Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 18 września 2002 r., III CZP 49/02
Sędzia SN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
Sędzia SN Gerard Bieniek
Sędzia SN Bronisław Czech (sprawozdawca)
Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku wierzyciela Skarbu Państwa – Urzędu
Skarbowego w G.W. przeciwko dłużnikom Włodzimierzowi i Teresie małżonkom N.,
o nadanie klauzuli wykonalności, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na
posiedzeniu jawnym w dniu 18 września 2002 r., przy udziale prokuratora
Prokuratury Krajowej Jana Szewczyka, zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim postanowieniem z dnia 22 maja
2002 r.:
"1. Czy art. 27c ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
(w brzmieniu po zmianie ustawą z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustawy
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw, Dz.U.
Nr 125, poz. 1368) zezwala administracyjnemu organowi egzekucyjnemu na
wystawienie tytułu wykonawczego na oboje małżonków w sytuacji gdy egzekucja
ma być prowadzona z majątku odrębnego podatnika i majątku wspólnego podatnika
i jego małżonka, ale nie z majątku odrębnego małżonka podatnika,
2. czy po zmianie art. 70 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji i powierzeniu prowadzenia egzekucji z nieruchomości
administracyjnym organom egzekucyjnym istnieje potrzeba i podstawa prawna do
nadania przez Sąd klauzuli wykonalności administracyjnemu tytułowi
wykonawczemu przeciwko dłużnikowi także przeciwko jego małżonkowi (przy
ograniczeniu jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową)
w celu wpisu hipoteki przymusowej na nieruchomości należącej do majątku
wspólnego dłużnika i jego małżonka".
podjął uchwałę:
Do prowadzenia egzekucji administracyjnej z majątku odrębnego
podatnika oraz z majątku wspólnego podatnika i jego małżonka, z
wyłączeniem majątku odrębnego małżonka podatnika, zbędne jest nadanie
sądowej klauzuli wykonalności administracyjnemu tytułowi wykonawczemu
wystawionemu na podstawie art. 27c ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r.
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (jedn. tekst: Dz.U. z 2002 r., Nr
110, poz. 968 w brzmieniu nadanym przez ustawę z dnia 6 września 2001 r. o
zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz
niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 125, poz.1368);
odmówił udzielenia odpowiedzi w pozostałym zakresie.
Uzasadnienie
W dniu 19 lipca 1999 r. Urząd Skarbowy w G.W. wystawił tytuł egzekucyjny
przeciwko Włodzimierzowi N. o zapłatę zaległego podatku w kwocie 1529,90 zł
wraz z odsetkami od dnia 1 maja 1999 r. Następnie wierzyciel – Skarb Państwa,
Urząd Skarbowy w G.W. w dniu 21 marca 2002 r. wniósł o nadanie klauzuli
wykonalności temu tytułowi egzekucyjnemu także przeciwko małżonce dłużnika
Teresie N., z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku wspólnego
małżonków. Jako podstawę prawną wniosku powołał przepisy art. 787 § 1 k.p.c. i
art. 29 § 1 w związku z art. 26 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja
podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm. – dalej: "Ord.pod."). Wyjaśniał, ze celem
wniosku jest umożliwienie wpisania hipoteki przymusowej na nieruchomości
stanowiącej własność małżonków N.
Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim postanowieniem z dnia 25 marca
2002 r. odrzucił wniosek, uznając że droga sądowa jest niedopuszczalna (art. 199 §
1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).
Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim, rozpoznając zażalenie
wnioskodawcy, powziął poważne wątpliwości, które przedstawił Sądowi
Najwyższemu do rozstrzygnięcia. Podstawą tych wątpliwości stała się z jednej
strony nowelizacja ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
dokonana ustawą z dnia 6 września 2001 r., a z drugiej strony – ukształtowane,
przed tą nowelizacją, zasady dotyczące przedstawionych zagadnień przyjęte w
orzecznictwie Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 125, poz.
1368 – dalej: „ustawa nowelizująca”), obowiązująca od dnia 30 listopada 2001 r.,
wprowadziła w zakresie regulacji egzekucji administracyjnej istotne zmiany, będące
m.in. źródłem wątpliwości związanych z przedstawionymi zagadnieniami prawnymi.
