Pełny tekst orzeczenia

Wyrok uzupełniający z dnia 9 lipca 2008 r.
II PK 8/08
Przepis art. 415 w związku z art. 39819
zdanie drugie k.p.c. nie ma zasto-
sowania w razie przekazania sprawy właściwemu organowi na podstawie art.
464 k.p.c.
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 lipca
2008 r. sprawy z powództwa Romana Ś. przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewódz-
kiemu Sztabowi Wojskowemu w P. o zapłatę, na skutek wniosku Prokuratorii Gene-
ralnej Skarbu Państwa o uzupełnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca
2008r., II PK 8/08
u z u p e ł n i ł wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r., II PK 8/08
przez dodanie punktu III o treści: „oddala wniosek strony pozwanej o nakazanie po-
wodowi zwrotu spełnionego na jego rzecz świadczenia".
U z a s a d n i e n i e
W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 5 paź-
dziernika 2007 r., w sprawie Romana Ś. przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewódz-
kiemu Sztabowi Wojskowemu w P. o odsetki, strona pozwana zawarła wniosek o
nakazanie powodowi zwrotu spełnionego na jego rzecz świadczenia w wysokości
17.396,92 zł, dołączając kopię zestawienia należności.
W wyroku z dnia 2 lipca 2008 r. Sąd Najwyższy, uchylając zaskarżony wyrok
oraz poprzedzający go wyrok Sądu pierwszej instancji i przekazując sprawę do roz-
poznania organowi wojskowemu, nie zamieścił orzeczenia w przedmiocie wniosku.
Strona pozwana złożyła wniosek o uzupełnienie wyroku Sądu Najwyższego,
powołując się na treść art. 39819
k.p.c. i wywodząc, że przekazanie sprawy innemu
2
organowi stosownie do art. 464 § 1 k.p.c. jest odpowiednikiem odrzucenia pozwu z
powodu niedopuszczalności drogi sądowej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Stosownie do art. 39819
k.p.c., jeżeli pozew ulegał odrzuceniu albo istniała
podstawa do umorzenia postępowania, Sąd Najwyższy uchyla wydane w sprawie
wyroki oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie. Przepis art. 415 stosuje się
odpowiednio. W myśl art. 415 k.p.c., uchylając lub zmieniając wyrok, sąd na wniosek
skarżącego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie orzeka o zwrocie
spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzed-
niego. Nie wyłącza to możliwości dochodzenia w osobnym procesie, także od Skarbu
Państwa, naprawienia szkody poniesionej wskutek wydania lub wykonania wyroku.
Wniosek o orzeczenie zwrotu spełnionego na rzecz powoda świadczenia nie
mógł zostać uwzględniony już tylko dlatego, że skarżący nie wykazał, iż należność
wynikająca z dołączonego do skargi kasacyjnej zestawienia rzeczywiście została
powodowi wypłacona i to we wskazanej wysokości. Okoliczność ta nie została przez
stronę pozwaną wykazana w niebudzący wątpliwości sposób, a Sąd Najwyższy jest
ograniczony w możliwości przeprowadzania postępowania wyjaśniającego w tym
zakresie i dokonywania stosownych ustaleń.
Niezależnie od powyższego należy zwrócić uwagę, że przepis art. 39819
k.p.c.
jednoznacznie odnosi się do sytuacji odrzucenia przez Sąd Najwyższy pozwu z
uwagi na brak przesłanek procesowych merytorycznego rozpoznania sprawy. Nie
odsyła on w jakimkolwiek zakresie do przypadku przekazania przez Sąd Najwyższy
sprawy do rozpoznania właściwemu organowi z mocy art. 464 § 1 k.p.c., stosowa-
nemu odpowiednio poprzez art. 39821
i w dalszej kolejności - art. 391 § 1 zdanie
pierwsze k.p.c. Ta odmienność ma istotne uzasadnienie z następujących względów.
W rozpatrywanych przez sądy pracy sprawach z zakresu prawa pracy do odrzucenia
pozwu z powodu niedopuszczalności drogi sądowej dochodzi jedynie wówczas, gdy
stan faktyczny sprawy, sformułowane żądanie oraz zastosowana przez powoda kon-
strukcja jurydyczna pozwalają na przypisanie sprawie cech sprawy cywilnej w rozu-
mieniu art. 1 k.p.c., należącej do trybu odrębnego w sprawach z zakresu prawa pracy
i ubezpieczeń społecznych (por. w tym zakresie uzasadnienie uchwały składu sied-
miu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006 r., III PZP 1/05, OSNP 2006
nr 15-16, poz. 227, w którym przyjęto, że sprawa roszczeń funkcjonariusza służby
3
mundurowej - w przypadku braku przepisu przekazującego ją na drogę postępowa-
nia administracyjnego - podlega z merytorycznych względów rozpoznaniu przez sąd
pracy), w której jednak droga sądowa jest niedopuszczalna, a zarazem nie ma orga-
nu właściwego do jej rozpoznania (art. 2 § 3 k.p.c.). W przypadku, gdy droga przed
sądem powszechnym jest niedopuszczalna, gdyż do rozpoznania sprawy cywilnej z
zakresu prawa pracy właściwy jest inny organ, odrzucenie pozwu jest niemożliwe, na
sądzie ciąży obowiązek przekazania sprawy temu organowi, a - z mocy art. 464 § 2
k.p.c. - wniesiony do sądu pozew, przekazany następnie stosownie do § 1 przyto-
czonego artykułu, wywołuje skutki, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa.
Wynika z tego, że aczkolwiek przekazanie sprawy innemu organowi na podstawie
art. 464 k.p.c. jest na płaszczyźnie procesowej zrównane z odrzuceniem pozwu, to
wywołuje skutki na płaszczyźnie materialnoprawnej, w odróżnieniu od odrzucenia
pozwu z powodu braku dopuszczalności drogi sądowej decydującej o bezwzględnym
braku skuteczności wniesienia pozwu i wynikającej z niego niemożności wywołania
związanych z tą czynnością skutków materialnoprawnych.
Skoro zatem podstawy orzeczenia Sądu Najwyższego nie stanowił art. 39819
zdanie pierwsze k.p.c. wprost, ale w powiązaniu z art. 464, stosowanym poprzez art.
39821
i art. 391 § 1 zdanie pierwsze k.p.c., przeto nie może znajdować w sprawie
zastosowania art. 39819
zdanie drugie k.p.c. Oznacza to również, że - skoro Sąd
Najwyższy nie posiada kompetencji do orzekania w sprawie cywilnej o roszczenie
żołnierza zawodowego, przekazanej do właściwości organu wojskowego oraz sądu
administracyjnego - nie należy do jego kompetencji orzekanie o zasadności lub bez-
podstawności zgłoszonych przez powoda żądań.
Z powyższych względów orzeczono jak wyżej, na podstawie art. 39811
§ 1
k.p.c. oraz art. 351 § 3 k.p.c. stosowanego poprzez art. 39821
w związku z art. 391 §
1 zdanie pierwsze k.p.c.
========================================