Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 20 stycznia 2000 r.
II UKN 324/99
Zarzut naruszenia art. 224 pkt 1 KPC, upoważniającego przewodniczące-
go rozprawy do jej zamknięcia po uznaniu przez sąd, że sprawa jest dostatecz-
nie wyjaśniona do rozstrzygnięcia, nie może być samodzielną podstawą kasacji
(art. 3931
pkt 2 KPC).
Przewodniczący: SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar (spra-
wozdawca), Jadwiga Skibińska-Adamowicz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2000 r. sprawy z wniosku
Adeli K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O. o rentę
rodzinną po inwalidzie wojennym – w przedmiocie wznowienie postępowania, na
skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia
23 kwietnia 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w O. decyzją z dnia 25 listopada
1994 r., odmówił uwzględnienia wniosku Adeli K. o ustalenie prawa do renty rodzin-
nej po zmarłym mężu Wacławie K. jako inwalidzie wojennym, podając w uzasadnie-
niu, że Wojewódzka Komisja Lekarska do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia w orze-
czeniu z dnia 10 listopada 1994 r. nie zaliczyła go do żadnej z grup inwalidów w
związku z działaniami wojennymi.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie po roz-
poznaniu odwołania wnioskodawczyni, wyrokiem z dnia 30 czerwca 1995 r. [...] od-
dalił je, powołując w uzasadnieniu opinię biegłych lekarzy: chirurga i specjalisty cho-
rób wewnętrznych jako podstawę ustalenia, że Adela K. nie ma uprawnień do renty
rodzinnej po zmarłym mężu jako inwalidzie wojennym, bowiem nie miał on tego sta-
tusu w rozumieniu art. 6 ust. 2 i art. 7 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zao-
2
patrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z
1983 r. Nr 13, poz. 68 ze zm.). Ustalenia te podzielił w całości Sąd Apelacyjny w
Rzeszowie i oddalił rewizję wnioskodawczyni wyrokiem z dnia 21 września 1995 r.
[...]. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny stwierdził, że Sąd Wojewódzki nie uchybił obo-
wiązkowi wyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnię-
cia sprawy, jak również nie naruszył przepisów prawa materialnego. W ocenie Sądu
Apelacyjnego pisemne oświadczenia świadków załączone do akt sprawy, nie mogły
stanowić podstawy do wydania przez biegłych opinii w kwestii wymagających infor-
macji specjalistycznej, a zatem pochodzącej ze źródeł wiarygodnych ze względu na
ich charakter. Pismem z dnia 23 lipca 1996 r. Adela K. wystąpiła o wznowienie pos-
tępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Rzeszo-
wie. Jako podstawę wznowienia podała uzyskanie wiadomości o nowych środkach
dowodowych, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, a których nie mogła przyto-
czyć w poprzednim postępowaniu. W uzasadnieniu skargi wniosła o przesłuchanie
świadka Franciszki Ż., która była pielęgniarką w szpitalu w J.L. i opiekowała się mę-
żem wnioskodawczyni w kwietniu 1946 r.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie, wyro-
kiem z dnia 26 września 1997 r. [...] oddalił skargę o wznowienie postępowania. Sąd
ten ustalił, że zachodzą przesłanki do wznowienia postępowania wskazane w art.
403 § 2 KPC, skoro już po wydaniu wyroków przez Sąd Wojewódzki w Rzeszowie i
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, wnioskodawczyni dowiedziała się o istnieniu świadka,
który miał wiadomości dotyczące leczenia Wacława K. w szpitalu w 1946 r. w
związku z postrzałem. W wyniku uzupełnienia materiału dowodowego poprzez prze-
prowadzenie dowodu z przesłuchania Franciszki Ż. i ponownie opinii biegłego leka-
rza chirurga Sąd Wojewódzki stwierdził brak podstaw do przyjęcia, iż Wacław K. –
mąż wnioskodawczyni - ze względu na stan zdrowia był inwalidą wojennym. W pods-
tawie prawnej Sąd powołał przepis art. 412 § 2 KPC.
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddalił apelację wnioskodawczyni od wyroku
Sądu pierwszej instancji, podzielając jego stanowisko, że zachodziły przesłanki do
wznowienia postępowania zawarte w art. 403 § 2 KPC, ale brak było podstaw - w
związku z wynikami postępowania dowodowego - do merytorycznego uwzględnienia
skargi (wyrok z dnia 25 marca 1998 r. [...]).
