Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 27 marca 2000 r.
I PKN 150/99
Lekarz medycyny posiada odpowiednie kwalifikacje do sprawowania
nadzoru i koordynacji pracy średniego personelu medycznego. Z przepisów
ustaw z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz.U.
Nr 41, poz. 178 ze zm.) oraz z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i po-
łożnej (Dz.U. Nr 91, poz. 410 ze zm.) nie wynika obowiązek utworzenia w przy-
chodni lekarskiej stanowiska przełożonej pielęgniarek.
Przewodniczący: SSN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Barbara Wagner (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2000 r. sprawy z powództwa
Grażyny K. przeciwko Przychodni Lekarskiej Akademii Obrony Narodowej w W. o
przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy I Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 21 maja 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyro-
kiem z dnia 21 maja 1998 r. oddalił apelację Grażyny K. od wyroku Sądu Rejonowe-
go dla Warszawy-Pragi w Warszawie z dnia 4 grudnia 1997 r., oddalającego po-
wództwo apelującej o przywrócenie do pracy w Przychodni Lekarskiej Akademii
Obrony Narodowej w W.
Grażyna K. była u strony pozwanej zatrudniona od 1 września 1988 r., a od 1
października 1992 r. na stanowisku przełożonej pielęgniarek. W okresie od 4 stycz-
nia do 15 czerwca 1996 r. nie świadczyła pracy z powodu choroby. W dniu 17
czerwca 1996 r. otrzymała wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy w
związku ze zmianami organizacyjnymi w Przychodni i likwidacją stanowiska przeło-
żonej pielęgniarek. Strona pozwana zaproponowała jej pracę na stanowisku starszej
2
pielęgniarki. Powódka nie wyraziła zgody na zaproponowane warunki pracy, wobec
czego umowa o pracę uległa rozwiązaniu z dniem 30 września 1996 r.
Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego [...] z dnia 12
grudnia 1995 r. w Przychodni Lekarskiej wprowadzono etat zastępcy komendanta.
Od 1 marca 1996 r. przychodnia została wyodrębniona ze struktur organizacyjnych
Akademii Obrony Narodowej i zaczęła funkcjonować jako samodzielny podmiot w
sprawach pracowniczych. O wielkości i strukturze zatrudnienia decydował kierownik,
tj. Komendant Przychodni. Z tym też dniem zastępca komendanta został przełożo-
nym służbowym i fachowym średniego personelu medycznego. Początkowo był nim
ppłk lek. med. Jerzy P., a od października 1996 r. - Janusz N. W dniu 22 kwietnia
1996 r. do Akademii Obrony Narodowej wpłynął „wykaz zmian do etatu [...]” ponow-
nie wprowadzający do struktury organizacyjnej przychodni stanowisko przełożonej
pielęgniarek. Nie zostało ono jednak utworzone. Stanowisko zastępcy komendanta
opłacane jest ze środków przewidzianych na uposażenia żołnierzy, zaś stanowisko
przełożonej pielęgniarek należy do opłacanych z funduszu wynagrodzeń pracowni-
ków cywilnych. Zakresy obowiązków dla obu tych stanowisk były takie same.
W okresie od marca do grudnia 1996 r. nastąpiły zmiany organizacyjne w poz-
wanej Przychodni. Liczba pielęgniarek nie uległa zmianie, natomiast wzrosła liczba
etatów lekarskich z 12 w marcu do 14 we wrześniu i 17 w grudniu. W związku z tym
powstała potrzeba zapewnienia pracy pielęgniarki w gabinecie lekarskim. Przyznane
środki pieniężne na zatrudnienie bazowe (49 etatów) nie pozwalały na zatrudnienie
dodatkowej pielęgniarki. Powierzenie zastępcy komendanta administracyjnej funkcji
przełożonego pielęgniarek i przeniesienie powódki do pracy merytorycznej było za-
tem usprawiedliwione sytuacją kadrową i finansową Przychodni. Podana Grażynie K.
przez pracodawcę przyczyna wypowiedzenia zmieniającego była rzeczywista. Za-
rząd zakładowej organizacji NSZZ Pracowników Wojska w piśmie z dnia 12 czerwca
1996 r. zajął pozytywne stanowisko w kwestii zmiany powódce stanowiska pracy.
Oceniając powyższy stan faktyczny, Sąd stwierdził, że struktura organizacyjna
zakładu należy do kompetencji pracodawcy i nie podlega kontroli sądu. Ani z ustawy
z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz.U. Nr 41, poz.
