Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 75/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 października 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z wniosku M. K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o ubezpieczenie społeczne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 października 2009 r.,
skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 10 września 2008 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
U z a s a d n i e n i e
M. K. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 20
czerwca 2007 r., na podstawie której organ rentowy stwierdził, że nie została ona
objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi, rentowym oraz
dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym jako osoba wykonująca pracę na pod-
stawie umowy zlecenia na rzecz Firmy „S." R. M.
Wyrokiem z 20 grudnia 2007 r. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że odwołująca się od 1 stycznia 2007 r.
wykonywała umowę zlecenia na rzecz firmy „Agencja " N. K. Z tego tytułu została
zgłoszona do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego oraz
dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Od 1 lutego 2007 r. podjęła ona także
wykonywanie umowy zlecenia w firmie „S.", która również zgłosiła ją do
obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego, rentowego i dobrowolnego
ubezpieczenia chorobowego. W związku z powyższym 1 lutego 2007 r. odwołująca
się posiadała dwa tytuły ubezpieczenia z racji wykonywania umów zlecenia. W tym
stanie faktycznym organ rentowy 20 czerwca 2007 r. wydał zaskarżoną decyzję. W
tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji wskazał, że art. 9 ust. 2
ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(jednolity tekst: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) stanowi, że osoba
spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i
rentowym z kilku tytułów jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu,
który powstał najwcześniej. W sytuacji odwołującej się najwcześniej istniał tytuł
ubezpieczenia z tytułu umowy zlecenia z Firmie .Agencja” i z tego tytułu ZUS
słusznie objął ją obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym. Cytowany przepis
przewiduje, obok obowiązkowego, możliwość dobrowolnego, na wniosek
zleceniobiorcy, objęcia ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi, również z
pozostałych tytułów. Jednakże, nawet gdyby powódka złożyła taki wniosek, to i tak
z tych innych tytułów nie mogłaby zostać objęta dobrowolnym ubezpieczeniem
chorobowym. Wynika to z art. 11 ust. 2 wyżej cytowanej ustawy, który stanowi, że
dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte
obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi. Skoro zatem z dalszych
3
tytułów odwołująca się nie mogła zostać objęta obowiązkowym ubezpieczeniem
emerytalnym i rentowym, to nie może również zgłosić się do dobrowolnego
ubezpieczenia chorobowego. To dobrowolne ubezpieczenie chorobowe musi być
powiązane z obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym.
Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniosła odwołująca się. Sąd Apelacyjny,
uznając że apelacja ta zasługuje na uwzględnienie, wyrokiem z 10 września 2008
r., zaskarżonym rozpoznawaną skargą kasacyjną, zmienił wyrok Sądu pierwszej
instancji i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20
czerwca 2007 r. w ten sposób, że objął odwołującą się ubezpieczeniami
emerytalnym, rentowym i chorobowym z tytułu umowy zlecenia wykonywanej na
rzecz firmy „S." począwszy od 1 lutego 2007 r. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd
Apelacyjny stwierdził, że z art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
wynika, że co do zasady osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo
ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów podlega obowiązkowo
ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Nie jest to
jednak zasada bezwzględna, bowiem osoba taka może na swój wniosek zostać
objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich
lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń. Sąd podkreślił, że z tytułu
umowy zlecenia z Firmą „S.” były odprowadzane składki. W tej sytuacji należało
przyjąć, że odwołująca się M. K. została objęta ubezpieczeniem społecznym nie
tylko z tytułu który powstał najwcześniej, czyli na podstawie umowy zlecenia z firmą
„Agencja ", lecz również z tytułu umowy zlecenia podpisanej z Firmą „S."
W skardze kasacyjnej organ rentowy zaskarżył powyższy wyrok w całości,
wnosząc o jego uchylenie w całości i oddalenie apelacji oraz zarzucając Sądowi
Apelacyjnemu naruszenie prawa materialnego przez: 1) błędne zastosowanie art. 9
ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który dotyczy warunków
objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowymi, także do
ubezpieczenia chorobowego uregulowanego przez art. 11 ust. 1 i 2 ustawy; 2)
pominięcie art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
określającego przesłanki objęcia osoby wykonującej pracę na podstawie umowy
zlecenia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. W uzasadnieniu skargi
podkreślono, że skoro odwołująca się w myśl art. 9 ust. 2 i art. 11 ust. 2 ustawy o
4
systemie ubezpieczeń społecznych nie mogła być objęta obowiązkowymi
ubezpieczeniami emerytalnym i chorobowymi z tytułu pracy na podstawie umowy
zlecenia w firmie „S.", to nie mogła również zgłosić się skutecznie do dobrowolnego
ubezpieczenia chorobowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Problem prawny istotny w niniejszej sprawie sprowadza się do odpowiedzi na
pytanie, czy osoba (taka jak odwołująca się) wykonująca pracę na podstawie
umowy zlecenia i objęta z tego względu obowiązkowym ubezpieczeniem
emerytalnym i rentowym (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych), która na swój wniosek została objęta dobrowolnym ubezpieczeniem
chorobowym (art. 11 ust. 2 tej ustawy), może zostać objęta dobrowolnym
ubezpieczeniem chorobowym w związku z podjęciem pracy na podstawie kolejnej (i
trwającej jednocześnie z pierwszą umową) umowy zlecenia z innym
zleceniodawcą. Sąd Apelacyjny, uznając, na podstawie bardzo lakonicznego
wywodu prawnego, że w przedstawionej powyżej sytuacji odwołująca się mogła w
związku z kolejną umową zlecenia podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu
chorobowemu, nie odniósł się w ogóle do art. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych, który bezpośrednio reguluje zakres podmiotowy podlegania
ubezpieczeniu chorobowemu. W ocenie Sąd Najwyższego oznacza to
nierozpoznanie istoty sprawy. W tej sytuacji rozstrzyganie przez Sąd Najwyższy
wskazanego na wstępie problemu prawnego pozbawiłoby strony prawa do drugiej
instancji. Wobec tego sprawa wymaga ponownego rozpoznania przez Sąd
Apelacyjny.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39815
§ 1 k.p.c., a o kosztach postępowania kasacyjnego - na podstawie art.
108 § 2 k.p.c. w związku z 39821
k.p.c.