Wobec kasacji wnioskodawczyni Sąd Najwyższy uchylił ten wyrok i przekazał
sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, stwierdzając nieważność
3
postępowania, ponieważ w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy
ustawy (wyrok z dnia 3 grudnia 1998 r. [...]).
W ponownym postępowaniu Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowo-
dowe i przeprowadził dowód z opinii Akademii Medycznej w L., Katedry i Zakładu
Onkologii, ustalając, że zgon Wacława K. z powodu raka trzustki nie pozostawał w
związku przyczynowym z urazem postrzałowym jamy brzusznej doznanym w 1946 r.
(ponowny wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 23 kwietnia 1999 r. [...]).
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i zarzucając naruszenie
przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy – art. 224 § 1, 285 §
1 i 286 KPC „przez niewyjaśnienie w sposób ostateczny okoliczności: czy rak trzustki
(...) pozostawał w związku przyczynowym z doznanym przez niego – męża wniosko-
dawczyni – urazem (...) wniosła o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi dru-
giej instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Dla skuteczności kasacji opartej na zarzucie naruszenia przepisów postępo-
wania (art. 3931
pkt 2 KPC) konieczne jest ustalenie, że naruszenie to dotyczyło
istotnych przepisów postępowania, bowiem tylko naruszenie takich przepisów mogło
mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Nawet więc wskazanie naruszonych – zdaniem
kasacji – przepisów procedowania nie jest wystarczające dla skuteczności kasacji
bez podania, że miały one istotną wagę i mogły zaciążyć na wyniku sprawy. W roz-
poznawanej sprawie takiego wywodu kasacja nie zaprezentowała, a przytoczone w
niej jako naruszone przepisy, bądź to żadną miarą nie mogą być ocenione jako
istotne, bądź też nie zostały naruszone.
Przepis art. 224 § 1 KPC upoważniający przewodniczącego do zamknięcia
rozprawy, po uznaniu przez sąd, że sprawa jest dostatecznie wyjaśniona do rozs-
trzygnięcia, ma charakter „porządkowy” w tym sensie, że reguluje jedną z kompeten-
cji przewodniczącego, wynikającą z jego funkcji i w ocenie Sądu Najwyższego nie
ma on istotnego (w rozumieniu art. 3931
pkt 2 KPC) charakteru. Upoważnienie do
zamknięcia rozprawy jest wynikiem funkcji kierującego nią (podobnie jak uprawnienia
wymienione w art. 206, 208, 211 i 212 KPC).
Przepisy art. 285 i 286 KPC (regulujące dowód z opinii biegłych) wskazują na
powinność uzasadnienia opinii wydanej w sprawie (§ 1), a nadto upoważniają sąd do
4
zażądania ustnego wyjaśnienia złożonej na piśmie opinii (o ile budzi ona – w ocenie
sądu – wątpliwości), a także do zażądania dodatkowej opinii od tych samych lub in-
nych biegłych (o ile jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy).
Te ogólne uwagi w kontekście przytoczonych ustaleń Sądu poczynionych na
podstawie przeprowadzonych dowodów, w tym dowodu z opinii biegłych, dają pods-
tawę do oceny, że zamknięcie rozprawy nastąpiło po wszechstronnym wyjaśnieniu
okoliczności faktycznych i stwierdzeniu, że rak trzustki, który doprowadził do zgonu
męża wnioskodawczyni był schorzeniem samoistnym i nie pozostawał w żadnym
związku przyczynowym z doznanym w 1946 r. urazem jamy brzusznej spowodowa-
nym postrzałem. Konstatacja biegłych z instytutu naukowego, że w literaturze nie są
znane przypadki występowania raka trzustki w następstwie doznanego urazu, jest
jednoznaczna i nie uzasadnia obowiązku Sądu zażądania dodatkowej opinii od tych
samych lub innych biegłych.
Trzeba na koniec zauważyć, że sąd nie jest obowiązany do uwzględniania
kolejnych wniosków dowodowych strony, tak długo aż udowodni ona korzystną dla
siebie tezę, i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczno-
ści sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 1997 r., II UKN 45/97 -
OSNAPiUS 1998 nr 1, poz. 24).
Wszystko to daje podstawę do stwierdzenia niezasadności kasacji i orzecze-
nia jak w sentencji po myśli art. 39312
KPC.
========================================