Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 423/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Jan Górowski
w sprawie z powództwa I. - Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w P.
przeciwko T. S. i J. S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 lutego 2011 r.,
skargi kasacyjnej pozwanego J. S.
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 marca 2010 r.,
uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie przed Sądem
Apelacyjnym i przekazuje sprawę temu Sądowi do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w S., po rozpoznaniu sprawy z powództwa I. Sp. z o.o. w P. i
B. Sp. z o.o. w S. przeciwko T. S. i J. S. o zapłatę, wyrokiem z dnia 3 listopada
2005 r. zasądził od pozwanych na rzecz powoda I. Sp. z o.o. w P. kwotę 100 000 zł
z ustawowymi odsetkami (punkt 1), na rzecz powoda B. Sp. z o.o. w S. zasądził od
pozwanych kwotę 3 215,91 zł oraz kwotę 44 337,23 zł z ustawowymi odsetkami
(punkt 3), a także orzekł o kosztach postępowania (punkt 2 i 4).
Po rozpoznaniu sprawy na skutek apelacji pozwanego J. S. Sąd Apelacyjny
wyrokiem z dnia 14 lutego 2008 r. zmienił wyrok Sądu Okręgowego w punkcie 1 i 2
w ten sposób, że powództwo oddalił i orzekł o zwrocie kosztów procesu (punkt I),
oddalił apelację w pozostałej części (punkt II) oraz orzekł o kosztach postępowania
apelacyjnego (punkt III i IV).
Wyrokiem z dnia 13 marca 2009 r. Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu
Apelacyjnego w punktach I i III i w tym zakresie przekazał sprawę temu Sądowi do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
W składzie Sądu Apelacyjnego, który ponownie rozpoznawał sprawę i wydał wyrok
z dnia 11 marca 2010 r. był sędzia D. R. Ten sam sędzia zasiadał w składzie Sądu
Apelacyjnego, który wydał wyrok z dnia 14 lutego 2008 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sędzia D. R. brał udział w wydawaniu zarówno wyroku uchylonego przez
Sąd Najwyższy jak i wyroku zaskarżonego skargą kasacyjną. Okoliczność ta w
związku z treścią art. 39815
§ 2 k.p.c. wymaga wyjaśnienia pod kątem powołanego
w skardze kasacyjnej zarzutu wydania zaskarżonego wyroku w warunkach
nieważności postępowania, którą Sąd Najwyższy nota bene bierze pod rozwagę z
urzędu (art. 39813
§ 1 k.p.c.).
Wyjaśniając zakres – użytego w art. 39815
§ 2 k.p.c. pojęcia „w innym
składzie" przyjąć należy – zważywszy na cel tego przepisu – że aby skład sądu stał
się „inny” żaden z sędziów, którzy wydali uchylone orzeczenie, nie może już
3
uczestniczyć w ponownym rozpoznaniu sprawy. Innymi słowy, ponowny skład
rozpoznający sprawę, aby był "inny", musi być całkowicie osobowo zmieniony.
Przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w innym składzie, ma
zapewnić bezstronność w rozpoznaniu sprawy przy pełnym zachowaniu
niezawisłości sędziowskiej przez eliminowanie sytuacji, w których sędzia przy
orzekaniu byłby związany wskazaniami Sądu Najwyższego w konkretnej sprawie,
wbrew - być może - własnemu przekonaniu, któremu dał już wyraz w uchylonym
orzeczeniu. Temu celowi sprzeciwiałaby się częściowa jedynie zmiana składu
sędziowskiego, zwłaszcza gdyby zmiana dotyczyła np. tylko jednego sędziego.
Zarówno gramatyczna, jak i celowościowa wykładnia omawianego przepisu
przemawia za wyłączeniem raz na zawsze od udziału w rozpoznawaniu sprawy
tego składu sądzącego, który uczestniczył w wydaniu uchylonego orzeczenia.
Ten skład sądu, który wydał uchylone orzeczenie, zostaje więc z mocy art. 39815
§ 2 k.p.c. ostatecznie wyłączony od ponownego rozpoznania sprawy. Ponieważ
obowiązek rozpoznania sprawy w innym składzie przez sąd drugiej instancji wynika
z mocy ustawy, przeto sprzeczny jest z przepisami prawa skład sądu orzekającego
z udziałem sędziego, który już raz brał udział w wydaniu w tej sprawie orzeczenia,
uchylonego następnie przez Sąd Najwyższy z przekazaniem sprawy do
rozpoznania innemu składowi. Stan taki powoduje nieważność postępowania
w rozumieniu art. 379 pkt 4 k.p.c. Skoro sędzia D. R., który brał udział w wydaniu
uchylonego orzeczenia, nie mógł - po przekazaniu sprawy do ponownego
rozpoznania - orzekać w sprawie, a mimo to był w składzie, który wydał wyrok
zaskarżony skargą kasacyjna, należało orzec, jak w sentencji (art. 39815
w zw. z
art. 386 § 2 i art. 39821
k.p.c.).