnienie w
zgromadzonym materiale dowodowym oraz w treści obowiązujących przepisów. Z
prawidłowych ustaleń Sądu pierwszej instancji wynika, że wyłączną przyczyną wy-
padku drogowego w dniu 6 grudnia 1995 r. było zachowanie wnioskodawczyni, która
wyjeżdżając rowerem z drogi podporządkowanej nie uszanowała pierwszeństwa
przejazdu, w wyniku czego doprowadziła do zderzenia z samochodem marki Ford-
Sierra. Skoro zatem wypadek w drodze do pracy nastąpił z winy wnioskodawczyni,
która naruszyła przepisy o ruchu drogowym, to nie ma podstaw do przyznania jej z
tego tytułu prawa do renty inwalidzkiej.
W kasacji od powyższego wyroku wnioskodawczyni zarzuca zaskarżonemu w
całości wyrokowi naruszenie przepisów prawa procesowego mogące mieć wpływ na
wynik sprawy, tj. art. 5 i art. 212 KPC przez niezwrócenie powódce uwagi na celo-
wość ustanowienia pełnomocnika w toku postępowania sądowego; art. 232 KPC
przez niedopuszczenie z urzędu dowodu z opinii biegłego z zakresu ruchu pojazdów
mechanicznych “na okoliczność prędkości samochodu w chwili najechania na po-
wódkę na środku skrzyżowania, zachowania przez kierowcę środków ostrożności i
przyczynienia się kierowcy samochodu do wypadku”; art. 233 § 1 i art. 328 § 2 KPC
przez pominięcie w ocenie dowodów twierdzeń powódki, “iż wjeżdżając na skrzyżo-
wanie nie widziała zbliżającego się samochodu, że do wypadku doszło nagle bowiem
samochód poruszał się z szybkością nadmierną”. Wskazując na powyższe podstawy
kasacyjne wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającego go wyroku
3
Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 26 marca 1997 r. oraz przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
Sad Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Zgodnie z treścią art. 5 KPC, sąd powinien udzielać stronie działającej bez
adwokata potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych oraz pouczać ją o
skutkach prawnych tych czynności i skutkach zaniedbań, zaś przepis art. 212 KPC
zobowiązuje sąd, stosownie do okoliczności, do zwrócenia uwagi stronom na celo-
wość ustanowienia pełnomocnika. Zarzut naruszenia powyższych przepisów poprzez
niezwrócenie przez Sąd powódce uwagi na celowość ustanowienia pełnomocnika w
toku postępowania sądowego nie jest uzasadniony. Z powyższych przepisów wynika,
że sąd jest obowiązany do zwrócenia stronom uwagi na celowość ustanowienia
pełnomocnika stosownie do okoliczności, co podlega ocenie sądu. Nie zasługuje na
aprobatę pogląd wnoszącego kasację, że Sąd obowiązany był zwrócić stronie uwagę
na celowość ustanowienia pełnomocnika tylko na tej podstawie, że rozpoznawał
sprawę z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, zwłaszcza sprawę o ustalenie
prawa do renty inwalidzkiej, zaś powódka jest agronomem, a zatem nie wiedziała o
przysługujących jej uprawnieniach procesowych. Należy przyjąć odmienny pogląd, że
na celowość ustanowienia pełnomocnika procesowego zwraca się uwagę tylko
wówczas, gdy sprawa jest szczególnie zawiła lub jeżeli ze wstępnego wyjaśnienia
strony lub przebiegu procesu wynika, że strona nie potrafi właściwie sprecyzować
swoich twierdzeń i wniosków ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września
1966 r. I PR 194/66), co w rozpoznawanej sprawie nie miało miejsca.
Nie jest trafny zarzut naruszenia art. 232 KPC. W orzecznictwie Sądu Naj-
wyższego utrwalił się pogląd, że obowiązek wskazania dowodów potrzebnych dla
rozstrzygnięcia sprawy obciąża strony, zaś sąd jest wyjątkowo uprawniony do do-
puszczenia innych, nie wskazanych przez strony dowodów, kierując się przy tym
własną oceną, czy zebrany w sprawie materiał dowodowy jest dostateczny do jej
rozstrzygnięcia ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1996 r. III CKN
6/96 OSNC 1997 nr , poz. 29). Wnosząca kasację nie podważyła skutecznie oceny
Sądu drugiej instancji, że zebrany przez Sąd pierwszej instancji materiał dowodowy
jest dostateczny dla potrzeb rozstrzygnięcia. Za takie uzasadnienie nie może być
4
uznane twierdzenie skarżącego, że Sąd powinien był z urzędu dopuścić dowód z
opinii biegłego, ponieważ było to konieczne dla ustalenia winy jako podstawowej
przesłanki zasadności żądania powódki, bowiem kwestię winy Sąd ustalił na pods-
tawie zebranego prawidłowo materiału dowodowego. Skarżący nie wykazał ponadto,
że Sąd przekroczył określone w art. 233 § 1 KPC granice oceny dowodów, a także
że uzasadnienie podstawy faktycznej wyroku narusza przepis art. 328 § 2 KPC. Sąd
bowiem, wbrew twierdzeniu skarżącej, nie pominął w ocenie dowodów twierdzeń po-
wódki, lecz je rozważył i ocenił w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowe-
go.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================