Do czasu wejścia w życie ustawy nowelizującej, w ramach egzekucji
administracyjnej, ukształtowanej ustawą z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji (jedn. tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 36, poz. 161 – dalej
"u.p.e.a."), nie było możliwości prowadzenia egzekucji z nieruchomości. Zgodnie z
art. 70 § 1 u.p.e.a., w wersji obowiązującej przed dniem 30 listopada 2001 r.,
możliwe było natomiast wystąpienie przez wierzyciela do komornika sądowego o
przeprowadzenie egzekucji w trybie sądowym z nieruchomości zobowiązanego.
Gdy podstawą tej egzekucji był tytuł wykonawczy wystawiony przez wierzyciela,
wówczas musiał on być na wniosek wierzyciela zaopatrzony w sądową klauzulę
wykonalności. Na tle tych regulacji utrwalił się pogląd w orzecznictwie Sądu
Najwyższego, że tytuł wykonawczy (również administracyjny) przeciwko
zobowiązanemu pozostającemu w związku małżeńskim nie uprawnia do
prowadzenia egzekucji (sądowej) z nieruchomości objętej wspólnością ustawową
bez nadania mu klauzuli wykonalności także przeciwko małżonkowi zobowiązanego
oraz że administracyjny tytuł wykonawczy dla potrzeb wpisania hipoteki
przymusowej na nieruchomości stanowiącej przedmiot ustawowej wspólności
majątkowej zobowiązanego i jego małżonka powinien być zaopatrzony w klauzulę
wykonalności przeciwko temu małżonkowi (zob. uchwałę składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 20 września 1996 r., III CZP 60/96, OSNC 1996, nr 11,
poz. 140 i uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2001 r., III CZP 34/01,
OSNC 2002, nr 1, poz. 3). Przyjmuje się także, że administracyjny tytuł
wykonawczy, dla potrzeb wpisania hipoteki przymusowej na nieruchomości
stanowiącej przedmiot ustawowej wspólności majątkowej zobowiązanego i jego
małżonka, powinien być zaopatrzony w klauzulę wykonalności przeciwko temu
małżonkowi (zob. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 2001 r., III CZP
24/01, OSNC 2002, nr 2, poz. 15 oraz z dnia 11 czerwca 2001 r., III CZP 17/01,
OSNC 2001, nr 12, poz. 172).
Po wejściu w życie ustawy nowelizującej, w art. 27c u.p.e.a. wprowadzono
regułę, zgodnie z którą – jeżeli egzekucja administracyjna ma być prowadzona
zarówno z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, jak i z ich majątków
osobistych – administracyjny tytuł wykonawczy wystawia się na oboje małżonków.
Jednocześnie ustawa nowelizująca zmodyfikowała dotychczasową treść art. 70 § 1
u.p.e.a.; przepis ten nie dotyczy obecnie możliwości wystąpienia przez wierzyciela
do komornika z wnioskiem o przeprowadzenie egzekucji sądowej z nieruchomości.
Zmiana powyższa wiąże się z wprowadzeniem do przepisów ustawy z dnia 17
czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jako sposobu
egzekucji należności pieniężnych – egzekucji z nieruchomości, należącej do
kompetencji administracyjnych organów egzekucyjnych.
Wobec różnic pomiędzy regulacją obowiązującą przed dniem 30 listopada
2001 r. i regulacją wprowadzoną na mocy ustawy nowelizującej oraz okoliczności,
że w przedmiotowej sprawie egzekucja wszczęta została przed dniem wejścia w
życie ustawy nowelizującej, a jest kontynuowana pod jej rządami, rozważania
wymaga kwestia, jakie przepisy powinny mieć zastosowania w tej sprawie.
