Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 2 czerwca 1998 r.
II UKN 86/98
Obowiązek sądu wynikający z przepisu art. 5 KPC nie może być rozu-
miany w ten sposób, iż w braku uprawnień ubezpieczonego do świadczenia
objętego zaskarżoną decyzją organu rentowego sąd powinien ustalić, czy
ubezpieczony spełnia warunki do innego świadczenia ubezpieczeniowego, o
które przed organem rentowym nie występował.
Przewodniczący SSN: Maria Mańkowska, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Stefania Szymańska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 1998 r. sprawy z wniosku
Zdzisława M. przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziałowi
Regionalnemu w B. o rolniczą rentę inwalidzką, na skutek kasacji wnioskodawcy od
wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z
dnia 14 listopada 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 24 kwietnia 1997 r. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecz-
nego-Oddział Regionalny w B. odmówiła Zdzisławowi M. przyznania prawa do renty
inwalidzkiej rolniczej z uwagi na niestwierdzenie u niego przez Obwodową i Woje-
wódzką Komisję d/s Inwalidztwa i Zatrudnienia długotrwałej niezdolności do pracy w
gospodarstwie rolnym.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy wyro-
kiem z dnia 24 czerwca 1997 r. oddalił odwołanie wnioskodawcy od powyższej decy-
zji, opierając się na opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów kardiologa, reu-
matologa i ortopedy, w świetle której u wnioskodawcy nie stwierdzono długotrwałej
niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.
2
Sąd Apelacyjny w Gdańsku, wyrokiem z dnia 14 listopada 1997 r. oddalił
apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu Wojewódzkiego. Sąd drugiej instancji nie
podzielił zarzutów apelacji w przedmiocie sprzeczności ustaleń Sądu z treścią ze-
branego materiału stwierdzając, że biegli lekarze byli specjalistami odpowiednimi do
schorzeń wnioskodawcy i dysponowali dokumentacją lekarską, wykazali na czym
polega brak długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym przy rozpoz-
nanych schorzeniach i ich nasileniu, natomiast ocena tej opinii i zarzuty stawiane
zaskarżonemu orzeczeniu, mają charakter subiektywny i niemerytoryczny.
Kasacja od tego wyroku zarzuca naruszenie art. 5 KPC w związku z art. 379
pkt 5 KPC przez niepouczenie wnioskodawcy o możliwości ubiegania się o świad-
czenia rehabilitacyjne.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja jest oczywiście bezzasadna. Zarzucając Sądowi drugiej instancji poz-
bawienie wnioskodawcy możności obrony swoich praw, kasacja powołuje przepis art.
5 KPC, z którego wynika obowiązek sądu udzielania stronom i uczestnikom postę-
powania występującym w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego, potrzebnych
wskazówek co do czynności procesowych oraz pouczania ich o skutkach prawnych
tych czynności i skutkach zaniedbań.
Tymczasem, zgodnie z przepisem art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia
1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst; Dz. U. z 1993 r. Nr 71,
poz. 342 ze zm.) prawo do świadczeń z ubezpieczenia ustala się na wniosek osoby
zainteresowanej albo innej osoby mającej interes prawy w ustaleniu tego prawa.
Ustalenia tego dokonuje się w formie decyzji (art. 36 ust. 1 pkt 3 ustawy), od której
przysługuje odwołanie do sądu w terminach i na zasadach określonych w przepisach
Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu
ubezpieczeń społecznych (art. 36 ust. 3 ustawy).
Według przepisu art. 477
10
§ 1 KPC odwołanie powinno zawierać oznaczenie
zaskarżonej decyzji, określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów i wniosków oraz
podpis ubezpieczonego. Warunkom tym odpowiadało odwołanie wnioskodawcy od
zaskarżonej decyzji. Przepisy Działu III rozdziału 3 KPC nie nakładają na Sąd obo-
wiązku dochodzenia, czy wnioskodawca domaga się jeszcze innych świadczeń z
ubezpieczenia społecznego, niż objęte zaskarżoną decyzją. W razie zgłoszenia
3
przez ubezpieczonego nowego żądania, dotychczas nie rozpoznanego przez organ
rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania or-
ganowi rentowemu (art. 477
10
§ 2 KPC).
W tej sytuacji zarzut naruszenia przez Sądy obu instancji przepisu art. 5 KPC
jest chybiony, gdyż przepis ten dotyczy czynności procesowych, zaś rodzaje świad-
czeń z ubezpieczenia społecznego wymienione są w przepisach prawa materialne-
go.
Kasacja nie wskazuje, jaki przepis prawa materialnego miałby uzasadniać
rozpoznanie żądania przyznania „świadczenia rehabilitacyjnego”, przy czym autor
kasacji, wskazujący na to, że wnioskodawca nie ma środków na podjęcie leczenia
(rehabilitacyjnego, wskazanego przez biegłych) zdaje się rozumieć to świadczenie
jako świadczenie pieniężne.
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników w art. 1 ust. 2 pkt 1 i 2 wymie-
nia rodzaje ubezpieczenia (wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie, emerytalno-
rentowe) a w art. 9, 18 i 29 świadczenia z tych ubezpieczeń. Są to: jednorazowe
odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, zasiłek choro-
bowy z tytułu urodzenia dziecka lub przyjęcia dziecka na wychowanie, macierzyński,
emeryturę, renta inwalidzka i rodzinna (i dodatki do nich) oraz zasiłek pogrzebowy.
Wśród tych świadczeń pieniężnych nie jest wymienione „świadczenie re-
habilitacyjne”.
Przepis art. 53 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników przyznaje oso-
bom ubezpieczonym na podstawie tej ustawy świadczenia lecznicze i położnicze,
zaopatrzenie w leki, przedmioty ortopedyczne, protezy, środki opatrunkowe i po-
mocnicze, pobyt w domu opieki społecznej oraz świadczenia związane z rehabilitacją
lub przekwalifikowaniem w związku z niezdolnością do pracy w gospodarstwie
rolnym - które to świadczenia przysługują w zakresie i na warunkach przewidzianych
w odrębnych przepisach dla pracowników i ich rodzin.
W świetle przepisu art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zao-
patrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin świadczenia rehabilitacyjne, leczni-
cze i położnicze należą do świadczeń w naturze.
W sprawie o świadczenia pieniężne, jakim jest rolnicza renta inwalidzka Sądy
obu instancji, wobec stwierdzenia braku warunków do takiej renty z powodu nie-
stwierdzenia długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym nie miały
4
obowiązku dociekać, czy wnioskodawca domaga się rehabilitacji zdrowotnej jako
świadczenia w naturze.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych pods-
taw do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 393
12
KPC orzekł jak w sentencji.
========================================