Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 7 lipca 2005 r.
II UK 277/04
Sąd narusza art. 233 § 1 k.p.c., polemizując w sferze wymagającej wiado-
mości specjalnych z wnioskami biegłego bez uzupełnienia stanowiska bie-
głych, którzy wydali odmienne opinie lub bez zasięgnięcia opinii innego bie-
głego.
Przewodniczący SSN Beata Gudowska (sprawozdawca), Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Herbert Szurgacz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lipca 2005 r. sprawy z
wniosku Czesława M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w
W. o rentę z tytułu niezdolności do pracy, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku
Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 maja 2004 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu we
Wrocławiu do ponownego rozpoznania z orzeczeniem o kosztach postępowania ka-
sacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 18 maja 2004 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych we Wrocławiu zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 12
listopada 2003 r. i oddalił odwołanie Czesława M. od decyzji Oddziału Zakładu Ubez-
pieczeń Społecznych w W. w przedmiocie odmowy przyznania mu dalszego prawa
do renty z tytułu niezdolności do pracy. Orzeczenie Sądu drugiej instancji było wyni-
kiem uwzględnienia apelacji organu rentowego i przyjęcia za trafne stawianych w niej
zarzutów odnośnie do opinii z dnia 30 września 2003 r. biegłego sądowego z zakresu
interny i medycyny pracy. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji
przyjął tę opinię za podstawę swego rozstrzygnięcia z naruszeniem art. 233 § 1
k.p.c., powinien był bowiem oprzeć się na wcześniejszych opiniach biegłych, które
dostarczyły materiału uzasadniającego wniosek o zdolności ubezpieczonego do
2
pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Wniosek ten - zdaniem Sądu -
nie mógł zostać podważony późniejszym orzeczeniem opartym na wyniku badania
MR kręgosłupa, gdyż „stan ustalony tym badaniem nie powoduje patologicznych ob-
jawów stwierdzonych w badaniu fizykalnym, a stwarza jedynie ewentualne zagroże-
nie dla zdrowia ubezpieczonego w przyszłości”.
W kasacji ubezpieczony, opierając się na podstawie naruszenia art. 233 § 1
k.p.c., zarzucił błąd w ocenie ostatecznej opinii biegłego z zakresu interny i medycy-
ny pracy. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd drugiej instancji dysponował uzyskanymi przez Sąd Okręgowy opiniami
ortopedy, neurologa i internisty, którzy nie stwierdzili niezdolności ubezpieczonego
do pracy oraz późniejszą opinią biegłego internisty, specjalisty z zakresu medycyny
pracy, stwierdzającą taką niezdolność. Rozważył, że o prawie ubezpieczonego do
renty decyduje utrzymywanie się niezdolności do pracy, ocenianej według kryteriów
określonych w art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353
ze zm.), w których podstawową przesłankę nie stanowi naruszenie sprawności orga-
nizmu, lecz spowodowana nim niezdolność do pracy. Badając tę przesłankę, uznał
za prawidłowe opinie biegłych ortopedy, neurologa i internisty oraz internisty, specja-
listy z zakresu medycyny pracy oparte na badaniu fizykalnym, jednoznacznie wska-
zujące, że „schorzenia wnioskodawcy, a więc stan jego zdrowia nie powodują ogra-
niczenia funkcji kręgosłupa szyjnego ani objawów neurologicznych, z wyjątkiem
osłabienia odruchów lewej kończyny górnej”. Zarzucił, że Sąd pierwszej instancji do-
konał błędnej oceny dowodu z odmiennej opinii biegłego z zakresu medycyny pracy
wydanej po uzyskaniu wyniku badania kręgosłupa szyjnego rezonansem magnetycz-
nym w dniu 19 lipca 2003 r., które ujawniło „wielopoziomową dyskopatię C4-C5, C5-
C6, C6-C7 i C7-S1 z uciskiem na rdzeń kręgowy oraz korzenie nerwowe i worek
oponowy o cechach przepukliny (wypukliny) krążkowej z przemieszczonym do ka-
nału kręgowego jądrem galaretowatym, penetrującej w obszar unerwienia osiowego”.