Kluczowe znaczenie w tym zakresie ma art. 13 ustawy nowelizującej, zgodnie z
którym przepisy tej ustawy stosuje się również do postępowań egzekucyjnych
wszczętych przed dniem jej wejścia w życie, z tym że wydane postanowienia oraz
czynności egzekucyjne dokonane przed tym dniem z zachowaniem przepisów
dotychczasowych, są skuteczne. Pewne zastrzeżenie zawiera przepis art. 14
ustawy nowelizującej, który stanowi, że dotychczasowe przepisy wykonawcze
zachowują moc do czasu wydania nowych przepisów wykonawczych, jeżeli nie są
sprzeczne z tą ustawą, nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy od dnia jej wejścia w
życie. Ponadto, zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy nowelizującej, wszczęcie egzekucji
administracyjnej z nieruchomości nie może nastąpić, jeżeli przed dniem wejścia w
życie tej ustawy wierzyciel skierował do komornika sądowego wniosek o
przeprowadzenie egzekucji z nieruchomości – wówczas stosuje się przepisy
dotychczasowe, tj. obowiązujące przed dniem 30 listopada 2001 r. Sądy orzekające
w niniejszej sprawie przyjęły, że art. 13 ustawy nowelizującej przesądza o tym, iż
zastosowanie mają przepisy ustawy obowiązujące od dnia 30 listopada 2001 r.
Założenie to należy uznać za trafne ze względu na brzmienie powołanych
przepisów ustawy nowelizującej, która przyjęła zasadę bezpośredniego stosowania
przepisów nowych do postępowań egzekucyjnych wszczętych przed jej wejściem w
życie. Na marginesie zaznaczyć jednak należy, że w związku z tym może w
niniejszej sprawie powstać jednak pewna wątpliwość. Tytuł wykonawczy przeciwko
zobowiązanemu został w tym wypadku wydany przed dniem wejścia w życie ustawy
nowelizującej, natomiast dopiero przepisy ustawy nowelizującej stworzyły
możliwość wydawania tytułów wykonawczych na oboje małżonków w wypadku
określonym w art. 27c u.p.e.a. Nie przesądzając kwestii, czy wymieniony przepis
może mieć zastosowanie w niniejszej sprawie, stwierdzić należy, że gdyby przyjąć
pozytywne założenie w tym względzie, wówczas powstałoby pytanie, czy organ
egzekucyjny mógłby na podstawie art. 27c u.p.e.a. wystawić obecnie nowy tytuł
wykonawczy, opiewający na zobowiązanego i jego małżonka, w miejsce tytułu
wykonawczego wystawionego przed wejściem w życie ustawy nowelizującej, dla
potrzeb uzyskania hipoteki przymusowej na nieruchomości stanowiącej przedmiot
wspólności ustawowej zobowiązanego i jego małżonka.
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji przewiduje expressis verbis tylko jeden przypadek wystawienia
nowego tytułu wykonawczego. Zgodnie z art. 28a zdanie drugie u.p.e.a. może to
nastąpić w razie przejścia obowiązku objętego tytułem wykonawczym na następcę
prawnego zobowiązanego, nie można jednak wnioskować a contrario z art. 28a
u.p.e.a., że w innych przypadkach wystawienie nowego tytułu wykonawczego w
miejsce dotychczasowego jest wykluczone. Trzeba mieć na względzie, że w
sprawie takiej, jak niniejsza, założenie niedopuszczalności wystawienia nowego
tytułu wykonawczego w miejsce dotychczasowego mogłoby prowadzić do trudnych
do przyjęcia konsekwencji; wierzyciel dysponujący tytułem wykonawczym
wystawionym przeciwko zobowiązanemu przed dniem 30 listopada 2001 r., chcąc
prowadzić egzekucję z nieruchomości w trybie administracyjnym, nie mógłby jej
skierować do nieruchomości stanowiącej wspólność majątkową zobowiązanego
i jego małżonka (nie miałby tytułu opiewającego na oboje małżonków), a droga
egzekucji sądowej (z możliwością uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko
małżonkowi zobowiązanego na podstawie art. 787 k.p.c.) byłaby już dla niego
zamknięta wskutek zmiany art. 70 § 1 u.p.e.a. (wyłączenie możliwości skierowania
do komornika wniosku o przeprowadzenie egzekucji sądowej z nieruchomości).