178 ze zm.), ani z ustawy z dnia 25 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej
(Dz.U. Nr 91, poz. 410 ze zm.) nie wynika obowiązek utworzenia w przychodni lekar-
skiej stanowiska przełożonej pielęgniarek. Twierdzenie powódki, że likwidacja sta-
3
nowiska nastąpiła dlatego, że Komendant Przychodni płk Ryszard Z. „chciał się jej
pozbyć” nie znalazło w materiale dowodowym potwierdzenia.
Grażyna K. zaskarżyła ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawę naru-
szenie przepisów postępowania, a to art. 233 § 1 KPC „przez przekroczenie granic
swobodnej oceny dowodów polegające na dokonaniu wybiórczej oceny dowodów
poprzez dokonanie ustaleń wyłącznie w oparciu o dowody zaprezentowane przez
stronę pozwaną, a tym samym pominięciu przy dokonywaniu ustaleń dowodów z ze-
znań powódki, z jej pisma z dnia 18 listopada 1997 roku oraz z zeznań wniosko-
wanych przez stronę powodową świadków”, wniosła o uchylenie zaskarżonego wyro-
ku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy do po-
nownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, a także o zasądzenie kosztów zas-
tępstwa adwokackiego według załączonego wykazu.
Zdaniem skarżącej „wykazała” ona, że bezpośrednią przyczyną przesunięcia
jej na gorzej płatne i mniej satysfakcjonujące stanowisko był konflikt z Komendantem
Przychodni spowodowany „ w szczególności jej odmową organizowania przyjęć za
jej pieniądze dla gości komendanta, odmową rozwożenia leków szczególnie regla-
mentowanych osobom nieuprawnionym będącym znajomymi komendanta, odmową
przyjmowania pacjentów nieuprawnionych do wojskowej opieki zdrowotnej i chęć
szykanowania jej”. W dalszej części uzasadnienia skargi podniosła, że Sąd nie usto-
sunkował się do „wykazanych” przez nią takich okoliczności jak zła atmosfera w
pracy i negatywny wpływ likwidacji stanowiska na pracę całego personelu. Zastępca
komendanta nie poświęcał dostatecznie dużo uwagi swoim dodatkowym obowiąz-
kom. Sąd nie uwzględnił stanowiska [...] Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych,
która zaleciła stronie pozwanej przywrócenie stanowiska przełożonej pielęgniarek i
obsadzenie go przez osobę o wykształceniu pielęgniarskim.
Strona pozwana w odpowiedzi na kasację wniosła o jej oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja w przewadze jest polemiką z ustaleniem Sądu, że zmiany organiza-
cyjne w Przychodni Lekarskiej Akademii Obrony Narodowej i likwidacja stanowiska
przełożonej pielęgniarek stanowiły rzeczywistą oraz uzasadnioną przyczynę zmiany
Grażynie K. warunków pracy i płacy w drodze ich wypowiedzenia. Ustalenie to w
4
świetle całości materiału dowodowego, a zwłaszcza dokumentów, nie może być za-
sadnie podważone.
Wbrew używanemu w kasacji zwrotowi o „wykazaniu” okoliczności, które mo-
gły mieć wpływ na wynik sprawy, a które Sąd pominął, np. co do szykan jakich do-
znawała powódka od przełożonego, żądania przez niego wykonywania czynności
wykraczających poza obowiązki pracownicze, negatywnych skutków zmian organiza-
cyjnych w Przychodni, zostały one „wykazane” tylko w subiektywnym przekonaniu
skarżącej. Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku pośrednio, poprzez odesłanie
do ustaleń Sądu pierwszej instancji, odniósł się i do tych kwestii, szczegółowo anali-
zując powyższe okoliczności podnoszone wszak na wszystkich etapach postępowa-
nia. Powódka ukarana została naganą, a mimo to przełożony wnioskował o wypłatę
jej nagrody rocznej za 1995 r. w pełnej wysokości. Żaden ze świadków nie potwier-
dził zeznań Grażyny K. o żądaniu przez Komendanta Przychodni organizowania
przyjęć dla jego gości. Powódka podała przy tym, że incydent ten miał miejsce około
miesiąca przed wręczeniem jej wypowiedzenia zmieniającego, co, w ocenie Sądu,
nie jest wiarygodne ze względu na nieobecność skarżącej w pracy wskutek choroby
w okresie od 4 stycznia do 15 czerwca 1996 r. Komendant Przychodni nie wyraził
zgody na podjęcie przez powódkę studiów zaocznych w Instytucie Studiów nad Ro-
dziną ATK w Ł., motywując odmowę tym, że profil wybranych studiów poszerzy
wprawdzie ogólną jej wiedzę, natomiast nie przyczyni się do podniesienia kwalifikacji
zawodowych niezbędnych na zajmowanym stanowisku, zaś studia obciążą pra-
codawcę dodatkowymi świadczeniami. Jednak po uzyskaniu zgody na podjęcie stu-
diów Komendanta Akademii Obrony Narodowej powódka korzystała z urlopów bez-
płatnych w dniach, w których odbywały się zajęcia. Sąd w obszernym wywodzie ne-
gatywnie ocenił odmowę wyrażenia zgody przez przełożonego powódki na jej studia,
ale nie uznał, iż stanowiła ona szykanę. Żądanie przez pracodawcę zaświadczenia o
stanie zdrowia od lekarza psychiatry było być może upokarzające dla powódki, jak
twierdzi, ale obiektywnie usprawiedliwione. Grażyna K. sama przyznała, że rozpoz-
nano u niej nerwicę wegetatywną i ma problemy z tym schorzeniem.
