Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 5 MAJA 2004 R.
SDI 15/04
Przewodniczący: sędzia SN Józef Dołhy (sprawozdawca).
Sędziowie SN: Lidia Misiurkiewicz, Józef Szewczyk.
Sąd Najwyższy – Izba Karna z udziałem Zastępcy Rzecznika
Dyscyplinarnego Naczelnej Rady Adwokackiej oraz protokolanta w sprawie
adwokata obwinionego z § 31 Kodeksu etyki adwokackiej po rozpoznaniu na
rozprawie w dniu 5 maja 2004 r. kasacji, wniesionej przez obwinionego, od
orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Naczelnej Rady Adwokackiej z
dnia 26 kwietnia 2003 r., sygn. akt (...) utrzymującego w mocy orzeczenie Sądu
Dyscyplinarnego przy Okręgowej Radzie Adwokackiej z dnia 8 stycznia 2003
r., sygn. akt (...)
u c h y l i ł zaskarżone o r z e c z e n i e i utrzymane nim w mocy orzeczenie
Sądu Dyscyplinarnego, oraz na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 88
ust. 4 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze umorzył
postępowanie dyscyplinarne wobec adwokata;
kosztami postępowania w sprawie obciążył Naczelną Radę Adwokacką.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Dyscyplinarny przy Okręgowej Radzie Adwokackiej orzeczeniem z
dnia 8 stycznia 2003 r. uznał adwokata za winnego tego, że w dniu 20 maja
1998 r. w A. uczestniczył w czynnościach z udziałem swojej klientki Anny L. i
jej przeciwnika procesowego Sławomira L. z pominięciem adwokata –
pełnomocnika Sławomira L., tj. przewinienia dyscyplinarnego określonego w §
2
31 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, i za to wymierzył
obwinionemu karę nagany.
Po rozpoznaniu odwołania obwinionego Wyższy Sąd Dyscyplinarny
Naczelnej Rady Adwokackiej orzeczeniem z dnia 26 kwietnia 2003 r.
zaskarżone orzeczenie utrzymał w mocy.
Od powyższego orzeczenia kasację wniósł obwiniony, zarzucając:
1. „Naruszenie § 35 w zw. z § 22 pkt 5 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 23 lipca 1998 r. w sprawie postępowania
dyscyplinarnego w stosunku do adwokatów i aplikantów w zw. z art.
91e ustawy – Prawo o adwokaturze w zw. z art. 518 k.p.k. w zw. z art.
458 k.p.k. w zw. z art. 117 § 2 k.p.k., przez niesłuszne uznanie, że
poważne uchybienie procesowe Sądu pierwszej instancji, polegające
na rozpoznaniu sprawy na rozprawie w dniu 8 stycznia 2000 r., mimo
usprawiedliwionej nieobecności na tejże obwinionego, nie miało
wpływu na wynik rozprawy, które to stanowisko jest błędne w świetle
art. 95d ustawy – Prawo o adwokaturze w zw. z art. 89 pkt 2 cyt.
ustawy oraz w zw. z naruszeniem § 24 pkt 2 wymienionego wyżej
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w związku z dokonaniem na
tej rozprawie zmiany zarzutu oraz brakiem przesłuchania trzech
świadków zawnioskowanych przez Rzecznika Dyscyplinarnego.
2. Naruszenie art. 95d ustawy – Prawo o adwokaturze przez
usankcjonowanie przez Sąd drugiej instancji braku rozpoznania
sprawy przez Sąd pierwszej instancji w aspekcie tegoż przepisu
prawnego w zw. z art.89 pkt cyt. ustawy przez nieprzesłuchanie w
sprawie żadnego ze świadków zawnioskowanych w akcie oskarżenia
oraz nieujawnienie w sprawie żadnych dowodów.
3. Naruszenie § 31 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu
uchwalonego przez NRA w dniu 26 września 1993 r. przez przyjęcie
popełnienia przez obwinionego tak zakwalifikowanego przestępstwa
3
dyscyplinarnego obwinionego przez uczestnictwo w czynnościach
między Anetą i Sławomirem L. bez udziału pełnomocnika
procesowego tego ostatniego, gdy tymczasem dla bytu tego deliktu
niezbędnym jest porozumiewanie się, a bezspornym jest, że obwiniony
adwokat tylko spisywał treść ugody zawartej uprzednio przez strony
bez jego udziału.”
W konkluzji skarżący wniósł o „uchylenie zaskarżonego orzeczenia i
umorzenie postępowania w sprawie”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest zasadna.
Istotnie, w postępowaniu przed Sądem dyscyplinarnym pierwszej instancji,
doszło do rażącego i mającego wpływ na treść orzeczenia naruszenia prawa
procesowego, polegającego na rozpoznaniu sprawy bez udziału obwinionego, w
następstwie błędnego przyjęcia przez sąd, że nieobecność obwinionego na
rozprawie była nieusprawiedliwiona, co naruszyło jego prawo do obrony.
Treść przepisu § 22 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
23 lipca 1998 r. w sprawie postępowania dyscyplinarnego w stosunku do
adwokatów i aplikantów adwokackich (Dz. U. Nr 99, poz. 635 ze zm.)
jednoznacznie wskazuje, że jedynie w przypadku nieusprawiedliwionej
nieobecności obwinionego, gdy Sąd dyscyplinarny jego obecności nie uzna za
konieczną, można przeprowadzić rozprawę pod nieobecność obwinionego.
W rozprawie w dniu 8 stycznia 2003 r. obwiniony nie wziął udziału,
bowiem z powodu wyjątkowo trudnych warunków atmosferycznych nie mógł
dojechać z A. do B. O powyższym obwiniony powiadomił faksem Sąd
dyscyplinarny, wnioskując o odroczenie rozprawy. Uznanie w tych
okolicznościach jego niestawiennictwa na rozprawie za nieusprawiedliwione,
pozostaje w rażącej sprzeczności z unormowaniem cyt. § 22 pkt 5
rozporządzenia wykonawczego, jak też treścią przepisu art. 117 § 2 k.p.k.
4
To oczywiste uchybienie w zakresie procedowania zaakceptował Sąd
odwoławczy, uznając, iż nie miało ono wpływu na treść orzeczenia. Stanowisko
Sądu odwoławczego jest oczywiście wadliwe. Rozpoznanie sprawy i wydanie w
opisanych okolicznościach orzeczenia przez Sąd pierwszej instancji narusza
rażąco prawo obwinionego do obrony poprzez uniemożliwienie mu udziału w
rozprawie i realne skorzystanie z prawa do inicjatywy dowodowej. Orzeczenie
dotknięte określonymi uchybieniami nie może się ostać, ponieważ wskazane
wyżej uchybienie bez wątpienia stanowi rażące naruszenie prawa procesowego,
mogące mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia. Zachodzi więc
konieczność uchylenia zarówno orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego,
jak i utrzymanego nim w mocy orzeczenia Sądu dyscyplinarnego pierwszej
instancji, a zważywszy, iż od popełnienia przewinienia dyscyplinarnego (20
maja 1998 r.) upłynął już, przewidziany w art. 88 ust. 4 ustawy z dnia 26 maja
1982 r. – Prawo o adwokaturze, pięcioletni okres karalności przewinienia
dyscyplinarnego, umorzenia postępowania dyscyplinarnego wobec adwokata.
Z tych powodów Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.