W odniesieniu do pierwszego z przedstawionych zagadnień prawnych
podnieść należy, że argumentem przeciwko dopuszczalności wystawienia
administracyjnego tytułu wykonawczego na zobowiązanego i jego małżonka
w sytuacji, w której egzekucja ma obejmować jedynie majątek wspólny
zobowiązanego i jego małżonka oraz majątek odrębny zobowiązanego,
z pominięciem majątku odrębnego małżonka zobowiązanego, może być, jak to
podniósł Sąd Okręgowy, brzmienie art. 27c u.p.e.a. Zgodnie z tym przepisem, tytuł
wykonawczy wystawia się na oboje małżonków, jeśli egzekucja ma być prowadzona
zarówno z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, jak i z ich majątków
osobistych. Brzmienie tego przepisu może sugerować, że tylko jednoczesne
prowadzenie egzekucji z majątku wspólnego oraz majątków odrębnych obojga
małżonków stanowi podstawę dla wystawienia jednego administracyjnego tytułu
wykonawczego przeciwko małżonkom. Ponadto podkreślić należy, że przepisy
ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji –
przy wystawianiu administracyjnego tytułu wykonawczego opiewającego na
zobowiązanego i jego małżonka – nie przewidują, iż organ egzekucyjny powinien w
tytule zastrzec ograniczenie odpowiedzialności małżonka zobowiązanego jedynie
do majątku wspólnego zobowiązanego i małżonka. Rozwiązanie takie znane jest
sądowemu postępowaniu klauzulowemu i egzekucyjnemu (por. art. 787 § 1 k.p.c.).
Okoliczność powyższa również przemawia za tym, że administracyjny tytuł
wykonawczy może zostać wystawiony na oboje małżonków jedynie wtedy, gdy
egzekucja ma obejmować jednocześnie majątek wspólny oraz majątki odrębne
obojga małżonków.
Przedstawić można jednak również istotne argumenty pozwalające na
odmienną wykładnią art. 27c u.p.e.a., zakładającą dopuszczalność wystawienia
administracyjnego tytułu egzekucyjnego na oboje małżonków już wówczas, gdy
egzekucja ma objąć tylko majątek odrębny zobowiązanego i majątek wspólny
zobowiązanego i jego małżonka.
Istnieją podstawy, aby zakwestionować – przynajmniej w zakresie
odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe i ich egzekucji – zasadność
literalnej wykładni art. 27c u.p.e.a., według której tylko łączne prowadzenie
egzekucji z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka oraz z ich
majątków odrębnych uzasadnia zastosowanie omawianego przepisu. Zwrócić
należy bowiem uwagę, że w przepisie tym mowa jest o zobowiązanym i jego
małżonku. Zgodnie z art. 1a pkt 20 u.p.e.a., przez zobowiązanego rozumie się
osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej
albo osobę fizyczną, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze
pieniężnym lub obowiązku o charakterze niepieniężnym. Dalej, zgodnie z art. 26
Ord.pod., podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze
zobowiązań podatkowych podatki, natomiast według art. 29 ust. 1, w przypadku
osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art.
26, obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego
małżonka. W razie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe, zobowiązanym
w rozumieniu art. 1a pkt 20 u.p.e.a. pozostaje zatem wyłącznie podatnik, a jego
małżonek takiego statusu nigdy nie ma. Odpowiednio do tego, odpowiedzialność
zobowiązanego (podatnika) obejmuje jedynie jego majątek odrębny i majątek
wspólny zobowiązanego i jego małżonka. Jeśli zatem ustawa o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji w art. 27c wyraźnie różnicuje zobowiązanego i jego
małżonka, traktując tylko jednego z małżonków za zobowiązanego, wówczas –
przynajmniej w zakresie egzekucji należności stanowiących zobowiązania
podatkowe – musi to oznaczać, że wymieniony przepis ma zastosowanie właśnie
wtedy, gdy tylko jeden z małżonków jest zobowiązanym w rozumieniu ustawy,
a drugi takiego statusu nie ma, a jedynie zachodzi podstawa do prowadzenia
egzekucji z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka. Tylko przy takim
założeniu art. 27c u.p.e.a. może w ogóle mieć praktyczne znaczenie.
