Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 listopada 2006 r.
II UK 93/06
Przyczyny wyłączenia sędziego wymienionej w art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c. nie
stanowi uczestniczenie sędziego w postępowaniu przed sądem niższej instan-
cji, jeżeli nie brał udziału w wydaniu zaskarżonego orzeczenia.
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Zbigniew
Hajn, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 listopa-
da 2006 r. sprawy z odwołania Grażyny W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w W. o rentę z tytułu niezdolności do pracy, na skutek skargi
kasacyjnej ubezpieczonej od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 paź-
dziernika 2005 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 7 października 2005 r. [...] Sąd Apelacyjny we Wrocławiu od-
dalił apelację wnioskodawczyni Grażyny W. od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy, oddalającego jej odwołanie od decyzji
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w W. w sprawie o rentę z tytułu nie-
zdolności do pracy, podzielając ustalenia Sądu pierwszej instancji poczynione na
podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego, w tym dowodu z opinii
biegłych lekarzy specjalistów endokrynologa i kardiologa, według których wniosko-
dawczyni, pobierająca rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy z powodu
schorzeń kardiologicznych i endokrynologicznych, obecnie nie spełnia przesłanek dla
przyznania renty określonych w art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emerytu-
rach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r.
Nr 39, poz. 353 ze zm.).
2
W skardze kasacyjnej od tego wyroku pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucił
naruszenie przepisów postępowania - art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c., „poprzez wydanie za-
skarżonego orzeczenia w składzie, w którym uczestniczyła sędzia wyłączona od
udziału w rozprawie z mocy prawa, gdyż brała udział w wydawaniu zaskarżonego
orzeczenia w instancji niższej co mogło mieć wpływ na wynik postępowania i skut-
kuje nieważnością postępowania”, art. 49 w związku z art. 281 k.p.c., „poprzez orze-
kanie na podstawie opinii biegłego, który podlegał wyłączeniu od udziału w sprawie,
co mogło mieć wpływ na wynik postępowania”, naruszenie prawa materialnego - art.
12 ust. 3 w związku z art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, „poprzez ich niezastosowanie w sy-
tuacji gdy z zebranego materiału dowodowego wynika, iż powódka nadal jest nie-
zdolna do pracy” i wniósł o „uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie
kosztów zastępstwa procesowego”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie. Przede wszystkim nie po-
dzielając zarzutu nieważności postępowania, należy stwierdzić, że zgodnie z art. 50
k.p.c. wniosek o wyłączenie sędziego z przyczyn wskazanych w art. 49 k.p.c. należy
zgłosić w sądzie, w którym sprawa się toczy, przed przystąpieniem do rozprawy. Po
przystąpieniu do rozprawy strona powinna uprawdopodobnić nie tylko przyczyny wy-
łączenia lecz również, że „przyczyna wyłączenia dopiero później powstała lub stała
jej się znana”. Oznacza to, że strona, która brała udział w rozprawie (rozprawach)
wiedząc, że w składzie orzekającym uczestniczy sędzia, którego bezstronność mogła
budzić jej wątpliwości z przyczyn wskazanych w art. 49 k.p.c., po zamknięciu rozpra-
wy i wydaniu orzeczenia traci prawo złożenia wniosku o wyłączenie sędziego. Usto-
sunkowując się do argumentów przedstawionych w skardze kasacyjnej należy wska-
zać, że bezwzględne przyczyny wyłączenia sędziego wymienione enumeratywnie w
art. 48 k.p.c. nie mogą być interpretowane rozszerzająco. Skoro zatem przyczyną
taką jest tylko udział sędziego w wydaniu zaskarżonego orzeczenia w niższej instan-
cji, to nie stanowi jej ani udział sędziego w wydaniu orzeczenia w wyższej instancji,
ani też jego udział w postępowaniu przed sądem niższej instancji niezakończonym
orzeczeniem. Wyłączenie sędziego z mocy ustawy (art. 48 § 1 pkt. 5 k.p.c.), odnosi
się tylko do sędziego, który brał udział w wydawaniu orzeczenia i nie obejmuje sytu-
3
acji, w których sędzia brał udział tylko w części postępowania rozpoznawczego, w
tym także w postępowaniu dowodowym. Sam fakt udziału sędziego w prowadzeniu
postępowania dowodowego przed sądem niższej instancji nie oznacza też, że za-
chodzą przyczyny jego wyłączenia na podstawie art. 49 k.p.c. i nie stwarza domnie-
mania, że pomiędzy sędzią a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi sto-
sunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do jego bezstronno-
ści. Powinność uprawdopodobnienia istnienia takiego stosunku spoczywa na stronie
zgłaszającej wniosek o wyłączenie sędziego. Wskazane w skardze kasacyjnej naru-
szenie przepisów art. 48 i 49 k.p.c. nie mogło zatem prowadzić do nieważności po-
stępowania (art. 379 pkt 4 k.p.c.), nie stanowiło także uchybienia procesowego uza-
sadniającego zarzut obrazy przepisów postępowania, które mogło wpłynąć na wynik
sprawy.