Ostateczną ocenę tego biegłego, że upośledzenie funkcji kręgosłupa powoduje nie-
zdolność do pracy między innymi w zawodzie ślusarza, gdyż wiąże się z zagroże-
3
niem nieodwracalnymi powikłaniami, Sąd drugiej instancji zidentyfikował jako ocenę
„profilaktyczną, obejmującą ewentualne skutki wykonywania pracy”.
Jest oczywiste, że ocena niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjal-
nych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych. Wprawdzie w ramach przy-
znanej mu swobody w ocenie dowodów, sąd nie tylko może, ale także powinien
uznać opinię jednego biegłego za przekonywającą, a opinię drugiego biegłego zdys-
kwalifikować (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1952 r., C 207/52, Nowe
Prawo 1953 nr 5, s. 80 i z dnia 24 sierpnia 1972 r., II CR 222/72, OSPiKA 1973 nr 5,
poz. 93), lecz nie może opierać się wyłącznie na własnej wiedzy, oderwanej od spe-
cjalistycznej wiedzy medycznej. W żadnym wypadku opinia biegłego, która sądu nie
przekonała, nie może być weryfikowana, a zwłaszcza dyskwalifikowana, bez posłu-
żenia się wiedzą specjalistyczną (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 29 listo-
pada 1949 r., WaC 167/49, Nowe Prawo 1951 nr 2, s. 62, wyroki Trybunału Ubezpie-
czeń Społecznych z dnia 9 lutego 1949 r., TR 123/48, niepublikowany i z dnia 23
grudnia 1958 r., I TR 1071/57, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 1969 nr 11 oraz
wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 1972 r., III CRN 341/72, nie publiko-
wany, z dnia 23 maja 1986 r., IV CR 116/86, niepublikowany i z dnia 19 grudnia 1990
r., I PR 148/90, OSP 1991 nr 11-12, poz. 300).
Nie można pomijać, że Sąd pierwszej instancji uczynił podstawą swego orze-
czenia opinię, której wnioski dyktował obiektywny wynik badania MR, obalający tezę
wcześniejszych opinii i orzeczenia lekarza orzecznika ZUS o braku niezdolności po-
woda do pracy. W świetle tej opinii, opartej na pogłębionym rozpoznaniu, opinia bie-
głych sądowych z zakresu neurologii, chirurgii-ortopedii i interny, wydana w dniu 15
lutego 2002 r., tylko po przedmiotowym przebadaniu ubezpieczonego z rozpozna-
niem wygojonego kompresyjnego złamania trzonów kręgów C4-CS-C6 z zespołem
bólowym oraz przebytego złamania kostki bocznej prawej przy braku ograniczeń ru-
chomości kręgosłupa i objawów korzeniowych, mogła okazać się pobieżna, bez uży-
cia wyspecjalizowanych urządzeń medycznych. Biegły z zakresu medycyny pracy
wyjaśnił, że rzeczywisty obraz stanu chorobowego kręgosłupa ubezpieczonego do-
stępny był tylko w badaniu metodą MR, więc w wypadku uzyskania w sprawie dwu
rozbieżnych w istotnych kwestiach opinii lekarskich nieprawidłowością było zanie-
chanie co najmniej wzajemnego ustosunkowania się autorów sprzecznych opinii do
twierdzeń przeciwnych.
4
Rozbieżność poglądów w kwestiach medycznych nie wynikała z błędów lub
niedokładności występujących w jednej z opinii, więc argumentacja za przyjęciem
jednego lub drugiego stanowiska wymagała wiedzy fachowej. Sąd nie mógł samo-
dzielnie - wbrew opinii biegłego, dostarczającej sądowi wiedzy specjalistycznej ko-
niecznej do dokonania oceny dowodu z wyniku tego badania - stwierdzić, że „bada-
nie MR, jakkolwiek bardzo dokładne”, nie możne stanowić podstawy do orzekania o
niezdolności do pracy. W tej sytuacji, polemizując z wnioskami opinii biegłego w
sferze wymagającej wiadomości specjalnych, bez zasięgnięcia opinii innego biegłego
lub w drodze uzupełnienia stanowiska biegłych, którzy wydali odmienne orzeczenie,
Sąd Okręgowy naruszył art. 233 § 1 k.p.c.
Z tych przyczyn, uznając kasację za usprawiedliwioną, Sąd Najwyższy uchylił
zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpo-
znania (art. 39313
§ 1 k.p.c.).
========================================