Z reguły jest tak, że jeżeli zobowiązanym jest tylko jeden z małżonków, to
odpowiedzialność za zobowiązania publicznoprawne rozciąga się jedynie na jego
majątek odrębny oraz majątek wspólny zobowiązanego i jego małżonka, a nie
obejmuje majątku odrębnego małżonka zobowiązanego. O odpowiedzialności za
pewne zobowiązanie publicznoprawne obojga małżonków zarówno ich majątkiem
wspólnym, jak i ich majątkami odrębnymi, można natomiast mówić tylko wtedy, gdy
oboje małżonkowie mają jednocześnie status zobowiązanych. Gdyby przyjąć, że
jedynie w tym wypadku ma zastosowanie art. 27c u.p.e.a., wówczas przepis ten
byłby zbędny, ponieważ w sytuacji, w której oboje małżonkowie mieliby status
zobowiązanego w rozumieniu art. 1a pkt 20 u.p.e.a., przeciwko każdemu z nich i tak
można byłoby wystawić administracyjny tytuł wykonawczy na zasadach ogólnych, tj.
zgodnie z art. 26 i 27 u.p.e.a. Nawet jeśli zatem przepis art. 27c u.p.e.a., w części
dotyczącej określenia zakresu prowadzonej egzekucji (zarówno majątek wspólny
zobowiązanego i jego małżonka, jak i ich majątki odrębne), może skłaniać do
odmiennego wniosku, to jednak w części odnoszącej się do określenia podmiotów,
które przepis ten obejmuje (wyraźne zróżnicowanie zobowiązanego i jego
małżonka, nie będącego zobowiązanym), jego brzmienie może być podstawą do
przyjęcia zapatrywania, że ma on zastosowanie właśnie wtedy, gdy egzekucja
obejmuje jedynie majątek odrębny zobowiązanego oraz majątek wspólny
zobowiązanego i jego małżonka, z pominięciem majątku odrębnego małżonka
zobowiązanego.
Istotne znaczenie ma przywoływana przez Sądy obu instancji ratio legis zmian
wynikających z ustawy nowelizującej, obejmujących również wprowadzenie art. 27c
u.p.e.a. Ustawodawca rozszerzył katalog środków egzekucyjnych służących
przymusowej realizacji należności pieniężnych o egzekucję z nieruchomości,
zlikwidował przewidzianą w dotychczasowym art. 70 § 1 u.p.e.a. możliwość
wystąpienia z wnioskiem do komornika o przeprowadzenie egzekucji sądowej z
nieruchomości, przyznając w tym zakresie wyłączną kompetencję administracyjnym
organom egzekucyjnym, jak również – wprowadzając art. 27c u.p.e.a. – stworzył
możliwość prowadzenia jednoczesnej egzekucji przeciwko zobowiązanemu i jego
małżonkowi, nie będącemu jednocześnie również zobowiązanym. Trzeba
zauważyć, że wyłączenie dopuszczalności wystawienia administracyjnego tytułu
wykonawczego przeciwko zobowiązanemu i jego małżonkowi na podstawie art. 27c
u.p.e.a. w sytuacji, w której egzekucja obejmuje majątek odrębny zobowiązanego i
majątek wspólny zobowiązanego i jego małżonka, a nie obejmuje majątku
odrębnego małżonka zobowiązanego, musiałoby oznaczać, że albo w ogóle
wykluczona została możliwość prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego
małżonka i zobowiązanego w zakresie egzekucji z nieruchomości stanowiącej
wspólność ustawową ze względu na zmiany wprowadzone do art. 70 § 1 u.p.e.a.,
albo że, pomimo przyznania administracyjnym organom egzekucyjnym kompetencji
do prowadzenia egzekucji z nieruchomości, egzekucja taka w przypadku
nieruchomości wchodzących w skład wspólności ustawowej małżeńskiej nadal
musiałaby należeć do drogi egzekucji sądowej, albo wreszcie, że dla prowadzenia
egzekucji z nieruchomości stanowiącej przedmiot wspólności ustawowej
małżeńskiej wystarczający jest administracyjny tytuł egzekucyjny wystawiony
jedynie przeciwko zobowiązanemu.