Odnosząc się do drugiego z postawionych zarzutów - naruszenia art. 49 w
związku z art. 281 k.p.c. „poprzez orzekanie na podstawie opinii biegłego, który pod-
legał wyłączeniu od udziału w sprawie, co mogło mieć wpływ na wynik postępowa-
nia”, należy przypomnieć, że według art. 281 k.p.c. do ukończenia czynności biegłe-
go strona może żądać jego wyłączenia z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia
sędziego. Złożenie wniosku po rozpoczęciu przez biegłego czynności zobowiązuje
stronę do uprawdopodobnienia, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że
przedtem nie była znana. Z powołanego przepisu wynika, że wyłączenie biegłego po
jego wyznaczeniu następuje jedynie na wniosek strony. W kontekście regulacji za-
wartej w art. 278 § 1 i 279 k.p.c. jest to uzasadnione. Skoro bowiem wezwanie bie-
głego w celu zasięgnięcia jego opinii następuje po wysłuchaniu wniosków stron,
ewentualne prawne przeszkody do wyznaczenia konkretnej osoby w tej roli powinny
być ujawnione na tym etapie postępowania. Przyjąć należy, że żądanie wyłączenia
biegłego mogą uzasadniać zarówno przyczyny uzasadniające wyłączenia sędziego
„z mocy samej ustawy” (art. 48 k.p.c.), jak i na wniosek strony (art. 49 k.p.c.). W roz-
patrywanej sprawie nie zachodziła żadna z okoliczności uzasadniających wyłączenie
biegłego lekarza kardiologa Ewy S. z mocy prawa. Wnioskodawczyni, wbrew twier-
dzeniom skargi kasacyjnej, nie żądała w piśmie z dnia 24 kwietnia 2003 r. [...] wyłą-
czenia Ewy S. jako biegłej. Wskazane w skardze kasacyjnej orzeczenie Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2004 r., SK 19/02, (OTK-A 2004 nr 7, poz. 67) nie
znajduje w tej sytuacji zastosowania. W tych warunkach, biorąc pod uwagę przebieg
4
postępowania przed Sądem, brak jakichkolwiek podstaw do stwierdzenia, że w oce-
nianej sprawie zachodzi nieważność postępowania.
Stosownie do art. 39813
§ 1 i 2 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasa-
cyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw i jest związany ustaleniami
faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia. Oznacza to, że wią-
żące jest zwłaszcza, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, ustalenie, że wniosko-
dawczyni zachowała zdolność do pracy. W tych warunkach nie spełniła ona prze-
słanki niezdolności do pracy, warunkującej przyznanie dochodzonego świadczenia
określonej w art. 12 ust. 3 w związku z art. 13 ust. 3 i art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy z
dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-
nych.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39814
k.p.c.
orzekł jak w sentencji.
========================================