Sąd odniósł się także w motywach zaskarżonego wyroku do kwestii celowości
przeprowadzonych zmian w Przychodni. Nawet przy krytycznej ich ocenie Sąd nie
ma kompetencji do nakazania pracodawcy przywrócenia struktury organizacyjnej,
która, zdaniem skarżącej, jest właściwa. Z tych też względów stanowisko zajęte
przez [...] Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położnych dla rozstrzygnięcia sprawy nie
5
miało znaczenia. Pisma tego samorządowego organu mają charakter opinii, która
powinna być brana pod uwagę przy ustalaniu struktury organizacyjnej przychodni,
ale która nie wiąże jej kierownika. Sąd wskazał podstawy prawne wyrażonego w
motywach zaskarżonego wyroku poglądu, że pozwana przychodnia nie miała obo-
wiązku utworzenia stanowiska przełożonej pielęgniarek. To czy i jak obowiązki nad-
zorcze nad średnim personelem wykonuje zastępca komendanta należy zaś do
oceny pracodawcy. Zresztą, w świetle wyników kontroli przeprowadzonej w Przy-
chodni przez komisję Polikliniki Centralnego Szpitala Klinicznego Wojskowej Akade-
mii Medycznej w W. w lutym 1998 r. twierdzenia powódki co do negatywnych skut-
ków likwidacji stanowiska przełożonej pielęgniarek mają wymiar subiektywnych jej
ocen.
Bezzasadny jest zarzut kasacji jakoby Sąd dokonał oceny dowodów wybiór-
czo. Ocenił wszechstronnie zarówno zeznania świadków (Ewy G., Andrzeja G., Bo-
gusława Z., Cecylii P., Alicji T.-K., Elżbiety B., Janusza N.) jak i stron pod kątem ich
przydatności dla rozstrzygnięcia sprawy oraz wiarygodności. Na rozprawie w dniu 20
listopada 1997 r. powódka zrezygnowała z dowodu z zeznań Zbigniewa A., Marka
W. i Iwony J., którzy nie stawili się na posiedzenia.
Nie można też podzielić zarzutu, że Sąd nie ustosunkował się do pism Prezy-
dium Okręgowej Rady [...] Izby Pielęgniarek i Położnych z 4 czerwca 1997 i 18 listo-
pada 1997 r. co do rażącego naruszenia ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach
pielęgniarki i położnej (Dz.U. Nr 91, poz. 40). Podzielił w tym zakresie stanowisko
strony pozwanej, motywując, że skoro powołana ustawa weszła w życie 1 listopada
1996 r., a zatem już po ustaniu zatrudnienia powódki, nie mogła mieć w sprawie zas-
tosowania. Poza tym, z przepisów tej ustawy, a także poprzednio obowiązujących
ustaw z 21 lutego 1935 r. o pielęgniarstwie (Dz.U. Nr 27, poz. 199) oraz z 19 kwietnia
1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych nie wynika zakaz powierzenia leka-
rzowi czynności przełożonej pielęgniarki pielęgniarek. Lekarz posiadający wyższe
wykształcenie medyczne jest osobą posiadającą odpowiednie kwalifikacje, określone
w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 7 lipca
1995 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie kwalifikacji wymaganych od pra-
cowników na poszczególnych stanowiskach pracy w publicznych zakładach opieki
zdrowotnej (Dz.U. Nr 84, poz. 425), do sprawowania nadzoru i koordynacji pracy
średniego personelu medycznego.
6
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================