Pierwsza możliwość musi być z góry odrzucona, gdyż czyniłaby ona
bezprzedmiotowymi przepisy przewidujące odpowiedzialność zobowiązanego za
należność pieniężną nie tylko jego majątkiem odrębnym, ale także majątkiem
wspólnym zobowiązanego i jego małżonka, przynajmniej w taki zakresie, w jakim
przedmiotem egzekucji miałyby być nieruchomości. Druga kłóciłaby się w ogóle
z kierunkiem zmian wynikających z ustawy nowelizującej, albowiem zakładałaby
nadal możliwość wykorzystywania drogi egzekucji sądowej (w zakresie egzekucji
z nieruchomości) do egzekucji należności pieniężnych objętych zakresem
zastosowania ustawy. Trzecia możliwość byłaby z kolei trudna do zaakceptowania,
ponieważ drastycznie ograniczałaby ochronę interesów małżonka zobowiązanego,
skoro egzekucja z nieruchomości stanowiącej przedmiot wspólności ustawowej
mogłaby być prowadzona na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego nie
opiewającego na małżonka zobowiązanego, a jedynie na samego zobowiązanego.
W odniesieniu do egzekucji sądowej z nieruchomości, prowadzonej w trybie
przepisów kodeksu postępowania cywilnego, przyjmuje się w orzecznictwie, że tytuł
wykonawczy przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim nie uprawnia do
prowadzenia egzekucji z nieruchomości objętej wspólnością ustawową bez nadania
tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi tej osoby.
Odpowiednie „przeniesienie” powyższej zasady na grunt postępowania
egzekucyjnego w administracji, po zmianach wprowadzonych ustawą nowelizującą,
oznaczać powinno, że podstawę dla prowadzenia egzekucji administracyjnej z
nieruchomości objętej wspólnością ustawową małżeńską może stanowić tylko tytuł
wykonawczy wystawiony na zobowiązanego i jego małżonka. W tym kontekście
przejawiać się też może znaczenie art. 27c u.p.e.a., który mógłby stanowić
podstawę dla wystawienia administracyjnego tytułu wykonawczego na
zobowiązanego i jego małżonka, gdyby przyjąć, że ma on zastosowanie właśnie
wtedy, gdy egzekucja ma zostać skierowana do majątku wspólnego małżonków
oraz majątku odrębnego zobowiązanego, z pominięciem majątku odrębnego
małżonka zobowiązanego.
Celem wprowadzenia art. 27c u.p.e.a. było, jak się wydaje, stworzenie – na
wzór art. 787 k.p.c., mającego zastosowanie w sądowym postępowaniu
klauzulowym i postępowaniu egzekucyjnym – instrumentu funkcjonującego w
ramach przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, odpowiadającego
tym regulacjom materialnoprawnym, które przewidują odpowiedzialność
zobowiązanego pozostającego w związku małżeńskim nie tylko jego majątkiem
odrębnym, ale także majątkiem wspólnym jego i jego małżonka, co ma przede
wszystkim praktyczne znaczenie w ramach wprowadzonej równocześnie egzekucji
administracyjnej należności pieniężnych skierowanej do nieruchomości. Powyższej
funkcji omawianego przepisu odpowiada takie jego rozumienie, które zakłada, że
ma on zastosowanie przede wszystkim wtedy, gdy egzekucja ma zostać
skierowana do majątku odrębnego zobowiązanego oraz majątku wspólnego
zobowiązanego i jego małżonka, z pominięciem majątku odrębnego małżonka
zobowiązanego.
W końcu trzeba zauważyć, że kwestia dopuszczalności nadania sądowej
klauzuli wykonalności administracyjnemu tytułowi wykonawczemu nie jest kwestią
dopuszczalności drogi sądowej, lecz merytorycznej zasadności wniosku w tym
przedmiocie.
Sąd Najwyższy, mając powyższe na względzie, rozstrzygnął pierwsze
zagadnienia prawne, jak w uchwale (art. 390 k.p.c. oraz art. 13 pkt 4 ustawy z dnia
20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym, tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz.
924).
Udzielenie odpowiedzi na drugie przedstawione zagadnienie jest
niedopuszczalne. Przedmiotem przedstawianego Sądowi Najwyższemu
zagadnienia prawnego, budzącego poważne wątpliwości, musi być bowiem
kwestia, której rozstrzygnięcie jest niezbędne do rozpoznania sprawy (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 1996 r., III CZP 91/96, OSNC
1997, nr 1, poz. 9). Przedmiotem niniejszej sprawy jest żądanie nadania sądowej
klauzuli wykonalności administracyjnemu tytułowi wykonawczemu, a nie żądanie
wpisu hipoteki, a więc odpowiedź na drugie przedstawione zagadnienie byłaby
możliwa w sprawie dotyczącej tego wpisu.